Groep 6/7/8

KRO-NCRV

Willem Wever is het populair-wetenschappelijke programma dat antwoord geeft op brandende vragen van kinderen. Hier vind je de leukste clips uit Willem Wever. (KRO-NCRV)

Programmaheaders

Techniek

Willem Wever

Programmalogo's

Zoek in alle vragen van Willem Wever

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Ik vind maar lastig hoor Sterre. Ik snap het ook niet meer. Maar wat wil je nou graag weten? Hoe komt het dat de streep enzo allemaal zo netjes in de pot zit? Maar één manier om erachter te komen, we gaan zelf proberen. We zijn proberen om dan zo tegen elkaar aan. Die zo daarnaast. Nee hè, maar kijk hier ja, van de buitenkant lijkt het wel, maar aan de binnenkant zitten ze wel een beetje door elkaar heen. Ja. Het plakt te veel. Misschien moeten we t met een spuitzak proberen. Met het puntje d'ruit. Oké, tegelijk hè. 3 2 1. Oh, shit! Het gaat niet helemaal tegelijk hè. Sterre hoe vind je m gelukt? Dit lijkt echt helemaal nergens op. Het lijkt meer op een drol in een potje. Dit gaat niet werken Sterre. Nee. Hey! Goedemiddag. Wij willen heel graag weten hoe wordt nu die bekende gestreepte chocopasta gemaakt? Ja. Da's wel een hele mooie vraag. Kom eens mee, dan gaan we effe naar boven. Heel belangrijk is dat er melkpoeder in zit en cacaopoeder. Dat zijn de eerste ingrediënten. De belangrijkste ingrediënten. Ja, en de installatie, die gaat dan automatisch 150 kilo melkpoeder pakken. Honderd vijfenzeventig kilo cacao pakken. En dat wordt dan beneden in een mengeling gebracht. Waarom mogen wij nu geen armbanden hebbenen geen ringen? Alles wat je mee naar binnen neemt kun je verliezen. Anders zit je lekker boterham te smeren en zit er ringetje in.Daar kom je mijn gouden ketting tegen. Ja, en dan willen we die cacao ook wel eens zien. Nou doet Leo een andere kleur schort aan. Om twee redenen, vanwege allergenen. Want in melk zitten allergenen en die zitten in cacao niet en die wil je niet zo makkelijk overbrengen. En als je met cacao werkt, dan ben je binnen de kortste keren helemaal bruin. En dan is het makkelijk als je een bruine schort aanhebt. Ah, je ziet de bodem helemaal niet. Kijk, dit is dus chocola. Ah, lekker. Vind jij dat lekker? Ik niet. Leo,mag zij het erin gooien? Toe maar. Beetje spierballen! Hoppa, maar dit zakt er niet zo makkelijk doorheen. Gewoon met de bezem. Het is echt heel lekker. Dus deze hebben we goedgekeurd. Ja. Goed zo. Lekker hoor. Hoe komt het dan dat er geen stukjes hazelnoot in de pasta zit? De hazelnoten die wij hebben, die malen we eerst tot een soort puree en daar kun je dan mee verder. Hier komen dus alle potten. Die worden voorzien van exact de juiste hoeveelheid. Even kijken hoor. Mag ik er eentje uitpakken? Exact de juiste hoeveelheid zit daar in de pot. Ja. En nou kom je steeds dichterbij de vraag van hoe kan dat nou. Maar Joyce zal jullie eens wat experimenten laten zien dat je meteen snapt van oh, zit dat zo. 
Dag Joyce. Hallo. Vertel, jij hebt volgens mij wel het antwoord op het raadsel hoe die kleuren nou samen tegelijk en in die pot komen. Nou, laten we het eventjes testen anders. Ik heb hier melk. Oké. En ik heb hier wat je net hebt gekocht. Chocoladepasta. 3 2 1, schenken maar. Sneller, sneller en sneller. Sneller, sneller. We zien nu geen mooie streep hè. Hoe zou dat komen denk je? Omdat we gewoon zo deden, in plaats van zo. Nee, ik denk niet dat t aan jouw schenkkunsten lag. Het soortelijk gewicht van de pasta is zwaarder dan de melk en je moet ervoor zorgen dat ze even zwaar. Anders krijgt die geen mooie strepen. Ah ja. Maar dan hebben we toch witte chocolade pasta nodig? Ja, inderdaad. 3 2 1, go. Wow. Oh, dat ziet er al wel goed uit. Alleen je hebt reepjes nodig. Ja, dat klopt ja. Dit is de afvulmachine van de pasta. De afvulmachine. En hier zul je zien dat ze met zes strepen tegelijk kunnen afvullen in een pot. Oh wow. Rechte strepen. Klaar voor en start. Kijk eens daar gaan ze. Hoppa, hoppa. Dus zo zijn ze helemaal klaar om in een doos naar de winkel te gaan. Zeker. Ze zijn mooi gelukt hè. Ze zijn erg mooi gelukt. Moment van de waarheid.
Het is echt heel lekker. Nou, hasta la pasta, dat was 'm weer. Ik heb wel zin in een boterhammetje hoor. Ik ook wel.

Hoe komt chocopasta zo mooi in de pot?

Je hebt vast wel eens gezien dat een pot chocopasta hele mooie rechte lijnen heeft. Maar hoe wordt dat eigenlijk gemaakt? Tim en Sterre zoeken het uit!

De bekende gestreepte pasta

We hebben deze keer een slijmerige vraag van Mats namelijk waar komt er snot in mijn neus vandaan als ik verkouden ben? Snot ziet er vies uit. Maar het is super belangrijk. Je lichaam zit er vol mee. Snot is eigenlijk waterig slijm en je produceert maar liefst 1 liter per dag. Al het slijm wordt gemaakt door je slijmvlies. Dat is een beschermend, plakkerig laagje dat door je mond, neus, keel, longen, maag en darmen zit. In je slijmvlies zitten allemaal kleine trilhaartjes en die zorgen ervoor dat het slijm via je keel in je maag terechtkomt. De lucht die je inademt komt langs je slijmvliezen in je neus. Alle stofjes en bacteriën die niet in je lichaam thuishoren, blijven aan dat slijm plakken. Als je verkouden bent, zit er een virus in je neus en hierdoor gaat het neusslijmvlies harder werken om het virus uit je lichaam te krijgen. Dan wordt je snot ook dikker of krijg je een loopneus. Door het niezen raak je al het vuil en bacteriën ook weer kwijt. Maar pas wel op, want tijdens het niezen kunnen die afvalstoffen met zo'n 165 kilometer per uur uit je neus schieten. En je wil natuurlijk niemand anders besmetten. Dus nies je netjes in je elleboog. Zo is het Tim! Gezondheid.

Waar komt het snot in mijn neus vandaan?

Je lichaam zit vol met snot. Het ziet er misschien vies uit, maar het heeft een belangrijke functie. Tim vertelt je waarom.

Zo vies is het helemaal niet!

Maas wil weten wat het eigenlijk is, vacuüm en waarvoor wordt het allemaal gebruikt? Ja. Vacuüm is als er alle lucht uit een ruimte wordt weggezogen, of uit de zak. Met vacuüm kan je overigens een heel leuk proefje doen. Wat dan? Ga ik je nu laten zien. Oké. Wat hebben we nodig voor dit experiment? Een tang, een grote kom gevuld met ijs, een gasbrander, aansteker en een blikje. Een leeg blikje, Tim. Heb je effe? Ja. Mmm. Oké. Oké, oké, oké. Die gaan we vullen met koud water en dit gaan we dus vervolgens weer opwarmen. Vandaar deze gasbrander. Doen we het blikje er op. Moet goed koken van binnen. Het water kookt, Tim. En dat betekent dan dat we het kookpunt bereikt hebben, dat er iets spectaculairs gaat beginnen. Kokend water in het blikje en het blikje gaat nu het koude water in. Wow! Je zit hier nu te kijken naar het blikje wat zichzelf helemaal. Vacuüm getrokken heeft. Overal om ons heen is luchtdruk. Dat zijn kleine deeltjes die op ons drukken en niet alleen op ons, maar op alles, dus ook op het blikje. In een leeg blik is dit dus ook lucht, die drukt van binnen net zo hard als de lucht van buiten. Daarom blijft het blikje in vorm. Ja, maar als de luchtdruk binnen verandert of lager wordt dan drukt de lucht van buiten dus harder dan de lucht van binnen en deukt het blikje helemaal in. En hoe zorgen we nou dat de luchtdruk in het blikje minder werd dan daarbuiten en we een vacuüm kregen? Dat kwam doordat we het blikje verwarmden. De hete lucht en waterdamp ontsnappen aan de bovenkant. Het blik wordt dus niet alleen heet, maar ook leeg. Maas wilde ook weten waarom eten vacuüm verpakt wordt. Ja, dat komt omdat als je eten vacuüm verpakt zuig je niet alleen zuurstof eruit, maar ook alle bacteriën en virussen waardoor het eten langer houdbaar wordt. Oh betekent dat als wij onszelf ook vacuüm zouden verpakken, dat wij dan ook langer houdbaar zijn? Ben jij klaar om houdbaar te blijven? Gaan we! Wow! Daar gaan we! Je kan jezelf dus vacuüm zuigen. Tim, ik ga er vandoor. Later!

Wat is vacuüm?

Overal om ons heen is luchtdruk. Dat zijn kleine deeltjes die op ons drukken en niet alleen op ons, maar op alles. Hoe werkt dat precies? En waar gebruiken we het voor?

Langer houdbaar zonder zuurstof

Je kent het wel, je ligt 's nachts heerlijk te slapen. En ja hoor, daar is die, de mug. Ja, en het ergste is pas als je hem niet meer hoort, want dan weet je het wel. Jeuk. Ah oh! Of je hebt zo'n vervelend lebeltje, wat kriebelt in je nek en je wordt er helemaal gek van. Of je hebt zo'n plekje op je rug, waar je net niet bij kan. Ja, en dan helpt eigenlijk maar een ding, namelijk krabben. Ja, heel herkenbaar, zeker voor Yannick, want die vraagt zich namelijk af waarom is krabben eigenlijk zo lekker? Nou Yannick, opgelet. Want die jeuk van de muggenbult, of dat lebeltje in je nek ontstaat namelijk doordat op die plek een jeukzenuw in de huid geprikkeld wordt. En die geeft weer een signaaltje naar de hersenen. Hé! Er is iets niet in orde, krabben maar. Let's go. En daarbij komt het stofje serotonine vrij in je hersenen. Nou, dat is eigenlijk een soort natuurlijke pijnstiller. Een beetje een aspirientje voor je hersenen. Maar het is ook een gelukshormoon dat zorgt dat je dat ook lekker vindt. En daardoor denk je laat ik even lekker gaan krabben. Ja. Ja, maar wanneer je aan die muggenbult gaat krabben, krijgt je afweersysteem een wake-upcall en denkt dat ze nog meer antistoffen moeten gaan maken. Nou en zo blijf je maar eindeloos krabben. Yannick, nu zal je wel twee keer nadenken voordat je weer aan die muggenbult gaat krabben.

Waarom is krabben zo lekker?

Wanneer je bent geprikt door een mug, of er een vervelend labeltje in je nek hangt, is het maar al te lekker om even goed te krabben. Maar waarom vinden we dat eigenlijk zo lekker?

Jeuk, jeuk en nog eens jeuk!

Gijs wil weten waarom we gapen. Nou Gijs, dat is een hele goeie vraag, want we gapen wel zo'n zes tot 23 keer per dag. Er is al redelijk wat wetenschappelijk onderzoek naar gedaan, maar helaas zijn de knappe koppen er nog niet helemaal over uit. Gapen is een soort reflex van de hersenen. De gemiddelde geeuw duurt ongeveer zes seconden en het begint met een kleine kriebel achter in de mond. En als je dat voelt, ja, dan weet je eigenlijk ook dat het te laat is dat dat tegenhouden geen zin heeft. Vaak gaap je als je honger hebt, als je moe bent of je je verveelt. Maar ook als je een speciale inspanning moet doen. Van artiesten is bijvoorbeeld bekend dat ze vaak meer gapen als ze moeten optreden. En ook topsporters geeuwen vlak voor een wedstrijd. Amerikaanse onderzoekers hebben ontdekt dat we door te geeuwen ook onze hersenen afkoelen. Uit metingen met warmtecamera's bleek dat door een gaap onze hersenen maximaal een halve graad afkoelen. Dat lijkt niet zoveel, maar dat is een flinke oppepper voor ons brein, waardoor we flink wakker worden geschud. Dus de volgende keer dat je een spreekbeurt houdt en de hele klas zit te gapen, zie dat dan gewoon als een heel groot compliment.


Waarom gapen we?

Iedereen gaapt. En onder sommige omstandigheden zelfs heel vaak. Edson legt uit waarom we dat doen.

We doen het soms wel 23 keer per dag

Yasmin wil graag weten waarom kan ik niet meer stoppen als ik de slappe lach krijg? Ik hou ook erg van lachen, Yasmin. En het voelt ook zo lekker. En dat komt omdat je het stofje endorfine aanmaakt in je hersenen. Dat is een geluksstofje waar je heel blij van wordt. En lachen is ook nog eens gezond. Want met de tranen van het lachen spoel je je ogen even lekker door en krijgen je hart en bloedvaten ook nog eens een oppepper, omdat ze aan de bak moeten. Als je lacht, doet je hele lichaam mee en dat komt door je middenrif. Dat is een spier die tussen je borst en je buik zit. Met elke in en uitademing gaat deze spier op en neer als je lacht. En dat gebeurt heel vaak en heel snel achter elkaar. Als je de slappe lach hebt, zenden je hersenen te weinig signalen naar je spieren. Daardoor hebben ze geen controle meer over wat je lichaam doet en kan je dus niet zomaar weer stoppen met lachen. Stoppen met de slappe lach als je bij anderen bent is erg moeilijk, want een lach werkt erg aanstekelijk. Dus als jij iemand anders ziet lachen, willen jouw hersenen dat ook, omdat ze weten dat er dan een geluksstofje vrijkomt waar je blij van wordt. Maar soms krijg je de slappe lach op een heel onhandig moment, bijvoorbeeld in de klas. Ja, dan kun je het beste maar even niet naar die gene kijken of de klas uitgaan. En als je er echt niks aan kan doen. Nou, gewoon lekker laten lachen, want daar word je ook blij van.

Waarom kan ik niet meer stoppen als ik de slappe lach krijg?

Soms moet je zo hard lachen, dat je niet meer kan stoppen. Misschien vind je dat wel vervelend, maar het is ook heel gezond!

Er komt een geluksstofje vrij!

Heel veel gelatine. Kijk is dit is nou voldoende om echt een dik snoepje van te maken, zoiets als een winegum. Laten we proberen de grootste winegum te maken die wij ooit hebben gezien. Nou, wat heb je daar voor nodig? Natuurlijk heel veel gelatine die doen we in koud water. Precies dat laat je even weken. Je ziet hier citroenen. Dat is natuurlijk voor de lekkere smaak. Kijk hier. Nu wordt het een losse gelatine. Kijk. Wat dacht je van een fruitsmaakje? Lekker. Nou, ik heb hier vruchtensapje. Vruchtensapje gaat erin. Hoppa, alles erin. Woe! Gelatine. Citroen lekker fris. We mieteren dat er ook gewoon erin. Hoppa. Zo, huppatee, dit erin. Wij zijn er wel verantwoord, dus we doen een klein beetje suiker erin. Klein beetje. Dus we gaan dit aan de kook brengen. Ja. Nou, dat duurt even. Citroenen zijn lekker gemarineerd. Betekent dat die er nu weer uit kunnen. Hoppa, hoppa. Die gaan we dan lekker uitknijpen in de pan. Hopla. Lekker man. Dat gaat niet goed. Ik zou nu ook stoppen. Ja. Ik gooi een beetje eraf. Om de grootste winegum te maken hebben we nog meer vloeistof nodig. Vandaar water hier. Dat gaat allemaal in deze bak. Voordat we het goedje onze winegumsoep erin gaan doen. Oké, daar komt 'ie! Oh wacht, wacht effe. Dit moet er wel echt uit. Wow, kijk hier, kijk. Het helemaal vloeibaar geworden. Check dit. Wat gaan we er mee doen? Het is nog geen snoepje. Nee, het is nog geen snoepje dus. Dus we gaan het een nachtje laat staan zodat het lekker af kan koelen en lekker hard kan worden. Ja, nou ja, de koelkast dan maar. Ja ja. Ho ho, ho, ho. Ja, hier hebben we dus eigenlijk geen tijd voor. Ik heb bijna al beetje aan de slag gegaan en ik heb gister het zelfde goedje al klaargemaakt in de koelkast. Meen je dit nou? Ja zeker, dit moet je kijken zeg. Dit is de grootste winegum ever. Dit is het traditionele snoepje zoals je die kent bij jou in de winkel. Maar uh. Oh. Dit. Kijk, dat is onze eigen. Dit is gewoon een mega winegum. Goh. Moet er nog wel iets aan de smaak doen. Ja, dat is uh. Maar het proeft als snoep.

Wat is gelatine?

In de supermarkt heb je vast wel eens winegums gekocht. Maar waar wordt dat precies van gemaakt? Edson en Tim testen het!

Edson en Tim maken samen de grootste winegum ever!

Ibrahim wil graag weten wat er in je lichaam gebeurt als je een boer laat. Ah kijk jongens, een boer laten is niet zo fris. En ze kunnen ook aardig stinken. Maar in sommige landen is het juist heel beleefd, zoals in China. Als je een boer laat na het eten, dan weet de kok ach, die vond mijn eten superlekker. In Nederland denken we daar natuurlijk heel anders over. Maar boeren is wel heel belangrijk, want door te boeren ontvlucht je je maag. Dat werkt zo. Tijdens het eten, drinken, praten, slik je zonder dat je het merkt de hele dag door lucht in. En met bepaald voedsel is dat meer dan bij anderen, zoals kool, ui of een colaatje. Kijk, al die lucht komt in je maag terecht. En een klein deel, die gaat mee met je eten en je kan al raden wat er met die lucht gebeurt. De lucht die in je maag overblijft, die kan nergens naar toe. Die stapelt zich op en je maag zet uit. Je maag stuurt een seintje naar je hersenen. Kijk ik heb een lading lucht. Die moet er uit. Dat seintje zorgt ervoor dat de sluitspier tussen je slokdarm en je maag ontspant. En daardoor kan de lucht makkelijk via je slokdarm je mond verlaten. 

Wat gebeurt er met je lichaam als je een boer laat?

Iedereen laat stiekem wel eens een boer. Maar wat gebeurt er eigenlijk met je lichaam als je een boer laat? Edson vertelt het je!

Het is helemaal niet zo raar!

Wat gebeurt er in je lichaam als je een boer laat?

Edson? Wist jij dat astronauten hun eigen plas drinken in de ruimte? Hoe kom je daar nou weer bij? Ja, want ze kunnen gewoon niet te veel water meenemen naar boven. Ik ben even dieper in de materie gedoken, want Manuel heeft een vraag. Kun je drinkwater maken van je eigen plas? Ja, maar. In de ruimte hebben ze waarschijnlijk echt van die professionele apparaten die dat die dat kunnen. Dat klopt, maar wij gaan het gewoon doen met eigen huis, tuin en keukenspullen. Kom maar mee. Uh, dus wat we nodig hebben is een glas voor je plas. Een verticale maatbeker. Mm hu. Keukenrolletje kommetjes en een rietje. En een erlenmeyer. Dat heb je namelijk ook altijd in je huis staan. Precies. En natuurlijk heel belangrijk. Uh plas van de astronaut. Tot zo. Ik heb heel veel. Hoppa! Zo, daar ben ik. Het is ook echt warm. En het stonk. Het moet een beetje ontvluchten. Dus je moet een beetje blazen. Ja, dit is dus heel gek. Wat je moet doen, je moet blazen. Maar als je dus de de verkeerde kant op doet, dan heb je het al gedronken. Zuurstof. Uh zorgt dat t een beetje gaat luchten, dus de geur gaat er daarmee uit en die komt nu een beetje richting Edson zijn neus. Waarom doen we kooltjes in deze maatbeker? Die kooltjes zijn eigenlijk bedoeld om de afvalstoffen mee te scheiden van de vloeistof. Want die afvalstoffen die blijven plakken aan de kooltjes. Dus let maar op als we de urine erbij gooien, dan wordt het een mengsel. Dit goedje moeten we eigenlijk allemaal gaan filteren. Daarvoor hebben we een glas en pak even twee uh keukenpapiertjes en bouwen zelf even een filter. Nu gooi je langzaam gooi je de vloeistof erbij. Dit proces herhaal je een paar keer eindeloos. Heb je een goedje en dat gaan we dan destilleren? Nou en wat dat is gaan we nu leren. Kom naar buiten. Oké, Tim. Welkom bij de cursus destilleren, kun je leren. Precies. En kijk jouw pis is al wat schoner, maar het kan nog schoner. Wij stoppen jouw plas in dit flesje. En wat we gaan doen is jouw plasje verwarmen. Door de hitte schijnen we de afvalstoffen die d'r nog in zitten van t schone water. Ja, de schone waterdamp komt hier omhoog, gaat door het buisje hier komt af en dan een druppel tot die zo naar beneden. En dat is wat we gaan drinken. Kijk eens, daar gaan we hoor. Ik ben echt wel benieuwd wie van onze kijkers zou zijn eigen pis drinken. Nou, hier is het. En wat vind jij? Zou jij je plas drinken? Nee. En plas blijft plas. Dat lijkt me echt vies. Nee, want bij het opdrinken denk ik er toch over na dat het mijn eigen plas is. En dat vind ik niet zo fijn idee. Als er nog bacteriën is dat het dan niet. Als het goed gefilterd is, dan wel. Genoeg gehoord. Kom maar op met die uitslag. Maar liefst 91 procent haalt zijn neus ervan op. Het moment is daar. Steen, papier, schaar om te kijken wie het gaat drinken. Dit heb ik van André Kuipers. Dat doen ze in de ruimte ook. Oké, vooruit. Steen, papier, schaar. Nee, oké. Nee ho, we gaan t eerst even uitzoeken of dit überhaupt wel veilig is. We gaan even bellen met een expert. Kom. Ha, Arjan! Wat doe jij? Waar ben je in gespecialiseerd? Ik ben professor aan de Technische Universiteit Delft. Mijn vakgebied is milieutechniek. Is het voor mij veilig om dan dit water, wat er nog inzit op te drinken? Ja toch? Jawel, of is dat onveilig? Jawel, veilig. Nou, ik wil het van Arjan horen. In principe is ieders urine voor 95 procent water. Ja, als je als je dus dat gaat destilleren, dan blijft die vijf procent andere stoffen blijven achter. En het water, dat ga je terugvinden. Het kan zijn dat er nog een beetje ruikt en het kan zijn dat het nog een beetje smaakt. En je gaat er niet dood aan. Maar wat je wil zeggen ik wil t gewoon heel goed en duidelijk horen. Je kan dit dus drinken. Ja, je kunt het drinken en er zijn zelfs mensen die het zelfs drinken zonder het te destilleren. Oké. Nou, ik denk dat je ons heel goed hebt geholpen, Arjan. Dank je wel voor je, voor je wijze woorden. Nu durf ik het aan. Voor de wetenschap. Ready for take-off. Hoe smaakt het? Ja, een beetje vochtig. Nee, t is een beetje gewoon alsof je as door je drankje hebt gooit. Het is een beetje verbrand. Dag Arjen, dank je wel. Alles voor de wetenschap.

Kan je drinkwater maken van je eigen plas?

Je eigen plas drinken. Het klinkt misschien vies, maar het kan wel! Tim en Edson durven het aan en testen het uit.

Tim en Edson maken van urine écht drinkbaar water

Hoh, jongens, wat een wind. Ik sta hier te wachten op Pepijn. Pepijn heeft een vraag, die heeft alles te maken met al dat water hier achter mij. Kijk, daar heb je hem. Hoi. Dit is Pepijn. Pepijn, jij hebt een vraag. Ja, mijn vraag was: Hoe maak je een tunnel onder het water? Huh... een tunnel onder water. Dat is interessant. Dus jij wil naar de overkant, maar niet over het water, maar onder het water. Dat klopt. Gaan we uitzoeken. Hier zie je de werkzaamheden van de tunnel tussen Vlaardingen en Rozenburg. In 2024 is deze gigantische klus pas klaar. Er zullen dan dagelijks 56.000 auto's en vrachtauto's door de Maasdeltatunnel gaan rijden. Hoe lang wordt die tunnel dan? Die tunnel onder het water wordt 950 meter lang ongeveer. Bijna een kilometer. Ja. Pas op, Pepijn, pas op! Je doet gewoon een U-turn op de snelweg. Dat is niet de bedoeling! Ja, leuk hoor, rijden door een virtuele tunnel. Maar nu weer even serieus. Hoe maak je dan zo'n tunnel onder water? Een tunnel bestaat uit twee delen. Je hebt een stuk, dat bouw je... in het land. Ja. En een stuk wat we in het water bouwen.Ja. Wat we eerst doen, is dat we in het land hele diepe wanden maken. Dat is de wand waar je straks tegenaan kijkt als je door die tunnel heen gaat. Ja. Maar er moet ook nog een vloer in. Waar de auto's op gaan rijden. Een doosvormige constructie bouwen we dan, waar straks autootjes doorheen kunnen rijden. Die bouwen we eerst en die moeten we daarna afzinken en die maken we vast aan het stuk tunnel wat in het land zit al. Dus zeg maar een soort van Lego-constructie? Eigenlijk wel, het is gewoon Lego-bouw. Kun je niet laten zien in het klein hoe het werkt? Ik heb hier een tunneldoos. Dit is de tunneldoos. Als je hem voorzichtig in het water ligt, als het goed is, moet-ie blijven drijven. Zie je? Ja. Dus zo varen wij hem naar buiten. Oke. Maar dan moeten we hem gaan afzinken. Nou, hoe doe je dat? Ik heb een klein gaatje gemaakt. Doe er maar water in. In het gaatje. Ja. Op een gegeven moment moet-ie zo zwaar worden... O ja! Oei! Hoe weten ze nou dat ze hem precies goed laten zinken? Ze kunnen precies met satellieten zien waar zich dit bevindt. En ze weten precies op de millimeter, nou, ik denk de centimeter nauwkeurig, waar-ie ligt. En hoe zij hem afzinken. Maar dan heb je een doos in het water, die vol zit met water. Ja. Er zitten pompen in, die kunnen water erin pompen en weer eruit. Dus die pompen het water er weer uit. En dan heb je een droge doos. Hee, Pepijn. We hebben net de theorie gehoord van Jörgen. Nou, heel fijn natuurlijk, maar ik denk dat jij ook benieuwd bent hoe het er in de praktijk aan toegaat. Ja. Ja, toch? Maar dat gaat natuurlijk niet in deze kleding. Absoluut niet! Conrad, jij bent hier de grote man. The big balls, the big Tahuna, the chief, de directeur, de man! Wat zijn we hier eigenlijk aan het doen allemaal? Je bent hier op het noordelijke deel van de Maasdeltatunnel en het zuidelijk deel is aan de overkant. Wij gaan hier op het noordelijk deel jou precies laten zien wat we hier aan het doen zijn. Hier wordt de enorme betonnen schoenendoos gebouwd... die later in de rivier wordt afgezonken. Deze doos wordt maar liefst 200 meter lang en bijna 43 meter breed. Meer weten? Kijk voor filmpjes en artikelen op willemwever.nl. We bouwen die schoenendoos en dan gaan we dit allemaal, alles wat je ziet...Vol laten lopen. Precies! Niet nu toch? Nee. Oke, nee, want dan peer ik 'm. Dat kunnen we niet hebben. Gelukkig. Nee, we laten het vollopen en dan gaat het zinkelement drijven. En dan kunnen we het langzaam de rivier in laten zakken. Ah, oke. Daar laten we het op zijn plek. Daar rijden we zo doorheen. Ja. En door het zinkelement rij je natuurlijk naar de overkant. Zouden jullie ons willen helpen met het storten van beton? Natuurlijk! Dan ga je goed stevig staan en dan pak je 'm vast. Ja. En als je klaar bent, zeg je: Laat het beton maar komen. Kom maar! Woo! Ja! En nu moet je nog trillen, he. Storten is één ding. Ja. Maar nu het trillen. Pak maar eens een trilnaad. We gaan eerst even trillen! Boven de beton. Zet 'm maar an. Helemaal naar beneden, mag nog dieper. Juistem. Zie je de luchtbellen komen? En dan weer langzaam eruit. Dit werk wordt gewoon gedaan door mensen nog steeds? Ja, dit is allemaal handwerk. Jeetje. Altijd één man aan de pomp... en dan vier mensen die aan het trillen zijn. Oke. En Conrad, als dit dan niet goed gebeurt... wat kan er dan gebeuren als er nog bellen in zitten? Als er nog bellen in zitten, dan gaat het lekken. Want ja, waar geen beton zit, kan water doorheen. Ja, ja, ja. En het is niet zo sterk als we het berekend hebben. En dat willen we eigenlijk niet. Daarom is trillen heel belangrijk werk. Hoor je dat, Pepijn? Je bent erg belangrijk werk aan het doen. Dat hoor ik. Over vier jaar, dan ben je 17. Dan mag je waarschijnlijk al rijden. Onder begeleiding wel. En dan kan jij gewoon zeggen: Dit heb ik gemaakt. Precies. Dit heb ik gemaakt. Is jouw vraag beantwoord? Zeker.

Hoe maak je een tunnel onder water?

Als een tunnel onder water moet, wordt er eerst een grote doos gemaakt. Die laten ze vollopen met water om te laten zinken op de plek van de tunnel. Dan wordt al het water eruit gezogen en kan de tunnel aan elkaar worden gemaakt met de stukken onder land.

Edson en Pepijn helpen mee met de bouw

Ik had het er met mijn vriendin over dat ik nieuwe sneakers wilde kopen. Een halfuur later ga ik op Facebook en zie ik advertenties van sneakers staan. Serieus, hoe dan? Word ik afgeluisterd? Goeiemiddag. Goeiemiddag. Wat kan ik voor je doen? Ik wil graag aangifte doen. Voor wat wilt u aangifte doen? Mijn telefoon wordt afgeluisterd. Door wie dan? Door reclamebedrijven. Want er komen steeds advertenties op m'n telefoon. Ze weten precies wat ik wil: sneakers. Maar daar kunnen wij geen aangifte van doen. Want daarin wordt u niet afgeluisterd. Maar hier ben ik op voorbereid. In het wetboek van strafrecht, artikel 139 staat dat dit niet is toegestaan. Dus wat zeg je dan? Dat mag niet, toch?Zeker niet. Het is verboden bij de wet. Maar ik heb wel het gevoel dat het gebeurt. Maar het gebeurt niet. Als ik het kan bewijzen? Als u het echt kunt bewijzen, dan kunt u aangifte doen van een strafbaar feit. Maar voor zover wij weten wordt u niet afgeluisterd door bedrijven of instanties. Aha. Fix ik toch wat bewijsmateriaal? Goedemiddag, wat kan ik voor u doen? Dit is mijn telefoon. Dank je wel. Openmaken. Ehm... Vijf uur lang. En op bezoek bij het grootste internet sercuritybedrijf van Nederland. Uw legitimatie. Tuurlijk. Logisch. Nou, die gaat vrij makkelijk. Mooi. Er zit iets in waardoor ik word afgeluisterd en dat moet eruit. Oke. Ik zie 'm hier niet. Even verder kijken? Heel graag. Sneakers. Sneakers. Sneakers. Sneakers. Die is voor jou. Oke. Hee, goeiedag, leuk dat je er bent. Loop maar mee. Dit is Dave, de directeur van dit bedrijf. Dave weet alles van online veiligheid. Wacht even, ik heb een vraagje. Maken jullie hier robots? Nee. Wat zit er dan achter deze deur? Je mag kijken, doe maar open. Minder spannend dan je denkt waarschijnlijk. Ik volg jou. Goed, gaan we deze kant op. Ja, dit zijn alle originele onderdelen. Daar zit niks vreemds in. Hier zit dan je microfoon. Waar? Hier zit de microfoon. En aan de achterkant zit een microfoon, als je selfies maakt. Of als je videobelt. Maar hebben ze dat in de fabriek er misschien al ingestopt? Nee, dat zou heel raar zijn. Ik ben toch niet de eerste met deze vraag? Eh, toch wel. Echt waar? Ik vind het een hele leuke vraag maar ik had 'm nog niet eerder. Kom binnen. Mijn pasje zou hier niet werken? Je mag het proberen. Die werkt niet. Waarom werkt mijn pasje niet en die van jou wel? Niet iedereen mag hier naar binnen. We werken met gevoelige informatie. Noem het maar onze controleruimte. Spannend. Je weet wat mijn vraag is. Ik kan je geruststellen. Graag. Nee, je telefoon wordt zeer waarschijnlijk niet afgeluisterd. Met telefoons kan je wel praten. Ze hebben een microfoon ingebouwd en je kan iets aan ze vragen en dan zoeken ze het op. Maar om daadwerkelijk alles op te nemen wat jij zegt, dat te moeten verwerken in advertenties, dat is veel te veel werk. Wat apps, computerprogramma's eigenlijk doen: Ze verzamelen allerlei data over jou. Ook van je vrienden. Ze proberen op die manier advertenties te laten zien aan je. Misschien ken je wel de 'cookies'. Een cookie is een bestandje dat informatie kan opslaan zoals login-namen en browsergedrag. Zo wordt er een digitaal profiel van je gemaakt wat bedrijven kunnen zien. Je moet er wel toestemming voor geven, vaak is dat zo'n pop-up melding. Sneakers, sneakers, sneakers, sneakers. Dit experiment is irritant aan het worden. Nog geen resultaat. En heel vaak zitten ze er ook naast, krijg je vreemde advertenties. Maar soms hebben ze ook precies die ene advertentie van datgene waar jij echt naar op zoek bent geweest. Maar dat heeft dus te maken dat ze veel meer controleren wat je doet online en niet wat je zegt. Dank je wel. Doei. Hai. Dit is Patrick, consumentenpsycholoog. Dat is iemand die heel veel weet van koopgedrag. Word ik afgeluisterd? In ieder geval niet door merken die jou daarmee gaan beïnvloeden. Op het moment dat je het met elkaar over die sneakers hebt, wat er in je brein gebeurt, is dat-ie heel alert wordt op alles wat met sneakers te maken heeft. Dat heet de 'frequency illusion'. De wat? Dat betekent dat je de illusie hebt, of het lijkt... waardoor iets heel vaak voorkomt. Dat is niet zo, maar dat dat idee heb je wel. Die bedrijven laten tientallen advertenties zien. Toevallig zit er één bij voor sneakers. En omdat je het daarnet over hebt gehad, lijkt het voor jezelf dat die precies op het juiste moment komt. Maar dat idee van afgeluisterd worden, zit echt in je hoofd. Het is dus een gevoel, een psychologisch effect. Maar ik weet uit films dat dit wel kan. Ik heb gehoord dat jullie wel mogen afluisteren. De politie of overheid mag afluisteren in een onderzoek. Het heeft een impact, he. Het is wel heel erg je privacy, dat dat wordt aangetast. Dan is het alleen maar bij bijzondere gevallen, bij zware boeven. Dank je. Nee, ik zie hier niks raars. Ik zal zorgen dat je weer met een werkende telefoon de deur uitgaat. Ik kan straks nog wel bellen? Ja hoor. Bedankt! Alsjeblieft. Dit experiment kan ook weg. Onderzoek afgerond. Het gebeurt niet, het mag niet, we zijn veilig, ik geloof het. Voor nu. Suzanna, bedankt voor je vraag. Geloof jij het ook? Laat het ons weten. Voor de andere kijkers? Heb jij een vraag? Stuur het in.

Wordt mijn telefoon afgeluisterd?

Anna had het met een vriendin erover dat ze nieuwe sneakers wilde kopen. Een halfuur later zag ze op Facebook advertenties van sneakers staan. Team Willem Wever zoekt uit of je wordt afgeluisterd via je telefoon.

Advertenties van iets waar je het net over had

Ehm... O ja. Dat lijkt mij wel een leuke vraag: Hoe land je een raket op aarde? Waarom heb je slaap nodig? Doen maar die. MOBIEL GAAT Aa, nou, Edson. Zul je net hebben. Edson, waar ben je? GEBRABBEL Edson? Oke. Nee, blijf waar je bent, ik kom naar jou. Banjer, doe nou poepie. Wat ben je aan het doen? Ik probeer de vraag van Hanna te beantwoorden. Welke vraag? Ze wil weten wat een blind iemand doet als haar hond poept. O. En, weet je het antwoord? Nee, want die hond wil niet poepen. Doe maar poepie. Ga maar poepen. We gaan het wel even vragen aan een blinde. Precies. Ja, jongens, wij staan hier met Maikel. Alles goed, Maikel? Ja, zeker. Je bent niet alleen, he. Nee. Wie heb je bij je? Orris. Ah. Dag Orris. En Orris is? Mijn blindengeleidehond. Hoelang ben je al blind? Eh, ik ben niet helemaal blind. Maar ik zie heel slecht. En dat is vanaf mijn geboorte. Honden zijn het mensen. Dus ze poepen ook. Hoe weet je of Orris moet poepen? Dan trekt hij mij meestal naar een grasveldje toe. Als dat er niet is, dan trekt hij mij naar een goot toe. Dan gaat hij bij de goot zitten. Zodat ik weet dat hij iets moet. Dan laat ik zijn beugel en dan zoekt hij de goot op... en dan gaat hij daar zijn behoeften doen. O. Vraag van Hanna is: Wat doet een blind iemand als een hond moet poepen? Nou ja, het is natuurlijk erg lastig. Ik zie erg weinig. Ehm, en er liggen nog wel veel meer viezigheden in het gras of in de goot. Ja. Dus dan is het voor mij heel lastig om op zoek te gaan naar... die smeuïge, warme drol van Orris. Hahaha. Ja. Als ik niet alleen ben, dan vraag ik aan degene die bij mij is. En anders blijft het helaas nog liggen. Maar Orris is een goed getrainde hond. Kan hij dat zelf niet... Heeft hij zelf geen zakjes? In de prullenbak gooien? Precies. Nee, dat is helaas... Dat behoort niet tot zijn opleiding helaas. Maar krijg je dan geen boete als je die drol niet opruimt? Nee, nee, gelukkig niet. In de meeste regelgevingen voor de gemeenten staan de uitzonderingen. Dat mensen die blind of slechtziend zijn en een blindengeleidehond hebben, dat die dat niet hoeven. Wij gaan het even checken. Ja, Tim. Die Maikel kan wel zeggen dat-ie geen boete krijgt en wij wel. Ja, maar dat gaan we even uitzoeken. Wij gaan even bellen met handhaving. Welkom bij 14-0-35. Een ogenblik geduld alstublieft. Op dit moment zijn al onze medewerkers in gesprek. Goeiemiddag. Ja! Ja, hallo, dag, je spreekt met Willem Wever. De vraag is van Hanna en zij wil graag weten: Hoe weet een blinde wanneer zijn hond moet gaan poepen? Wij hebben gesproken met een blinde. Nu willen we graag weten: Wie ruimt zijn poep op? Ja, oke. Ik ga het even navragen, een moment alstublieft. Dank je wel. TELEFOON GAAT OVER. WACHTMUZIEKJE Hai, haha. Een blind persoon, die is vrijgesteld van opruimplicht. Oke! O. Dat zei Maikel ook, he. Ja. Nog een vraag. Ja. Want wat als ik nou met m'n hond over straat loop... en mijn hond moet ineens poepen en die doet het ook in de goot. Wat gebeurt er dan? Als jij niet blind ben, dan moet je het gewoon opruimen. Tim is niet blind. Nou, mijn moeder zegt soms dat ik niet met mijn ogen kijk. Dat is wat anders. Hahaha. En hoe hoog is de boete als je hondenpoep laat liggen? Dat weet ik niet uit mijn hoofd. Ik kan het navragen, als je het wil weten.Heel graag! WACHTMUZIEKJE Bedankt voor het wachten. Ja! Ja. Het is 104 euro als je het niet opruimt. BEIDEN: 104 euro?! Voor zo'n klein beetje poep? Zo! Jeetje! Dat is een dure kak. Ja, graag gedaan. Fijne dag. Nou, 104 euro. Maar als je blind bent, kost het je niks. Gewoon even netjes opruimen. Ik zag dat Banjer net buiten nog heeft zitten... Ja. Ja. Ik zou Banjer even goed checken, ja. Dat is toch een duur grapje.

Wat doet een blind persoon als zijn hond poept?

Maikel is slechtziend en heeft daarom blindengeleidehond Orris. Als die poept, hoeft Maikel de poep niet op te ruimen.

Wie ruimt de poep op?

Header slingers

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.