Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Welkom bij NOJ… Ah Sosha, doe eens een hand voor je mond als je niest, heeft niemand je dat ooit verteld? Jeetje Eva, je kan ook gewoon zeggen gezondheid. Maar inderdaad dat is heel vaak tegen me gezegd. Ja, sorry gezondheid. Dankje. Maar, werkt het eigenlijk wel een hand voor je mond als je niest? Geen idee. Checking is facting? Voor deze NOJ hebben we nodig: een hoop wit zodat we perfectos kunnen zienos waar ons snot naartoe vliegt als we niezen. En dat dan gaan we doen op drie verschillende manieren. Eén: hand voor de mond. Twee: in de elleboog. Drie: met een zakdoek natuurlijk. Om echt goed te kunnen zien waar al onze snot en slijm en ranzigheid naartoe vliegt, krijgt elke test een eigen kleurtje: we hebben rood, blauw en groen. En natuurlijk niespoeder.

Ik voel me vandaag een beetje rood. Oke, dan ga jij beginnen met rood, niezen in de hand. En stop het in je neus! Neem een slok. Hij komt wel. Hahahaaa! O geweldig. Ieuw! Het zit echt overal! Moet je je voorstellen dat dit dan gewoon in je hand komt als je niest, en dan niet je handen wassen, echt vies. Hai ik ben Eva. Neeeee dat is vies. 

We gaan snel door met numero 2. Welke kleur wil je? Ik wil blauw. IN de elleboog he, niet vergeten? Snel een slok. Ja? Haha in m’n elleboog. Maar het is lang niet zover gekomen als niezen in je hand. En m’n hand is schoon, dus dat is goed. Het is ook minder ver dan niezen in de hand. Je hebt alleen een beetje blauw aan je mond. Het aan jou ook rood aan jouw mond. Groen voor niezen in een zakdoekje. 

Kijk! Echt heel weinig. Het meeste heeft de zakdoek opgevangen. Dit is wel echt de beste manier, maar een paar druppeltjes, de zakdoek heeft eigenlijk anders opgevangen hygiënisch. Nummer twee: niezen in de elleboog. Maar die moet je daarna niet weggooien he, die heb je nog nodig. En als aller- aller- allerlaatste maar echt the bottom of the bottom, last and really least: de hand.

Dus NOJ NOJ NOJ, niezen in de hand? Nee. Ciao for now, tot de volgende.

Hoe kun je hygiënisch niezen?

Programmalogo's

Als je niest, vliegt het snot met een snelheid van tot wel 150 kilometer per uur je neus uit. Getsie! Natuurlijk hou je dan een hand voor je mond. Maar helpt dat eigenlijk, of zijn er andere manieren om beschaafd te niezen?

In je hand, je elleboog of een zakdoek?

Wie weet hoe de oorlog begon?
Toen de Duitsers bij de Grebbelinie wonnen?
Toen Rotterdam werd platgegooid?
Of was het eigenlijk jaren eerder al begonnen?
Toen Hitler schreeuwend voor het eerst een toespraak hield?
Of toen de eerste Joodse winkel werd vernield?
Ach
Misschien begon de tweede al meteen aan het einde van Wereldoorlog 1
Voor een school in Amsterdam begon de oorlog pas
Toen Sarah, Joachim en Bram verdwenen uit de klas
Voor wie tot dan toe dacht: het zijn niet mijn zaken
Begon de oorlog met een keuze maken
Vecht ik tegen ’t onrecht dat ons land verscheurt?
Of doe ik net alsof het niet gebeurt?
Wie weet hoe een oorlog begint?
Is dat met een datum aan te geven?
Wie oorlog zelf heeft meegemaakt
Draagt het mee, zijn hele verdere leven
Dus zegt zo’n statig jaartal bij geschiedenis
Nooit echt wanneer een oorlog afgelopen is
Maar altijd begon het omdat iemand zei:
Jouw land is van mij
Of: jij bent anders dus jij hoort er niet bij

Hoe een oorlog begint

Bij geschiedenis leer je dat de Tweede Wereldoorlog in Nederland begint op 10 mei 1940. Maar is een oorlog wel op een datum vast te pinnen? Daarover gaat dit lied, gezongen door Matteo van der Grijn.

Lied over de Tweede Wereldoorlog

Dit is echt een walhalla voor appelliefhebbers. De proeftuin van de Universiteit van Wageningen in Randwijk. Hier worden 150 appelsoorten gekweekt en getest. Op jacht naar een nieuwe superster. Hier in de proeftuin zijn fruitonderzoekers Alma en Marc continu bezig om 'n nieuwe superster te ontdekken onder de appels. Hee, Marc, als ik zeg fruit hunters, fruitjagers, zeg ik het dan goed? Dat zeg je goed, wij zijn echt fruitspeurneuzen. Dus wij zoeken nieuwe kruisingen van appel, overal op de wereld. We halen ze hier naartoe en kijken of ze willen groeien onder ons klimaatje. Oke. En wat ben je nu aan het doen? Ik was aan het kijken, want deze boom is heel ziek. Het zit vol met appelschurft. Dat zijn die vlekken op de bladeren maar deze is echt heel gevoelig daarvoor. Je ziet dat het helemaal op de vruchten komt. Moet je kijken. Zo'n vrucht is niet meer te verkopen. Nee, dat ziet er niet echt mooi uit. Dat gaat 'm niet worden. Kijk, dit is een appel met roze vruchtvlees. Wat? Gewoon helemaal roze, hoe kan dat dan? Bijzonder, he. Hij is wel... oeh! Wel een beetje zuur. Zuur, he. Deze appel is heel mooi om te zien.
Maar de smaak is nog niet helemaal goed. Dat moet nog verbeteren. Nou, dit is ook lekker handig. Ja, heb je een groot bedrijf, valt net voor de oogst de helft op de grond. Niet handig. Nee, vroege val noemen we dat. Vroege val? Ja. Dat heet vroege val. Hoe handig. Wat zou jouw favoriet zijn? Volgens mij was het... Deze was het, volgens mij. Ja, dit was 'm! Hier hebben we zo lang aan gewerkt. Deze is al gekruist in 1990 en iedereen vindt hem lekker. Heeft-ie al een naam? Dit is nu nog een nummer. Dit is nu nog de A1599. A1599? Nee, dat vind ik saai. Ik vind het meer een Sosha. We noemen hem de Sosha, dat bekt toch ook lekker. Mag ik twee kilo Sosha's? Oh, ik vind het leuk. Zullen we het doen? Doen we.

Hoe worden nieuwe appelsoorten gemaakt?

Een goede appel ziet er lekker uit en heeft een smaak die bijna iedereen lekker vindt. En: hij moet natuurlijk goed kunnen groeien in ons Nederlandse klimaat. In de proeftuin van de Universiteit van Wageningen doen ze onderzoek naar nieuwe appelsoorten.

Appels kruisen voor de mooiste kleur en lekkerste smaak

Het gaat wel lekker, toch? Het is nog steeds droog, maar wel een prima weertje. Heerlijk weer, zeker. Bakkie? Ja, lekker. Proost. 
Dit is het land van boer Gert en daar komen nu tonnen aardappels vanaf. Hij heeft zo'n 300 hectare grond om eten op te verbouwen. Tarwe, gerst, suikerbieten, uien en dus, zoals hier, aardappels. Gert gebruikt zo veel mogelijk moderne technieken om zo slim mogelijk te boeren. Dus: akkerbouw 2.0. 
Dit is de computer van Gert, een hele belangrijke computer, want zonder deze computer gebeurt er niks op deze boerderij. En er zit ook een hele leuke app op. En met die app kan iedereen van elk stukje landbouwgrond in Nederland bekijken welk gewas er nu groeit. Dus ook jij. Hier bijvoorbeeld, op het land van Gert, daar groeit nu zoals we net gezien hebben de aardappel. Vorig jaar groeide er tarwe en het jaar daarvoor ook aardappelen. En als we naar de buurman gaan dan groeit daar nu tarwe. Het jaar daarvoor aardappelen en daarvoor bieten. Superhandig, want dan kan je dus een mooi overzicht krijgen van wat er in Nederland op het boerenland verbouwd wordt. Dit zijn de stukken land van Gert en hier kun je zien hoe hij zijn gewassen erover verdeeld heeft. Ongeveer de helft, 150 hectare, aardappels. Bijna 75 hectare suikerbieten en dan nog wat granen en hier uien. Maar hoezo heb je gekozen voor deze indeling? We willen ons risico zoveel mogelijk spreiden. Dus als we een slecht jaar hebben met de aardappels dan hopen we dat we een goede oogst hebben met de suikerbieten. En hebben die gewassen dan elk jaar dezelfde plek? Nee, want als wij heel lang hetzelfde gewas op hetzelfde perceel houden, dan ontwikkel je ziektes in de bodem en dat wil je zien te voorkomen. Daarom moet je steeds rouleren. Ja.
Van alle stukken land van Gert zijn gps-kaarten gemaakt zoals deze. En hier, boven op het dak van een schuur, staat een grote antenne, een gps-antenne. Al zijn tractoren zijn uitgerust met gps-ontvangers en die werken eigenlijk hetzelfde als een navigatiesysteem in de auto, maar dan zijn ze nog veel nauwkeuriger. Van elke tractor kunnen ze tot op twee centimeter nauwkeurig meten waar die zich op het land bevindt.
Gps is superhandig, je kunt er namelijk hele precieze kaarten mee maken en routes mee uitzetten. Je kan bijvoorbeeld je land er zo slim mogelijk mee indelen in rijlijnen. Die rijlijnen kun je dan bij de tractor inprogrammeren en dan volgt hij ze helemaal zelf. Hij maakt geen enkele kronkel of bochtje teveel. Als chauffeur hoef je dan alleen nog maar de rooiwagen een beetje in de gaten houden. Kijk, hij maakt nu een bocht en ook dat gaat volledig automatisch. Volgens mij gaan we de aardappels nu wegbrengen. Nou, ik chill 'm gewoon.

Hoe gebruikt een boer moderne technieken?

Technologie wordt steeds belangrijker in de landbouw. Boer Gert gebruikt een computer om zijn tractors door middel van gps aan te sturen, waardoor ze volledig automatisch over het land rijden.

Slim aardappels rooien

Ik zocht je naam op Facebook omdat ik aan je dacht
Ik weet niet wat ik had verwacht
Maar je lijkt het goed te doen
Heel veel vrienden, een vriendin
Op foto's heb je het naar je zin
En je lacht zelfverzekerder dan toen
Jeroen
Zelfverzekerder dan op oude foto's van de klas
Waar je goed kunt zien dat jij altijd het buitenbeentje was
Vraag me niet wat je mankeerde, je had iets wat irriteerde
Waardoor iedereen je treiterde of meed
En ik wist niet wat ik deed
Ik weet nog dat we homo naar je riepen
Dat iedereen je kleren lelijk vond
Dat we je tas boven een sloot om wilden kiepen
Zwijgend naast je liepen alsof je niet bestond
Ik weet hoe je ons smeekte op te houden
En hoe je stond te janken op de gang
En dat je zelfs docenten niet vertrouwde
En wat ik niet meer weet
Onthoud jij je leven lang
Je bleef het maar proberen, voor je toch de moed opgaf
Je ging van onze havo af
Halverwege het schoolseizoen
Pas nu weer zie ik je gezicht
Waarom stuur ik geen bericht
Ik ben laf, veel te laf om iets te doen
Jeroen
Veel te laf, nog steeds even bang als vroeger
Denk ik nou, ik was bang er niet meer bij te horen
Als ik koos voor jou
Waarom zou je me vergeven?
Dat een stukje van je leven is verpest
Onomkeerbaar, dom en wreed
Sorry, wat heb jij daaraan?
Ik weet wat ik heb gedaan
Maar ik wist niet wat ik deed

Een pester met spijt

Pesten lijkt misschien onschuldig, maar je kan er iemands leven mee verpesten. Dit liedje van Maarten Heijmans gaat over een pester die jaren later spijt krijgt van wat hij heeft gedaan.

Liedje uit Het Klokhuis

Alle grote appelrassen, zoals de Elstar en Jonagold, die worden in zes weken geoogst maar je kunt ze wel het hele jaar door in de winkel kopen. Hoe kan dat nou? Een groot deel van de oogst wordt in de koeling gezet. Dat koelen moet heel nauwkeurig gebeuren. De appels die worden bewaard op een temperatuur tussen de 1 en anderhalve graad Celsius. Dat klopt aardig, 1.4, nice! Als het ook maar iets warmer dan dat is gaat de kwaliteit van de appels sneller achteruit. 

De Elstars blijven bijna een jaar lang goed in de koeling. Daar liggen ze, klaar voor de winterslaap.

Als je goed kijkt zie je ook zakjes met appels liggen en dat is voor de controle. Iedere maand wordt er met een tang een zakje appels uit de koeling gehaald en dan wordt de kwaliteit gemeten. Het suikergehalte wordt gemeten. En er wordt met een soort appelboor gekeken naar hoe stevig de appel blijft. Als er een koper voor de appels is gevonden, worden ze gesorteerd op maat en kleur. Elke categorie appels heeft ook weer zijn eigen prijs: rood en groot brengt meer op dan groen en klein.

Dat sorteren gebeurt heel voorzichtig. Ze worden in een waterbad gelegd zodat ze geen butsen, beschadigingen, kunnen oplopen. Eerst worden de bladeren en de takjes eruit gevist. Daarna worden ze gewassen en geborsteld. Dan komen ze bij het belangrijkste gedeelte van de sorteermachine. Een soort fotostudio.

Van elke appel worden vierentwintig verschillende foto's gemaakt. Razendsnel bepaalt de computer hoeveel rood er aan de appel zit, hoe groot de appel is en of hij beschadigd is. Daarna wordt hij in een bakje gelegd. De computer weet ook precies welke appel in welk bakje ligt. Dan kan hij naar de juiste sorteerbaan worden gebracht. Hier kan je mooi zien hoe die bakjes op het juiste moment worden leeggekiept. En hier worden ze dan gesorteerd. Daar liggen de kleine rode. Daar liggen de appeltjes die te groen zijn. Dat is mooi maar. Ze. Zijn beschadigd en dan denk je misschien nog gebeurt daar dan mee? Die worden gebruikt voor appelmoes of sap. Daar gaan ze!

Als de appels gesorteerd zijn worden ze heel voorzichtig het krat ingezogen. Dan kunnen ze worden ingepakt. En gaan ze naar de winkel.

Hoe komen appels in de winkel?

In het najaar worden appels geoogst. Maar je kunt ze het hele jaar door kopen in de supermarkt en bij de groenteboer. In gekoelde opslagruimtes worden de appels in slaap gehouden zodat ze niet gaan rotten en lekker knapperig blijven. Zo blijven Elstars wel een jaar goed!

Oogsten, koelen, sorteren

Hoe word je concertpianist?

Iris Hond is een wereldberoemde pianiste. Ze geeft concerten op allerlei bijzondere plekken in binnen- en buitenland. Om zo goed te worden in piano spelen, moet je veel oefenen en een goede conditie blijven houden.

Van conservatorium naar Concerthuis

Ah heerlijk, het is september! Appeltijd. Fantastisch. Deze bomen zijn een jaar lang vertroeteld en nu is het dan eindelijk zover. Ze kunnen geplukt worden. Dit appeltje heet: gravenstein. Lekker joh. Een prima appeltje, alleen: je kan hem bijna nergens meer kopen en dat geldt voor heel veel oude appelrassen. Vroeger had iedere streek zijn eigen appeltjes. De sterappeltjes uit Maastricht, de Groningse Kroon, de notarisappel, de dubbele belle Fleur. Het ging om honderden appelrassen. Nu groeien ze alleen nog maar in dit soort oude boomgaarden. Tegenwoordig worden er nog maar een tiental rassen geteeld in Nederland.

Maar de echte kampioen in Nederland: dat is de Elstar. Meer dan de helft van alle appels die in Nederland geteeld worden zijn Elstars. Maar de boomgaarden waar ze dat doen zien er heel anders uit dan deze hier. Dat komt doordat deze bomen veel te hoog zijn voor de moderne teler. Te veel hout en te weinig appels. Maar hoe worden appels nu dan geteeld?

Hier ziet het er heel anders uit. Hier in Zeewolde is de appelboomgaard van Judith en Michiel Appelhof. En ook hier is het oogsttijd dus ik zou zeggen: aan de slag! Kijk, dit is niet meer van die enorme bomen, dit lijken meer stammen: weinig hout en veel appels. Dat is natuurlijk ook de bedoeling. Maar hoe krijgen die telers dat nou voor elkaar? Daar hebben ze een heel handig trucje voor bedacht, genaamd: enten.

Als je goed kijkt, zie je dat elke appelboom op deze boomgaard zo'n dikke knobbel onderin heeft zitten. En dat heeft een reden, want deze stam bestaat namelijk uit twee verschillende boomsoorten. De onderkant is wel van de appelboom, maar dan eentje met een enorme groeikracht en een kleine wortelstelsel zodat je er heel veel van dicht op elkaar kunt zetten. Alleen de appels die van deze soort afkomen zijn niet zo lekker. Dus als we nou een tak nemen van een boomsoort die wel lekkere appels maakt zoals de Elstar, dan kun je die op de groeistam enten zoals dat heet. En op die manier kun je dus eigenschappen van verschillende soorten met elkaar combineren. Onderin de superwortels van de ene soort een bovenin waar de appels groeien, de lekkere smaak van de andere fruitsoort. Zo kun je dus veel meer bomen in je boomgaard zetten. In zo'n moderne boomgaard groeien per hectare twintig keer zoveel appels als in een ouderwetse boomgaard.

Hoe moet ik een appel plukken? Moet ik gewoon draaien of kan ik hem echt... Voorzichtig omhoog bewegen. Omhoog. Ja, gelukt! En dan kan hij in de kist? Voorzichtig he, als een ei behandelen. Waarom hebben jullie eigenlijk voor de Elstar gekozen? Ik vind het gewoon de lekkerste appel. Hij is zoet en ook een beetje fris en hij wordt ook nog het allerbest in Nederland geteeld. Dus wat dichtbij groeit en ook nog heel lekker is. Want wat gebeurt er met deze appels? Waar gaan die naartoe? Die gaan in de koelcel en daarna worden ze nog allemaal gesorteerd op maat en kleur.

Hoe worden appels geteeld?

Eet jij veel appels? Grote kans dat je je tanden in een Elstar zet. Dat is namelijk de meest geteelde appel in Nederland. Ze groeien in boomgaarden waar de bomen zo worden gekweekt dat er veel naast elkaar kunnen staan. In september zijn de appels rijp en kunnen ze geplukt worden.

Een kijkje in een moderne boomgaard

Vandaag zijn we getuige van een huwelijk. Niet op het stadhuis, maar hier in de autofabriek. 
We zijn hier bij de enige personenautofabriek van Nederland. Sinds 1968 rolden hier zo'n vijf miljoen auto's van de band. Ze begonnen met één model. Maar inmiddels bouwen ze verschillende merken en modellen tegelijkertijd en dwars door elkaar heen. Maar hoe worden deze auto's gemaakt? En wat heeft dat met een huwelijk te maken?
Het bijzondere is dat de complete auto, zowel de binnen- als de buitenkant hier zo stap voor stap als een soort bouwpakket in elkaar wordt gezet. Om daarvoor te zorgen, zijn er hier ruim 7000 mensen aan het werk. En 1300 robots.
Het is hier zo ongelofelijk groot. Het lijkt wel een dorp. De fabriek bestaat uit vier grote afdelingen. De pershal. De carrosseriehal. De lakstraat. En de montagehal. En dit is de opslag. Alle onderdelen die hier liggen, komen in auto's terecht.
Het begint allemaal bij deze grote rollen staal. Ik kan me bijna niet voorstellen dat hieruit een auto ontstaat. Ze hebben allemaal verschillende diktes die in stukken worden geknipt en naar de persen gaan.
Elk onderdeel heeft zijn eigen vorm en zo komen ze de persen uit. Dit is de zijkant van de auto met hier het tankdopje. Maar er liggen hier ook daken, bodemplaten, deuren. En hierzo: een motorkap. Kijk, hier komen de lampen in te zitten. Maar dan is het tijd om al die onderdelen in elkaar te zetten.
En hier zet een lasrobot de motorkap in elkaar.
In de carrosseriehal zetten al deze robots de onderdelen van de auto in elkaar.
Alles wordt met de computer aangestuurd. Zo weten alle robots precies met welk type auto ze bezig zijn en wat er moet gebeuren. Dus er wordt hier gelast, gelijmd, geschroefd... En alles past precies! Tot op de tiende millimeter nauwkeurig.
Als de kale carrosserie klaar is, dan zie je ook echt dat het al op een auto begint te lijken. 
Het wordt nog één keer goed gecontroleerd en dan is het tijd voor de volgende stap.
De carrosserieën komen in een grote buffer: een soort wachtruimte. Van hieruit worden de auto's naar de lakstraat gestuurd.
De autoframes zijn klaar. Maar ze zien er nog wel een beetje saai uit zo. Dus tijd voor een kleurtje. En dat gebeurt hier in de lakstraat. Er komen verschillende laklagen op de auto, maar dan moet de auto wel stofvrij zijn.
En daar helpt deze dame bij. De emoe uit Australië. Hierachter zie je een rol met 10.000 veren van die vogel. Die rollen helpen om al het stof weg te halen. 
Daarna wordt de carrosserie helemaal ondergedompeld in 15 voorbehandelingsbaden. Zo komen de beschermlagen erop. 
Tot slot spuiten de robots de auto's in de juiste kleur. Dat gaat volautomatisch. Dus de juiste modellen krijgen automatisch de juiste kleur.
Als de lak erop zit, dan gaat hij drogen in de droogoven. Uiteindelijk worden ze hier in deze speciale lichttunnel nog één keer helemaal gecheckt. Want die lak moet er superstrak op zitten. Anders mag hij niet door naar de eindmontage.
Het geraamte, chassis, zit in elkaar. Hij heeft een mooi kleurtje gekregen. Dan is het nu tijd voor het interieur en... de motor.
In de eindmontage komen nog 4000 onderdelen bij elkaar. Zoals kabels, bumpers, lampen, handvaten, ramen, spiegels... Het is een hele klus om alles op tijd bij elkaar en in de auto te krijgen. 
De deuren worden tijdelijk van de auto's verwijderd zodat de medewerkers en de robots goed bij de binnenkant kunnen. De deuren worden via een aparte productielijn afgemaakt en komen dan bij exact dezelfde auto weer terug. 
Op deze plek in de fabriek krijgt de auto zijn eigen chassisnummer. Een soort identiteit. Je kunt het vergelijken met het nummer in je paspoort. Het nummer wordt er nu ingetikt. Dat zijn de tikjes die je hoort. En dat is voor elke auto een uniek nummer. Zo is ook elke auto uniek.
Elke auto wordt op maat samengesteld. Maar het belangrijkste moet er nog in. Want hier wordt het een echte auto. Een auto zonder motor, daar kom je natuurlijk niet ver mee. Hier wordt het onderstel, inclusief de motor, in één keer verenigd met de auto. En daarom noemen ze dit in de fabriek: het huwelijkspunt. Het is ook best een plechtige gelegenheid.
Kijk. Nu begint het echt op een auto te lijken. Er mist nog van alles, hoor. Er moeten nog wielen op en spiegels en ruitenwissers. Maar het komt eraan. 
En dan... het onderdeel dat natuurlijk niet kan ontbreken. Het stuur. Alsjeblieft. Dank je wel.
Maar... voordat de auto de fabriek uitrijdt, wordt hij eerst uitgebreid getest. 
Echt alles wordt uitgebreid getest. Daarom zitten we nu in een douche om te kijken hoe waterdicht deze auto is. 
Ongelofelijk, hè? Dat deze hele auto gewoon gemaakt is uit een paar stalen platen. Deze auto heeft alle testen goed doorstaan. Dus eh... hij kan de weg op. Goede reis, hè.

Hoe wordt een auto gemaakt?

Een auto wordt als een soort bouwpakket in elkaar gezet in de autofabriek. Van grote rollen staal wordt de carrosserie geperst. Hij wordt gelakt en vervolgens worden ook de motor en overige onderdelen geplaatst.

In elkaar gezet door robots en mensen

De kunstwerken van Pipsqueak was here!!! kom je overal op straat tegen. Die vormen, zoals hier het meisje, de bij of deze beer, brengen ze aan met sjablonen oftewel met stencils. Het principe van zo'n stencil ken je wel.
Dan trek je hem eraf en dan heb je een afbeelding. Een meesterwerk. 
Pip doet hetzelfde, maar dan heel ingewikkeld. Als het ontwerp klaar is, wordt het eerst op ware grootte uitgeprint. Kijk. Eigenlijk zijn het gewoon allemaal aan elkaar geplakte A4'tjes die ze overtrekken met een stift op doorzichtig folie.
Daar ga je dan stencils van snijden. Niet één, maar soms wel vier stencils per vorm. Waarom?
Dat is om een kleurenpatroon op te bouwen. Het eerste stencil is een grondlaag, een silhouet. Deze maken we gewoon zwart. Dan heb je de contour van het totale figuur. De volgende laag doen we een donkere kleur, maar die wordt iets lichter dan de zwarte laag. Dan gebruiken we opnieuw een iets lichtere kleur, maakt niet uit welke. Langzaam krijgt de tekening steeds meer 3D-aspect.
Klinkt heel indrukwekkend, maar die moet je dan dus allemaal met de hand uitsnijden? Al die kleine stukjes? Alle details worden met een klein breekmesje uit het folie verwijderd. Een berenklus. 
Als de stencils klaar zijn, kunnen ze gaan spuiten. De zwarte grondvorm is al aangebracht en  daar overheen spuiten ze dan met de stencils de volgende kleurlaag.
Wauw! 
Tijdens het verven hebben jullie deze maskers op. Logisch, want om de hele tijd die verfdampen in te ademen lijkt me niet goed. Nee, verf is een schadelijk product en we hebben de meest milieuvriendelijke verf inmiddels gevonden. Met de stencils proberen we zo milieuvriendelijk mogelijk te werk te gaan. Bijna alle stencils worden hergebruikt. 
Nou, ik zou zeggen, weer verder! Zeker.
Het volgende stencil is de lichtere laag over de beer na de donkere ondergrond en de iets donkerdere tussenlaag.
Wow! Dat verschil, elke keer weer. Die diepte, hoe dat dan ineens ontstaat, met twee stencils nu hè? Ja, met twee stencils, maar door het gebruik van verschillende kleuren benut je binnen één stencillaag met die meerdere kleuren het effect van meer diepte.
Wauw jongens, echt, ik ben sprakeloos. Ook hoe hij van donker naar steeds iets lichter gaat.
Ja, met de laatste laag gaat het licht aan.

Hoe wordt street art gemaakt?

Street art is kunst die je op straat tegenkomt. Met spuitverf worden de mooiste kunstwerken gemaakt. Deze worden laagje voor laagje opgebouwd met sjablonen. Kunstenaar Pipsqueak was here!!! laat zien hoe hij te werk gaat.

Verschillende lagen verf sprayen met stencils

Het is een jarenlange traditie dat er op Prinsjesdag een stoet van paarden en koetsen door Den Haag rijdt. Heel soms gaat er wel eens iets mis zoals bijvoorbeeld in 1963. Toen sloegen de paarden op hol die de koets vooruit trokken van de prinsessen Beatrix, Margriet en Irene. Kijk, die koets die knalde tegen een boom aan. Gelukkig was er niks aan de hand met de prinsessen en ook niet met de paarden en konden de prinsessen gewoon meerijden met hun ouders in de Gouden Koets. En drie jaar later in 1966 tijdens het huwelijk van prinses Beatrix en prins Claus werd er een rookbom naar de stoet gegooid.

Die paarden raakten natuurlijk heel rustig daarvan en vanaf dat moment werd besloten dat ze moesten oefenen met de paarden, zodat zowel ruiter als paard precies weten wat ze moeten doen in zo'n situatie. Ze beginnen met rustig rijden.

Dan komt er muziek bij. Paraplu's. Gillende kinderen. Vuurwerk. Geweerschoten. Niet met echte kogels maar met losse flodders. Als laatste en meteen het  allerheftigste: rookbommen. De paarden zijn klaar, de eigenaren mogen even naar hun paard toe, knuffelen, een schouderklopje geven en dan gaan ze allemaal terug naar het kamp.

Dat was best wel heftig, die oefening op het strand. Ik vond het doodeng al die knallen, vuurwerk, geweerschoten. Dus nu is het tijd voor de paardjes om even lekker bij te komen. Ze worden geborsteld, helemaal vertroeteld en dan kunnen ze zich klaarmaken voor de grote dag morgen.

Hoe train je paarden voor Prinsjesdag?

Prinsjesdag is een bijzondere dag. Niet alleen voor ons, maar ook voor de paarden die in de stoet door Den Haag rijden. Daarom worden de paarden goed getraind, zodat ze voorbereid zijn op veel mensen, muziek en knallend vuurwerk.

Oefenen met mensen, muziek en vuurwerk

Kijk ze nou lekker eten en scharrelen. Dit zijn allemaal hele bijzondere paarden. Want ze zijn allemaal oud en met pensioen. Want net als mensen worden paarden ook bejaard. Je mag een paard bejaard noemen vanaf ongeveer z'n 20e levensjaar. Nu denk je misschien: 20 jaar, is toch helemaal niet zo oud?! In een mensenleven niet, maar EEN paardenjaar staat gelijk aan 2,5 mensenjaren. Een paard wordt gemiddeld 30 jaar oud. Dat is omgerekend naar mensenjaren 75 jaar. Dat vind ik dus best wel oud. In Nederland zijn zo'n 45.000 bejaarde paarden en pony's en zij kunnen hier in Soest terecht in een speciaal bejaardentehuis voor paarden. Vroeger werden paarden veel meer gebruikt als werkpaarden dan nu. In het begin woonden hier vooral heel veel werkpaarden. Paarden van de schillenboer, van de melkboer, de groenteboer. Er was zelfs een circuspaard. Maar ook politiepaarden zoals Teun. He? Ah, dat is Polly. Ja, Polly is een manegepony van 34 jaar oud. Aan Polly kun je mooi de kenmerken van een bejaard paard zien. Het grijze hoofd, net als bij mensen. De holle kuilen boven z'n ogen. En de rug is iets meer doorgezakt dan van een jong paard. Hard gewerkt heeft-ie. Ja, altijd hard gewerkt. Er zijn hier verschillende kuddes paarden. Zo staat hier de kudde van de slechte en matige eters bij elkaar.
Dan heb je ook nog de kudde voor de goede eters. En zelfs een kudde paarden met een beetje overgewicht. Al die verschillende kuddes hebben hun eigen speciale dieet. We gaan nu de zacht gemaakte vezel maken. Dus we doen eerst water in een kruiwagen. Oe! Zo. Twee emmers zemelen gaan we erin doen. Anderhalf van deze, slobber mash. Tweeënhalve emmer van deze. Wooh! Haha. Dit zijn puur vezels, toch? Ja, dat zijn vezels voor paarden die moeite hebben om gras te kauwen. Een paard moet iedere dag vezels hebben. Dus wij hebben vervangende vezels voor die paarden. Oke. Dus die krijgt lekker dit goedje. Ja. Hoeveel mag-ie? Drie grote, volle scheppen. Nou jongen, kijk eens. Oh! Harrit, jij bent paardenarts. Jij bent hier regelmatig te vinden, want 't zijn allemaal oude paarden. Waar let jij op als je ze controleert? Dan begin ik bijvoorbeeld bij de mond. Paarden hebben nogal eens een slecht gebit. O, ja. Je ziet dat dit ook allemaal een beetje...Ja, ah. Verder kijk ik dan naar de slijmvliezen. Oe! Die kun je hier zien. Dit is roze, zo hoort het eruit te zien. Oke. Verder voel ik tussen de kaaktakken, of daar opgezette klieren zitten. Ik luister eens even goed naar het hart. Of de hartslag goed is en of ik geen rare geluiden hoor. Als we Dat gedaan hebben, kunnen we de temperatuur opmeten. O, ja. Gewoon, hoppa. Even... achterin. Nou, die is bij Anouk...Keurig? Keurig. 37,5.Nou, Anouk! Het gaat hartstikke goed met jou, he? Gijsbert, je bent hoefsmid en komt hier iedere twee weken langs. Wat doe je dan precies? Ik kom de paarden bekappen. Dat is nagels knippen, toch? Ja. Van de 120 paarden hier lopen er 118 op blote voeten. Zonder hoefijzers? Ja. En die andere twee lopen op advies van de dierenarts op hoefijzers. Zit er een verschil tussen oudere en jongere paarden? De oudere paarden zijn strammer in de benen. Die hebben moeite met…Ja, dat moet je een beetje voorzichtig optillen. Die moet je een beetje helpen? Ja. Ah! De hele ochtend mogen ze lekker buiten staan met z'n allen. Dan gaan ze naar binnen en krijgen rustig de tijd om lekker te eten. En dit is Paddock Paradise. De naam zegt het al, het is echt een paradijs. Een paddock is een zandbak en dit gebied is negen voetbalvelden groot. Dat betekent heel veel ruimte voor de paarden. Ze hebben ook heuvels waar ze lekker kunnen wegkijken. Zeven eetplaatsen. Ze hebben een poel waar ze met de voeten in kunnen staan en lekker kunnen drenken. Er is een rustplaats, daar kunnen ze chillen. En er zijn wandelpaden waar de paarden niet vanaf kunnen want het hele gebied is omheind. Maar hoe goed de paarden het ook hebben, soms worden ze toch ziek. Dan worden ze naar deze speciale ziekenboeg gebracht. Deze ziekenboeg is veel groter dan de gewone stallen. Dat is lekker voor het paard, heeft hij meer ruimte. En dan kunnen we de dierenartsen en medewerkers er ook goed bij, om goed te verzorgen. Er hangen rubberen matten aan de zijkant om te zorgen dat de paarden zich geen pijn doen. Jullie hebben hier een hartstikke goed leven, jongens. Als het echt niet meer gaat met een oud paard, wat doen jullie dan? Als het echt niet meer gaat, als het paard erg veel pijn heeft en we kunnen hem echt niet meer beter maken... dan laten we het paard inslapen. Dat is natuurlijk helemaal niet leuk. Maar een paard wat echt doodongelukkig is van de pijn…dat kan niet, dat kan niet. Maar Fortuin hoeft nog geen spuitje, toch? Nee, Fortuin is weer mooi opgeknapt. Stond alleen effe in de ziekenboeg. Ja, ja. Je blijft nog heel lang bij ons, he? Ja. Wooh. Dit zijn de bordjes van de overleden paarden. Paarden die hier overlijden krijgen eervol plekje in onze paardenhemel. Best indrukwekkend eigenlijk. Ja. Maar leuk dat de herinnering zo bewaard blijft. Naast onze paardenhemel hebben we onze eregalerij. Daar staan de 650 bewoners op die tot nu toe hier geleefd hebben of nu nog op De Paardenkamp wonen. Komen alle paardjes hier hun oude dag hebben gesleten, voorbij. Ja. Er wordt tot het einde heel goed voor jullie gezorgd hier, he. Jullie blijven nog even bij ons, toch?

Wat is een paardenrusthuis?

Als paarden oud zijn, kunnen ze niet meer werken of bereden worden. Janouk gaat kijken bij een paardenrusthuis in Soest. Hier wonen een heleboel paarden op leeftijd, die goed worden verzorgd.

Rustplek voor bejaarde paarden

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos