Klas 4/5/6

Journalist en voormalig Tweede-Kamerlid Myrthe Hilkens onderzoekt hoe het politieke brein werkt en duikt in de wereld van de politieke campagnes. 

Organisatie en bestuur

What the Hague?!

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Om onze stem te winnen, moeten politieke partijen campagne voeren. Maar hoe doen ze dat precies? En hoe krijgen ze ons zover dat we straks met dat rode potloodje ons vertrouwen in precies hen uitspreken? Ik ga langs bij Erik van Bruggen, campaigner in hart en nieren die al jarenlang concepten en strategieën bedenkt voor campagnes. Jij bent chef politieke campagnes als het gaat om kennis. Wat kenmerkt een succesvolle politieke campagne? Vier dingen zijn het belangrijkst. Dat is de kandidaat. Het tweede is de boodschap. Wat is jouw verhaal voor Nederland? Welke strategie volg je om jouw doel te bereiken? En hoe krijg je dat naar buiten? Die vier elementen, waren die vroeger anders dan vandaag? De kandidaat is belangrijker geworden. Het is belangrijk dat mensen die dat ambt vervullen, dat je die kan vertrouwen. De campagne is ook bedoeld voor het testen van kandidaten. Maar dat is belangrijker en dat wordt ook nog steeds belangrijker. Maar is het ook niet waar dat je je partij heel kwetsbaar maakt...door alles zo te centreren rondom EEN politiek leider? In Amerika zie je dat iedereen veel vertrouwen heeft in Hillary Clinton. Maar de onderstroom is dat zij niet werd vertrouwd. En zelfs Trump werd meer vertrouwd dan Hillary. Dus ook daar geldt: Personen zijn nog steeds veel belangrijker. Als een persoon dus faalt, gaat z'n partij daarmee ten onder. Een ander element dat jij noemt, is je boodschap. Het verhaal van de figuur, ja. Het beste is als jouw onderwerp het referendum wordt van deze verkiezingen. De VVD doet dat met leiderschap. Wil je door onder Ruttes leiderschap? We gaan 't voor elkaar krijgen. Of willen we meer of minder moslims? De multiculti-waanzin. Dan heeft Wilders daar een groot voordeel van. Dat je echt kunt helpen, met goede raad en concrete oplossingen. Je weet waar je voor staat. Dan ga je in een onderzoek kijken: hoe kan je dat zo goed mogelijk, in taal en in onderwerpkeuze...zo fijn scherpen dat de kiezer er ook het beste op reageert? Waar we zelf vrij zijn en die vrijheid ook een ander gunnen. En dan moet je die boodschap buiten krijgen. Ja. Een van de gouden lessen in strategie en een boodschap naar buiten brengen, is: Pak een boodschap en blijf 'm herhalen tot je een ons weegt. Wij gaan Nederland veranderen. Het is tijd voor verandering. Dat wil ik veranderen. Wat je zelf hebt opgebouwd, kun je zelf veranderen. Je wil het liefst op iedere plek je boodschap neerhangen. Dat gaat niet, maar op het moment dat je ergens aanwezig bent, op televisie, op internet...moet die boodschap overal aanwezig zijn. Wij gaan Nederland veranderen.

Verkiezingscampagnes

In de aanloop naar verkiezingen wordt er door politieke partijen campagne gevoerd. Ze willen hun boodschap bij zoveel mogelijk mensen brengen en zorgen dat zij op hun partij gaan stemmen. Daarvoor zijn vier elementen heel belangrijk, ontdekt Myrthe Hilkens.

Waaruit bestaat een politieke campagne?

Jij bestudeert leiderschap. Ja. Uit hoeveel lagen bestaat dat? Heel veel. Het gaat over hun uiterlijk maar ook over gedrag. Wij bestuderen: wat maakt een leider effectief? We vinden het waarschijnlijk allemaal een prettig idee... dat we op basis van slimme argumenten tot politieke besluitvorming komen. Ons stemgedrag. We zijn irrationeel. Hoe waar is dat? Nou, niet. Heel vervelend, maar waar. Vroeger was dat de gedachte, mensen zijn rationeel en stemmen op inhoud. Op basis daarvan maken ze doordachte keuzes. Maar vooral sinds de jaren 60 weten we steeds meer dat allerlei andere elementen ertoe doen: Hoe leiders er uitzien, hoe ze overkomen, hoe ze gepresenteerd worden. Een heel mooi verhaal is dat van Wiegel en Ed van Thijn. Die hebben hun inhoudelijke verhaal omgedraaid. Wiegel vertelde het verhaal van de PvdA en van Thijn van de VVD. Aan het einde werd gevraagd: zou je nog steeds op Wiegel stemmen? En dan stemt 90% nog steeds op Wiegel. Wat maakt inhoud dan zo'n moeilijke reden voor stemgedrag? Wat is daar zo ingewikkeld aan? Omdat het eigenlijk teveel is. In Nederland hebben we heel veel partij. Die vinden allemaal verschillende dingen op heel veel onderwerpen. De informatie is voor ons te veel. Dus verlaten we ons op simpele regels op basis waarvan we een voorkeur hebben en kiezen. Vind jij dat Nederlandse politici zich bewust zijn van imago? Ja. Absoluut. En zeker aan de top. Ze zijn allemaal keurig gekleed. Je kunt niet meer zeggen: die ziet er niet uit. Samsom was het bewijs van dat het zo werkt. Zijn foto's van een paar jaar terug en van de verkiezingsstrijd…Dat zijn bijna twee verschillende personen. Dan zie je hoeveel kleding en een kapsel doen. Samen Nederland sterker en socialer maken. Hoe snel scant de kiezer de politicus? 30 milliseconden. Dus het is een flits. In een flits. Maar dat zijn niet alleen politici, dat is een gezicht. Je kijkt naar iemand en in een flits weet je: Is hij betrouwbaar, dominant, aantrekkelijk, aardig en extravert? Hier zie je hoeveel invloed een baard heeft op gevoel. Vraag maar eens aan een kind: teken eens een boef. Dan tekenen ze altijd stoppeltjes. Een baard heeft invloed op hoe je over iemand denkt. En als je weet dat bijvoorbeeld een metalen bril...dan denkt men dat je 20% meer analytisch vermogen hebt. Dus zo'n brilletje associëren wij met slim zijn. Ja. Kijk ook in kinderprogramma's, het slimme kind draagt een bril. Je hebt Buma... Als je gewoon kijkt naar de natuurlijke lijnen...als hij neutraal kijkt, die zijn allemaal naar beneden, negatief. Maar als je deze ziet... Jaha...Dat voel je wel meteen, dat verschil. Ik zag deze foto en dacht: wat een vriendelijk mens lacht mij toe. En kijk hoe leuk... de kleur van zijn ogen komt overeen met zijn das. Een extra effect voor de foto. Zijn gezichten het enige waar we op letten? Ook je stem en hoe je je stem gebruikt. Daar hebben vrouwen bijvoorbeeld ook weer nakijken. Je moet eigenlijk een iets diepere stem hebben. Man, man, man. Vrouwen hebben het extra moeilijk. Vrouwen moeten zowel intelligent zijn, goed in hun werk. En men moet ze ook nog aardig vinden. Mannen hoef je niet aardig te vinden. Heeft ouder zijn ten opzichte van jonger zijn...een voor- of nadeel in de politiek? Absoluut. Als je er te jong uitziet, denkt men: die heeft te weinig ervaring. Als je er te jong uitziet en je draagt een overhemd dat groot is... dan denkt men: die heeft het overhemd van zijn vader aan. Dan accentueer je dat jong zijn. Snotneus. U bent uitgemaakt voor snotneus. Ja. Voelt u zichzelf een snotneus? Ik heb wel eens een snotneus. Snotneus. Bij GroenLinks kun je wat losser gekleed gaan dan bij de VVD. Je manier van kijken, non-verbaal gedrag speelt ook een rol. Wat zoeken mensen eigenlijk in politiek leiderschap? Ik denk dat het met betrouwbaarheid te maken heeft. En inspiratie. Toch iemand die een verhaal heeft waar je in kunt geloven. Waarvan je denkt: daar wordt het beter door. En authenticiteit. Als ik zeg dat ik het belangrijk vind...dat ik ook laat zien dat ik het belangrijk vind. Dat ik niet nep doe. Het ingewikkelde is dat die leiders inmiddels zoveel weten over waarom mensen op je stemmen of niet...dat je leiders ook ziet zoeken naar het antwoord dat werkt. 'Hoe zeg ik de dingen zo dat het verkoopt.' Daarmee loop je het gevaar dat je jezelf kwijtraakt en alleen op zoek bent naar de marketing van jezelf.

Wat is een goede politieke leider?

Je denkt misschien dat je met je verstand bepaalt wie je een goede leider vindt. Maar de meeste keuzes maak je met je onderbewuste. Heel irrationeel dus.

Uiterlijk is net zo belangrijk als inhoud

Hai. Hoi. Voor een kaart van Nederland. Wat doen we hier? Dit is een heel erg typisch Nederlandse wijk. Nederlandser kan bijna niet. We zien een woonerf, rijtjeshuizen. We zien koophuizen en huurhuizen. We zien twee schotelantennes op ongeveer 20 huizen. Dat is een goede afspiegeling van Nederland. Een hele variatie aan tuinen. Dit is een woonerfwijk. Dat is de categorie waar de meeste van zijn. Dus ook waar je je op moet focussen als politicus. Dit is gemiddeld Nederland? Ja. Hoe gemiddeld Nederland woont. Ja. En gemiddeld Nederland zweeft er lustig op los. Vroeger stonden we ons leven lang pal achter EEN partij. Ik onderzoek de relatie tussen het stemgedrag en de geografie van Nederland. Want de verschillen tussen gebieden zijn gigantisch groot. Hier loopt zo'n lijn, door het Rivierengebied…een stukje door Brabant. Dan heb je het over honderden jaren geleden. Die stemden massaal KVP. Of je nou kapitalist was of arbeider... dat was de gemene deler. Het belang van het vaderland, geplaatst in Europees verband. Voor dit vechten wij, Katholieke Volkspartij. Daarboven heb je een strook vanuit Zeeland richting het noorden die sterk protestants is. De lijsttrekker van de Christelijk Historische Unie deponeerde zijn stembiljet. Je hebt hier veel communistische kiezers. En het platteland dat trouw CDA blijft. Tot die stemden we dus wat we geacht werden te stemmen. Eigenlijk waren de verkiezingen tot de jaren 70 meer een volkstelling. Maar hoe is dat nu? Hier in het uiterste oosten veranderen dingen. Je hebt hier een grens tussen zand en veen. En die veengebieden stemmen vrij massaal op de PVV en de SP. Wat ik niet snap: Wat maakt 't uit of je op zand- of veengrond woont? Waar hing dat mee samen? Op het veen was het heel zompig. Je had nog geen riolering. Het was allemaal een natte boel, veel ziektes. Op het zand wonen, waar het lekker droog is, dat is een stuk gezonder. Ook in West-Nederland zie je die verschillen tussen zand en de rest. Langs de kust is zandgebied. Het Gooi, Utrechtse Heuvelrug. Dat zijn van oudsher gebieden waar veel rijken wonen, want het zand was gezond om op te leven. En die lijn loopt dwars door een stad als Den Haag. 

Op naar Den Haag, naar de Indische buurt...waar kiezers wonen op zand en stand. We staan in Den Haag, op het zand. Ja. Weet ik nu. Statige huizen. We zien 't. Want het zand, heb ik geleerd van Josse...dat was gezond wonen. Het rijke leven. Ja. Dus de mensen met geld trokken zich daar terug...want daar was het leven goed, ten opzichte van het veen. En kunnen we vandaag nou naar deze wijk kijken en nog steeds constateren: 'Iedereen hier stemt liberaal'? Nee, die oude scheidslijnen van de maatschappij verklaren steeds minder van ons stemgedrag. Er zijn nog wel wat verschillen tussen het veen en het zand, net zoals tussen religieuzen en niet-religieuzen, maar dat wordt steeds minder. Waar komt dat door? Kiezers zijn steeds meer gaan kiezen. Ze stemmen niet meer op basis van waar ze vandaan komen of waar ze wonen...maar op wat ze willen. De meeste kiezers hebben twee a drie partijen in gedachten op wie ze zouden willen stemmen. Ze hebben dus een soort voorselectie. En uit die partijen maken ze een eindkeuze. Tussen welke partijen twijfelt u? D66 en PvdA. Ik denk toch GroenLinks of D66. En dat is hoe we altijd een keuze maken. Als we naar een winkel gaan, weten we al wat we ongeveer willen kopen. Als we uit eten gaan, weet ik wat ik ongeveer wil eten en kijk ik op basis van de menukaart wat ik neem.

Bepaalt waar je woont op wie je stemt?

Kiezers stemmen op de partij die het meest overeenkomt met wat zij willen. Klinkt logisch, maar dat was vroeger wel anders. Je politieke voorkeur hing toen sterk samen met waar je woonde. Myrthe Hilkens zoekt uit hoe dat zit.

Het verschil tussen wonen op zand en veen

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

What the Hague?!

Type videos