Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Ja, je kan er zo van genieten. Rustig de krant lezen, kopje thee erbij, even kijken wat er allemaal aan de hand is in binnen en buitenland. Of je kijkt even online. Daar houdt de krant je direct op de hoogte van het allerlaatste nieuws. Dan weet je het al voordat het in de krant staat. En iedere dag komen er kranten uit vol met nieuws en achtergrondverhalen. Maar wie maken die verhalen nou? En hoe komt het uiteindelijk in de krant terecht? Dat ga ik vandaag uitzoeken op een echte krantenredactie. Dit is de redactie van De Telegraaf. 200 journalisten schrijven hier elke dag artikelen over binnen en buitenlands nieuws. Sport, economie, wetenschap, politiek, showbizz, alles kan in de krant. Als het maar nieuws is of interessant om over te schrijven. Het nieuws komt op allerlei manieren in de krant van persbureaus uit binnen of buitenland. Of journalisten gaan zelf op zoek door iemand te bellen of op te zoeken voor een interview. Zo zijn journalisten eigenlijk constant op allerlei manieren op zoek naar nieuws. Zullen we dat verhaal van de koning die fan is van Ajax nog meenemen in de krant? Ja, daar zit mooi beeld in. Kunnen we alle kanten mee uit. Okay, mooi. De nieuwsregisseur is echt het hart van de redactie. Hier bepalen jullie dus wat er elke dag in de krant komt. Ja, dat klopt. En niet alleen in de krant, want we hebben natuurlijk een hele grote website, we maken podcasts, we doen video. Alles wat met nieuws te maken heeft, komt hier binnen. En dan bepalen we welke redacteuren welk verhaal gaan maken en welke verslaggevers op pad gaan. En dan bepalen we hier uiteindelijk ook welke verhalen snel online gaan of welke verhalen er in de krant komen. En soms allebei. Wil je dan eens even zien hoe het werkt? Ja, ja. Op dit bord zie je dus precies wat onze lezers online vandaag belangrijk, interessant of grappig vinden. Bijvoorbeeld nu wordt heel goed gelezen dat een politicus is bedreigd in de Tweede Kamer, dat is ernstig nieuws. Gelukkig is het goed afgelopen. Maar op nummer twee bijvoorbeeld daar staat een schaatser die heeft aangelegd met een Amerikaanse YouTube. Niet per se wereldnieuws, maar dat vinden onze lezers wel heel leuk om te lezen. En hoe bepalen jullie nou wat er morgen in de krant komt? Nou, we kunnen kijken van welke verhalen we nog een wat breder verhaal kunnen maken. Bijvoorbeeld We kunnen verhaal maken over de politicus die is bedreigd. Hoe kan het? Waarom is de Kamer niet beter beveiligd? Gebeurt dat vaker? Hoe voorkom je het? En wist je trouwens dat de koning fan is van Ajax? Goh, nee, dat wist ik niet. Maar komt dat dan ook morgen in de krant? Dat gaan we nu in de vergadering bepalen. Dus loop maar mee. Is goed. Ja, ik pak de nieuwsles er even bij. We hebben verschillende five verhalen en features. In deze vergadering bespreken de redacteuren en eindredacteuren wat er morgen precies in de krant komt. Sommige artikelen zijn al geschreven en andere moeten nog geschreven worden. De krant wordt pagina voor pagina ingedeeld. Lucia die gaat nog naar een dierentuin waar een zeldzame duif die bijna was uitgestorven dankzij een kweekprogramma weer rond fladdert. Oke jongens, bedankt. Gauw aan de slag. Zo, de vergadering zit erop. Ja dus we weten nu precies welke verhalen morgen in de krant komen. Hoewel, dat is niet helemaal waar, want als er nog groot nieuws binnenkomt, dan gooien we de krant natuurlijk om met het allerlaatste nieuws. Esther het valt mij best wel op dat er heel wat lege bureaus op de redactie zijn. Gelukkig wel, want het zou niet goed zijn als verslaggevers de hele dag achter hun bureau zitten, want het nieuws ligt op straat.

Wat komt er in een krant?

Programmalogo's

Tegenwoordig kun je het nieuws overal volgen: op televisie, online of in de krant. De krant houdt je op de hoogte van het laatste nieuws in binnen- en buitenland. Maar wie bepaalt er eigenlijk welke verhalen in de krant komen? En wie maken die verhalen? Tirsa gaat langs bij de redactie van De Telegraaf.

Op bezoek bij een krantenredactie 

Wat komt er in de krant? 

Nou, we hebben twee mandjes vol met vers geplukte theeblaadjes. En het leuke is dat je van één zo'n topje verschillende soorten thee kunt maken. En de bekendste zijn de gewone zwarte thee en de gewone groene thee. Maar Linda, hoe doe je dat nou? Hoe maak je van deze blaadjes thee? Nou, stap één bij beide processen, dus bij groen als bij zwart, is verwelken.
Ok, we gaan de blaadjes hierin omkiepen en wat er dan gebeurt is dat er eigenlijk al een stukje vocht wat in het blad zit gaat verdampen. Dus we gaan ze eigenlijk een beetje indrogen. Ja precies. En dan gaan we dadelijk, als ze een beetje verwelkt zijn, gaan we de volgende stap inzetten. 
Stap twee van het groene thee-proces is de verhitting en dat gaan we nu doen met dit. Wat gebeurt er nu in deze wok, doordat het heet is, stopt het oxidatieproces. Dus op het moment dat je plukt, dan kan hier zuurstof bij. Ja. Dus stel, je hebt een appel. Ik neem een hap uit de appel en leg de appel weg. Daar waar jij gebeten hebt, dat wordt bruin en dat heet oxidatie. Aha. Oxidatie willen we met zwarte thee. Zwarte thee is helemaal bruin geworden. En bij groene thee willen we het blad natuurlijk zo groen mogelijk houden. Als het zo heet is, dan stop jij het oxidatieproces. Dus de blaadjes, als we ze dadelijk uithalen, worden niet meer bruin. Ok, ik denk dat het goed is. Ja, tijd om eruit te halen? Ja, zeker. En nu? Ok, de volgende stap in het proces is rollen van het blad, dus al het sap wat er nog in zit, dat willen we naar buiten halen. En waarom wil je dat naar buiten hebben? Omdat dat zorgt voor de smaak van de thee. Zo, maar dit is best wel zwaar werk hoor. Dan ben je wel effe bezig. Ja, maar gelukkig hebben we daar ook een machine voor. Ah. Zo ja, dit gaat wel echt even een stuk sneller dan dat je zelf moet kneden. Het ruikt lekker. We hebben nog één stap te gaan en dat is de laatste stap en dat is het drogen. In de droogkast wordt de thee gedroogd totdat er nog ongeveer drie of vier procent vocht in zit en dan is ie helemaal klaar. En hoelang moet ie nog drogen? Uhm, een half uurtje. 

De groene thee is nu aan het drogen, dus in de tussentijd kunnen wij de zwarte thee gaan maken. Yes! Is dan nu de eerste stap weer wokken? Nee, de volgende stap is rollen. Het is zwarte thee dat we nu gaan maken. Dus we willen dat het blad wat nu nog mooi groen is, willen we dat helemaal bruin of zwart wordt. Dus we gaan hem hier in deze kast stoppen. Hier is het heel warm en heel vochtig. Zo ja, dat kun je wel zien hier. Wat een stoom joh. Ja, en dat zorgt ervoor dat het blad helemaal bruin wordt, maar dat duurt een uur of vijf ongeveer en daarna is het een kwestie van drogen. En dan heb je dus zwarte thee. Precies. Maar het duurt nog wel eventjes, dus laten wij lekker thee gaan proeven. Nice, zin in. 

Ik heb hier vers van de plantage, zwarte thee en groene thee. Ruikt lekker. Ik wil wel graag beginnen met de groene thee proeven. Ja, dit is echt een groene thee en je proeft echt wel die versheid. Lekker vers, lekker fris. Vers van ‘t land eigenlijk. Geplukt en nu geproefd. Wow, dat proef je wel hoor. Deze ruikt al heel anders. Wat zoeter, kan dat? Ja klopt. Groene thee heeft wat meer groene groenten, dus spinazie of gras, andijvie. Zwarte thee is wat zoeter. Nou Linda, dank je wel.

Hoe wordt thee gemaakt?

Thee wordt gemaakt van blaadjes van de theeplant. Bij groene thee wordt gezorgd dat het oxidatieproces stopt en dat de blaadjes dus niet bruin worden. De blaadjes blijven zo groen mogelijk. Zwarte thee verkleurt wel naar bruin. Beide theesoorten worden gerold en gedroogd.

Zwarte thee en groene thee

Het zonnetje op je huid is natuurlijk prima, maar je huid te lang en onbeschermd blootstellen aan zonlicht, dat is niet goed. En daarom onderzoeken ze hier in deze kliniek in Rotterdam hoe je je huid nou het beste kunt beschermen tegen de zon. Dit is dokter Jetske Ultee. Zij weet heel veel over de huid en in het bijzonder de huid in combinatie met de zon. Dus ik kan aan jou wel vragen: Hoe kan het dat als ik buiten loop in de zon, dat mijn huid dan bruiner wordt? Je lijf is eigenlijk ontzettend slim. Want zodra je huid wordt blootgesteld aan zon, gaan de pigmentcellen die in je huid zitten pigment aanmaken. En pigment is eigenlijk een soort schildje tegen de zon. Dus daardoor kan er minder schade aangericht worden. 

Hier zie je een model van de huid. De huid bestaat uit verschillende lagen. En in die bovenste laag zitten de pigmentcellen. Maar hoe kan het dan dat ik toch verbrand soms? Ja, je huid kan zichzelf wel een beetje beschermen, maar niet zo goed als bijvoorbeeld een goeie zonnebrandcrème. Dus je moet buiten daarbuiten eigenlijk altijd ook je huid beschermen met bijvoorbeeld een zonnebrandcrème of beschermende kleding. En ja, één keer verbranden, dat overkomt iedereen wel eens. Maar je moet echt voorzichtig zijn dat dat niet heel vaak gebeurt, want dan ga je echt schade krijgen. Hoe erg is het dan dat je verbrandt? Ja, verbranden is niet goed, maar het overkomt echt iedereen wel eens. Maar als je vaak verbrandt, ja, dan ga je je huid wel echt beschadigen, dus daar moet je echt voorzichtig mee zijn. Vergelijk het een beetje met je favoriete broek. Op een geven moment krijg je slijtageplekken en dan merk je het nog niet zo heel erg, maar op een gegeven moment gaat ie echt kapot. En zo is het met je huid ook een beetje. 

Nou staat er op de flesjes altijd iets over de beschermingsfactor, in dit geval factor dertig. Maar wat betekent dat nou precies? En wanneer weet je eigenlijk welke factor je moet gebruiken? Als je echt een hele gevoelige, lichte huid hebt, dan kun je beter zo hoog mogelijk gebruiken, want in de regel is het zo: hoe hoger het nummer op de verpakking, hoe beter die beschermt. Maar gebruik ieder geval een factor dertig. En wat zit hier nou in dat dit niet een gewone crème maakt, maar zonnebrandcrème? Eigenlijk is een zonnebrandcrème een gewone crème waar speciale zonfilters aan toegevoegd zijn. Die zonfilters weerkaatsen het licht of die absorberen het licht als een sponsje. En hier zie je een paar voorbeelden van zonfilters die eigenlijk opgelost zijn en toegevoegd zijn aan een crème. En dan heb je een zonnebrandcrème. En je dus beschermd bent tegen de zon. Precies. 

Als je niet wil dat de zon je huid beschadigt, dan zit er maar één ding op en dat is smeren, smeren en nog eens smeren. Met zonnebrand natuurlijk. Maar wat doet dat dan precies? Om dat te laten zien, gaan we een klein testje doen met Hanneke en Jetske. Wat gaan we precies doen? Nou, we gaan op jouw wangen twee zonnetjes tekenen, aan de ene kant en aan de andere kant. Vervolgens gaan we aan een kant een gewone crème smeren en aan de andere kant en crème met een zonnefilter erin. Kijk maar eens naar het resultaat. Oh wauw. Ja, je ziet heel duidelijk het verschil. Klopt inderdaad. Het zonlicht wordt hier niet meer doorgelaten en daardoor licht het zonnetje niet op. Dus aan deze kant zit het product met de zonfilter.

Dat zonnebrandcrème werkt, dat heb ik gezien, want dat zonnetje op mijn wang was weg. Maar hoe moet je je nou op een goede manier insmeren? Om de factor te halen die op de verpakking staat, moet je bijvoorbeeld voor je gezicht iets meer dan een halve grote theelepel gebruiken. Dus dat is ongeveer zo’n hoeveelheid, alleen voor je gezicht. Dat is meer dan dat ik gebruik. Dat is meer dan de meeste mensen gebruiken. Als je je lijf goed wil insmeren, moet je wel 6 tot 7 eetlepels met zonnebrandcrème opsmeren. Zoveel? Ja, dat is veel meer dan eigenlijk bijna iedereen doet. En je moet niet alleen dik opbrengen, maar ook nog eens om de twee uur. Dus de volgende keer dat ik naar het strand ga, neem ik mee: een grote fles zonnebrandcrème, een theelepel voor het gezicht, een eetlepel voor mijn lijf en oh ja, niet vergeten de wekker te zetten. Om de twee uur smeren.

Hoe werkt zonnebrandcrème?

Te lange onbeschermde blootstelling aan de zon is niet goed. Zonnebrandcrème beschermt je huid tegen de schadelijke straling van de zon. Sommige stoffen doen dit door zonlicht te weerkaatsen, andere absorberen zonlicht. Zo verbrandt je huid niet.

Crème met speciale stoffen die zonnestralen blokkeren

Armoede heeft natuurlijk te maken met geld. Hoeveel geld je krijgt en hoeveel geld je moet betalen. Dus hoeveel je uitgeeft. Ik zal je een voorbeeld geven. Stel je een gezin voor met een vader en een moeder en drie kinderen. Beide ouders werken en verdienen samen € 2.000 per maand. Maar ze moeten ook een heleboel dingen betalen. Het huis, gas en elektriciteit, kleren en eten. Dan blijft er per maand ongeveer € 500 over. En met dat geld kunnen ze dan bijvoorbeeld sport betalen of op vakantie gaan. Of cadeautjes. Of een keer een nieuwe wasmachine als die kapot is. 
Maar stel je nou voor dat gas en elektriciteit veel duurder wordt. Dan moet je per maand meer betalen en blijft er minder geld over. Of stel je nou eens voor dat één van je ouders ziek wordt. Dan verdien je niet € 2.000 per maand, maar veel minder geld. En als je dan de vaste lasten eerst betaalt, dus het huis, gas en elektriciteit, eten, dan blijft er niet eens geld over voor kleren. En voor alle andere dingen is er überhaupt geen geld meer. Uiteindelijk zorgt dit ervoor dat je niet meer bezig bent met leven, maar met overleven.

Hoe ontstaat armoede?

Stel je een gezin voor met twee ouders en drie kinderen. De ouders verdienen geld, waarmee een heleboel dingen betaald worden: het huis, elektriciteit, kleren en eten. Als alles veel duurder wordt, moet je per maand meer betalen en blijft er minder of geen geld over. Of als een ouder ziek wordt, kan die ook minder geld verdienen.

Als alles duurder wordt of iemand ziek wordt

Nou, hier staat ie dan, de F16. Wow, wat een ding joh. Jeetje. Het is eigenlijk een soort vliegende motor. Daar zit je, en daar zit de lucht inlaat. Uh, daar gaat heel veel lucht in. Die wordt hier helemaal samengedrukt. Een stukje verderop in een soort van compressor, let op je hoofd. Ja, we lopen effe onder het vliegtuig door. Cool. Komt ie hier in de verbrandingskamer. Ja uh dan komt er uh brandstof bij. Oh, wordt ie in de brand gestoken eigenlijk die lucht met die brandstof en dan zet die natuurlijk in in korte tijd heel erg uit. Uh en gaat ie verder door de motor heen en dan komt ie hier aan de achterkant. Maar die lucht, die wordt dus aangestoken, dus dat ontploft eigenlijk. soort van? Eigenlijk is een soort gecontroleerde ontploffing inderdaad. En die ontploffing, die komt hier aan de achterkant er onderuit en die duwt eigenlijk daardoor het vliegtuig uh naar voren toe. Wow! En hoe hard gaat ie nou deze? Hij gaat ongeveer twee keer zo hard als de snelheid van t geluid. Twee keer zo snel als het geluid? Twee keer zo snel als t geluid. En dat is? Dat is ongeveer 2000 kilometer per uur. Wow dat is echt, dat is gewoon bijna twee keer zo snel als een gewoon vliegtuig, toch? Zo ongeveer twee keer zo snel als een gewoon vliegtuig ja. Ik vind het niet normaal. En dat puntje, want daar zit ik al de hele tijd naar te kijken, maar ik vind dit er altijd zo een soort van gevaarlijk uitzien, maar dat is het waarschijnlijk niet? Nee, dat is t helemaal niet. Dit is de we noem het de Piton tube, de Piton buis. En d'r zit een gaatje in aan de voorkant, zoals je kunt zien. En er zitten ook gaatjes aan de zijkant. En dit is eigenlijk het instrument om de snelheid van het vliegtuig te meten. Ok, dus hij gebruikt de druk, de lucht die hier in dit gaatje komt. Ja. En de lucht die hier door deze gaatjes gaan om de luchtdruk te bepalen. En aan de hand daarvan kun je dan meten hoe hard het vliegtuig gaat. Hey en die dingen aan de zijkant? Het lijken wel...het zijn vast geen bommen, maar. Mensen denken vaak dat t bommen zijn, maar dit zijn brandstoftanks, dus deze zit helemaal vol met kerosine. Aha. En die kerosine gaat dan weer door de vleugel naar de motor toe. Voor de ontploffing zeg maar. Precies ja, zodat we langer kunnen vliegen. Nou, volgens mij moet jij gaan vliegen. Ja klopt. Ik uh ga de cockpit in. Ja. Oh wat een spektakel hè? Daar ging hij gewoon. Dit is toch wel een fijn idee dat die apparaten klaar staan voor als t echt een keertje misgaat. Beetje een dubbel gevoel, want aan de ene kant is het super gaaf om het allemaal zo te zien. En aan de andere kant hoop ik toch dat we het niet vaak nodig gaan hebben.

Hoe werkt een F16?

De F16 is een soort vliegende motor. Dit vliegtuig gaat ongeveer twee keer zo snel als het geluid! In Nederland staan er een hoop F16-vliegtuigen klaar voor als het een keertje misgaat en er oorlog uitbreekt.

Een razendsnel vliegtuig 

Hoe werkt een F16? 

Om voorbereid te zijn op de moeilijkste omstandigheden, moeten jullie natuurlijk ook heel veel trainen. Dat klopt. Ze zijn al lekker bezig, maar wat staat er nu op de planning? Nou, wat we nu gaan doen is de amfibische Cross. En bij deze amfibische Cross daar wordt eigenlijk je uithoudingsvermogen getest en leer je gewoon echt goed samenwerken met z'n allen. De amfibische Cross. Ja, supertof want Ik mag meedoen, maar heel effe, want kijk, jullie zijn natuurlijk allemaal getraind. Jullie hebben ervaring. Ik heb nul ervaring. Ik heb geen idee wat me te wachten staat, dus dat wordt wel een dingetje voor mij. Nou, daarom doen we met z'n allen, daar staat het Corps ook voor dat wij dat uh met z'n allen oplossen. Oké, ik hoop dat jullie mij er een beetje doorheen sleuren. Ja, daar gaat ie. Want uh de amfibische Cross gaat beginnen. Amfibische Cross gaat beginnen. We gaan. Straks gaat de boot op. Gaan we richting de bunker. Met de boot over de bunker heen rennen we richting het strand terug naar de landingsplek. Door het water helemaal naar de overkant en dan tikken we de paal aan. Ja? Boot op. We zijn begonnen. Oke. Nou, de hele boot moet dus serieus over de bunker en je ziet hoe hoog het is. In je eentje gaat dat je natuurlijk never nooit lukken, dus ook hier moet je echt samenwerken. Teamwork. Ja, het is nat. Ah, thanks. Nou, mijn linkerkant is al lekker verzuurd dus da’s top. Oke nu naar het strand, naar het water. Ja, de lol is er nu wel een beetje vanaf, mijn rug doet pijn, mn vingers en we moeten nog helemaal naar de overkant die paal aantikken. Ah. Ik ben zeiknat. Roei, roei, roei. En terug. Roei, roei. Ik kan niet meer. Oke, heef ff hoor. Ik zit er helemaal doorheen. Maar ik moet wel zeggen dankzij jullie is het me wel gelukt. Dus dank jullie wel. Dat leer je ook in de opleiding. Stukje verbondenheid, kracht en toewijding. Oke, nu lekker effe naar binnen. Effe opwarmen. Oh.

Hoe trainen mariniers?

Klokhuis-presentator Pascal doet samen met de mariniers een Amfibische Cross. Mariniers moeten namelijk heel veel trainen en voorbereid zijn op de moeilijkste omstandigheden. Tijdens zo'n Cross leer je goed samenwerken en word je uithoudingsvermogen getest. Pascal heeft alleen nul ervaring, dus hopelijk gaat dat goed.

Je uithoudingsvermogen testen

Hoe trainen mariniers? 

In heel veel producten die we gebruiken zit palmolie. Voor de productie van die olie worden grote delen oerwoud gekapt. Dus we moeten op zoek naar een manier om olie te maken zonder dat we daar de oliepalm voor nodig hebben. En daar zijn ze hier druk mee bezig. Bij dit bedrijf in Wageningen maken ze olie met gist. Gisten dat zijn een soort schimmels. Het is een organisme en je kunt ze met het blote oog niet zien. Maar als je ze onder een microscoop bekijkt, dan zie je dit. Ze bestaan uit één cel, eten suiker en zetten dat om in iets anders. Bijvoorbeeld in brood zetten ze suiker om in lucht. Daarom is een brood zo lekker luchtig. En bij de productie van bier wordt de suiker omgezet in alcohol. Maar er zijn ook gisten. Die zetten suikers om in olieën. En die olie, die lijkt enorm op palmolie. Ha Lars, maar hoe werkt dat nou eigenlijk? Ja, dat ga ik je uitleggen. Oké, dus elke keer als wij chips eten of lekkere frietjes, dan worden daar aardappelen voor geschild. Maar dan blijven er aardappelschillen over en die gooi je weg. Nee, die gooi je niet weg. Ok, dat is zonde, want die suikers zitten erin en onze gisten houden van suiker. Die eten dat en zetten dat om in olie. Ja, maar dat kan van aardappelschillen zijn, maar ook van afgekeurde groenten. Suikerbiet, loof van alles van maar suiker in zit. En waarom doe je dat dan nu in een blender? Omdat er eerst een smoothie van gaan maken. Oh, ik denk bij een smoothie echt wel aan iets anders. Ja, maar onze gisten die zijn er echt dol op. Zo, die is klaar en nu? Nu gaan we naar een fermentor. Oké. En dit zijn onze gisten. Daar zijn ze. Hallo jongens! Fermenteren is een soort gecontroleerd rottingsproces. En dat gebeurt ook bij het brouwen van bier. En je hebt gisten. Die maken alcohol, wat je bij bier of wijn hebt. En je hebt gisten die zorgen voor lucht vorming, bijvoorbeeld in brood. Ja, en onze gisten maken er olie van. Dus we mixen die aardappel schil smoothie met gist en dan krijgen we olie. En hoeveel olie levert dit nou op? Nou, hier halen we ongeveer zo'n beetje olie uit. Vergelijkbaar wat je nu hier in hebt zitten. Ja, en dus dat is toch uh lang niet genoeg. Daarom hebben we ook een grotere fermentor waar we ook in werken. Dus wat we net in het klein zagen, dat is deze ketel in t groot. Ja, dit is een slag groter. En daar tappen we dit uit af. Oh ja, en uh, hier zit de olie nog in. Maar hoe we dat eruit halen? Ja, dat is wel geheim. Daar kan ik niet laten zien. Ja, t geheim van de smid. Maar ik ben toch wel benieuwd naar die olie. Kun je mij dat laten zien? Ja, laten we dat doen. Ga maar mee. Ok, ik wil nou wel die olie zien. Ja. Ja, he he. Dit wilde ik. Dit zijn die olieën toch? Ja, dit zijn onze verschillende type olieën, dus we hebben harde vetten. Dat gaat bijvoorbeeld in chocola, dus als je dat opeet dan smelt het in je mond. Dat geeft dat lekkere gevoel. Heerlijk! En je hebt ook vloeibare olie. Die gaan bijvoorbeeld in margarine of in frituurolie. En uh, allerlei type olie en vetten daar tussenin. Ok. En komt dit dan allemaal uit die smurrie? Ja, dus eigenlijk per smurrie halen we één type olie of vet. Dus uh, voor dit hadden we een ander type smurrie nodig dan voor dit. Ja. En denk je dan dat deze manier van olie maken in de toekomst palmolie gaat vervangen? In de toekomst wel, maar daar moet nog heel veel voor gebeuren. Maar dit is een uh stap in de goede richting. Dus jullie zijn goed bezig. Dank je wel.

Gistolie

Het is voor de natuur en de dieren beter als we minder palmolie gaan gebruiken. Palmolie zit in best wel veel producten, dus hoe doe je dat dan? Bij een bedrijf in Wageningen maken ze olie met gisten, een soort schimmels.

Een duurzame vorm van olie 

Wat is gistolie? 

Het is beter voor natuur en voor dieren als we minder palmolie zouden gebruiken. Maar ja, dat is makkelijker gezegd dan gedaan, want palmolie zit in heel veel producten. Maar wat nou als je alleen met licht en lucht die palmolie zou kunnen vervangen? Het klinkt bijna als een sprookje. Maar het is wetenschap. En hier, bij de Wageningen Universiteit doen ze daar onderzoek naar. Ha Sabine, jij bent een van de onderzoekers hier. Ik ben heel benieuwd wat hier gebeurt, want ik zie buizen met een soort golfslag er doorheen en een groene smurrie. Is dit monstersstof of wat is dit? Het lijkt misschien inderdaad een beetje op monstersstof maar eigenlijk zijn dit algen. Dat zijn eencellige plantjes. Die kan je niet met het gewone oog zien, maar wel onder de microscoop. Oh, dan zien ze er zo uit. Al die groene bolletjes die je hier ziet, dat zijn eigenlijk eencellige algen. En die algen, die kunnen energie halen uit licht om lucht om te zetten in olie. Dus in het begin zien ze er zo heel groen uit. En als je dan lang groeit, dan op een gegeven moment gaan ze olie maken en dan gaan ze er zo uitzien. Oh dus dan zit er echt iets in? Ja, al die witte bolletjes die je hier ziet, die zitten eigenlijk dan vol met olie gemaakt van lucht. Het zijn een soort oliebolletjes? Ja, precies. In die kas dus in ieder geval genoeg licht in die buizen, daar zit genoeg lucht, dus die algen zijn olie aan het maken. Maar hoe krijg je die olie nou uit die algen? Nou, dat zal ik je even laten zien, kom maar mee. Oke. Oh wow, wat is dit voor machine dan? Wat doet ie? Dit is een soort centrifuge en dit is de eerste stap om van die algen olie te maken. Ok, hoe gaat dat dan? Nou, hierzo doen we de algen met het water in. Ja. Vervolgens gaat het heel hard rondslingeren en slingeren we al het water eruit en de algen blijven dan op deze schepjes achter. Ah oké, dus je maakt eerst eigenlijk het water los van de algen en die blijven hier in die vlakjes plakken? En vervolgens haalden we de algen eruit. Die maken we kapot. En dan haal je de olielaag eruit. Dat ziet er zo uit. Dus dit is eigenlijk de algen olie met nog restjes algen erin. Precies. Oké, ja, het is nog een beetje vies natuurlijk. Ik zou dit niet zo opeten. Nee, he. Beetje vies nog. Dus dan moet je het eerst schoonmaken. Dus als we dan de olie eruit halen en we filteren het, dan krijg je dit echte algenolie. Ah ja, want dit ziet er veel meer uit als iets wat je zou kunnen gebruiken als palmolie. Ja precies. Hoe zou t smaken denk je? Zullen we het eens uittesten? Ja leuk. Werkt die algenolie nou net zo goed als palmolie denk je? Ik denk het wel, we kunnen het proberen. Ja, en ik heb al zin in een broodje met hazelnootpasta. Dus we maken hazelnootpasta niet met palmolie, maar met algenolie. En daarvoor heb je nodig hazelnoten. De cacao gaat erin. Een beetje zout en poedersuiker. En we beginnen met een eetlepeltje olie. Zo, een eetlepel. Hopsa, okay, daar gaat ie. Ja hoor, mooi smeuig. Het ziet er goed uit! Nou he. Heel lekker! Het werkt dus.

Algenolie

Het is voor de natuur en de dieren beter als we minder palmolie gaan gebruiken. Palmolie zit in best wel veel producten, dus hoe doe je dat dan? Bij de Wageningen Universiteit doen ze onderzoek naar olie van algen als vervanging voor palmolie.

Wat is algenolie? 

Nou, op de redactie is besloten wat er morgen in de krant komt en Marouscha jij bent een van de verslaggevers die een verhaal moet aanleveren. Klopt. Ik ben net gebeld door onze nieuws regisseur Esther, want ze hebben in Burgers Zoo heel mooi nieuws. Ze hebben namelijk met succes een uitgestorven duivensoort gekweekt. Dus wij gaan eens kijken naar wat ze te bieden hebben. En ga je dan niet eens op pad? Nee, ik ga vandaag lekker met de fotograaf op stap. Dat is vandaag Gert. Haha ja dus uh, nou moeten we snel naar binnen want we hebben een deadline. Ok. En je kan verder nergens aan zien of het dan een een mannetje of vrouwtje is. Dat moet echt met uh. Ja als je t zeker wilt weten wel ja. Marouscha is druk bezig met haar verhaal. Ze let goed op wat er gebeurt en luistert naar de verzorger zodat ze dat kan gebruiken in haar verhaal. En fotograaf Gert maakt tijdens t gesprek gelijk foto's. Hee! Hoe nu verder? Uh, nou, onze fotograaf Gerti gaat de foto’s naar de redactie sturen. Die maken dan een keuze. Nou, ik heb zelf wat uh wat audiofragmenten opgenomen, dus die ben ik aan het afluisteren en dan zo gauw mogelijk het artikel typen. Nou succes nog met de rest van je artikel. Wij gaan terug naar de redactie en dan zien we het zo binnenkomen. Ja, helemaal goed, jullie zien het wel verschijnen.

Verslag doen

Marouscha moet een verhaal aanleveren voor de krant over een leuk nieuwtje in Burgers Zoo. Ze legt uit wat ze doet als verslaggeefster en hoe zo'n artikel in de krant nou eigenlijk tot stand komt.

Op pad voor de krant 

Hoe doe je verslag? 

Na een hersenschudding kan het zomaar zo zijn dat je een langere tijd last blijft houden. En die klachten, die verschillen ook nog eens van persoon tot persoon. En daar is de afgelopen jaren steeds meer aandacht voor. Dus bij aanhoudende klachten, klachten die langere tijd blijven, kun je hier terecht. Dit is waar sporters herstellen van een hersenschudding. Want als sporter loop je nou eenmaal een groter risico. Bijvoorbeeld tijdens een potje voetbal. Dan heb je gewoon grotere kans dat je je hoofd bezeert. Hé Edwin! Hi! We zijn hier op een enorm sportcomplex en ik zag net wat gasten voetballen. Nou is het zo dat als sporters langere tijd last hebben van een hersenschudding, dat ze dan bij jou terecht komen toch? Ja, dat is mogelijk, zeker voor de sporters die wat langer last hebben dan twee weken he, want dan uh dat is toch wel wat langer dan gebruikelijk. Ja ja, dan willen we ze wel helpen om te kijken van nou waar zijn dan precies de klachten nog? En uh hoe kunnen we dus weer zo snel mogelijk weer aan het sporten krijgen? Want dat is onze doelstelling. En hoe kom je er dan achter waar ze last van hebben? Door het doen van een aantal testen en onderzoeken. En wat voor testjes zijn dat dan? Uhm, nou misschien is het een goed idee als je zoiets probeert. Ok, dat is goed. Waar gaan we beginnen? De balans test eerst? Ja goed. Ja. Mag je erop gaan staan. Ok. In het midden, voeten tegen mekaar. Als het goed is, dan gaan we lopen en dan gaat die plaat vanzelf schuiven. Jij moet blijven staan. Jeetje, wat een gemeen ding. Ik viel bijna om, zag je dat?Met mijn balans zit het het wel goed geloof ik he? Zekers. Door naar het volgende testje. Op naar de volgende. Oke, lets go. Nou, volgende test. Daar gaan we echt kijken naar hoe de ogen en het evenwichtsorgaan samenwerken he zit bij je oren. Die is ook wel vaak zeg maar verstoord. Als je een hersenschudding gehad hebt en t is nu heel vervelend als je rondkijkt. Ja, helemaal okay. Mag je hem even volledig naar je borst toebrengen. Geloof dat uh hierboven alles wel goed zit h in mijn hersenen. Ja daar is niets mis mee. in elk geval. Nou super, dan weten we dat ook. Ik heb ook wel eens gehoord dat als je een hersenschudding hebt en je hebt daar echt last van, dat je dan het beste in een donkere kamer moet gaan liggen de hele dag. Uh, je mag niet tegen iemand praten, geen tv kijken, geen boeken lezen, geen muziek, zo min mogelijk prikkels en dat schijnt dan te helpen. Is dat ook zo? Uhm nou dat dachten we vroeger wel, maar t is absoluut niet zo. Het is juist uh beter voor t brein om juist wel weer een beetje prikkels te krijgen. Uh omdat je dan weer op gaat starten met het brein. Het is wel goed om de eerste een twee dagen niet te gekke dingen doen dus Dat moet je wel een beetje rustig aan houden, maar daarna kun je gewoon zelf kijken wat kan. Je kan gewoon wat gaan sporten, je kan wat gaan leren, je kan wat lezen. Dat soort dingen is echt alleen maar goed voor je om dat weer een beetje aan de gang te krijgen. Ok, dus sporten mag eigenlijk wel? Bewegen is juist heel goed voor het brein, want je houdt je concentratie een beetje goed zo. T is fijn ook voor t lichaam, want dat is gewend om te sporten dat dat ook nog doorgaat, je krijgr er ook wat minder stress van uh. En daarnaast is het ook zo dat t gewoon goed is voor t brein. Dus ook al heb je een hersenschudding gehad, het is altijd goed om te blijven bewegen.

Een hersenschudding oplopen

Na een hersenschudding kunnen klachten lang aanhouden. Sporters hebben een groter risico om blessures op te lopen. Sporters die langere tijd last hebben van een hersenschudding kunnen bij Edwin terecht komen. Hij doet een aantal testen en onderzoeken om erachter te komen waar de klachten vandaan komen en hoe de sporters zo snel mogelijk weer kunnen sporten.

Groter risico voor sporters

Wat moet je doen als je een hersenschudding hebt? 

Met een beetje geluk word je een... Super Oudere. Hallo hallo, ho wacht even ik kom naar je toe. Dat zijn mensen die op een fitte en gezonde manier heel oud worden. Ik ken genoeg oude mensen van uw leeftijd die nog nauwelijks uit hun stoel kunnen komen. Oh, u bent vast niet de enige in uw familie he. Nee, ik heb verschillende in de familie die behoorlijk oud zijn geworden en ook heel goed oud zijn geworden. Ome Klaas is 96 geworden. Hij liep alles een half uur, drie kwartier doet er niet toe. Dan had ik een tante 101 geworden. Zelf koken, tot haar 95ste vrijwilligerswerk gedaan. Mijn oma, dat was een hele pientere. Zelf de boodschappen. Als ze maar bezig bleef. Hups! Nou, ik wil ook gelijk een super oudere worden. Ja, dan moet je je best doen. Ja, ik ga mijn best doen, maar volgens mij moeten ze dan ook bij Eline zijn. Ja, dat klopt. Ga maar mee, dan breng ik je bij Eline doet onderzoek naar super ouderen. Mensen die op een gezonde en fitte manier heel oud worden. Zo, wat is dit allemaal? Ja, daar hebben we allemaal dit soort buisjes in zitten. Allemaal cellen van al die families met super oude mensen of een super oudere. Super ouderen. Iedereen denkt natuurlijk van uh uhm wat fijn dat je 120 wordt. Uh. Maar voor de meeste mensen is dat helemaal niet fijn als dat zo zou zijn, want vanaf de tachtig dan dan ben je ziek. Je voelt je moe want je hebt zwakke spieren. Maar de mensen van wie die cellen zijn niet, die worden heel gezond oud. En weten we al hoe dat kan? Ja, een van de dingen zit hem in het DNA. Kijk, dit is de DNA, dat fliebeltje wat je daar ziet, Dat witte stringetje? Dat is DNA? Ja. En wat is DNA precies? Ja, dit is eigenlijk een soort recept wat in je cellen zit en wat helemaal bepaalt wat de kleur is van je ogen, hoe lang je wordt, maar dus ook of je gezond oud wordt of niet. Als je bijvoorbeeld heel veel familieleden hebt die heel gezond oud worden en tot boven de negentig, dan is jouw eigen kans om ook zo oud te worden.En zo gezond, die is ook heel groot. Maar dat is net geluk of pech hebben. Dus goede of slechte DNA? Een beetje wel ja, maar je kan er zelf ook wat aan doen. Oh ja, wat dan? Nou, bijvoorbeeld dat je gezond eet. Uh, dat je goed slaapt, geen stress hebt, dat je niet eenzaam bent als oudere, maar vooral dat je actief buiten kijk. Lekker bezig Vera! Beweegt u ook zoveel in het dagelijks leven? Iedere dag. Want hoe belangrijk is bewegen? Ja, is ontzettend belangrijk. We hebben gezien dat als je mensen van zeventig meer laat bewegen, dan zijn ze ook veel fitter als ze tachtig zijn. Het is eigenlijk nooit te laat om te beginnen. Nee. Dus als jij wat leuks met je opa wil doen, ga dan verstoppertje spelen en niet puzzelen.Dan is ie en niet eenzaam. En hij beweegt, dus wat wil je nou nog meer? Kijk, ja opa. We gaan volgende week dinsdag gaan we skydiven. Wat? Hoezo niet leuk? Hartaanval? Nee, opa, het is belangrijk dat je actief blijft bewegen.

Super ouderen

Hoe zorg je ervoor dat je als je ouder wordt gezond en fit blijft? Eline doet onderzoek naar superouderen: mensen die op een gezonde en fitte manier heel oud worden. Bewegen blijkt ontzettend belangrijk.

Fit en gezond blijven op oudere leeftijd

Hoe word je een superoudere? 

En Nicole, als ik dan toch wel een gaatje krijg, is alles dan verloren of kan jij dan nog wat voor me doen? Jazeker, Is er dan nog wat aan te doen. En als het gaatje alleen maar aan de buitenkant van je kies is, dan kan je het zelf doen. Je kan dan twee keer per dag heel goed op het gaatje poetsen en dan kan het nog herstellen. Dan wordt het geen echt gaatje. Als het gaatje dan toch al groter is geworden, dan moet je toch naar de tandarts. En wat doet de tandarts dan? Nou, de tandarts maakt eerst een foto van je kies. Dan kan die zien tot waar het gaatje loopt. Daarna wordt je kies in slaap gemaakt. Dat doen we met speciale slaap druppels. Dan voelt je kies heel erg raar. Heel erg dik voelt het dan. En daarna gaan we het schoonmaken. En dat doen we door een klein beetje te boren heet dat gebogen. Dat is wel spannend. Hier leren studenten boren. Dat doen ze natuurlijk niet meteen op echte mensen, maar op poppen of met VR. Virtual reality. Even kijken hoe dat werkt. Ingrid wat ben je hier aan het oefenen? Ik ben hier op een tand aan het oefenen om het gaatje weg te boren. En hoe werkt dat dan? Want ik zie helemaal geen tand. Nee, dat klopt. Daarvoor hebben we een speciale bril en daarmee kan je in het apparaat wel de tand zien. Oh, dus hier doorheen zie jij wel een tand? a, dat klopt. Dus al ben je nu al het bruine, al het rot eruit aan het boren en wat gebeurt er daarna? Dan ga ik het daarna vullen met uh composiet en dat is heel hard en dan heb je een vulling. Dus dat gebeurt er als je een gaatje hebt. Maar het beste is natuurlijk om nooit een gaatje te krijgen en daarvoor geeft Nicole ons drie gouden tips. Tip één niet te veel suiker en zure dingen eten en drinken. Tip twee Zorg dat je niet de hele dag eet of drinkt. Na elke maaltijd 2.00u lang niks eten of drinken, want je tanden hebben tijd nodig om bij te komen. En dan. Tip drie twee keer per dag heel goed je tanden poetsen, 2 minuten lang met fluoride tandpasta. En kan je je tanden dan ook niet goed poetsen? a dat kan heel makkelijk. Als je een beetje staat te dromen in de badkamer en je denkt over wat je de volgende dag gaat doen en je let helemaal niet goed op en die tandenborstel hangt een beetje in je wang. Ja, daar worden ze niet schoon van. Ok, nu ben ik nog benieuwd of ik ook een beetje kan boren kijken hoor. Het voelt echt alsof ik ergens tegenaan aan het duwen ben. Volgens mij ga ik wel iets te hard. Nu ben je bij de zenuw. Ik doe het je niet na.

Een gaatje in je tand

Bij een gaatje kan de schade nog worden hersteld door goed te poetsen. Als het gaatje groter wordt, is het wel verstandig om naar de tandarts te gaan. Maar wat is goed poetsen eigenlijk en wat doet de tandarts precies zodat het gaatje verdwijnt?

Hoe poets je je tanden? 

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos