Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Noj, noj, noj, nee of ja? Mattie van de materie. Ja. Ik snap iets echt helemaal niet. Dan ben je bij mij aan het juiste adres, want ik snap alles. Maar als ik het niet snap, dan zoeken we het gewoon uit. Hier staat dus politie gebruikt slijptol en cola om demonstranten te verwijderen. Sterker nog, ik weet van mijn achternicht die bij de politie werkt dat cola tot de standaarduitrusting behoort. Ja, maar waarvoor? Want kijk, d ie slijptol snap ik. Maar waarom nemen ze cola mee? Ze gebruiken het dus om mensen los te maken. Als iemand ergens aan vastgelijmd zit dan giet je er cola op en dan komen ze los. Ik geloof heel veel, maar hier kan ik gewoon echt niks mee. Dan gaan we het checken. Kun je lijm verwijderen met cola? Noj, nee of ja? Checking is facting! Men neme secondelijm, cola en een hand. Maar het is jouw vraag, dus jouw hand. Oké, check. Hand. Voel je iets? Ja! Hij zit helemaal vast. Ja, ja, hij zit echt vast. Oké, doei he. Nee, grapje Tirs. Zin in een slokje cola? Let op! Hopsa. Het is ook een kwestie van geduld, hè? Ja, ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Wow, wat bizar! Het werkt gewoon, maar ik snap er niks van. Hoe kan het? Hoe kan het dat je met cola lijm los kan maken? Waarom, almachtige wetenschap? Waarom? Het stofje wat in die secondelijm zit is cyanoacrylaat. Dat stofje, dat kan niet zo goed tegen nattigheid. Dan zul je zien dat die lijm gaat veranderen in een glibberig goedje. Het is echt gewoon snot. Maar als het om de nattigheid gaat, dan kan je toch ook net zo goed water gebruiken? Ik denk dus dat cola juist zo goed werkt omdat cola heel erg zuur is. Zuur? Ja, er zit zoveel suiker in cola dat je niet proeft hoe zuur het is. Cola is de zuurste frisdrank. Nee? Ja, kunnen we gewoon meten. Zal ik even mijn pH-meter pakken? Komt ie. Een pH-meter, die meet hoe zuur een vloeistof is en we beginnen met water. Zeven. Dat is neutraal. Cola 2,70. Dat is echt wel heel veel lager. En dat betekent dus dat cola veel zuurder is dan water. Cola is net zo zuur als citroensap en is ook een stuk zuurder dan bijvoorbeeld sinas. 3,3. Jij denkt dus dat de zuren helpen om de lijm op te lossen? Ja, checking is facting! Precies. Maar ik ga niet nog een keer hoor, mijn vinger heb ik al opgeofferd. Kijk, haha! Een wetenschappelijke hand. Zo. Oe. Awesome. Oké, we zijn zover. We hebben drie potten met drie vastgeplakte vingers en drie verschillende vloeistoffen. Ja, nu is het een kwestie van even geduld. Kom op, zure cola. Zet 'm op. Hij doet het! Ja, en deze. Die zit echt nog vast. Dus kun je lijm losweken met cola. Noj noj noj. Een dikke vette ja. Ciao for now en tot de volgende Noj!

Lost cola lijm op?

Programmalogo's

Cola is eigenlijk hartstikke zuur. En daar kan secondelijm niet zo goed tegen. Dus heb je jezelf vastgelijmd aan je bureau of een schilderij? Zorg dan dat je een fles cola binnen handbereik hebt!

Lijm kan niet tegen zuur

De ukulele. Je hebt hem vast wel eens gehoord. Het is een snaarinstrument. Hij lijkt op de gitaar, maar dan veel kleiner. En een van de bekendste popliedjes met de ukulele van de afgelopen jaren is deze. Ukulele spelen, Hoe doe je dat eigenlijk? Singer-songwriter Indra van de Bilt. Hey! Jij speelt van alles. Dus niet alleen ukulele. Maar waarom is dit instrument nou zo ontzettend leuk? Nou, de ukulele is heel leuk omdat het heel toegankelijk is. Je hebt maar vier snaren en het klinkt al heel snel heel erg leuk omdat de akkoorden eigenlijk heel makkelijk zijn. En met één vinger kun je al akkoorden maken zeg maar. Dus je kan al heel snel liedjes meespelen. Dan heb je dus ook nog verschillende soorten ukuleles. Ja, dat klopt. Je hebt verschil in grootte zoals je ziet, dus dit is de allerkleinste. Ja, dit is een sopraanukulele. Ja, chill. En dan heb je natuurlijk ook nog een wat grotere versie. Dat is deze. Dit is de tenor. Dit is een baritonukulele en je ziet het al, hij is echt een stukje groter. Nice. En deze trouwens, die ik van mijn moeder heb geleend. Ja, dat is een soprano. Een soprano. Yes! Het leuke van de ukulele is dat iedereen het kan leren. Oke, jij zegt iedereen, maar ik heb dus echt nog nooit een instrument bespeeld. Dus ook dan. Echt waar. Denk je dat ik dit nu kan leren eventjes? Absoluut. Laten we het gewoon proberen. Ja, ja. Je legt de ukulele tegen je buik. Zo. Yes! En met je linkerhand hou je de hals vast. En met je rechterhand gaan we zometeen strummen. Strummen? Strummen is eigenlijk het aanslaan van je snaren. Dus bijvoorbeeld zo. Dat is het. Perfect. Strummen kun je heel simpel doen. Dat noemen we de zangstrum. Maar je kan ook ritme maken. Met je linkerhand maak je natuurlijk de akkoorden. Dus door de snaren in te drukken op bepaalde plekken maak je akkoorden die je dan kunt aanslaan. En een akkoord is gewoon een combinatie van...Ja, een combinatie van noten. Het leuke is, met vier akkoorden kun je alle liedjes spelen en dat zijn deze vier akkoorden. Oh wauw, dan heb je inderdaad al een nummer.En dan hadden we een nummer! Ukulele spelen, zo doe je dat.

Hoe speel je ukulele?

Ook als je nog nooit een gitaar hebt vastgehouden, kun je ukulele spelen! Pascal krijgt een lesje ukulele voor beginners van singer-songwriter Indra van de Bilt.

Een muziekinstrument voor iedereen?

Huh? Letterlijk? Figuurlijk? Wat is dat? Stel, je hebt veel te veel gegeten. 'Ik ontplof bijna.' Gelukkig bedoel je dat niet letterlijk. Als je iets letterlijk bedoelt, dan bedoel je het precies zoals je het zegt. Hier ontplofte je letterlijk van te veel eten. Als je iets figuurlijk bedoelt, dan beschrijf je iets met fantasie. Je maakt een vergelijking met wat er in het echt gebeurt. Hier rijd je letterlijk in een auto, kijk je letterlijk tv en schrijf je letterlijk iets op een schoolbord, met letters. 'Echt heel letterlijk'. 'Jij hebt een hoofd als een tomaat.' Iets wat je figuurlijk bedoelt, gebeurt niet echt. Het helpt je om iets uit te leggen. 'Ah, je bedoelt dat ik bloos.' Als je vlinders in je buik hebt, dan bedoel je dat je verliefd bent. 'Figuurlijk!' En als je een grote mond hebt... 'Aan de kant pannenkoek!' ...dan ben je brutaal. 'Figuurlijk!' Tenzij je echt een grote mond hebt natuurlijk. Of echt vlinders in je buik. Dan is het dus letterlijk. 'Jij bent letterlijk het mooiste paard dat ik ooit heb gezien.' Hier gebruik je het woord letterlijk om te benadrukken dat je heel erg meent wat je zegt. 'Dat is fout'. 'Nou en?' Of dat goed Nederlands is, daar is niet iedereen het over eens. Intussen heb jij letterlijk bijna 2 minuten naar deze uitleg zitten luisteren. 'De tijd vliegt, figuurlijk!' En dat heb je letterlijk heel goed begrepen.

Wat is het verschil tussen letterlijk en figuurlijk?

Als je iets letterlijk bedoelt, dan bedoel je het precies zoals je het zegt. Maar als je iets figuurlijk bedoelt, beschrijf je iets met fantasie. Het gebeurt niet echt, maar het helpt je wel om iets uit te leggen.

Met of zonder fantasie

NOJ, NOJ, NOJ, nee of ja? Tadaa! Kijk eens Tirs, de bamisoep van mijn opa. Het is wel een beetje pittig. Hmm, wat? Oh oh oh, dat is heel pittig! Water! Heb je geen water? Mijn tante zegt altijd: staat je mond in de brand, neem een glas melk in de hand. Eigenlijk wel een top NOJ he? Helpt melk tegen pittig eten? NOJ, NOJ, NOJ, nee of ja? Gaat ie? Peper, de bron van pittigheid. En wat al deze pepers met elkaar gemeen hebben: er zit capsaïcine in. Moeilijk woord capsaïcine, het stofje dat ze heet maakt. In deze zit niet zo heel veel capsaïcine. Die zijn dus ook niet zo heel pittig. Maar in zo'n habanero zit superveel capsaïcine en is ontzettend pittig. Checking is facting! Van minst pittig naar meest pittig. Eentje blussen we zometeen af met melk en eentje met water. Jalapenopeper. Nummer drie. Oké, oké, ik voel het nog steeds. En. En? Oooh ja. Op één na heetste peper komt. Helpt het? Het trekt gewoon verder naar achter in m'n keel. Nou, nou, snel deze erin. Oh oh. Good. Ja? Ja. De Habanero. Oh oh oh oh! Water. Werkt het? Afblussen met melk. Oh melk! Oh is het pittig. Oh, gaat het? Aah! Oe! Ah. Wat werkt nu het best? Melk. Melk? Absoluut. Hoe kan het nou dat melk wel werkt en water niet? Omdat capsaïcine, die stof die peper heet maakt, hydrofoob is. O ja, hydrofoob. Dat betekent letterlijk watervrees of bang voor water. Ja, en dat kunnen we goed laten zien met olie, want dat is ook hydrofoob. Stel je voor, dit is je mond. Dit is de capsaïcine, de peper. Die gaat in je mond. Pittig! Hartstikke heet. Dan probeer je het te blussen met water. Nou, kijk wat er gebeurt. Dat werkt dus niet. Het doet helemaal niets, want die capsaïcine, die lost niet op in water, dus het lost ook niks op. Sterker nog, het maakt het alleen maar erger. Want dat water verspreidt die capsaïcine alleen nog maar door je mond, waardoor het nog pittiger voelt. Nou, anders dan water is melk lekker vettig en dan kan het zo om dat stofje heen zitten. En dat geldt niet alleen voor melk, maar ook voor andere zuivelproducten zoals ijs of yoghurt. Die lossen het ook op. Dus helpt melk tegen pittig eten? NOJ, NOJ, NOJ, een dikke vette ja! Ciao for now en tot de volgende NOJ!

Helpt melk tegen pittig eten?

Als je iets pittigs eet, kan het voelen alsof je mond in brand staat. Dat komt door het stofje capsaïcine dat in pepers zit. Je wil je mond blussen, maar kan je dat het beste doen met water of met melk? Tirsa en Eva zoeken het uit.

Zo blus je je mond na een hete peper

We eten het vaak en veel. In Nederland gaat er ieder jaar zo'n 139 miljoen liter doorheen. Ik heb het over soep. Soep maken, hoe doen ze dat? Dit is de snijderij van een soepfabriek in Katwijk. Hier maken ze elke dag met verse ingrediënten verse soep, champignonsoep, wortelsoep, tomatensoep, erwtensoep, noemmaaropsoep. En die gaat elke dag vers naar ziekenhuizen, restaurants en supermarkten. Komt geen blik bij kijken. En het mooie is dat ze hier naast gewone soep ook soep maken van grote restpartijen van kwekers en supermarkten. Een groot deel daarvan gaat naar de voedselbank. Vandaag op het menu: courgettesoep en champignonsoep. En we gaan er niet gewoon een pan van koken, maar een ketel. We gaan even twee keer 500 liter soep maken. Elke soep heeft een recept, gemaakt door een chefkok en de soepmakers moeten dat recept heel nauwkeurig volgen. Dus voordat we naar de soepkeuken gaan, moeten we eerst nog even boodschappen doen in het magazijn. Maar het grappige is, is dat als je zoveel soep maakt dat de hoeveelheden echt enorm zijn. Dus de courgetteblokjes, 212 kilo. Aardappelblokjes, 36 kilo en uienblokjes vijftien kilo. Vijf kilo bouillonpoeder, een kilootje zout, 1 pond kerrie, een halve pond witte peper. Het zijn dertien ingrediënten. Volgens mij heb ik ze allemaal. Op naar de keuken. De ketels, enorme pannen. Hier gaat 500 liter in. Dat zijn 2500 kommen soep. Ze staan niet op vuur, dan zou het te snel verbranden. Maar deze pannen zijn dubbelwandig en daartussen wordt hete stoom geblazen. Zo wordt niet alleen de onderkant warm, maar de hele pan. Ruikt lekker. He Hans, zit er nou een specifieke volgorde aan het recept of kan alles eigenlijk ook gewoon door elkaar? 
Als ik kijk naar deze soep, de courgettes ook die we net hebben opgezet, dan begin ik met kokend water. Dan voeg ik alle courgettes toe en alle groenten toe. Dan weeg ik daarna eigenlijk alle kruiden af. De room wordt afgewogen, de aardappels worden afgewogen. Die voegen we dan toe en dan laten we hem echt zeker wel een half uurtje laten we hem zachtjes doorkoken en dan gaan we hem doormalen en dan op het eind voeg het toe nog wat stukjes courgette toe om een beetje te laten zien dat er nog stukjes in de soep zitten. Gelijk uit de pan wordt de soep verpakt. Op 85 graden gaat de soep de zak in. Op die temperatuur zijn bijna alle bacteriën onschadelijk gemaakt. En hij wordt gelijk dichtgemaakt. Dat kunnen er ook geen bacteriën meer bij. Zo, twee liter hete soep. Die wordt zo snel mogelijk afgekoeld zodat de bacteriën niet weer kunnen groeien, want het is verse soep. En dan is ie in de koelkast nog een maand houdbaar. Ja prima. Zo doen ze dat dus. Soep maken!

Hoe wordt soep gemaakt?

Een kom soep is voedzaam en gezond. In de soepfabriek in Katwijk maken ze elke dag honderden liters soep voor ziekenhuizen, restaurants en supermarkten. Daar komen heel wat courgettes en champignons bij kijken!

Een ketel vol met verse ingrediënten

Noj noj noj, nee of ja? He mattie van de materie. Weet je waar ik nou zo'n hekel aan heb? Dat al dat kleine gruis van die cruesli, het komt altijd onderin die pot te zitten, wat ik ook doe. Dan moet je het gewoon schudden. Ja, dat doe ik, maar dat helpt niet. Tuurlijk wel. Nee, echt niet. We zoeken het tot op de bodem van je pot uit. Kun je cruesli lekker mengen door te schudden? Noj, nee of ja? 
Zie je? Nee he, we hebben echt goed geschud en het gruis zit gewoon weer aan de onderkant. Ik ga wel eens even op onderzoek uit. Ja, ik denk dat ik iets heb gevonden, de Brazilian nut effect. Oh ja, dat is deze toch. Paranoten? Ja, in het Engels heten die Brazilian nuts. Dat is eigenlijk een soort van paranooteffect. We hebben hier een pot met bovenin paranoten en onderin allemaal pinda's. Als jij ze nou even lekker door elkaar mixt. Je weet wat we nu gaan doen? Schudden. Het gebeurt echt! De grote noten, de paranoten die komen. De bovenkant. Kijk, zie je het? Tadaa! Het paranooteffect. Hoe zou dat nou komen? Is het dan misschien omdat de pinda's zwaarder zijn dan de paranoten? Dat ze daarom naar beneden zakken? Dat kunnen we wel effe checken. Laten we iets heel zwaars nemen. Walnoot tien gram, iets wat heel licht is. Een zo'n gepoft speltje. Die ziet ie helemaal niet, die is nul. Minder dan één gram. En die doen we samen in deze pot. Zoiets? Schudden maar. Kijk kijk kijk! Oh de walnoten zijn zwaarder, maar ze komen toch naar boven. Dan heeft het misschien iets te maken met de grootte van de noten. Laten we dat eens kijken. Checking is facting! Pak anders het kleinste wat op tafel staat, dat is de rijst. En het allergrootste, dat zijn de walnoten. En dan iets ertussenin. De snoepjes. Die vind je lekker hè? Dan moeten we alles goed door elkaar roeren. Ja, en ik ga nu schudden. Spannend! Oké. Kijk wat er gebeurd is. Wat gaaf! Dus het heeft echt iets te maken met die grootte. Maar waarom dan? Ik denk dat ik het wel begrijp. Als je schudt, dan ontstaat er ruimte tussen al die grote noten. Wacht, ik laat het wel even zien. Pak jij één kidneybonen voor mij alsjeblieft? Zoiets. Hoppa, gooi hem er maar bij. Kidneyboon zit onderop. Als ik nu ga schudden, dan ontstaat er onder die kidneyboon ruimte en dan komt de rijst daar dus terecht en daarom duwt die eigenlijk als vanzelf, tada! De grotere noot, of in dit geval kidneyboon naar boven. Mysterie opgelost. Kun je cruesli mixen door te schudden? Noj noj noj, een dikke vette nee! Kan never ever ooit niet . Ciao for now en tot de volgende NOJ!

Kun je mengen door te schudden?

In een pot met grote en kleine nootjes gaan de kleine nootjes automatisch naar beneden terwijl de grote bovenop komen te liggen. Ook als je met de pot schudt, krijg je ze niet goed gemengd. Tirsa en Eva zoeken uit hoe dat komt.

De kleinste nootjes zitten altijd onderop

Huh? Non-binair, wat is dat? Stel, je moet supernodig plassen, maar je moet kiezen uit de meiden-wc of de jongens-wc. En dat wil je niet, want je bent non-binair. Bi betekent twee. Iets wat binair is, bestaat uit twee mogelijke toestanden. Er is een jongens...'Bezet!' Of meiden-wc. De keuze in wc's is dus binair. Het licht op de wc is ook binair. Het licht staat aan of uit, twee standen dus. Als je binair denkt dan denk je in tegenstellingen. 
Maar...'Jij ziet het wel heel zwart-wit he?.' De tegenstellingen zijn vaak niet zo binair als op het eerste gezicht lijken. ‘Check die grijstinten ertussenin!' Tussen jong en oud zitten verschillende leeftijden. Non-binair zeg! En iets wat non-binair is, heeft meer dan twee standen. Want non betekent niet. Temperatuur is non-binair... Tussen eb en vloed zitten verschillende waterstanden. 'Non-binair!' En een lampje met een dimmer is ook non-binair. 'Stop maar, zo is het goed.' Soms past iets niet in een binair hokje. 'Ik ben binnen'. 'En ik ben buiten'. 'En ik zit binnen in de tent die buiten staat.' Kamperen is ook al non-binair. Intussen moet jij gewoon nog steeds heel nodig plassen. Maar waar? 'Ik voel me geen jongen en ook geen meisje.' Want in die twee hokjes voel jij je niet thuis. Gelukkig is daar steeds vaker een oplossing voor. 'Hoera!' Want als je moet, wat moet je. 'Hehe'.

Wat betekent non-binair?

Iets wat binair is, bestaat uit twee mogelijke toestanden. Het licht kan bijvoorbeeld aan of uit staan. Maar iets wat non-binair is, heeft meer dan twee standen. Jij kunt ook non-binair zijn, als je je niet thuis voelt in de binaire hokjes van ‘jongen’ en ‘meisje’.

Als iets meer dan twee standen heeft

Petra. Jij bent dermatoloog. Wat is dat precies? Een dermatoloog is een huiddokter. En wat doet een huiddokter? Een dermatoloog behandelt huidziekten. We hebben allemaal in ons leven wel eens een huidziekte. Denk aan schimmels of wratjes, of jeugdpuistjes, eczeem, psoriasis, vitiligo. Er zijn tal van huidafwijkingen. Maar gelukkig gaat het heel vaak heel goed met onze huid. Heel bijzonder. Daar mag je best eens bij stilstaan. Want zonder huid zijn we nergens.
Wat vind jij als huiddokter het meest bijzondere aan de huid? Wat ik echt heel bijzonder vind is dat elk huidstukje uniek is. Dus denk aan de huiddikte. Het ene stukje huid heeft haar. Maar ook de micro-organismen die erop zitten is echt in elk stukje huid anders. Zullen we anders eens inzoomen op jouw huid? Ja, is goed. Let's go.
Nizar, zelfs hier, op je wangen, of op je voorhoofd heb je ook kleine donshaartjes die je niet ziet met het blote oog. Eigenlijk horen de haren, de slijmvliezen, maar zelfs je nagels ook bij de huid. Is er dan op elk stukje huid haar? Bijna elk stukje, behalve op je handpalmen en op je voetzolen. O.
Ik ga even je moedervlekken beoordelen. Deze is helemaal goed... En deze ook. Je bent goedgekeurd. Yes!

Nizar, we hebben net ingezoomd op jouw huid. Hier hebben we een huidmodel. Maar bij jouw huid hebben we alleen kunnen kijken naar het buitenste laagje. Dat is de opperhuid. En als we nu kijken in dit model, dan is het eigenlijk dit stukje dat je gezien hebt aan de buitenkant. Dit is de opperhuid. Daaronder zit de lederhuid. En dat gele is het vetweefsel. We hebben hier stukjes geprepareerde huid. Oké. En als je meekijkt en we kijken van boven naar beneden, dan zie je hier de opperhuid. In het onderste laagje zitten alle stamcellen. En vanuit dit laagje ontstaat de hele tijd een nieuwe huid, eigenlijk. En dat gebeurt gewoon elke minuut? Dat gaat de hele tijd door. En eigenlijk heb je elke maand, elke 28 dagen krijg je een nieuwe opperhuid. De buitenste laag beschermt ons tegen invloeden van buitenaf. Dus bijvoorbeeld zonlicht, giftige stoffen. Maar ook tegen micro-organismen zoals bacteriën die de huid binnen willen dringen. Je kunt het zien als een soort buitenmuur.
We zien hier twee tomaten, ze zijn even oud. En deze zie je dat hij heel mooi gaaf is en hier zit een gat in, en in dat gat zit schimmel. Zo is dat ook met je huid. Want als je beschermende functie daarvan niet optimaal is, omdat je bijvoorbeeld eczeem hebt, ben je ook vatbaarder voor iets als waterwratjes. 
En wist je ook dat je je huid kapot kan wassen? Huh? Hoe dan? Je wast toch juist al die bacteriën weg? Klopt, maar ook de goede, beschermende bacteriën en daarnaast je huidvetten. Dus wassen voor het eten, na bijvoorbeeld buitenspelen, dat is goed, maar te vaak wassen dan weer niet.

Je huid van dichtbij

Een huiddokter weet veel over de huid en kan huidziektes zoals puistjes of psoriasis behandelen. Aan de hand van een model legt een dermatoloog het verschil uit tussen de opperhuid, lederhuid en vetweefsel uit aan Nizar. Ook waarschuwt ze dat te veel wassen niet goed is voor je huid.

Een dermatoloog weet veel over de huid en huidziekten

Wacht even jongens, ik ben bijna klaar.
Zoals jullie zien gaan we ’t vandaag hebben over de huid. En kijk. Van een volwassen persoon ligt het oppervlak tussen de anderhalf en twee vierkante meter. Dat is ongeveer zo groot. Dat is het grootste orgaan dat we hebben. De huid bedraagt 16 procent van het lichaamsgewicht. Voor mij betekent dat 10 kilogram. En dat zijn 10 zakken suiker. En dan hebben we ’t over biljoenen verschillende cellen. En waarom is de huid nu zo'n belangrijk orgaan?
Ten eerste houdt het de wereld buiten, en jou binnen. Het beschermt je dus tegen indringers, tegen virussen, bacteriën. Maar ook tegen warmte en kou. En met behulp van de zon wordt er vitamine D aangemaakt. En dat is nodig voor sterke botten. Met je huid kan je de wereld om je heen waarnemen. En de huid maakt jou uniek. Moedervlekjes, littekens, maar ook je vingerafdruk. Daar is geen tweede van op de wereld. En zeg nou eerlijk, de huid maakt 't toch veel aantrekkelijker dan dit?

Waarom is je huid zo belangrijk?

Als je volwassen bent, ligt het oppervlak van je huid tussen de 1,5 en 2 m2. Je huid beschermt je tegen indringers als virussen en bacteriën en in de huid wordt vitamine D aangemaakt. Iedereen heeft een unieke huid, door moedervlekken, littekens en natuurlijk je vingerafdruk.

Je grootste orgaan

Of het nou heel warm is, of heel koud, je lichaamstemperatuur blijft altijd rond de 37 graden. Het op peil houden van je lichaamstemperatuur heet reguleren. Als je sport word je warmer. En je lichaam moet al die warmte kwijt. Wat gebeurt er dan? Dan gaan je bloedvaten wijder staan en je wordt ook roder. En uiteindelijk gaan je zweetklieren zweet produceren. Dat zweet verlaat via de poriën je huid. En dat verdampt. En daardoor koel je af. Als je stopt met bewegen en stil komt te staan, dan kan je het koud krijgen. Als je het koud krijgt, dan gaan je bloedvaten vernauwen. En zorgen kleine spiertjes in je huid ervoor dat je haartjes rechtop gaan staan. En dat noemen we kippenvel. Kippenvel zou je daarom kunnen zien als het tegenovergestelde van zweten.
Petra, jij bent dermatoloog. Wat is dat precies? Een dermatoloog is een huiddokter. In de lederhuid hebben we meetinstrumentjes en zenuwen. Daarmee kunnen we voelen. We voelen druk, pijn, temperatuur, en jeuk. En ook wat dit betreft is ieder stukje huid uniek. Dus bijvoorbeeld de huid van de lippen, de tong, vingertoppen, en voetzolen daar zitten veel meer zintuigen dan bijvoorbeeld de huid op je rug.

Welkom bij... Ik voel, ik voel wat ik niet zie. Ik voel lucht. Een steen. O nee. Het is een houten spatel. Toch? Haha! O, ik schrok. Oké. Ah! Dit is heet water. Zit niks in, toch? Wat hebben we hier? Ah! Ja, oké. Dit is een soort... dit is een cactus.
We denken de wereld vooral met onze ogen waar te nemen. Maar waar zijn we zonder aanraking en alarmsysteem? Ah! Wondgenezing is ook al zoiets wonderlijks. We hebben allemaal wel eens een wondje gehad waar je nu niks meer van ziet. Dus als je bijvoorbeeld een schaafwond hebt, zal dat in een kleine maand helemaal genezen zijn. En waar in de huid zit de huidskleur? Eigenlijk zitten de pigmentcellen in dit hele dunne laagje in de huid. En het is niet eens dat die cel anders is bij mensen met een verschillende huidskleur, alleen de kleurstof zelf. Dus ook al is het uiterlijk misschien een groot verschil, wat de huid betreft zijn we
99,9 procent hetzelfde.

Zoals jullie zien ben ik m’n huidje heerlijk aan het verzorgen. Nou, je huid is juist heel goed in staat voor zichzelf te zorgen. O, maar wat is dan wel goed voor m'n huid? Niet te vaak douchen, niet te lang, niet te heet. Beetje beperkt zeep gebruiken en als de zon schijnt zonnebrand op doen. Nou ja. Dan eet ik 'm maar. Nee, die is heel vies, hahaha!

Hoe beschermt je huid jou?

Je lichaam houdt jou op temperatuur door te zweten of kippenvel te krijgen. Heb je een wondje, dan geneest je huid zichzelf. Ook zitten er zenuwen in de lederhuid, vooral op je lippen, tong, vingertoppen en voetzolen. Door te voelen krijg je informatie over de wereld om je heen of word je gewaarschuwd.

Bescherming tegen warmte, kou, zon en gevaar

Oh. Ja, het is mijn grootste hobby: slapen. En ja, we doen het eigenlijk allemaal onder een dekbed. Ja, en wat is dan het geheim van een goed dekbed? Nou, met een zo licht mogelijk dekbed je lichaamswarmte vasthouden. En dat kan het beste met een dekbed van veren, maar vooral van dons. Maar goed. Dekbedden maken, hoe doen ze dat eigenlijk? De dekbedden die ze hier in deze fabriek in Volendam maken, worden gevuld met dons en met veren van eenden of ganzen die geslacht zijn voor het vlees. Wat blijft er dan over? Dons en veren natuurlijk. En daar kunnen die dekbedden dan mee gevuld worden. Dus even voor de duidelijkheid: geen enkele eet of gans wordt puur en alleen voor het dons en de veren gefokt of geslacht. Het wordt ook echt goed gecontroleerd en daar hebben ze hier dan ook een speciaal certificaat. Dons en veren zijn trouwens heel verschillend. Kijk, de veer heeft een pennetje met een soort van zachte haartjes aan de linkerkant en aan de rechterkant. Het is de beschermlaag van de vogel en veren stoten ook water af. En ook belangrijk: veren zorgen ervoor dat eenden en ganzen kunnen vliegen. Dons is te vinden onder de laag veren op de buik en borst van eenden en ganzen. Je kan het verschil ook overduidelijk zien. De veer heeft dus dat pennetje en dons heeft dat niet. Het zijn eigenlijk meer een soort pluisjes. Voor een dekbed zijn niet alleen de dons en veren belangrijk, maar ook de tijk. En dat is deze lege hoes of katoenen zak waar dons en veren, de vulling dus, ingaat. En dat begint allemaal met het op maat snijden en naaien van deze hoezen. Het dons en de veren worden vanuit deze grote silo naar beneden gezogen en het gaat dan door die buizen daar en via dit soort stofzuigerslangetjes hier wordt elk vakje van het dekbed dan apart vol geblazen met de vulling. Als alle vakken van het dekbed gevuld zijn dan worden ze nog dichtgestikt en uiteindelijk krijg je dan een vederlicht maar lekker warm dekbed. Nou ja, zacht is het natuurlijk ook. Ja, het is natuurlijk ook belangrijk dat de kwaliteit van het dons en de veren goed is. En dat checken ze met deze machine. Het komt er eigenlijk op neer: hoe ouder de eenden en ganzen, hoe sterker het dons en dus hoe beter de kwaliteit. Even checken. Marcel. Is dit een beetje oké? Ja, dit is een hele mooie vulkracht. Ja? En vulkracht, dat houdt in dat je dus weinig dons nodig hebt om het dekbed goed te vullen? Ja, want 's nachts moet je uitrusten en moet je niet tillen. En geen bed zonder kussen. Dus hier wordt het dons, de veren of een mix ervan naar beneden gegooid in de silo. Vervolgens wordt de vulling naar beneden gezogen en via deze slang en dit apparaat wordt het kussen dan gevuld. Een spiksplinternieuw kussen en een heerlijk licht, maar vooral ook een lekker warm dekbed. Ik ga heel even slapen, ik bedoel een testje doen, dus slaap lekker! Oh ja, en dekbedden maken: zo doen ze dat dus.

Hoe worden dekbedden gemaakt?

Een dekbed moet warm zijn, maar niet zwaar. Pascal gaat langs bij een dekbeddenfabriek waar ze veren en dons van ganzen en eenden gebruiken om dekbedden mee te vullen.

Slapen onder dons en veren

Huh? Ironie. Wat is dat? Stel, je hebt je opgetut voor een feestje. Maar dan... 'Wat zie jij er kleurloos uit, zeg.'
Maar die opmerking was ironisch bedoeld. Huh? Ironie is goedbedoelde milde spot. Het is een grapje dus. Als je ironisch bent, dan zeg je vaak het tegenovergestelde van wat je bedoelt. Juist niet kleurloos! Ook als je iets veel groter maakt... Ik sta hier al uuuuuren! Of veel kleiner. 'Ieuw!' 'Oepsie. Klein windje gelaten.' Dan ben je ironisch. 
'He skeletje, niet alles opeten he.' Huh? 'Zullen de buren leuk vinden.' Huh? 'Goed gedaan he!' 'Dankje.' 'Nee, juist niet slimmerik'. 'Slimmerik?' Hij bedoelt dat je het juist niet goed hebt gedaan en dat je niet slim reageerde. Je eet juist veel te weinig en de buren hebben juist last van jouw muziek. 'Ah, het was ironie!' Niet alleen opmerkingen kunnen ironisch zijn. Situaties ook, als er iets gebeurt wat precies het omgekeerde is van wat je zou verwachten, dan zou het best wel eens ironie kunnen zijn. 'Wat zie jij er kleurig uit, zeg! Pijn aan mijn ogen.' Dus als een opmerking helemaal nergens op slaat, dan is die opmerking dus waarschijnlijk ironisch bedoeld. 'Ik trapte in mijn eigen grap!'

Wat is ironie?

Een ironische opmerking is bedoeld als grapje. Je zegt bijvoorbeeld dat iemand met een bonte outfit er kleurloos uitziet. Ook situaties kunnen ironisch zijn.

Het tegenovergestelde van wat je bedoelt

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos