Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Nieuwsuur is er voor achtergronden bij het nieuws met video's voor de bovenbouw over onderwerpen als IS, de Europese Unie (EU) en de verkiezingen.

Nieuwsuur header

Burgerschap, mediawijsheid, welvaart en samenleving

Nieuwsuur in de klas

Programmalogo's

Naar de website van Nieuwsuur

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

We zijn hier om te vergeven met pijn in het hart. Today I apologize. Awe mi ta pidi diskulpa. We voelen het nog steeds. We leven nog steeds met dit trauma. Tide mi wani taki pardon. Het lijkt alsof alles weer naar boven is gekomen. Vandaag bied ik namens de Nederlandse regering excuses aan voor het handelen van de Nederlandse staat in het verleden. Die plantages zorgen ervoor dat deze vorm van slavernij ook in de wereldgeschiedenis wel een van de meest extreme vormen is. Compensatie, zowel in taal als geld uitgedrukt voor de schade van het slavernijverleden is zowel in Nederland, als Suriname en de Caribische eilanden onderwerp van gesprek. Het moest eerder gebeuren. In deze video vertellen we je waar Nederland precies excuses voor aanbiedt. En waarom was sorry lange tijd zo'n moeilijk woord voor het kabinet? Ik erken dat de aanloop naar deze dag beter had gekund. Die excuses gaan over het slavernijverleden in Suriname en het Caribisch gebied. Dat verleden begon eind zestiende, begin zeventiende eeuw. We staan hier op de Gouden Bocht. En we hebben het natuurlijk heel lang over de Gouden Eeuw gehad. Dat was omdat Nederland als republiek in de zeventiende eeuw op een goed moment ook zelfs marktleider was in de trans-Atlantische slavernij. En ook een van de rijkste naties of landen ter wereld op dat moment, dankzij die handel. Zo'n 600.000 mensen werden vanuit wat nu Ghana, Angola en Congo is, door Nederlandse schepen over de Atlantische Oceaan gevoerd. In Suriname en het Caribisch gebied moesten zij gedwongen werken. Dat was vooral op plantages waar suiker, koffie, cacao en katoen werd geproduceerd voor de wereldmarkt. Mensen zijn aangevoerd vanuit Afrika als gevangenen, komen op zo’n plek terecht, worden daar opgenomen in die gemeenschap van tot slaaf gemaakten, die op zo'n plek leeft die daar gevangen wordt gehouden. En daar bestaat het leven vooral dus uit uit werken. En ja, dat, dat is een leven dat met veel geweld gepaard gaat. Dat heel vluchtig is in hoe jong mensen sterven als ze aankomen. Die plantages zorgen ervoor dat deze vorm van slavernij ook in de wereldgeschiedenis wel een van de meest extremere vormen is. We gaan de periode van slavernij even vandaag naar boven halen, want [tot slaaf gemaakten] waren niet gelijk aan die blanken, werden eigenlijk niet als mensen beschouwd, maar als werkkrachten, de werkpaarden hier op de plantages. En we hebben eigenlijk door die slechte behandeling een gruwelijk verleden achter de rug van zeker 2 tot 300 jaar. In 1863 werd de slavernij officieel afgeschaft. Maar tot slaaf gemaakten werkten daarna nog tien jaar gedwongen onder contract op de plantages. Hun zogenaamde eigenaren kregen een vergoeding. Handelaren werden inderdaad gecompenseerd voor het verlies van hun bezit. Ik heb hier een kaartje van bijvoorbeeld Amsterdamse handelaren die op allerlei plekken in de Amsterdamse grachten woonden. En die dan 300 gulden kregen per slaaf die ze nu moesten missen. Daarmee gaat er dus eigenlijk heel veel geld richting die eigenaren. In plaats van dat er een start wordt gemaakt voor degenen die in slavernij geleefd hebben. Niks gaat goed, niks, alles is duurder geworden. Ja, hier zijn de mensen vooral bezig met de economische crisis. De prijzen in de winkels zijn enorm hoog, dus dat houdt vooral bezig. Situatie in het land is slecht bar slecht. Maar Suriname is natuurlijk wel een land waar de erfenis van de slavernij nog steeds voelbaar is op sociaaleconomisch niveau bijvoorbeeld. Het land is 300 jaar lang gebukt gaan onder slavernij dus dat merk je hier nog steeds. Het is ellende. Ik weet zelf niet vanwaar ik ben gekomen. Als ik soms denk aan Afrika. Zoveel mensen en zoveel landen, zoveel generaties. Van waar ben ik gekomen? Dat is de vraag. Slavernij is racisme en ik lijd daar onder. Mijn vriendinnen lijden eronder. Mijn moeder en zo. Dus aan een kant vind ik het wel nodig dat Nederland hun verontschuldigingen aanbiedt. Maar aan de andere kant; het is niet met ons gebeurd en we begrepen dat de Nederlandse regering van nu niet verantwoordelijk is daarvoor. Financiële compensatie voor nazaten van tot slaaf gemaakten voor de schade uit het verleden komt er niet. Wel trekt het kabinet 200 miljoen euro uit om mensen bewuster te maken van het slavernijverleden. Ook komt er een museum over slavernij. Ze moeten ons Surinamers betalen, en alle zeven landen waaruit ze slaven hebben genomen. Ze moeten verplicht salaris betalen. Dat is mijn punt. Nederland hoeft mij niets te betalen. Nederland moet de tot slaaf gemaakten zoals men dat zo mooi noemt. Of de nazaten moet men compenseren. - En dat bent u ook. Ik zit daar niet op te wachten, maar als het er is en de kinderen kunnen beter naar school gaan. De gezondheidszorg van die mensen kan verbeterd worden, zodat onze kinderen daar wel iets van kunnen profiteren. We weten dat er niet een goed moment is voor iedereen. Niet de juiste woorden voor iedereen. Niet één juiste plaats voor iedereen. En ik erken dat de aanloop naar deze dag beter had gekund. Die dag is maandag 19 december. Een datum waar veel betrokkenen weinig voor voelden. Zij wilden liever excuses op 1 juli met Keti Koti, de dag waarop we de afschaffing van de slavernij vieren. De route die is gekozen om te komen tot dit hele grote gevoel zorgt er ook voor dat er voor sommige mensen toch een kras op zit. En aan de andere kant zie ik ook dat het komen tot dit proces van de regering heel erg belangrijk is. En dat dat gaat met vallen en opstaan, dat leren. Lange tijd dacht ik dus eigenlijk: Het slavernijverleden, dat is geschiedenis die achter ons ligt. Maar ik had het mis. Want eeuwen van onderdrukking en uitbuiting werken door in het hier en nu. In racistische stereotypen. In discriminerende patronen van uitsluiting In sociale ongelijkheid. En om dat te doorbreken moeten we ook het verleden open en eerlijk onder ogen zien. Gaat er iets voor ons gedaan worden? Gaat er iets gedaan worden voor de nazaten van de slaven? Want we hebben ook al het trauma geërfd, weet u. Het lijkt alsof alles weer naar boven is gekomen. Maar ja, we moeten vergeven. We zijn hier om te vergeven maar met pijn in het hart. Het moest eerder gebeuren. En voor mij is dat een heel normaal ding. Zolang je het besef hebt: ik heb iemand kwaad aangedaan, moet je je excuses aanbieden. Wil je verder met jezelf in het reine komen? En wil je zelf met een gerust geweten verder leven? Anders word je er continu aan herinnerd.

Meisje in Suriname

Nederland speelde een grote rol op de wereldmarkt in de zeventiende eeuw. Nu, honderden jaren later, wordt het pijnlijke slavernijverleden erkend en biedt premier Rutte zijn excuses aan voor het onrecht uit die tijd.

Excuses voor het slavernijverleden

Vier van dit soort enorme kerncentrales komen naar Nederland. Over dik tien jaar moet er hier in Zeeland al eentje staan. Ja, Den Haag zegt: In 2035 draait de eerste. Ik denk dat dat onhaalbaar is. En als ze er, wanneer dan ook, wel staan wat doen we dan met al dat levensgevaarlijke kernafval? In deze video reizen we naar Finland en België om je te laten zien hoe zij 't onoplosbare probleem met kernafval oplossen. Nu gaan we 225 meter diep onder de grond. En leggen we je uit waarom de bouw van een kerncentrale zo lastig is. Dit is de ingewikkelde puzzel van kernenergie. Borssele, Zeeland. Dit is vooralsnog de enige werkende kerncentrale van Nederland. In z'n eentje produceert hij zo'n drie procent van onze elektriciteit. Op de eerste plaats produceren wij CO2-vrije stroom. Dus ik denk dat het heel goed is voor Nederland. Toch zorgt ook een kerncentrale voor CO2-uitstoot. Tijdens de bouw bijvoorbeeld, of bij het opgraven van uranium Maar als je alle uitstoot bij elkaar optelt en vergelijkt met andere vormen van energie kom je hierop uit: Dit is de CO2-uitstoot van kolen en dit van gascentrales. Dit die van zonnepanelen en windmolens. En daar vinden we kerncentrales terug. Met als bijkomend voordeel dat de stroomproductie niet afhankelijk is van zon of wind. En daarom wil de politiek sinds een paar jaar kerncentrales bouwen. We gaan de komende jaren van een fossiel naar een duurzaam energiesysteem en gaan we voor schone en betaalbare energie zoveel mogelijk van eigen bodem. Want in 2050 wil Nederland geen broeikasgassen meer uitstoten. In Den Haag wil men geen fossiele brandstof meer gebruiken in de toekomst en we willen voor elektriciteitsopwekking en voor warmteopwekking geen biomassa gebruiken. Als je die twee opties afwijst, ontkom je er niet aan, in mijn visie om ook kernenergie in te zetten. Want met hernieuwbare bronnen alleen ga je het niet redden? Met alleen hernieuwbare bronnen in Nederland gaan we het niet redden voor het jaar 2050. We zijn op het Finse eiland Olkiluoto. Daar staan drie kerncentrales. De nieuwste is de eerste centrale in Europa van een nieuwe generatie. Deze kerncentrale kan dik drie keer zoveel stroom opwekken als de onze in Borssele. Nederland wil dus vier vergelijkbare kerncentrales bouwen. Die zouden ongeveer een kwart van onze elektriciteit kunnen gaan leveren. In de voorlopige plannen staat dat Borssele de voorkeurslocatie is voor in ieder geval twee centrales, vlak bij de huidige kerncentrale. Daar lijkt genoeg ruimte te zijn. Bovendien, het Nederlandse kernafval wordt daar nu ook opgeslagen. Als dat om wat voor reden dan ook niet lukt in Borssele is de Eerste Maasvlakte bij Rotterdam het eerste alternatief. En dan, de veiligheid. In het ontwerp van die 'generatie III+' -centrales is al rekening gehouden met eerdere kernrampen. Zoals Fukushima in 2011. In Japan zijn er na de aardbeving grote problemen met drie kerncentrales. Geavanceerde systemen om koelwater aan te voeren, doen het niet meer. En bij één reactor is de situatie zo ernstig dat de temperatuur binnenin oploopt tot 1200 graden. Officieel geven de Japanners nu toe dat in reactor II van Fukushima een meltdown heeft plaatsgevonden. Er ontstaat een soort lava in die kern, dat valt op het beton op de bodem. In Fukushima is zeker een paar meter het beton ingesmolten en op een gegeven moment kan het door de hele vloer heen gaan en in dat grondwater terechtkomen. En dan de rapen nog verder gaar bij zo'n kernramp. En dat kan, als het goed is, niet gebeuren in de generatie III+-centrales. Zit er dan nog wel een gevaar in een klein hoekje of gaan we daar pas achter komen als er 'n volgende kernramp plaatsvindt? Kijk, kleine kansen zitten in kleine hoekjes. We zien ook dat rampen vaak gebeuren niet om technische redenen, maar omdat mensen fouten maken. Er is ook meer terrorisme vanbuiten gekomen. Want voor de oorlog in Oekraïne hadden we, voor zover ik begreep niet echt rekening mee gehouden dat je er een oorlog in de buurt zou gaan uitvechten. - Bijvoorbeeld. Als daar een zware raket op komt, zijn ook daar de rapen gaar. Deze nieuwe generatie kerncentrales is dus krachtiger en veiliger dan ooit. En in Finland zijn ze er nu hartstikke blij mee maar dat was tijdens de bouw wel anders. Want waar je ook loopt, overal is wel een keer iets misgegaan dat veel meer tijd en geld kostte dan van tevoren berekend. Het leidt tot een enorme overschrijding van het budget. De kerncentrale kostte uiteindelijk geen 3, maar 11 miljard euro. Dat is nog steeds relatief weinig. Als je nu naar Engeland kijkt, waar twee reactoren worden gebouwd en die moeten in 2030, 2031 klaar zijn dan is de huidige schatting van de kosten 53 miljard euro. En dat gaat waarschijnlijk nog hoger worden. Maar ook al wordt hij heel duur, hij gaat zich wel terugverdienen als hij bijvoorbeeld zestig jaar mag draaien. Ook al lopen de kosten helemaal uit de hand? Ja, helemaal uit de hand is wel heel erg ver. maar als die twee kerncentrales in Nederland 50 miljard zouden kosten dan is het denkbaar dat die zich terugverdienen ver binnen die zestig jaar. - Wordt onze stroom dan niet veel duurder? De stroom zal dan misschien wel, zeker in het beginjaar, ietsjes duurder worden. Maar niet veel duurder, ietsjes duurder. Terug naar Finland, want in april 2023 gaat de kerncentrale eindelijk open. De voorbereiding en bouw duurt uiteindelijk dus niet 11 jaar, zoals gepland maar 25 jaar. De bouw in Nederland zou sneller moeten kunnen maar het gaat nog lang duren voordat hier een kerncentrale staat. De eerste voorbereidingen werden drie jaar geleden genomen. Den Haag zegt: In 2035 draait de eerste grote nieuwe kerncentrale waarschijnlijk bij Borssele. Ik denk dat dat onhaalbaar is. Maar ziet u wel iets op gang komen, waarvan u denkt: Al die problemen gaan we hier ook tackelen. Natuurlijk, er wordt nu aan gewerkt om die problemen te tackelen. Kijk, twee jaar geleden zat er anderhalve man met kernenergiedeskundigheid bij het ministerie van Economische Zaken. Inmiddels zitten daar, als ik 't goed heb, iets van veertig of vijftig mensen die hier alleen maar mee bezig zijn. 2040 is haalbaar, maar zelfs dat is ambitieus, in mijn visie. Dus er moet keihard aan getrokken worden, wil je dat werkelijk realiseren in 2040. Dat leert de ervaring in Finland, in Frankrijk, in Engeland. Er zijn nog geen indicaties dat dat veel sneller kan in de westerse wereld. Wat weten we nu? In Finland liep de bouw jaren vertraging op. Nederland kan leren van de Finse fouten maar het bouwen van een kerncentrale blijft een ingewikkelde en dure puzzel. Maar het kan dus wel. En als ze er dan straks staan bijvoorbeeld hier in Borssele en een kwart van onze elektriciteit genereren, is er nog een ander probleem. Want meer kerncentrales betekent meer kernafval. Vooralsnog hebben we daar in Nederland geen definitieve oplossing voor. Een paar honderd meter van de kerncentrale ligt in deze enorme bunker ons kernafval opgeslagen. Maar hoe dik de bunkermuren ook zijn, bovengronds is het afval kwetsbaarder voor bijvoorbeeld natuurrampen of oorlogen, dan ondergronds. En de afspraak is dat in het jaar 2130 dat dan het afval ondergronds moet zijn opgeslagen. We hebben die faciliteit nog niet voor een deel omdat we nog maar heel weinig afval hebben en we dus als het ware het afval verzamelen en dan in één klap in zo'n ondergrondse opslagmijn willen neerleggen. Nu komen daar nieuwe plannen bij. Ja, als die vier grote nieuwe kerncentrales er komen dan komt er jaarlijks ook dertien keer zoveel kernafval bij. De vraag is of we dan niet sneller ondergronds moeten. Voor een voorbeeld van hoe zo'n eindberging eruit zou kunnen zien.. gaan we weer terug naar Finland. 433 meter om precies te zijn. Zo diep ligt Onkalo, een tunnelstelsel in bijna 2 miljard jaar oud graniet. En daar gaat Finland al zijn kernafval in opslaan. Het afval wordt in koperen tonnen in de gaten gestopt. De tunnels worden afgesloten met klei en beton. En als over honderd jaar alle tunnels vol zitten wordt het hele complex volgestort en voorgoed afgesloten. De Finnen zijn de eerste ter wereld met zo'n definitieve oplossing. Ze wilden simpelweg niet langer wachten, zegt de toezichthouder op kernafval. Het komt voornamelijk neer op het feit dat wij de last van het afval niet bij toekomstige generaties willen leggen. Om een idee te geven hoelang dat is neem de grote piramides in Egypte, die zijn van 4500 jaar geleden. De laatste grote ijstijd begon 120.000 jaar terug. En de moderne mens vindt z'n oorsprong 300.000 jaar geleden. En zo lang is dan de periode dat Onkalo veilig moet zijn. Vanaf volgend jaar is Onkalo open. De Finnen zijn een voorbeeld voor veel andere landen. Niet alleen door hoe ze het onder de grond stoppen maar ook omdat ze de bevolking lieten meebeslissen over of Onkalo nou wel zo'n goed idee is. In Finland zijn ze dus bijna klaar om het afval in de grond te stoppen. Maar in Nederland weten we nog niet hoe we dat gaan doen. Het Rathenau Instituut adviseert ons kabinet daarover. Gaan we met andere landen samenwerken? Regelen we het zelf? Eén ding staat in ieder geval al vast: graniet, zoals in Finland, hebben we niet. Maar wel zout- en kleilagen, en die lijken ook geschikt voor de opslag van kernafval. - Zouden we hier radioactief afval in kunnen stoppen? Ik denk dat het echt nog veel te vroeg is om dat te zeggen. We hebben in Nederland generiek, dus in algemene zin onderzoek gedaan naar de mogelijkheid van het opslaan van het afval in dan wel zout, dan wel klei, eigenlijk al vanaf de jaren 70. Maar we hebben nooit echt zelf in de bodem gekeken. Er is eenmaal een poging gedaan om dit te doen met proefboringen. En dat leidde tot weerstand, dat leidde tot weerstand op locatie. 'Waarom moet het hier? Waarom mogen wij hier niet over meepraten?' Dat werd een heel gevoelig proces. We laten het niet gebeuren. Weg met die troep. Uiteindelijk is een technologische oplossing alleen niet voldoende. Ik denk voor heel veel vraagstukken, maar ook voor dit vraagstuk vergt het ook dat je mensen meeneemt, goed informeert en ook goed naar mensen luistert. In alle gevallen zijn de experts het er wel over eens dat er snel politieke keuzes gemaakt moeten worden. Niet alleen rondom de opslag van het kernafval maar ook over de bouw van de centrales. Alleen: 2035 gaan we niet redden, het wordt op z'n minst 2040. Misschien zelfs 2045. Maar ook na 2035 hebben we energie nodig groeit de vraag naar elektriciteit en kan kernenergie daar dus nog steeds een bijdrage aan leveren. Alleen veel later, en veel duurder ook.

Kerncentrales voor de toekomst

Kerncentrales produceren energie die voor redelijke weinig CO2 uitstoot zorgt. Vandaar ook dat het er in de politiek steeds vaker over gaat. De nieuwe generatie kerncentrales zijn krachtiger en veiliger dan ooit. In Finland hebben ze recent zo'n nieuwe kerncentrale gebouwd.

Op dit moment is dit misschien wel het belangrijkste en gevaarlijkste stuk water op aarde. Dit is de strijd om de macht in de Zuid Chinese zee. China laat dus op zee z'n spierballen zien en Amerika reageert daarop met het uitbreiden van hun aanwezigheid. En zo is de Zuid-Chinese Zee het front van het conflict tussen het door Amerika aangevoerde Westen en China. Maar van wege het enorme economische belang van de zee als handelsroute en de spanningen rond Taiwan staat er ook voor andere landen in de regio veel op het spel zoals Japan. En er worden meer militaire basissen geopend. Dit zijn allemaal Japanse basissen. Hier vlakbij Taiwan. op Yonaguni is er een basis in aanbouw. Iets verderop op Miyakojima en hierop Ishigaki Aki zijn de afgelopen jaren basis gebouwd. In tegenstelling tot de vorige eeuw is Japan tegenwoordig een bondgenoot van de Verenigde Staten. Samen staan ze nu lijnrecht tegenover China. Japan is bepaald niet het enige land dat de militaire aanwezigheid op zee uitbreidt. De Japanners doen dat dus op deze eilanden in de Oost-Chinese Zee. China en andere landen richt zich vooral op de Zuid-Chinese Zee. Op basis van openbare bronnen en rapporten maakten we een lijst met militaire basissen en buitenposten in die Zuid-Chinese Zee. Voor zover mogelijk uiteraard. Je ziet hier eilanden met een militaire aanwezigheid, soms minimaal, soms echt een volledige basis. Eilanden die vaak door meerdere landen geclaimd worden. Zo heeft Taiwan hier één eiland in handen. Het grootste natuurlijke eiland van die omstreden spreadlys. En dit zijn de eilanden met hun militaire aanwezigheid van de Filipijnen van Maleisie en van Vietnam. Het is dus niet alleen China, ook deze landen willen hun invloed laten gelden. Maar er zijn wel wat verschillen. China doet dat een stuk sneller, uitgebreider en veel verder van de eigen kust. China heeft flink door getimmerd aan die eilanden. Kijk even mee naar Fiori Cross Reef. Dit was in 2006. Dit is 2015 en inmiddels ziet het er zo uit. En niet alleen China is daar druk mee. Hier bouwt Japan aan wat één van de grootste legers ter wereld zou moeten worden en die zelf verdedigingsmacht, zoals ze het zelf noemen zoekt actief naar nieuwe rekruten. Dit is de Nationale Defensie Universiteit in Tokio. Scholier Koshiro overweegt om hier te studeren. Om soldaat te worden. Japan, de Verenigde Staten en Zuid-Korea tekende vorig jaar augustus een verklaring om nauwer samen te gaan werken op economisch en militair gebied. Ook hielden Japanse, Amerikaanse en Filipijnse patrouilleschepen vorig jaar een gezamenlijke oefening. Maar Japan zit in een spagaat. Het land wil zich naar de buitenwereld niet te veel profileren als militaire grootmacht uit angst daarmee een escalatie uit te lokken. Tegelijkertijd wil Japan ook geen zwak imago. Zorgen in Japan dus maar ook aan de andere kant van het water in China. Want wie de Zuid-Chinese Zee controleert, controleert ook de handelsroutes die daar lopen.

Japan breidt hun aanwezigheid in de Oost-Chinese Zee uit (afl.2)

In deze tweede aflevering over de strijd om de Zuid-Chinese Zee gaat het over Japan. Die haar militaire aanwezigheid in de Oost-Chinese Zee vergroot. Japan bouwt één van de grootste legers ter wereld en zoekt actief naar nieuwe rekruten. Ze werken samen met bondgenoten Zuid-Korea en de Verenigde Staten op economisch en militair gebied. Samen met de Verenigde Staten en de Filipijnen hielden ze ook gezamenlijke oefeningen met patrouilleschepen.

Nieuwsuur in de klas: De strijd om de Zuid-Chinese Zee

Op dit moment is dit misschien wel het belangrijkste en gevaarlijkste stuk water op aarde. Nieuwsuur reist naar deze regio. We gaan naar Japan, naar de Filipijnen, de Salomonseilanden en natuurlijk naar China. Dit is het verhaal van een strijd om de zee om eilanden en militaire basissen en ook het verhaal van waterkanonnen, van blokkades, aanvaringen tussen vissersboten en tussen wereldmachten. Dit is de strijd om de macht in de Zuid Chinese zee. Junel vist op die Zuid-Chinese Zee, ten westen van de Filippijnen. Bijna een derde van de wereldhandel en zo'n 40% van de Europese handel gaat door de Zuid-Chinese Zee. Veel gaat via de Straat van Malakka. De Zuid-Chinese Zee is rijk aan grondstoffen en vis, maar ook een geopolitiek mijnenveld. Jarenlang was het Westen dominant in dit strategisch gelegen gebied maar de afgelopen jaren probeert China hier vaste voet aan de grond te krijgen met economische investeringen en mogelijk militairen ambities. De grote vraag achter dit conflict is van wie is de Zuid-Chinese Zee? China claimt een enorm stuk alles binnen deze negen lijnen. Daarmee overlapt het ruim de gebieden die volgens het internationaal recht toebehoren aan andere landen. Komen we later nog even op terug. Maar opmerkelijk precies in dat gebied zien we incident naar incident op zee. Vooral bij de Spratly-eilanden bij de Filipijnen. En dat heeft de Junel gemerkt Maar is het wel toevallig? We maakten op basis van de rapporten en de openbare bronnen een overzicht van het aantal incidenten de afgelopen jaren. De verantwoording vind je in de omschrijving. Van 2016 tot en met 2022 telden wij meer dan vijftig incidenten in de Zuid-Chinese Zee. Het gaat dan om incidenten met Chinese milities op vissersboten en de Chinese kustwacht die intimideert en soms blokkeert. Bijvoorbeeld vissersschepen zoals hier of de Filippijnse kustwacht, zoals hier. Soms spuit de Chinese kustwacht zelfs met waterkanonnen of zijn er aanvaringen met vissersschepen zoals deze met de boot van de Filippijnse visser Junel. Maar in 2023 neemt het aantal incidenten flink toe tot minstens achttien in één jaar. Zo probeert de Chinese kustwacht met een laser de Filippijnse kustwacht te verblinden. Varen ze wel erg dichtbij een ander Filipijns schip en blokkeert China met meer dan honderd vissersboten het Filippijnse Julian Felipe Rif. China claimt dus dit hele stuk binnen deze negen, en sinds kort zelfs tien door China getekende lijnen. En vergelijk dat even met de exclusieve economische zone van bijvoorbeeld de Filippijnen en je ziet het probleem. De Filippijnen vechten de claim van China aan en het Arbitragehof in Den Haag weerlegt die claim in 2016. Maar toch denken ze in China heel anders over die claim en de incidenten dan. Terug naar de Filipijnen. De vissers hier zoals jou Nel kregen schadevergoeding en zelfs excuses van China. Maar het zinken van zijn vissersboot heeft ook nu nog gevolgen. China laat dus op zee z'n spierballen zien en Amerika reageert daarop met het uitbreiden van hun aanwezigheid. En zo is de Zuid-Chinese Zee het front van het conflict tussen het door Amerika aangevoerde Westen en China.

China claimt het overgrote deel van de Zuid-Chinese Zee (afl.1)

Dit is het verhaal van een strijd om de zee om eilanden en militaire basissen en ook het verhaal van waterkanonnen, van blokkades, aanvaringen tussen vissersboten en tussen wereldmachten. Dit is de strijd om de macht in de Zuid Chinese zee. In vier afleveringen komen de verschillende kanten van het conflict naar voren. In deze eerste afleveringen gaat het over de vraag: van wie is de Zuid-Chinese Zee? China claimt een groot gebied en vergroot haar aanwezigheid met een groeiende kustwacht. Het door China geclaimde gebied loopt dwars door de exclusieve economische zones van andere landen.

Op dit moment is dit misschien wel het belangrijkste en gevaarlijkste stuk water op aarde. Dit is de strijd om de macht in de Zuid Chinese zee. Die westerse schepen die door de Zuid-Chinese Zee varen horen bij wat de VS freedom of navigation exercises noemen. Waarmee ze willen laten zien dat de zee niet aan China toebehoort. Het is onderdeel van een groter Amerikaans offensief in het westen van de Stille Oceaan op diplomatiek en militair gebied. De Amerikanen hebben bijvoorbeeld al jaren een grote bases op Guam en het Japanse eiland Okinawa. Ondertussen mag Australië Amerikaanse nucleaire onderzeeërs kopen. Houden de Amerikanen regelmatig militaire oefeningen met andere landen in de regio en hebben de Filipijnen de VS toegang gegeven tot extra militaire basis in het land. Daarnaast haalt de VS met allerlei landen en eilandstaten de diplomatieke banden aan en dat proberen de Chinezen ook. En dus richten we onze blik nu nog een stuk verder naar het zuiden, naar het zuiden van de Stille Oceaan. Want landen proberen niet alleen met hard power met militair machtsvertoon invloed uit te oefenen, ze proberen dat ook met soft power door bijvoorbeeld de economische banden aan te halen.

Spanningen tussen China en de Verenigde Staten nemen toe (afl.3)

In deze derde aflevering over de strijd om de Zuid-Chinese Zee gaat het over de groeiende spanningen tussen China en de Verenigde Staten. De Amerikanen houden regelmatig militaire oefeningen met andere landen in de regio en de Filipijnen hebben de VS toegang gegeven tot een extra militaire basis in het land. Ook haalt de VS diplomatieke banden aan met eilandstaten en dat probeert China ook.

Op dit moment is dit misschien wel het belangrijkste en gevaarlijkste stuk water op aarde. Dit is de strijd om de macht in de Zuid Chinese zee. Dit zijn de kleine eilandstaatjes. Kiribati, Vanuatu, Tonga Fiji, de Cookeilanden en de Salomonseilanden. Hier probeert China zijn invloed te vergroten met allerlei vormen van ontwikkelingshulp. Zo is er een Chinese ziekenhuis schip dat medische hulp biedt, investeerders in onderwijs en ondersteunen ze de lokale politie met materiaal en trainingen China's aanwezigheid op de Salomonseilanden is niet te missen. Zo reizen medische teams af naar alle uithoeken. Met ons mogen de doktoren niet praten maar eilandbewoners bezoeken het consult massaal. En dit is alleen nog maar de medische hulp. Chinese bedrijven bouwen wegen, telefoon masten en een groot stadion. China is zo in razend tempo uitgegroeid tot één van de belangrijkste buitenlandse geldschieters en tot voor kort waren dat de westerse landen. Boten, motoren en netten. De Chinese ambassade deelt ook uit aan vissers. Onlangs sloten de eilanden een omstreden veiligheidspact met Bejing. China ontkent de militaire ambities op de eilanden, maar Beijing mengt zich ondertussen wel openlijk in de binnenlandse veiligheid. De politie is onderbemand en heeft gebrek aan eigenlijk alles. Andersom kunnen de eilanden nu de hulp van Chinese agenten inroepen. Een vermeende lading automatische wapens uit China leidde onlangs tot ophef, al ging het volgens Bejing om replica's. Deze inspecteur hoopt vooral kennis op te doen van de Chinezen. De strategische ligging leidde d'r in de Tweede Wereldoorlog ook al toe dat deze eilanden het toneel van conflict waren. Toen vocht Japan hier tegen de geallieerde troepen in de Slag om de Salomonseilanden. En terwijl de wrakken van dat conflict langzaam vergaan in de jungle, wordt het nieuwe conflict tussen China en het Westen dus uitgevochten met ontwikkelingshulp. Dit was onze reis naar de Zuid-Chinese Zee en naar de Salomonseilanden in de Stille Oceaan.

China probeert invloed te winnen in de Stille Oceaan (afl.4)

In deze vierde, en laatste, aflevering over de strijd om de Zuid-Chinese Zee gaat het over de eilandstaten in de Stille Oceaan. China probeert haar invloed te vergroten met allerlei vormen van ontwikkelingshulp. China ontkent militaire ambities op de eilanden, maar Beijing bemoeit zich wel openlijk met de binnenlandse veiligheid van de eilanden.

Ik ben geschokt. Ik ben er erg kapot van. Heel Nederland wij allemaal, zijn in diepe rouw. Ik ga zo naar Den Haag. Ik zal mij voegen bij het crisisteam en mijn steentje bijdragen om ook zo snel mogelijk duidelijkheid te krijgen. Goedenavond. Het verdriet was enorm. Tien jaar geleden: de ramp met MH17. Waarmee Nederland ook in één klap in het centrum van een geopolitieke crisis belandde. In deze video praten we met de mensen achter de schermen die de politici hielpen met de afhandeling van de ramp. Vier topambtenaren van toen op vier essentiële beleidsterreinen. Hoe kijken zij hierop terug? En wat betekende MH17 voor Nederland toen, en ook nog nu? De MH17. Ik denk dat ik het nooit zal vergeten. De de impact die de MH17 in de Nederlandse samenleving had voor de nabestaanden. Ik denk dat er niet iets is geweest dat me zo geraakt heeft en wat me zo heeft uitgeput ook. Dat is me echt alleen daar overkomen. Heftig en bijzonder. En de impact van dit op nabestaanden motiveert je tot op het bot. Het dramatische nieuws over de vlucht vandaag, van Amsterdam naar Kuala Lumpur valt nauwelijks te bevatten. Deze prachtige zomerse dag eindigt in alle opzichten gitzwart. Het toestel blijkt neergeschoten midden in oorlogsgebied, waar Russisch gezinde rebellen vechten met Oekraine vlakbij de Russische grens. En het aantal Nederlandse slachtoffers is ongekend hoog. En op dat moment werden we ons heel snel bewust van wat voor enorme grotere dimensie hier ook aan vastzit. Het ging niet alleen om het menselijk leed ter plekke en een vliegincident, maar ook om de enorme geopolitieke contexten daaromheen. Op het grensvlak tussen NAVO en Rusland. En dat maakte dit tot iets heel bijzonders, iets unieks wat we nog niet eerder hadden gezien. En wat betekent dat op veel meer terreinen moest worden geopereerd dan bij andere grote ongelukken, crisissen, rampen of veiligheidsincidenten. Dames en heren, laat een ding vanmiddag glashelder zijn. We willen de onderste steen boven krijgen. Eerder zullen we niet rusten. Dat zijn we de onschuldige slachtoffers en hun nabestaanden verplicht. Om deze stevige woorden werkelijkheid te laten worden ontwikkelen de ambtenaren een strategie. Voor op de rampplek, om de lichamen en bewijsstukken te verzamelen maar ook voor in de internationale, diplomatieke wereld waar Nederland steun moet vinden. En heel snel, zijn er drie sporen bepaald. Het eerste spoor was zorgen dat de stoffelijke overschotten en de bezittingen van de mensen die waren omgekomen terug zouden komen naar Nederland. Het tweede spoor was een onderzoek naar de oorzaak. Wat is er gebeurd en hoe heeft dit kunnen gebeuren? En het derde spoor was gerechtigheid. De opsporing en berechting van degene die hier verantwoordelijk voor waren. Van de drie sporen, heeft het repatrieren van de lichamen topprioriteit. Daarom, mag Rusland dus niet worden geprovoceerd. Op het moment dat wij daar verkeerd zouden acteren en Rusland zou dat als een soort excuus kunnen gebruiken om dat seperatistengebied in te trekken en ze actiever te gaan ondersteunen. Dan hadden we natuurlijk een heel ander probleem aan de orde. Dan zou het bijna onmogelijk worden om die stoffelijk overschotten nog te bergen. Maar dan had het ook gemakkelijker kunnen escaleren. Een deel van de stoffelijke resten is weliswaar verzameld maar ligt in een trein die maar niet in beweging komt. In Den Haag wordt in het geheim zelfs een militaire optie voorbereid en in gang gezet. Pas dagen na de ramp, is er een doorbraak en gaat de trein rijden. De lichamen komen naar Nederland. Dat is een telefoongesprek, dat vergeet je niet meer. Dat je dat bericht krijgt dat die trein is gaan rijden. En de premier was echt Ik kan me herinneren, er waren ook aparte telefoonnummers uitgewisseld, zodat hij zeker wist dat hij de telefoon zou horen. Dat kan ik me ook nog herinneren. Ja die was natuurlijk echt gewoon opgelucht en in alle tragiek. Maar dat we dit nou voor elkaar hadden. Ja. Dat is de optie die we allemaal wilden. We wilden allemaal daar ongewapend en we wilden gewoon die stoffelijke overschotten bergen op een manier die niet tot escalatie zou leiden en die ook niet tot allerlei risico's in het gebied zelf zou leiden. In New York, bij de VN, is Nederland intussen diplomatiek zeer actief. Er wordt brede steun gezocht en het niet provoceren van Rusland werkt. De gewilde resolutie wordt zelfs unaniem aangenomen. Hebben ze de handen vastgehouden, van hun geliefden? Hebben ze hun kinderen dicht tegen zich aangehouden? Hebben ze elkaar diep in de ogen aangekeken, voor de laatste keer voor een stil afscheid? De apotheose van het diplomatieke werk is een emotionele speech van minister Timmermans bij de VN. Die toespraak valt, zo blijkt later, niet bij iedereen goed omdat sommige passages wel erg suggestief zijn. Maar, op dat moment doet de speech zijn werk. De hulp en steun blijken van korte duur. In Oekraine gaat de oorlog door en het zoeken moet noodgedwongen tijdelijk worden stopgezet. Op een gegeven moment kregen wij duidelijke inlichtingen binnen van het kan nu ieder moment gaan escaleren. En dat inlichtingenbeeld was dermate overtuigend dat ik onmiddellijk de premier heb gebeld. En heb gezegd Mark, we moeten nu binnen twee uur bij elkaar komen om een besluit te nemen. Dat is ook gebeurd en twee uur later, of binnen die twee uur, hebben we ook besloten om de missie te beëindigen. Een uur later waren de mensen weg uit het gebied en nog een uur later begonnen de beschietingen weer. Geweervuur, kannonenvuur of artillerie dat nam toe en dat kwam ook dichterbij onze corridor. Dus los van de rapporten uit Nederland, zagen wij ook zelf Ook via Oekraiense contacten, dat uiteindelijk de marges om nog veilig te kunnen zoeken waren op een gegeven moment weg. Maar wij waren nog niet klaar, wij hadden nog lang niet alle stoffelijke resten waarvan we dachten dat we ze konden vinden. En dat bleek ook, want we zijn na de winter teruggekeerd. Uiteindelijk, want als het echt onveilig wordt, moet je weg. De diplomatieke steun verwatert snel. Bijvoorbeeld voor een VN-tribunaal, zoals Nederland wil. Maar ook voor sancties tegen Rusland. Grotere belangen gaan overheersen. Kijk, voor Nederland is MH17 een nationaal trauma. Voor ons is dat de werkelijkheid. Wij kijken door de lens van MH17. Maar voor andere landen is het een vliegramp. En die vliegramp, die zien zij wel in die grote geopolitieke context. Tien jaar na MH17 kijken de topambtenaren die aan het roer stonden met gemengde gevoelens terug. Natuurlijk, veel ging goed. Maar er is ook desillusie. Een VN-tribunaal bleek onhaalbaar, de relatie met Rusland is verstoord, en de drie sporen lukten deels, maar niet helemaal. We hebben voor twee mensen niet kunnen vaststellen dat hun stoffelijk zijn teruggekeerd. Die familie moet daar mee leven, dus dat blijft dan toch knagen. VO: In die internationale berechting is een soort internationaal tribunaal ons niet gelukt. Maar ik vind het wel voor onze Nederlandse kracht staan dat we vervolgens in Nederland een rechtszaak hebben gehad, en dat we wel op basis van de bewijsstukken in Nederlands recht tot een beoordeling zijn gekomen. En er lopen nog verschillende juridische procedures bij het Europese Hof, om ook Rusland aansprakelijk te stellen voor de rol die Rusland heeft gehad. Dus die die juridische trajecten lopen nog. Dat zijn langjarige trajecten. De jaren na de ramp, is er veel geevalueerd. Ook hoe de crisis werd afgehandeld. “In grote lijnen adequaat”, concludeerde dit rapport uit 2015. Maar er was ook kritiek op de NCTV. Die had de eerste dagen te weinig focus op samenwerking met anderen, zoals de politie of defensie. En we hebben uit die MH17, maar ook uit de andere crises die we daarna hebben gedaan, echt geleerd dat die operationele partijen ook meteen aan tafel moeten zitten, en dat het dus niet een kwestie is van: hier de beleidsmensen bij elkaar halen. Maar dat echt die operatie vanuit defensie, vanuit de politie, vanuit het onderwerp wat je op dat moment hebt aan tafel moet hebben. Voor mij persoonlijk is MH17 misschien wel de meest ingrijpende, en meest emotionele gebeurtenis uit het hele premierschap. Dat laat me nooit meer los. Meer nog dan daarvoor heb ik me na MH17 gerealiseerd, hoe belangrijk het is als land niet alleen te staan, in een wereld vol onrust en dreiging. Ik denk dat MH17 voor ons wel een keiharde confrontatie was met de harde geopolitieke werkelijkheid. En dat is in die zin ook een keerpunt geweest, dat Nederland sindsdien geopolitieker is gaan denken en handelen. Wij zaten daarvoor 25 jaar bijna in een soort situatie dat de Koude Oorlog voorbij was. Er was geen dreiging, we konden continu bezuinigen. Ook op defensie, tenslotte waar heb je dat nog voor nodig? En ik denk dat dit incident ineens die realiteit wat dichterbij bracht, dat het ook hier kan gebeuren, ook hier in Europa. Dat het ook met onze Nederlandse burgers kan gebeuren. En dat geweld wel eens heel dichtbij kan komen.

Wrak van de vlucht MH17

Tien jaar na de ramp met MH17 blikken topambtenaren terug op de crisis die Nederland diep raakte — een tragedie die niet alleen levens kostte, maar ook het land geopolitiek voorgoed veranderde.

Vlucht MH17

35! Het was een enorme overwinning voor de PVV. En een enorme overwinning voor Geert Wilders. Tot veel blijdschap van de PVV. Er wordt volop feest gevierd wordt. Het woord historisch is al gevallen. Het is nog geen kwart over negen. De kiezer heeft gezegd we zijn het zat en wij willen en daar gaan wij voor zorgen dat die Nederlander weer op één komt te staan. Maar het is ook een overwinning die andere schrik kan aanjagen. Mensen vragen zich af wat deze overwinning betekent en wat dat betekent voor Nederland. Hou mekaar nou even vast. Wij laten in Nederland niemand los. In deze video kijken we hoe de PVV na al die jaren toch de grootste partij van Nederland is geworden. Dat de PVV groot zou worden. Dat zien we eigenlijk al een tijdje. Omdat het verhaal van Geert Wilders aanslaat. Het verhaal van minder migratie, maar ook opkomen voor mensen die financieel in de problemen zitten. Ik denk dat ik net als heel veel Nederlanders wel heb verrast was dat de PVV zoveel zetels kreeg. Dat ook als je keek naar de peilingen daarvoor/ Had niemand dat echt zo voorzien. Zegt Koen Damhuis, een politicoloog die voor een onderzoek 165 uur uur sprak met 64 PVV stemmers. En tegelijkertijd moest ik terugdenken aan de tijd dat ik interviews deed met met PVV kiezers, dat was in 2016. In die tijd stond de PVV op meer dan veertig zetels in de peilingen, hè. Dus die die potentie, zou je kunnen zeggen, die is er al jarenlang. Eigenlijk stemmen we al jaren op Wilders, maar het werd nooit wat. Daarom was dit zo ongelofelijk eigenlijk. Nou, als je naar de peilingen kijkt van de afgelopen jaren eigenlijk dan zie je dat Wilders altijd best wel een grote middenpartij is geweest. En dat is echt in een week tijd voor de verkiezingen veranderd. Als je dan inderdaad ziet hoe de grafiek door het plafond gaat. Dan zie je dus dat de meeste PVV kiezers of in ieder geval heel veel PVV kiezers op het allerlaatste moment hebben besloten. En dat de strategische kiezer op rechts, want die waren er ook op rechts, eigenlijk bijna allemaal voor Geert Wilders hebben gekozen en dat zag niemand aankomen. Tot de laatste week dat de kiezer zou denken als je links niet wil en je wil een rechtse premier, dat je dan bij Geert Wilders moet zijn. En dat zien we ook terug in dit kiezersonderzoek van Ipsos dat 3500 mensen vroeg naar hun stemgedrag. Hier zie je waar de PVV stemmen vandaan komen. 39% van de kiezers die nu op de PVV stemmen, hebben dat tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 ook gedaan. Daarnaast stapte een kleine 15% over van de VVD. 12% van de huidige PVV stemmers geeft aan bij de vorige verkiezingen niet gestemd te hebben. Nu is er een soort van mythe die je vaak hoort dat kiezers van de PVV ooit bij links zaten. Dat is maar een heel klein deel van het verhaal. Ze kwamen dus vooral van rechts en van niet stemmers. Dat zagen we eigenlijk ook al bij Fortuyn in de jaren vóór Fortuyn. Toen zag je dat de VVD naar links was opgeschoven, waardoor der ruimte was ontstaan aan de rechter zijde van de VVD. En eigenlijk hetzelfde zagen we de afgelopen jaren. Hé, dus een coalitie met D66 en de VVD en dat schept ruimte voor VVD kiezers die wij wat wat meer aan de rechterkant zitten. Vanavond hebben we een Indische kip kerrie soep. Brenda en Amy koken iedere dag voor mensen in Zoetermeer die niet rond kunnen komen. Als je het slecht hebt is dit het eerste wat je uit natuurlijkerwijze doet kijken. Waar ligt het aan? Waar komt het vandaan? Wie doet mij dit aan? Ja, en dan is het natuurlijk voor een heleboel mensen logisch dat dat dat de buitenlanders zijn, dat dat de mensen zijn die hier gratis geld komen halen waardoor wij niets meer hebben. Hebben jullie zelf ook op Wilders gestemd? Ja. Om dezelfde reden? Eigenlijk een beetje een proteststem ook omdat ik niet wil dat GroenLinks of onze lieve mevrouw van de VVD. Ik kan haar naam niet uitspreken, dus ik noem hem ook maar niet. Aan de, weer aan de macht komen. Dus dan maar op Wilders. Er zijn een paar misverstanden. Dat het alleen maar laagopgeleiden zouden zijn. Of praktisch opgeleiden. Dat is denk een misverstand, of dat het de boze witte man zou zijn. Er zijn ook heel veel vrouwen die op de PVV stemmen, dus dat is een heel erg brede groep. Ook qua stad platteland zie je daar eigenlijk ook nauwelijks variatie in. En dat is hier goed te zien. Dit is een kaart van alle gemeenten in Nederland en hier zie je welke partij de grootste is geworden in al die gemeentes. De PVV is in heel veel gemeenten de grootste partij geworden. In het oosten scoort NSC heel goed en dan heb je al die rode gemeenten waar GroenLinks PvdA de grootste is. En dat zijn vooral de grote steden. Dat kan je extra goed zien als we de kaart wat veranderen naar een kaart van Nederland naar het aantal inwoners. Die grotere rode blokken zijn bijvoorbeeld steden als Leiden Utrecht, Amsterdam, Groningen, Eindhoven. Uitzonderingen zijn Rotterdam en Den Haag, waar de PVV weer het grootst is. Er is een grote groep kiezers in Nederland waar eigenlijk geen partij voor was. Waar die groep allemaal op Wilders stemmen en dat is een groep kiezers die conservatief links wordt genoemd. Conservatief op bijvoorbeeld migratie vlak, maar links op sociaal economische vraagstukken op het helpen van de onderkant de marktwerking in de zorg terugdraaien en dat soort dingen. Er is een groep kiezers, heel kort gezegd, die het idee hebben dat ze te weinig krijgen. Hè ten opzichte van bijvoorbeeld zorg van woningen en dat die nieuwkomers voorgetrokken worden in hun ogen. Nederlanders eerst toch? Ons volk eerst. Dat vind ik heel belangrijk En Nederlanders met een migratieachtergrond? Ja, daar heb ik nog niet eens zoveel problemen mee. Maar we hebben hier zoveel armoe. Ik vind dat die mensen eerst aan de beurt zijn. Dat vind ik heel belangrijk. Het is ook een groep kiezers die hebben hard gewerkt en het idee dat hun zuurverdiende belastinggeld wordt weggegeven. Denk aan gelukzoekers. Denk aan, he luie Grieken worden dan genoemd. Aan zakkenvullers in Brussel. En mensen die niet op dezelfde manier in het leven staan. Die er niet even hard voor geknokt hebben, maar wel profijt krijgen hè ten koste van henzelf. En er is ook een groep die meer is, dat van puur culturele redenen heeft. Dat is soort van conservatieven zou ik kunnen zeggen, die echt graag willen behouden wat in hun ogen bedreigd wordt, namelijk de Nederlandse cultuur. We krijgen steeds meer mensen van buitenaf en ik vind dat ook een gevaar. Als je dan dus je eigen identiteit niet meer kunt vasthouden dat is niet goed het moet gewoon in evenwicht zijn en dat heeft Geert Wilders wel durven te verwoorden. En de andere partijen, ja, die zijn daar een beetje bang voor lijkt het wel. Mensen hebben verschillende verschillende redenen om bij dezelfde partij uit te komen en die kunnen meer sociaal economisch zijn. Denk ook aan de zorg. Het is een belangrijk thema voor veel PVV kiezers, de woningmarkt. De asiel kwestie. Het wonen en de zorg en vooral ook de zorg voor de ouderen, want daar moet echt naar gekeken worden. Moet er echt verandering in komen want de mensen worden opstandig. De Nederlander. Dat is wat we gezien hebben? Dat is wat we gezien hebben. Ja, vandaar Wilders. Maar het is altijd weer gekoppeld aan migratie en dus zorg is een belangrijk thema omdat in de ogen van de kiezers ja, de te veel nieuwkomers zijn die ook nog eens wel hun tandarts kosten vergoed krijgen en zij niet. Is een vorm van voortrekkertje. Die groep heeft eigenlijk nooit echt onderdak gevonden bij een politicus die dat op een succesvolle manier kon verbinden. Hè de SP heeft daar in de buurt gezeten maar ja nooit echt helemaal al die stemmers gekregen en Wilders door nu milder te worden. Door meer premier waardig te worden heeft ineens, lijkt het, die groep kiezers aan zich kunnen binden. Mensen die zich zorgen over migratie maken, maar ook over hun portemonnee. En dat lijkt een belangrijke sleutel te zijn geweest tot zijn verkiezingsoverwinning. Goeimiddag, ik ben Geert Wilders. Ik heb mijn eigen stijl. Ik heb mijn eigen eigenschappen en authenticiteit. Het verbod van moskeeën, het verbod van hoofddoek dragen, et cetera. Daar ben ik het niet mee eens. Wat betekent dit voor ons? Voor mij, maar vooral ook voor ons als samenleving? Welke kant gaan we op met elkaar? Redouan El Khayati is socioloog en jeugdwerker in Den Haag. En hoe was het om hier vanochtend aan te komen op werk? Ik kwam binnen en ik kreeg omhelzingen van collega's. Ja, dat deed wel iets met mij als van het was heel confronterend. Ik heb hier en daar op social media vooral heel veel uh berichten, posts, gezien van ook van die grappige foto's van laat we onze koffer maar inpakken. Heel veel zelfspot, heel veel weglachen met grapjes. Maar ja, ik weet ik weet ook als gemeenschap zit dat dat ergens ook wel een mechanisme is om toch ook wel een beetje angst of onzekerheid weg te stoppen. Wilders heeft natuurlijk in zijn rol in de oppositie hele radicale en soms ook echt te ver gaande uitspraken gedaan over de islam, over buitenlanders in Nederland omdat hij dat nodig dacht te hebben in zijn campagne om stemmers te halen voor zijn verhaal over het gevaar van de islam. Precies een uur geleden is de film Fitna van Geert Wilders vrijgegeven en nu via het internet te zien. Het is een film die waarschuwt, Fitna, voor de gevaren van de islam. De abjecte ideologie in Nederland en mijn conclusie is kies voor vrijheid. Stop de islamisering. En ik hoop dat iedereen die dat ziet nou daarvan overtuigd kan raken. Een kopvoddentaks zou ik het willen noemen. Meer veiligheid, minder criminaliteit minder immigratie en minder islam is waarvoor Nederland voor kiest. Ja doe is normaal man. Wat ach. Ja doe is normaal man. Dat is ja. Doe lekker zelf normaal. Willen jullie in deze stad en in Nederland meer of minder Marokkanen? Minder, minder, minder! Dan gaan we dat regelen. Je kunt niet met een beroep op de vrijheid van meningsuiting groepen beledigen of aanzetten tot discriminatie. Dat geldt ook voor een politicus. Islam zal nooit uit ons DNA gaan, maar de prioriteit ligt nu duidelijk bij andere zaken als het gaat om de komende regeerperiode. Ja, dat is heel duidelijk, maar ik wil toch nog heel even voordat we ieder geval weten wat u voor ogen het liefst zou zien wat voor samenleving? Een vrij land. En is dat dan ook een een land waarin de koran niet meer te koop is? Dat is geen prettig boek. Is dat nou iets, nogmaals waarvoor wij nu de barricade op gaan? Nou, geen prioriteit. D'r zijn andere, belangrijker prioriteiten. Dan deze voorstel. Hij heeft natuurlijk nu ineens een andere toon gevonden en een andere toon gezocht. 35! We gaan niet praten over moskeeën en korans en islamitische scholen. We gaan praten over die agenda van hoop die Nederlanders nu massaal hebben gesteund, namelijk er voor zorgen dat die Nederlander weer op één komt te staan. Dat betekent dat alle partijen nu. De campagne is voorbij. We hebben nu de kiezer heeft gesproken, over de schaduw heen moet springen en moet kijken waar de overeenkomsten zijn. Ik denk dat Wilders zeker kiezers heeft kunnen verleiden door ja een Geert Milders te worden. En toen ik kiezers sprak waren er heel veel van hen vooral de oudere die nog terug verlangde naar Pim Fortuyn, die de zaken net wat minder radicaal en soms wat constructiever kon neerzetten. Waarom is ie zo extreem? Zei die kiezer dan. Waarom moet ie nou zo radicaal zijn? De vraag is nu natuurlijk Wat is nou de echte Geert Wilders? Die nieuwe Wilders die verzoenend lijkt en net lijkt alsof die nooit die radicale Wilders is geweest? Of is die eigenlijk een wolf in schaapskleren? Dat vraagt iedereen in Den Haag zich af.

Waarom Wilders juist in 2023 de verkiezingen won

Op 22 november 2023 wordt de PVV de grootste partij in ons land. Tot veel blijdschap van de PVV kiezer. Maar waar kwam de plotselinge groei vandaan? Was die groei eigenlijk wel zo plotseling? En van welke partijen kwamen de kiezers van de PVV? Daarnaast zijn er ook zorgen van zo’n overwinning voor Nederland betekent. In de oppositie heeft Wilder hele radicale uitspraken gedaan over de islam en buitenlanders in Nederland. Kan hij met zijn nieuwe toon verzoenend zijn of zal hij terugvallen in zijn oude radicale toon?

Nog nooit leek het zo ver weg. Een oplossing voor het Israëlisch-Palestijnse conflict. Tegelijkertijd is een uitweg uit het geweld noodzakelijker dan ooit. Maar hoe? En zijn er nog paden naar een vreedzame oplossing? Dat is er altijd denk ik, zo'n paadje. Maar dat vereist wel ander leiderschap. En dat een aantal partijen daar even stevige schouders onder zetten. Samen met experts en onderhandelaars kijken we naar eerdere pogingen tot een politieke uitweg. En op zoek naar een oplossing kijken we ook naar nieuwe, onorthodoxe ideeën om het conflict tussen de twee volkeren blijvend te beëindigen. 7 oktober was natuurlijk een gruwelijke terreurdaad in met name de verrassing, de omvang en het volledige achteloos omgaan met menselijk leven. Wat we nu vandaag de dag zien is een soort van variatie op hetzelfde thema. Als je de hele infrastructuur van een stad de civiele infrastructuur plat gooit en accepteert dat er duizenden burgers omkomen bij het uitschakelen van een extremistische militante verzetsbeweging. Is er daarna nog vooruitzicht op vrede? Nu even niet. Als de wapens zwijgen en er is enig verstand over aan beide kanten dan zou het enige positieve effect van deze gruwelijke verwoesting kunnen zijn het inzicht dat dit niet nog een keer moet gebeuren. Maar hoe is dat te voorkomen? Om die vraag te beantwoorden spreken wij mensen van beide kanten die eerder onderhandelde over vrede en daar nog steeds in geloven. Dit is Gilead Sher en dit is diezelfde Sher in de jaren negentig. Hij was toen vredes onderhandelaar en stafchef van de Israëlische premier Ehud Barak. En dit is Jonathan Kuttab. Hij zat in de jaren negentig aan de andere kant van de tafel als expert internationsal recht voor de Palestijnen. Kuttab heeft het hier over de Oslo akkoorden. Een belangrijk moment, want nooit waren Palestijnen en Israëliërs zo dicht bij vrede als toen. Wat waren de Oslo akkoorden van 93 tot 95? Dat waren eigenlijk een soort van raamwerk overeenkomsten die een een proces vaststelden dat uiteindelijk zou moeten leiden tot een onafhankelijke Palestijnse staat. Aarzelende hoop. Is wat ik zie. Ja, dus de partijen gaan het proberen. Ze weten niet helemaal zeker of het gaat lukken, maar they’ll give it their best shot. De onderhandelingen lopen nog jaren door onder grote druk en hooggespannen verwachtingen. Die twee statenoplossing komt voor het eerst op tafel in 1947. De Verenigde Naties presenteren dan dit document een voorstel om het toenmalige Britse mandaatgebied Palestina te verdelen tussen de Arabieren en de Joden. Maar dit plan mislukt. En eigenlijk werd de tweestatenoplossing in Oslo weer van stal gehaald, maar dan in een andere vorm die wat meer reflecteerde de machtsrealiteit die er in de tussentijd ontstaan was. Hoe ziet dat er dan uit? De Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever komen onder Palestijnse soevereiniteit, de rest blijft de staat Israël. Dat VN plan voorzag in een soort van fiftyfifty achtige verdeling. De Oslo akkoorden doen dat helemaal niet meer. Want de Westelijke Jordaanoever plus Gaza plus Oost-Jeruzalem is een stuk minder dan de helft van het oorspronkelijk Britse mandaatgebied. Dit plan wordt de formule die voor het Westen gelijkstaat aan een rechtvaardige oplossing van het conflict. Ook de Palestijnse onderhandelaar Kuttab beziet in de jaren 90 twee onafhankelijke staten als de oplossing, Maar daar komt ie inmiddels op terug. En hoewel beide partijen hier nog hoopvol spreken over de tweestatenoplossing, is het sentiment intussen wel veranderd. Wat is er overgebleven van die hoop? Niets. Nee, daar is helemaal niets van over. We zien natuurlijk de tweede intifada van 2000 tot 2005. Heel veel aanslagen. Vanuit de Palestijnse kant, heel veel verwoestingen en executies en dergelijke vanuit de Israëlische kant. De Palestijnse autonomie blijft intussen beperkt. Sterker nog, er komen steeds meer Israëlische nederzettingen en kolonisten in bezet Palestijns gebied. Israël gaat duizenden nieuwe woningen bouwen op de Westelijke Jordaanoever. De bouw van die huizen en appartementen is omstreden. Volgens het internationaal recht mag het namelijk niet. Ja, de bouw van die nederzettingen is niet omstreden. Dat is gewoon illegaal. Het feit dat dit al sinds de jaren tachtig gebeurt onder elke Israelische regering, van welke politieke kleur dan ook, geeft aan dat dit een doelbewuste strategie is om dat gebied huis voor huis straat voor straat in te lijven bij de Israëlische staat. En dat staat natuurlijk op zeer gespannen voet met het idee van een tweestatenoplossing. We zoomen in op de bezette Westelijke Jordaanoever. De vlekken die je ziet staan voor de Israëlische nederzettingen en die liggen een Palestijnse staat meer en meer in de weg. En daarom is ook de belangrijkste voorwaarde op materieel vlak voor het weer mogelijk maken van een tweestatenoplossing het opheffen van de Israëlische bezetting. En dat betekent ontruiming van een significant aantal nederzettingen Een soort van risk voor gevorderden. Waarbij dus Israël dan stukken land van de grenzen van binnen 1967 zou moeten inleveren voor bepaalde nederzettingen om die te laten mogen bestaan. Dus dat, dat is zeker wel haalbaar. Alleen het vergt natuurlijk aardig wat politiek leiderschap om dat mogelijk te maken. En dat ontbreekt nu. Dat ontbreekt volledig. Behalve de nederzettingen zijn er meer obstakels voor de tweestatenoplossing. Bijvoorbeeld de opkomst van Hamas en de interne verdeeldheid onder Palestijnen. En er blijven een aantal bijna onoplosbare kwesties. Bijvoorbeeld die krijgt de stad Jeruzalem die voor beide volkeren heilig is. En dus, zeggen sommigen, is het tijd om over een andere oplossing na te denken. Een alternatief is de één staat oplossing. In dat scenario vallen de grenzen tussen Israël en de Palestijnse gebieden weg en vormen ze samen één land met één regering. Je krijgt dan bijvoorbeeld een Belgisch model waar je de Vlaamse en de Franse gemeenschap hebt die ieder hun eigen competenties hebben op het gebied van onderwijs, cultuur, taal et cetera. En dan een aantal zaken samengevoegd hebben op federaal niveau zoals buitenlands beleid defensie. Maar dan voer je dus een gedeelde gezamenlijke huishouding. Eén staat waarin Palestijnen en Israëliërs in vrede naast elkaar leven. Maar in plaats van vrede spreken de bewoners van het gebied nu alleen nog over haat, wraak en geweld. Ja, we zien natuurlijk een gruwelijke polarisatie he van gevoel van zienswijze. Getriggerd door de enorme schade in mensenlevens en en andere vormen van verwoesting. Die nu bijna niet te bevatten is. Zo vers en pijnlijk is het. De vraag is dan is het idee van een eenheidsstaat na die verwoesting nog mogelijk? Echt een eenheidsstaat zal het natuurlijk nooit worden, want daarvoor is het wantrouwen veel te groot. Maar er zijn wel constructies voor. Daar kun je creatief politicologisch over nadenken. Alleen ik denk dat zeker aan de Israelische kant daar op het moment niemand op zit te wachten. Ik denk dat dat erg afhangt van de omstandigheden. Om te beginnen zal Hamas ontwapend moeten worden. Dan zal daar een soort van deal gemaakt moeten worden. Als je kiest voor een éénstatenoplossing, hoe kom je tot een organisatie van veiligheid die voor beide zijden acceptabel is? Kijk voor de voor de Palestijnen is de Israëlische politie het Israëlische leger, de inlichtingendiensten. Dat is de vijand. Ja, dat zijn mensen die komen om je huis plat te bulldozer en je kinderen doodschieten. En meer van dat soort gruwelijkheden te begaan. Want dat gebeurt er als je je verzet. Dus de hordes om ja die weg te bewandelen zijn, zijn enorm. Die zijn nog hoger dan een tweestatenoplossing. Of het nu om één of twee staten gaat, om de struikelblokken weg te halen is er lef nodig. Ander leiderschap. En dat een aantal partijen daar even stevige schouders onder zetten. Eén ding is zeker om een einde te maken aan het geweld moet er iets veranderen aan de status quo. Status quo. Dat betekent laag schallig geweld, over een periode van decennia gecombineerd met discriminatie, waarschijnlijk vormen van apartheid. Dus da's meer van hetzelfde. Met vooruitzienbare gevolgen denk ik dat. he, dan kun je het bandje van de afgelopen twintig jaar afspelen en naar de toekomst extrapoleren en dan weet je wat er gaat gebeuren. Maar kunnen de partijen zelf het bandje verwisselen of hebben ze hulp van buiten nodig? En volgens onderzoeker Van Veen zijn ook andere landen nodig dan bondgenoten van Israël, zoals de Verenigde Staten. Landen met meer begrip voor de Palestijnse zaak. Dus denk aan Spanje, Frankrijk, Ierland, België. Als dat soort landen bereid zijn om echt een soort van tien jaren poging in te zetten om dit conflict op te lossen samen met een aantal regionale grootmachten. Ik denk dan aan Turkije, Saoudi Arabie, misschien zelfs Egypte. En ze dat kunnen doen op basis van een stevig mandaat van de Verenigde Naties. Dan zou de ruimte kunnen ontstaan voor een serieus gesprek. Op zo’n gesprek blijven de oud onderhandelaars hopen ondanks de escalatie en de oplaaing van het geweld sinds 7 oktober. Als zij nog hoop zien, wie zouden wij dan zijn om geen hoop meer te zien? Het enige wat ik toe zou voegen is dat je wel een vrij hoog niveau van realisme in het gesprek moet brengen waarin je meeneemt. Waarom is het de afgelopen dertig jaar zo fout gegaan? En dat geldt zowel dan voor de Israelische kant, de Palestijnse kant en vooral ook de internationale kant. Want het is niet dat de internationale gemeenschap nou zo vreselijk hard zijn best heeft gedaan. Dus heel mooi als zou je nog hoop zien. Laten we daar dan vooral op voortbouwen.

Is er een uitweg voor het Israëlisch-Palestijns conflict?

Een oplossing voor het Israëlisch-Palestijns conflict lijkt verder weg dan ooit, maar een uitweg voor het geweld is ook noodzakelijker dan ooit. In de jaren 90 leek het er even op dat de twee partijen tot een akkoord waren gekomen. Er werd toen gesproken van een twee staten oplossing. Is dat een oplossing die nog steeds zou kunnen werken? En hoe zou zo’n twee staten oplossing eruit zien? Maar er zijn ook andere oplossingen, zoals de één staat oplossing.

Moet Europa zich voorbereiden op een oorlog met Rusland. Of het nou richting Oekraïne is, of richting de Baltische staten ik weet het niet, maar daar moeten wij wel op voorbereid zijn. We moeten en Oekraïne supporten en tegelijkertijd onze eigen voorraden weer aanvullen. Tegelijkertijd is de vraag kunnen de EU en Oekraïne in de toekomst nog op de Amerikanen rekenen? Uiteindelijk is Europa volkomen afhankelijk van de Amerikaanse betrokkenheid bij de veiligheid in Europa. Maar de problemen van Europa gaan niet alleen over munitie. Die zijn breder en zitten dieper, zoals de decennia lange bezuinigingen en de nationale belangen die spelen in de defensie industrie. En om daar goed zicht op te krijgen, richten we onze blik even op de Nederlandse landmacht. Want de problemen die daar spelen staan symbool voor de problemen in veel Europese legers. Het is 2011. Als het Nederlandse leger te maken krijgt met enorme bezuinigingen. Alle tanks gaan eruit en er komen ook minder generaals. Bij defensie wordt ingrijpend bezuinigt. In totaal verdwijnen er 10.000 banen. Voor de wederopbouw nu, is daarom dan ook veel nodig. Zwaar materiaal, dus tanks en kanonnen. Maar ook munitie die daarmee afgeschoten wordt. We zijn nu op een munitiecomplex in Veenhuizen. Dat is één van de grootste munitiecomplexen van West-Europa. Er zijn hier 215 bunkers waar alle munitie opgeslagen ligt die de krijgsmacht nodig heeft. Wij zorgen er altijd voor dat in die grote berg munitie die wij hebben dat een bepaald percentage beschikbaar blijft voor het geval er een crisis is of inzet nodig is waar er serieus moet worden geschoten om zo maar te zeggen, dus wij hebben altijd genoeg voorraad. In geval van een conflict. Naast munitie zoekt het leger ook militairen. Naast vaste krachten ook veel meer reservisten. Die waren er lange tijd in overvloed omdat jonge mannen tot midden jaren negentig verplicht in dienst moesten. Die hadden daardoor allemaal een militaire training gehad, konden bij nood worden opgeroepen en oefenden regelmatig. Mag ik je iets vragen? Ja hoor. Je hebt geen uniform. Nee ik heb geen uniform. Hoe komt dat? Dat is kwijtgeraakt bij voor vorige herhalingsoefening. Ja, ja. Aan het eind van de Koude Oorlog telde de hele krijgsmacht 100.000 dienstplichtige en beroepsmilitairen en bijna 160.000 reservisten. Nu is dat nog iets meer dan 40.000 beroepsmilitairen en bijna 7000 reservisten. De verplichte militaire dienst voor jongeren hoeft van de Commandant der Strijdkrachten niet te terug te komen, maar alleen de brief die ze krijgen. Dat ze bij oorlog oproepbaar zijn, is niet meer genoeg, zegt hij. Ze zouden gedwongen moeten worden om na te denken over het leger in gaan. En daarvoor wil hij ze verplicht een enquete in laten vullen. Maar waar ik naar op zoek zou zijn als CDS is dat je als je zeventien of achttien bent waarbij eigenlijk het een brief krijgt waarbij je zegt hey ik ben, u bent oproepbaar als er een groot conflict komt dat je daarnaast ook een enquête hebt waarbij ze aangeven wat de motivatie is om bij ons een functie te gaan vervullen ja of nee. En wat de competenties en kwaliteiten zijn van henzelf om die rol te vervullen. Zo doen de Noren en de Zweden het ook. En dat is eigenlijk best succesvol. En dan het zware materieel. Het Nederlandse leger heeft een kleine 1000 gevechtstanks. Dat soort Koude oorlog hoeveelheden heeft Nederland bij lange na niet meer. Van de pantservoertuigen is nog maar een derde over. Van die bijna 1000 tanks nog achttien en die worden geleased van Duitsland. En het aantal artillerie stukken ging van dik 400 naar nog geen 70. Die problemen van Nederland, die zijn heel vergelijkbaar met de meeste landen. De Duitsers hebben hetzelfde probleem. De Fransen heb hetzelfde probleem. De Britten zitten dan niet in de Europese Unie, wel in de NAVO, hebben hetzelfde probleem. En die problemen hebben een langere geschiedenis en komen niet alleen door de bezuinigingen. De Europese legers hebben zich lange tijd gericht op mobiele vredesoperaties, niet op een grote grondoorlog. Dat heeft geleid ook tot andere capaciteiten die daarvoor nodig waren. Alles moet snel verplaatsbaar zijn, moest ook lichter worden. Dus veel helikopters, veel lichtere wapensystemen. Dat is nu niet meer zo. Nu hebben we weer het grote Russische leger tegenover ons met duizenden tanks, met artillerie, met pantservoertuigen. Er zijn technologische veranderingen, zijn veranderingen in wapensystemen. Maar dat is dus eigenlijk de terugkeer naar de klassieke taak van collectieve verdediging. Nederland wil daarom nu, net als veel andere Europese landen, weer meer tanks en kanonnen. Want neem die Panzer houwitser. Dit is de Panzer houwitser 2000NL. Dit is het de grootste wapensysteem van de Koninklijke Landmacht. Wat schiet je hier nou mee aan? Nou we schieten 155 millimeter projectielen. We hebben dan een projectiel, het granaat lichaam. Daar zit de explosieve lading in en daar bovenop zit een buis en die bepaalt hoe en wanneer het projectiel ontploft. Dus dat kan zijn op de grond, in de lucht of net in de grond. En hoever kan je daarmee schieten? Maximale? Ja met dit type ongeleide projectielen kunnen tot veertig kilometer schieten. Hebben we ook geleide munitie. Die gaat tot vijftig kilometer en die geleide munitie is eigenlijk altijd binnen tien meter nauwkeurig. Nederland doneerde meerdere Panzer houwitsers aan Oekraïne, waar hij dagelijks van waarde bewijst te zijn. Ja. Houwitsers verstoppen zich, schieten en verstoppen zich dan weer snel. Hier in ‘t Harde oefent de bemanning dat verstoppen tot in den treuren. Ook zij zien dat er in Oekraïne een nieuw gevaar bij is gekomen. Zullen we het hier overheen hangen? Ja, doe maar. Vroeger was het heel erg gericht op verkenners, dus echt mensen te voet die in de bossen ons aan het zoeken waren. En nu merk je wel dat we echt ja langzaam steeds meer overgaan op echte drone dreiging. Dus hierboven hele dunne takjes. Dat is wel vervelend dus als een drone echt recht boven vliegt. Ja dan hebben ze, ja dan is gewoon prijsschieten. Maar als je nu eigenlijk boven heel het gebied aan het scannen is, dan kan ie ons nu niet vinden. Ja en wat als zo’n drone dan een warmtecamera heeft bijvoorbeeld? Ja dat is nu heel erg vervelend want daar hebben wij nog niet een oplossing voor. Vooral met met het motorblok aan de voorkant. Ja dat dat gloed er echt gewoon uit. Dus ja dat is wel een risico voor ons. Zeker. En daarom wil de Commandant der Strijdkrachten naast nieuwe kanonnen en tanks ook investeren in drone afweer en eigen onbemande drones. Een goedkope drone schakelt ondertussen een dure tank uit. Maakt dat ze niet overbodig, dat soort zware gepantserde voertuigen? Nee, ik denk in deze oorlog nog niet. In de oorlog zoals we hem voorzien ook niet. Maar ik zie nu dat die modernisering of die technologie is zodanig aan het versnellen dat je gaat een krijgsmacht bouwen waar minimaal 30% onbemand is als het niet meer is. En zo zijn alle Europese landen bezig hun legers weer op te bouwen en stijgen overal de defensiebudgetten. Maar de Russen investeren ook flink en verhogen volgend jaar het budget tot bijna 7% van de totale begroting, zo'n € 375 miljard euro. De EU landen die lid zijn van de NAVO gaven in 2023 gezamenlijk € 270 miljard uit aan defensie. En dat is dan nog zonder de Britten. Maar dat geld is verdeeld over alle verschillende lidstaten. Die hebben allemaal een eigen regering. Die hebben allemaal een eigen krijgsmacht en een aantal van die landen hebben ook nog allemaal hun eigen defensie industrie. En dat betekent dus dat je een enorme fragmentatie krijgt. En daarmee is er in feite in Europa sprake van enorme verkwisting van geld. Zo gebruiken verschillende landen allemaal verschillende eigen tanks, die dan weer door hun eigen industrie gemaakt worden. Da's goed voor de nationale belangen, maar niet effectief. Je kan op dit moment, hoe raar het ook klinkt, niet iedere artillerie granaat stoppen in ieder artillerie systeem. Heeft ook weer te maken met die nationale belangen boven dat collectieve belang. Maar stel je nou voor de Oekrainse soldaat. Die moet dus bijna letterlijk kijken van oh, dit is er één die komt uit Engeland, dus die kan alleen in een Engels systeem. Maar dat is natuurlijk van de zotte. Als wij met de Duitsers samen optrekken lukt dat dus wel met de Leopard tanks, want die zijn 100% gelijk. Maar nemen we het voertuig van de infanterie, de boxer. Voertuig is aan de buitenkant 100% gelijk communicatiesysteem wat er in zit is totaal verschillend. Want Nederland moest zo nodig z'n eigen communicatiesysteem er inbouwen. Dat betekent dat als het Nederlandse voertuig uitvalt en we willen d'r eentje van de Duitsers lenen. Dat kan dus niet, want ons personeel is niet getraind op dat communicatiesysteem. Dat is ergerniswekkend. Het gaat nog steeds voort. En als we dat niet gaan aanpakken, ja, dan zal het allemaal traag blijven gaan. En dan nemen de risico's dat wij onze zaak niet op orde krijgen die nemen jaar na jaar toe. Ondertussen gebeurt er wel van alles. De NAVO versterkt de oostflank van Europa op allerlei manieren, onder meer met extra Duitse troepen in Litouwen. En deze week startte de NAVO oefening Stad Vast Defender, de grootste oefening sinds het einde van de Koude Oorlog, met als doel het testen van de verdediging van het bondgenootschap tegen een bijna gelijkwaardige tegenstander. Lees Rusland. Maar boven alles hangt een groot vraagteken, deze man. Hij beloofde eerder al uit de NAVO te stappen. De Verenigde Staten zal echt binnen de NAVO blijven en ons blijven steunen. Ja, dat daar bent u 100% zeker van? Ja. Ook met Trump die al heeft laten vallen mocht hij president worden van, dat de NAVO eigenlijk niet zo veel doet. Nee, ik maak me daar geen zorgen over. Alleen wij moeten gewoon onze broek beter ophouden omdat het te veel crises in de wereld zijn. De capaciteiten zijn zodanige krompen, we zijn zodanig bezuinigd. Dat die inhaalslag echt nodig is. Maar die inhaalslag, dat gaat echt wel. Ik heb het al eerder aangehaald, geldt niet alleen op gebied van munitie. Men gaat echt wel 3 tot 5 jaar duren. Uiteindelijk is Europa volkomen afhankelijk van de Amerikaanse betrokkenheid bij de veiligheid in Europa. In de NAVO leveren zij 70% van de capaciteit. Dat vind ik wel een beetje gek als het gaat over het bondgenootschap het Europees continent. Uiteraard met de dekking van het nucleaire wapen, maar ook met de conventionele bijdrage van de Amerikanen in Europa. En als die beiden zouden wegvallen, dan is West-Europa of wat heeft NAVO-Europa? Is eigenlijk hopeloos verloren, want wij zijn niet in staat om heel snel dat gat te gaan vullen. Doorlopen, doorlopen, doorlopen. Doorlopen. Nu zijn er een hoop mensen die zeggen Europa moet zich voorbereiden op de mogelijkheid van een oorlog met Rusland. Dat gaat dan ook wel heel erg over jou. Als jij dat hoort, wat denk je dan? Nou, ik heb er wel vertrouwen in dat alle opleidingen hier bij defensie voldoen aan waar ze aan moeten voldoen en dat we zeker goed worden voorbereid op eventuele oorlogen. Komen mensen uit in de kamer, aanhouden.

Is Nederland voorbereid op oorlog?

In 2011 krijgt het Nederlandse leger te maken met enorme bezuinigingen. Er verdwijnen 100.000 banen, alle tanks gaan eruit en er komen minder generaals. Ook gaat Nederland, net als veel andere Europese landen, zich meer inzetten op vredesoperaties. Daarvoor zijn andere capaciteiten nodig. Sinds Rusland Oekraïne is binnen gevallen is er weer behoefte aan tanks.

Hiv is in het Westen geen dodelijk virus meer, maar een chronische aandoening. Met hiv-remmers wordt het virus in toom gehouden. Onderzoekers proberen een manier te vinden om patiënten te laten genezen van hiv, dat is de volgende stap.

Wel of geen medicijn tegen hiv

Bij het onderzoeken van hersenen van criminelen blijkt dat een groot deel van hen hersenschade heeft. Komt criminaliteit dan door hersenschade? Hoe gaat zulk onderzoek, en kun je met die kennis ook criminaliteit voorkomen door middel van hersenstimulatie?

Ingrijpen in het criminele brein

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Strooigoed en pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Nieuwsuur in de klas

Type videos