Name: Vlucht MH17
Uploaded: 2024-07-13T00:00:00+02:00
Duration: 10 min 58 s
Description: Tien jaar na de ramp met MH17 blikken topambtenaren terug op de crisis die Nederland diep raakte — een tragedie die niet alleen levens kostte, maar ook het land geopolitiek voorgoed veranderde.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Ik ben geschokt. Ik ben er erg kapot van. Heel Nederland wij allemaal, zijn in diepe rouw. Ik ga zo naar Den Haag. Ik zal mij voegen bij het crisisteam en mijn steentje bijdragen om ook zo snel mogelijk duidelijkheid te krijgen. Goedenavond. Het verdriet was enorm. Tien jaar geleden: de ramp met MH17. Waarmee Nederland ook in één klap in het centrum van een geopolitieke crisis belandde. In deze video praten we met de mensen achter de schermen die de politici hielpen met de afhandeling van de ramp. Vier topambtenaren van toen op vier essentiële beleidsterreinen. Hoe kijken zij hierop terug? En wat betekende MH17 voor Nederland toen, en ook nog nu? De MH17. Ik denk dat ik het nooit zal vergeten. De de impact die de MH17 in de Nederlandse samenleving had voor de nabestaanden. Ik denk dat er niet iets is geweest dat me zo geraakt heeft en wat me zo heeft uitgeput ook. Dat is me echt alleen daar overkomen. Heftig en bijzonder. En de impact van dit op nabestaanden motiveert je tot op het bot. Het dramatische nieuws over de vlucht vandaag, van Amsterdam naar Kuala Lumpur valt nauwelijks te bevatten. Deze prachtige zomerse dag eindigt in alle opzichten gitzwart. Het toestel blijkt neergeschoten midden in oorlogsgebied, waar Russisch gezinde rebellen vechten met Oekraine vlakbij de Russische grens. En het aantal Nederlandse slachtoffers is ongekend hoog. En op dat moment werden we ons heel snel bewust van wat voor enorme grotere dimensie hier ook aan vastzit. Het ging niet alleen om het menselijk leed ter plekke en een vliegincident, maar ook om de enorme geopolitieke contexten daaromheen. Op het grensvlak tussen NAVO en Rusland. En dat maakte dit tot iets heel bijzonders, iets unieks wat we nog niet eerder hadden gezien. En wat betekent dat op veel meer terreinen moest worden geopereerd dan bij andere grote ongelukken, crisissen, rampen of veiligheidsincidenten. Dames en heren, laat een ding vanmiddag glashelder zijn. We willen de onderste steen boven krijgen. Eerder zullen we niet rusten. Dat zijn we de onschuldige slachtoffers en hun nabestaanden verplicht. Om deze stevige woorden werkelijkheid te laten worden ontwikkelen de ambtenaren een strategie. Voor op de rampplek, om de lichamen en bewijsstukken te verzamelen maar ook voor in de internationale, diplomatieke wereld waar Nederland steun moet vinden. En heel snel, zijn er drie sporen bepaald. Het eerste spoor was zorgen dat de stoffelijke overschotten en de bezittingen van de mensen die waren omgekomen terug zouden komen naar Nederland. Het tweede spoor was een onderzoek naar de oorzaak. Wat is er gebeurd en hoe heeft dit kunnen gebeuren? En het derde spoor was gerechtigheid. De opsporing en berechting van degene die hier verantwoordelijk voor waren. Van de drie sporen, heeft het repatrieren van de lichamen topprioriteit. Daarom, mag Rusland dus niet worden geprovoceerd. Op het moment dat wij daar verkeerd zouden acteren en Rusland zou dat als een soort excuus kunnen gebruiken om dat seperatistengebied in te trekken en ze actiever te gaan ondersteunen. Dan hadden we natuurlijk een heel ander probleem aan de orde. Dan zou het bijna onmogelijk worden om die stoffelijk overschotten nog te bergen. Maar dan had het ook gemakkelijker kunnen escaleren. Een deel van de stoffelijke resten is weliswaar verzameld maar ligt in een trein die maar niet in beweging komt. In Den Haag wordt in het geheim zelfs een militaire optie voorbereid en in gang gezet. Pas dagen na de ramp, is er een doorbraak en gaat de trein rijden. De lichamen komen naar Nederland. Dat is een telefoongesprek, dat vergeet je niet meer. Dat je dat bericht krijgt dat die trein is gaan rijden. En de premier was echt Ik kan me herinneren, er waren ook aparte telefoonnummers uitgewisseld, zodat hij zeker wist dat hij de telefoon zou horen. Dat kan ik me ook nog herinneren. Ja die was natuurlijk echt gewoon opgelucht en in alle tragiek. Maar dat we dit nou voor elkaar hadden. Ja. Dat is de optie die we allemaal wilden. We wilden allemaal daar ongewapend en we wilden gewoon die stoffelijke overschotten bergen op een manier die niet tot escalatie zou leiden en die ook niet tot allerlei risico's in het gebied zelf zou leiden. In New York, bij de VN, is Nederland intussen diplomatiek zeer actief. Er wordt brede steun gezocht en het niet provoceren van Rusland werkt. De gewilde resolutie wordt zelfs unaniem aangenomen. Hebben ze de handen vastgehouden, van hun geliefden? Hebben ze hun kinderen dicht tegen zich aangehouden? Hebben ze elkaar diep in de ogen aangekeken, voor de laatste keer voor een stil afscheid? De apotheose van het diplomatieke werk is een emotionele speech van minister Timmermans bij de VN. Die toespraak valt, zo blijkt later, niet bij iedereen goed omdat sommige passages wel erg suggestief zijn. Maar, op dat moment doet de speech zijn werk. De hulp en steun blijken van korte duur. In Oekraine gaat de oorlog door en het zoeken moet noodgedwongen tijdelijk worden stopgezet. Op een gegeven moment kregen wij duidelijke inlichtingen binnen van het kan nu ieder moment gaan escaleren. En dat inlichtingenbeeld was dermate overtuigend dat ik onmiddellijk de premier heb gebeld. En heb gezegd Mark, we moeten nu binnen twee uur bij elkaar komen om een besluit te nemen. Dat is ook gebeurd en twee uur later, of binnen die twee uur, hebben we ook besloten om de missie te beëindigen. Een uur later waren de mensen weg uit het gebied en nog een uur later begonnen de beschietingen weer. Geweervuur, kannonenvuur of artillerie dat nam toe en dat kwam ook dichterbij onze corridor. Dus los van de rapporten uit Nederland, zagen wij ook zelf Ook via Oekraiense contacten, dat uiteindelijk de marges om nog veilig te kunnen zoeken waren op een gegeven moment weg. Maar wij waren nog niet klaar, wij hadden nog lang niet alle stoffelijke resten waarvan we dachten dat we ze konden vinden. En dat bleek ook, want we zijn na de winter teruggekeerd. Uiteindelijk, want als het echt onveilig wordt, moet je weg. De diplomatieke steun verwatert snel. Bijvoorbeeld voor een VN-tribunaal, zoals Nederland wil. Maar ook voor sancties tegen Rusland. Grotere belangen gaan overheersen. Kijk, voor Nederland is MH17 een nationaal trauma. Voor ons is dat de werkelijkheid. Wij kijken door de lens van MH17. Maar voor andere landen is het een vliegramp. En die vliegramp, die zien zij wel in die grote geopolitieke context. Tien jaar na MH17 kijken de topambtenaren die aan het roer stonden met gemengde gevoelens terug. Natuurlijk, veel ging goed. Maar er is ook desillusie. Een VN-tribunaal bleek onhaalbaar, de relatie met Rusland is verstoord, en de drie sporen lukten deels, maar niet helemaal. We hebben voor twee mensen niet kunnen vaststellen dat hun stoffelijk zijn teruggekeerd. Die familie moet daar mee leven, dus dat blijft dan toch knagen. VO: In die internationale berechting is een soort internationaal tribunaal ons niet gelukt. Maar ik vind het wel voor onze Nederlandse kracht staan dat we vervolgens in Nederland een rechtszaak hebben gehad, en dat we wel op basis van de bewijsstukken in Nederlands recht tot een beoordeling zijn gekomen. En er lopen nog verschillende juridische procedures bij het Europese Hof, om ook Rusland aansprakelijk te stellen voor de rol die Rusland heeft gehad. Dus die die juridische trajecten lopen nog. Dat zijn langjarige trajecten. De jaren na de ramp, is er veel geevalueerd. Ook hoe de crisis werd afgehandeld. “In grote lijnen adequaat”, concludeerde dit rapport uit 2015. Maar er was ook kritiek op de NCTV. Die had de eerste dagen te weinig focus op samenwerking met anderen, zoals de politie of defensie. En we hebben uit die MH17, maar ook uit de andere crises die we daarna hebben gedaan, echt geleerd dat die operationele partijen ook meteen aan tafel moeten zitten, en dat het dus niet een kwestie is van: hier de beleidsmensen bij elkaar halen. Maar dat echt die operatie vanuit defensie, vanuit de politie, vanuit het onderwerp wat je op dat moment hebt aan tafel moet hebben. Voor mij persoonlijk is MH17 misschien wel de meest ingrijpende, en meest emotionele gebeurtenis uit het hele premierschap. Dat laat me nooit meer los. Meer nog dan daarvoor heb ik me na MH17 gerealiseerd, hoe belangrijk het is als land niet alleen te staan, in een wereld vol onrust en dreiging. Ik denk dat MH17 voor ons wel een keiharde confrontatie was met de harde geopolitieke werkelijkheid. En dat is in die zin ook een keerpunt geweest, dat Nederland sindsdien geopolitieker is gaan denken en handelen. Wij zaten daarvoor 25 jaar bijna in een soort situatie dat de Koude Oorlog voorbij was. Er was geen dreiging, we konden continu bezuinigen. Ook op defensie, tenslotte waar heb je dat nog voor nodig? En ik denk dat dit incident ineens die realiteit wat dichterbij bracht, dat het ook hier kan gebeuren, ook hier in Europa. Dat het ook met onze Nederlandse burgers kan gebeuren. En dat geweld wel eens heel dichtbij kan komen.

Voordat Oekraïne werd aangevallen door Rusland in 2022, was het een onafhankelijk land. Maar door de jaren heen is Oekraïne vaak de speelbal geweest van andere grootmachten, zoals de Sovjet-Unie van Stalin. Meer weten? Klik op de afbeelding om de story te lezen.

Story over de geschiedenis van Oekraïne

Hoe is Oekraïne ontstaan?

Wrak van de vlucht MH17

Nieuwsuur is er voor achtergronden bij het nieuws met video's voor de bovenbouw over onderwerpen als IS, de Europese Unie (EU) en de verkiezingen.

Nieuwsuur header

Programmalogo's

Nieuwsuur in de klas

Naar de website van Nieuwsuur

Tien jaar na de ramp met MH17 blikken topambtenaren terug op de crisis die Nederland diep raakte — een tragedie die niet alleen levens kostte, maar ook het land geopolitiek voorgoed veranderde.

Burgerschap, mediawijsheid, welvaart en samenleving

Vlucht MH17

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Strooigoed en pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.