Nieuws is overal. Een eindeloze stroom van informatie, wereldgebeurtenissen, updates. Eén van de meest gestelde vragen in onze comments: Waarom is het nieuws zo negatief? En kan dat ook anders? Ook al zijn we zelf journalisten, het antwoord op die vraag is ingewikkelder dan het misschien lijkt. En begint met de vraag: Wat is nieuws eigenlijk? Goedemorgen Dennis. Dit is Toon Brouwers, één van mijn docenten toen ik aan de School voor Journalistiek studeerde. Toon, je bent niks veranderd. - Jij ook niet veel, Dennis. Wat is nieuws eigenlijk? Het is een ingewikkelde vraag wat nieuws is, omdat nieuws voor iedereen een beetje iets anders is. Vaak gaat het over veranderingen in de maatschappij. Er is niet echt één officiële definitie. Het woordenboek komt niet veel verder dan "Bericht omtrent iets dat nog onbekend was." - Kort en bondig. Wikipedia blijft ook vrij algemeen en ook ChatGPT genereert geen sluitend antwoord. Toch is er wel één belangrijk kenmerk te noemen. Nieuws gaat meestal over uitzonderingen. Dingen die niet elke dag gebeuren. Zou wat zijn als het journaal gaat over iets dat élke dag gebeurt. Goedemorgen. Op de Mies Bouwman-boulevard in Hilversum zijn vanochtend geen ongelukken gebeurd. Onze verslaggever Dennis Hoogeveen, jij bent daar nu wat is daar precies aan de hand? - Ja, eigenlijk helemaal niks. Goed. Uitzonderingen dus. Maar: welke uitzonderingen kiest een journalist? En waarom die? Ligt voor een deel aan het medium. Lezers van de Telegraaf vinden waarschijnlijk andere onderwerpen belangrijk dan die van de Volkskrant. BNNVARA maakt programma's door een progressieve bril de EO richt zich op Nederlandse christenen en de NOS heeft als taak onafhankelijk het nieuws te verslaan. Goedenavond. Maar ja, hoe bepaal je uit álles wat er op een dag gebeurt, wat het nieuws is? Ik denk ook dat je zoektocht misschien moet gaan naar eindredacteuren. Ja, daar heeft Toon een goed punt. De eindredacteur van de NOS-website en -app is vandaag Jelle. Als je niet van discussie houdt moet je hier niet gaan werken. De hele dag door hebben we gesprekken over het nieuws. - Hoe bepaal je nou wat het nieuws is? Daarbij kijken we of het nieuws veel mensen aangaat en of het veel impact heeft op bijvoorbeeld de samenleving of de wereld. We hebben hier collega's van allerlei soorten komaf uit heel Nederland hebben we mensen. En die bepalen samen wat het nieuws is. Ja, het is belangrijk dat we veel meningen horen. Nieuws gaat dus vaak over de uitzondering, moet relevant zijn voor een groot publiek en impact hebben. Maar goed, dat kan toch ook positief zijn? Dus, de tweede vraag is: Is het nieuws écht zo negatief? Dat is nogal lastig te onderzoeken, maar toen ik samen met m'n collega Frederique de headlines checkte op een willekeurige dag - Nou niet echt heel veel positief nieuws, hè. - stemde dat niet heel hoopvol. Zelfs als je actief zoekt naar positief nieuws. Een aantal van de hoogst scorende sites in Google zijn al een tijdje niet meer actief. Oké, dit is allemaal niet heel wetenschappelijk Dus checkte Frederique het bij mediapsycholoog Mischa Coster. Bijvoorbeeld in 2017 is er een onderzoek geweest. Daaruit blijkt dat slecht nieuws en verbazing de twee meest voorkomende nieuwswaarden zijn. Waarbij slecht nieuws bovenaan staat. In 2012 is er een studie geweest bij ANP zelfs, in Nederland. Dat er nauwelijks berichten te vinden zijn met woorden als 'succes' of 'geslaagd'. Terwijl 'gefaald' en 'failliet' veel meer zoekresultaten opleveren. Dus, feitelijk, is er gewoon meer negatief nieuws. Jullie gevoel lijkt dus terecht. Veel positiviteit komt er niet echt naar boven. Dit fragmentje komt trouwens uit het SBS-programma GoedNieuws Vandaag. Goedenavond. Goed nieuws is wel nieuws, en dat zie je hier. Ja, hoe dat afloopt zie je zo. Waarom is het nieuws dan zo vaak negatief? Nou, voor een deel omdat het nieuws vaak gaat over wat er anders is dan normaal. En dat zijn nou eenmaal vaak geen positieve gebeurtenissen. Maar er is nog een reden. We besteden van nature meer aandacht aan negatief nieuws dan positief. Dat is niet omdat we het per se willen, maar ons brein is zo geprogrammeerd. Goed nieuws was in de beginjaren van de mens niet zo belangrijk om te overleven. Maar het zien van gevaren, dus het kunnen spotten van slecht nieuws, wel. Dat wordt door onderzoekers ook wel de negativity bias genoemd. Ons brein geeft meer aandacht aan mogelijke gevaren. Vroeger ging dat misschien over een bosbrand verderop heel vroeger heb ik het dan over. Tegenwoordig gaat het dan misschien over inbraken die zijn geweest in je omgeving. Dus je wil op de hoogte zijn van gevaar zodat je weet Wat moet ik doen, of wat kan ik doen? Kiki de Bruin doet onderzoek naar mensen die minder nieuws volgen door de negativiteit. Straks meer daarover. Dat het nieuws vaak negatief is, heeft natuurlijk ook te maken met het doel van de journalistiek. De journalistiek is er ook om misstanden aan te tonen. De journalistiek zoomt in op verhalen, denk aan de toeslagenaffaire en die brengen dingen aan het licht. En vervolgens is het aan jou, of aan de maatschappij, de politiek om daar wat mee te doen. Met al dat overwegend negatieve nieuws is het niet gek als je af en toe een break nodig hebt. Want van veel slecht nieuws kijken, voel je je ook slechter. In dit onderzoek van het Rode Kruis zegt meer dan de helft zich machteloos te voelen door negatief nieuws. En iets minder dan de helft zegt dat nieuws over rampen en conflicten hen meer raakt dan een paar jaar geleden. Sommige mensen zeggen daarom: ik wil liever helemaal geen nieuws meer zien. Ik word er niet zo gelukkig van. Je moet je ogen niet sluiten voor negativiteit, maar het heeft niet echt een goede invloed op mij in ieder geval. En daar doet Kiki dus onderzoek naar. Nou we zien dat het fluctueert. Als er net een nieuwe crisis of oorlog uitbreekt gaan vaak mensen veel nieuws consumeren. Omdat je wil weten wat er speelt, je wil op de hoogte zijn. Maar hoe langer zo'n crisis voortduurt, hoe meer mensen afhaken. Omdat er ook een bepaalde verzadiging ontstaat of het houdt niet op, de machteloosheid groeit. Is dat herkenbaar? Nieuws geeft je een bepaalde blik van wat er op de wereld speelt. Maar nieuws gaat dus vaak over de uitzondering over dingen die anders zijn dan normaal. Je kunt je dus afvragen of heel intensief het nieuws volgen je wel een goed beeld geeft van de alledaagse wereld. Hans Rosling was een bekende mediacriticus. Hij zei bijvoorbeeld: Gebruik de media niet om de volledige wereld te begrijpen. De media zijn heel goed in het brengen van nieuws en uitleggen van gebeurtenissen. Maar in het tonen van het grote geheel, vooral veranderingen die heel geleidelijk gaan. We houden de ontwikkelingen op wereldschaal gewoon niet goed bij. Bestaat er dan ook zoiets als goed nieuws? Jazeker, en ook dat haalt heus het journaal wel. Er zijn steeds minder werklozen Daar lijkt de ontbossing nu op het laagste niveau Goed nieuws over een natuurgebied Het versterken van de zeedijk op Vlieland is klaar. De overlevingskansen van patiënten met kanker zijn de afgelopen 20 jaar gestegen. Veel journalisten zoeken ook een goede balans in de berichtgeving. Tussen binnenland, buitenlands nieuws, opmerkelijk nieuws nieuws van dichtbij, nieuws van ver weg. - Nu denk ik ook dat er mensen kijken die denken: goh, Jelle kun je het vandaag niet een beetje positiever maken, waar we aandacht geven? - Ja, dat denk ik ook weleens. Soms begin ik aan de dag en dan denk ik: waar gaan we nu dat vergrootglas op zetten? Sommige dingen gebeuren nou eenmaal, en daar moeten we verslag van doen. De bezoekerscijfers houden we bij, geanonimiseerd, dus we kunnen wel een beetje zien wat er veel gelezen wordt. Dat is het argument niet om er meer aandacht aan te geven. Reden om er meer aandacht aan te geven is dat het veel impact heeft op veel mensen. Wij zijn een publieke omroep, wij zijn er voor iedereen en we worden ook betaald door iedereen. Dus we zijn eigenlijk niet bezig met kijken naar cijfers wat wordt het best gelezen, en daar gaan we dan meer van maken of iets dergelijks. Nee, nieuws is nieuws. En dat kan je bij de NOS lezen. Sommige media geven juist extra aandacht aan goed nieuws. Er zijn insta-accounts met alleen maar positieve berichten Nu.nl heeft er een eigen rubriek voor Trouw een nieuwsbrief En dus een goed-nieuws-tv-show. Goedenavond. Goed nieuws is wel nieuws. Al duurde dat maar kort. Ja dat was 'm dan, de laatste GoedNieuws vandaag. Want ja, zoals ik al zei: in alléén maar positief nieuws zijn mensen van nature minder geïnteresseerd. Dus wat werkt dan wel? Ik zou als journalist, denk ik, proberen om iets meer aandacht te besteden aan perspectieven. En ook iets meer laten zien van: wat kun je ermee, wat wordt eraan gedaan? Zodat dat machteloze gevoel iets meer weggaat of mensen zelf het idee krijgen van: oh, ik kan dus dit ermee doen. Journalisten noemen dat ook wel constructieve journalistiek. De Correspondent is daar een bekend voorbeeld van. Krijgt ook steeds meer aandacht op de School voor Journalistiek. En vaak willen studenten ook veel positiever nieuws gaan brengen. Dus dat betekent ook de studenten natuurlijk uitdagen om verschillende aspecten van een verhaal te laten zien. Dat zijn dingen die we als journalisten kunnen doen en daar proberen we in onze video's ook rekening mee te houden. Maar wat kun jij, als nieuwsvolger, doen? Als je zelf zegt: ik wil wel op de hoogte zijn maar ik kies bepaalde momenten op mijn dag of in mijn week uit om nieuws te consumeren. Probeer selectief te zijn, dus dat je wel op de hoogte blijft, maar dat je niet overladen wordt van alle informatie die constant op je afkomt. Thanks voor het kijken!
