Even los van de nu meer dan 30.000 burgerdoden als gevolg van Israëlische aanvallen op Gaza komen inmiddels dus ook Gazanen om van de honger. Hulporganisaties waarschuwen dat vooral kinderen het slachtoffer zijn.
Dit is hoe Gaza sterft van de honger. Letterlijk. Als er geen verbetering komt in de situatie dreigt voor 1,1 miljoen Gazanen, ongeveer de helft van de totale bevolking, een hongerdood. Staat in dit rapport van het IPC, een samenwerking van internationale organisaties, gesteund door de VN. Afgelopen december waarschuwden ze nog voor het 'risico' op hongersnood. Nu, in deze laatste update van 18 maart, wordt die hongersnood daadwerkelijk voorspeld en kan het vooral tussen midden-maart en mei van dit jaar zelfs catastrofaal worden. Oftewel...
Op straat ziet het er zo uit. Palestijnen die dagelijks wanhopig op zoek zijn naar voedsel en drinkwater. Kinderen die meel van de grond schrapen bij gebombardeerde bakkerijen. Of inwoners die noodgedwongen diervoeding, bladeren of gras eten. Of zelfs onkruid. Dat hoeft niet zo te zijn. Dit is buitenlandchef van de Europese Unie Josep Borrell. Hij zegt hier dus dat deze honger geen toevallig bijproduct is van deze oorlog. Wat hij daar precies mee bedoelt, kan Ingrid de Zwarte ons vertellen. Honger is een heel krachtig politiek militair machtsinstrument. Zij is universitair docent en doet onderzoek naar de rol van honger in oorlogen. Al sinds het midden van de twintigste eeuw zijn er geen praktische obstakels meer om hongersnood te voorkomen. Er is voldoende voedsel op de wereld om iedereen te kunnen voeden. En alle hongersnoden vandaag de dag zijn dan ook door mensen gecreëerd. Ze zijn of niet op tijd voorkomen, of ze zijn doelbewust veroorzaakt. Daarom is het heel belangrijk dat we hongersnood niet alleen als een humanitair probleem maar ook echt als een politiek probleem zien. Hij had het dus over mensenwerk. Het is voor het eerst dat de hoogste EU-diplomaat zich in zulke bewoordingen uitlaat. Hulporganisaties zeggen het al langer. In december was Human Rights Watch de eerste die heel stellig beweerde dat Israël uithongering van burgers gebruikt als methode van oorlogsvoering.
We gaan nog iets verder terug. Oktober. Inmiddels bijna een half jaar geleden. De terreuraanval van Hamas op Israëlisch grondgebied, waarbij ze een bloedbad aanrichtten. Een ongekende aanval, die anders is dan alle voorgaande. Ook nam Hamas Israëlische gijzelaars mee, van wie een groot deel nog steeds in Gaza is. Israël laat er vanaf dan geen misverstand over bestaan. De gijzelaars moeten terug en Hamas moet worden uitgeschakeld. Twee dagen na de aanval van Hamas zei de Israëlische minister van Defensie dit. Dit zei de minister van Nationale Veiligheid: 'Zolang Hamas de gijzelaars niet vrijlaat zullen alleen honderden tonnen explosieven Gaza binnenkomen. Geen greintje humanitaire hulp.' En een parlementslid van Netanyahu's regeringspartij Likoed liet zich in deze bewoordingen uit. Het belangrijkste argument van Human Rights Watch was op basis van deze uitspraken dat Israël bewust hulpgoederen tegenhoudt als drukmiddel. En dat kan Israël ook doen, omdat het zowel te land, ter zee als in de lucht de baas is over de grenzen van Gaza en volledig bepaalt wat er in of uit gaat.
Eerst even over dit woord. 'Belegering'. Dat betekent een langdurige blokkade en aanval op een stad of vesting. Volledig afgesloten van de buitenwereld, met uitputting, en dus ook honger als drukmiddel om de oorlogsdoelen te bereiken. Wie de betekenis opzoekt, krijgt vooral Middeleeuwse prenten onder ogen. Het is historisch dan ook een beproefde methode van oorlogsvoering. Dat de internationale gemeenschap zich nu zo stellig uitspreekt tegen Israël heeft er alles mee te maken dat we tegenwoordig met elkaar hebben afgesproken dat het inzetten van uithongering van burgers een oorlogsmisdaad is. Dat werd zes jaar geleden nog eens unaniem onderstreept in déze resolutie van de VN-Veiligheidsraad. Honger mag volgens het internationaal recht dus geen collectieve strafmaatregel zijn die alle burgers in een oorlogsgebied treft. En dat gaat nog verder dan alleen uithongering. Ook op andere manieren kan honger als oorlogswapen worden ingezet. Bijvoorbeeld door het actief tegenhouden van humanitaire hulpverlening, dus voedselhulp. Maar ook de zogenoemde 'verschroeide aarde'-tactieken dus militaire strategieën die erop gericht zijn om heel doelbewust de voorraden en hulpbronnen van de vijand te vernietigen. Verschillende hulporganisaties geven aan in hun rapportage van Gaza dat ook daar alle tekenen van het gebruik van 'verschroeide aarde' zijn. Dus het doelbewust vernietigen van landbouwgrond, van watervoorzieningen, van bakkerijen. In dit rapport staat dat tussen november en januari zo'n 60 procent van de landbouwgrond in Gaza is verwoest. Net als honderden boerderijen, opslagplaatsen, dierenverblijven en waterputten.
Op dit kaartje zie je hoe vooral in het noorden er vrijwel niets over is van de eigen voedselvoorziening op het land. En ook op het water. In andere woorden: Gaza is nu volledig afhankelijk van hulp van buitenaf. En ook dat gaat niet goed. Andere landen proberen wanhopig voedsel Gaza binnen te krijgen. Onder meer via droppings uit vliegtuigen. Hulporganisaties wijzen erop dat voedselhulp door de lucht of over zee bij lange na niet genoeg is en noemen het een druppel op een gloeiende plaat. Bovendien is het zeer inefficiënt, kostbaar en gevaarlijk. En het feit dat er kennelijk vliegtuigen en schepen nodig zijn voor voedselhulp is volgens hen juist symbolisch voor het falen van de voedselhulp over land. Alleen voedselhulp met vrachtwagens kan een catastrofale hongersnood voorkomen. Dat zal via de door Israël bewaakte grenzen moeten. Het Israëlische leger zegt er alles aan te doen om de benodigde hulp Gaza in te krijgen. Maar het is nu juist dus die internationale gemeenschap die zegt dat Israël bewust humanitaire hulp tegenhoudt. Al sinds het begin van de oorlog staan vrachtwagens in grote getalen in de rij om Gaza in te mogen. Voor deze oorlog begon was Gaza al voor een groot deel afhankelijk van humanitaire hulp, en reden er dagelijks gemiddeld zo'n 500 vrachtwagens vol met voedsel en ander spul de grens over. Sinds het begin van de oorlog ligt dat gemiddeld ergens zo rond de 100 terwijl er volgens het VN-Wereldvoedselprogramma dagelijks minstens 300 vrachtwagens nodig zijn om een grote hongersnood te voorkomen. Ook al is het vrachtverkeer wel deels op gang gekomen volgens de hulporganisaties is het veel te weinig en zet Israël daarmee de blokkade voort. In dit nieuwe rapport claimt Oxfam Novib dat Israël op meerdere manieren systematisch humanitaire hulp tegenhoudt. Samenvattend: "De Israëlische regering heeft de totale controle over wat Gaza in en uit gaat en bepaalt wanneer, waar en hoe de hulp wordt geleverd en verdeeld. Het feit dat het volledige humanitaire systeem is ingestort en de bevolking van Gaza dreigt te sterven van de honger en aan ziektes, valt onder de reikwijdte van Israëls controle." En dus roept de internationale gemeenschap Israël op vooral over land hulp toe te laten. Zelfs nu ook hun trouwste bondgenoot en geldschieter. Maar volgens premier Netanyahu doet Israël dat al. De distributie van voedsel in Gaza is extreem moeilijk, en er zijn plunderingen van hulpkonvooien. De chaos was compleet vanmorgen vroeg, toen een konvooi van hulpgoederen aankwam in Gaza-Stad. Bij het uitdelen van hulgoederen zijn vanochtend mensen om het leven gekomen. Volgens de Palestijnse autoriteiten nam het leger de menigte onder vuur. Deze luchtbeelden van het drama komen van het Israëlische leger. Dat zegt dat de Palestijnen elkaar vertrapt hebben in de chaos van de voedseluitdeling. Het leger zou pas geschoten hebben nadat soldaten door Palestijnen werden belaagd. Volgens deskundigen heeft Israël deze omstandigheden gecreëerd. Israël herhaalt steeds dat er genoeg hulp voorhanden is en dat Hamas het grootste obstakel is om die hulp bij de bevolking te krijgen.
En zo is het een soort welles-nietes 'blame-game' geworden, wiens verantwoordelijkheid het nou is. Israël komt wat dat betreft wel steeds meer alleen te staan en kan op steeds minder internationale steun rekenen. De 27 EU-landen zijn het eens geworden over een oproep aan Israël. Er moet een onmiddellijk staakt-het-vuren komen om humanitaire hulp mogelijk te maken. Zelfs van hun trouwste vrienden dus. Goed, wiens schuld of verantwoordelijkheid het is en of hier mogelijk sprake is van een schending van het humanitair oorlogsrecht zijn vraagstukken waar al deze mensen nu niet mee bezig zijn. Die hebben zo hun prioriteiten. Intussen gaan deze beelden wel de wereld over en maken ze veel los. Alle beelden en berichten van honger die we nu ook uit Gaza krijgen die zijn heel belangrijk om ook druk te zetten op de strijdende partijen. Om te zorgen dat die internationale druk echt wordt opgebouwd en er uiteindelijk hopelijk ook voor zorgen dat die druk zo groot wordt dat Israël wordt gedwongen om onbelemmerd al die hulpverlening, die voedselhulp aan Gaza door te laten. Het IPC-rapport doet twee concrete aanbevelingen om de dreigende catastrofale hongersnood voor meer dan een miljoen mensen te voorkomen. Een onmiddellijk staakt-het-vuren en humanitaire toegang. Die laatste, daar heb ik het deze hele video over gehad. En wat betreft een staakt-het-vuren: meerdere pogingen en onderhandelingen draaiden de afgelopen maanden uit op niets. Ik citeer nog 1 keer uit dit rapport. "Alleen een onmiddellijk staakt-het-vuren en een aanvoer van voedsel, water en hulpmiddelen kan acute ondervoeding en grootschalige sterfte voorkomen". En: "Als dit niet gebeurt, zelfs als een hongersnood kan worden voorkomen zal de impact op de levens van Palestijnen nu en van de toekomstige generaties elke dag aanzienlijk toenemen."
Dat brengt ons bij de nu al trieste conclusie dat deze honger Gaza hoe dan ook nog lang zal achtervolgen. Ingrid? De langetermijneffecten kun je eigenlijk in twee groepen opdelen. Dus enerzijds echt de langetermijngevolgen voor de voedselvoorziening zelf. Dat duurt een hele lange tijd nadat de oorlog is opgelost voordat uiteindelijk mensen weer voldoende voedsel regelmatig kunnen krijgen mensen zelf weer voedsel kunnen produceren. Maar er zijn ook nog de fysieke langetermijngevolgen en daar zijn met name kinderen en ook ongeboren kinderen die nu nog in de buik van hun moeder zitten, die zijn daar erg kwetsbaar voor. We weten van andere hongersnoden dat die kinderen de rest van hun leven daar nog de gevolgen van zullen dragen. We weten ook dat ze grotere kans hebben om te komen te overlijden op jonge leeftijd. Dus dat maakt het allemaal des te urgenter om ervoor te zorgen dat er heel snel en effectief wordt ingegrepen. En zo niet...
