Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Nieuwsuur is er voor achtergronden bij het nieuws met video's voor de bovenbouw over onderwerpen als IS, de Europese Unie (EU) en de verkiezingen.

Nieuwsuur header

Burgerschap, mediawijsheid, welvaart en samenleving

Nieuwsuur in de klas

Programmalogo's

Naar de website van Nieuwsuur

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Dit is Islam.  Een kersverse inwoner van Dar Es Salaam, de grootste stad in Tanzania  en één van de snelst groeiende steden van het Afrikaanse continent.  De 21e eeuw wordt de eeuw van Afrika.  We kijken in deze tweede aflevering van onze serie over bevolkingsgroei.  Waarom juist in Afrika de groei zo snel gaat?  En wat belicht de één van de gevolgen, namelijk urbanisatie, de trek naar de stad.  Er ontstaan aan megasteden zoals we dat niet kennen op de wereld.  De verwachting is dat aan het eind van deze eeuw liefst  85% van de wereldbevolking in de stad woont.  Een fenomeen dat je overal ziet, maar zeker ook in Afrika.  En dus richten we de blik op Tanzania, één van de snelst groeiende landen op aarde.  En we kijken in het bijzonder naar die stad, Dar Es Salaam.  Aan het eind van deze eeuw naar verwachting  één van de drie grootste steden ter wereld.  En ze liggen alle drie op hetzelfde continent.  Het avontuur van de Islam  is hier begonnen bij de grote busterminal van Dar Es Salaam.  Het avontuur zoals dat hier voor zoveel mensen  jonge mensen vooral zoals hij, begint.  Ze komen hier aan  en daar gaan ze onderweg naar voor hen de grote belofte.  De plek waar als het goed is het geluk ligt.  Tijdens ons bezoek aan Dar Es Salaam is Ebby onze gids.  Hij is hier geboren en getogen, maar herkent de stad uit zijn jeugd amper meer.  Deze miljoenenstad Dar Es Salaam is niet uniek.  Hij staat symbool voor grote ontwikkelingen op het Afrikaanse continent.  Er komen namelijk steeds meer mensen bij en ze verhuizen steeds  vaker naar de steden, die dus enorm hard groeien.  Misschien wel te hard.  Het is een gevoelige discussie die over gezinsplanning, meer daarover straks.  Maar laten we eerst even kijken naar de cijfers.  Er wonen nu al meer dan 1 miljard mensen op het Afrikaanse continent.  De verwachting van de VN is dat in 2100 zo'n  40% van alle mensen in Afrika woont.  De reus van het continent Nigeria, haalt dan waarschijnlijk de VS in  als het derde meest bevolkte land ter wereld, na India en China.  Als regio gaat Afrika dus onvermijdelijk enorm groeien.  Maar  Kijk even mee naar die wereld.  Twee van de drie wereld bewoners  leven tegenwoordig in een land waar het vruchtbaarheidscijfer rond de 2,1 ligt.  Dat is dus het aantal kinderen dat je nodig hebt om de ouders te vervangen.  Maar de landen met een  vruchtbaarheidscijfer daar boven liggen bijna allemaal in Afrika.  En dat leidt weer tot heel veel jonge mensen.  Dit zijn de doorsnee leeftijden van de  verschillende continenten en je ziet, Afrika springt er meteen uit.  De vraag is nu hoeveel kinderen komen er daarbij?  Want dat bepaalt voor een belangrijk deel de groei de komende eeuw.  Heel veel regio's in de wereld, en dan heb ik het vooral  over Afrika, zitten nog midden in die fase van  lage, sterk dalende sterfte, maar nog hele hoge vruchtbaarheid.  En dat is voor een paar decennia.  En hoe langer dat duurt, hoe groter de bevolkingsgroei.  En veel van die mensen zullen in de stad geboren worden of naar de stad toe gaan.  En dus wordt de 21e eeuw de eeuw van de mega stad  of zelfs van de megalopolis.  Er ontstaan megasteden.  Lagos, dat wordt een een stad zoals we dat niet kennen op de wereld.  Laten we even uitzoomen en ook terugkijken.  In het jaar 1800 woonde nog niet eens één  op de tien mensen in stedelijk gebied.  En hier zie je hoe snel de laatste zeventig jaar die verstedelijking  is gegaan.  En die gaat voorlopig nog wel even door.  Dat is natuurlijk al in Jericho begonnen, 7000 jaar geleden.  Naarmate je meer middelen hebt  ja, zie je mensen vrijgesteld worden van de landbouw naar de stad trekken.  Kijk even mee, want dit zijn de mega steden in de wereld.  Dat zijn steden met meer dan 10 miljoen inwoners  en er komen de komende jaren er nog een aantal bij in Afrika in Azië.  Die steden worden steeds groter, dichter bevolkt en dat zie je ook heel goed  vanuit de lucht.  Nou kijken we even naar het nu in het oosten van China.  Er liggen hier een aantal steden Guangzhou, Shenzen, Macao  Hong Kong, miljoenensteden op zichzelf.  Ze liggen met een paar andere steden echt tegen elkaar aan.  Ze zijn als het ware versmolten met elkaar tot  één grote stad, een zogeheten megalopolis.  In dit gebied wonen bijna 90 miljoen mensen  en dat is net zoveel als in heel Duitsland.  In deze Greater Bay Area, want zo heet het, die is nog maar het begin.  Fast forward naar een voorbeeld uit de toekomst.  En dan zoemen we weer even in op Afrika, op  West-Afrika om precies te zijn.  Want de grootste van die samengesmolten  mega steden zal hier ontstaan.  Dit is Lagos, Nigeria.  Vanuit de lucht gefotografeerd in het jaar 1929.  En dit  is Lagos nu.  De stad is geëxplodeerd.  In 1969 woonden er nog geen miljoen mensen.  Inmiddels zijn dat er tussen de twintig en de 30 miljoen.  Maar daar blijft het niet bij.  In de buurlanden groeien de kuststeden ook heel hard.  En zo ontstaat er straks een stedelijk gebied tussen Abidjan  in Ivoorkust en Lagos in Nigeria.  Één grote, aan elkaar gegroeide stad met in het jaar 2100  waarschijnlijk honderden miljoenen mensen verspreid over vijf landen.  En liefst 800 kilometer lang.  Alsof je van Amsterdam naar Milaan rijdt en eigenlijk nooit de stad verlaat.  Maar het wordt een een stad zoals we dat niet kennen op de wereld  waarin je zulke uitdagingen krijgt op het gebied van infrastructuur of het gebied  van gezondheid, voedselvoorziening, noem maar op.  En je kunt zien dat je kunt zeggen dat is ook een uitdaging.  En die steden dat dat worden de  sommige zeggen dat de Silicon Valleys van Afrika.  En natuurlijk, die mogelijkheden zijn er alleen  we moeten ook zien dat een deel van de groei van die steden ook  komt uit armoe, mensen van het platteland die geen  mogelijkheid meer hebben. Zonder veel perspectief.  En ja, hoe accommodeer je dat?  Lagos geldt echt als de moeder aller megalopolis en  iedereen die zich in de wereld met steden bezighoudt kijkt naar die stad.  Maar in betrekkelijke stilte groeien andere megasteden bijna net zo hard.  Zoals dus Dar Es Salaam.  Daarstraks maakt we al kennis met Ebby.  Hij gidst ons dezer dagen door Dar Es Salaam, waar het stadsbestuur  de onstuimige groei van deze metropool enigszins  probeert te managen.  Voor de aparte busbanen staan het komende decennium  liefst 200 nieuwe busstations gepland, zoals er ook vele honderden  kilometers aan wegen en treinverbindingen worden aangelegd.  Het is hoognodig, want het inwonertal van circa 6 miljoen inwoners dat de stad  nu heeft, zal de komende dertig jaar volgens prognoses zeker verdubbelen.  Voor het stadsbestuur viel er de afgelopen jaren nauwelijks tegenop te plannen.  Zozeer werden hun scenario's telkens weer ingehaald door een nieuwe realiteit.  Iedereen kwam met een droom, maar zonder echt plan  naar Dar Es Salaam en begonnen maar te bouwen  Het gevolg  totale wildgroei en vrijwel alleen maar laagbouw.  Terwijl om al die nieuwkomers te huisvesten de stad toch echt de hoogte in moet.  En die andere catastrofe de razendsnelle klimaat verandering  valt daar niet los van te zien weten ze ook bij de Wereldbank.  Die helpt Dar Es Salaam zich voor te bereiden op de toekomst.  Door het extreme weer kampte Dar Es Salaam de afgelopen jaren met  grote overstroomingen die soms halve sloppenwijken wegvaagde.  Nieuw gegraven kanalen moeten meer ellende in  de toekomst voorkomen.  Het vruchtbaarheidscijfer in Tanzania loopt langzaam iets terug, maar  bevindt zich nog steeds tussen de vier en de vijf kinderen per vrouw.  En dat Afrikaanse gemiddelde ligt maar net iets daaronder.  Of wat verder omlaag gaat.  En in welke mate dan?  Dat zou mede de ontwikkeling van het continent bepalen.  Kortom er staat  nogal wat te gebeuren in Afrika en dat roept allerlei nieuwe vragen op.  Wat betekent dat voor migratie bijvoorbeeld naar Europa?  Maar we gaan eerst kijken naar dat  andere continent dat zich zo spectaculair heeft ontwikkeld Azië.

Nieuwsuur in de klas: De wereld in 2100

Deze aflevering gaat over megasteden met soms tientallen miljoenen inwoners: het is de toekomst op het snel groeiende Afrikaanse continent, dat aan het eind van deze eeuw naar verwachting 40 procent van de wereldbevolking zal herbergen. In de tweede aflevering van onze serie over bevolkingsgroei bezoeken we Dar es Salaam, de grootste stad van Tanzania en één van de snelst groeiende steden in Afrika.

De opkomst van de oneindige megasteden (afl.2)

We zitten midden in een bevolkingsexplosie. Ik was in Tanzania en daar keek ik in de toekomst, een toekomst waarin in het jaar 2100 vier op de tien wereldburgers in Afrika wonen. Het is een toekomst waarin nog veel meer mensen hun geluk in de stad zullen zoeken, waarbij nog meer mega steden met tientallen miljoenen inwoners zullen ontstaan, waarvan sommigen zelfs over landsgrenzen heen gaan groeien. Het is de toekomst van onze wereld en van bijna 11 miljard mensen in het jaar 2100. We hebben vier afleveringen voor je in deze speciale serie. We kijken naar de grote ontwikkelingen die het nieuws soms niet halen, maar wel een enorme invloed hebben. We duiken de cijfers in en we praten met deskundigen van over de hele wereld. Heel erg leuk en heel erg belangrijk. Dat is best wel ongelooflijk eigenlijk, ja. In deze eerste aflevering kijken we in detail naar die bevolkingsexplosie. Hoe zijn we tot 8 miljard mensen gekomen en groeit de mensheid eigenlijk voor eeuwig door? In de afleveringen daarna zoomen we in op het dynamische Afrikaanse continent, op de megasteden in wording. Want hoe gaan die om met al die nieuwkomers? En we kijken naar Azië, waar India China inhaalt als het land met de meeste inwoners. Dit is Baby Vinice, geboren op 15 november vorig jaar op de Filipijnen en symbolisch de 8 miljardste wereldburger. Symbolisch, want in dezelfde minuut werden er wereldwijd nog eens 254 andere baby's geboren. En dat slechts elf jaar nadat de 7 miljardste baby ter wereld kwam. Je kunt eigenlijk zeggen de 21e eeuw wordt de eeuw van Afrika. Zodanig dat ze bijna net zo groot worden als Azië. Dat is ongelooflijk eigenlijk. Dat is best wel ongelofelijk eigenlijk, ja. In deze eerste aflevering kijken we naar twee dingen. Hoe zijn we tot 8 miljard inwoners op deze planeet gekomen en hoe ziet het er eind deze eeuw uit in het jaar 2100? Maar we beginnen bij het begin, tenminste zo'n tienduizend jaar geleden. We zijn dan met zo'n 7 miljoen mensen net iets meer dan een nu in Noord en Zuid-Holland bij elkaar wonen. Tot aan het begin van onze jaartelling groeit de wereldbevolking langzaam naar bijna 250 miljoen inwoners. Langzaam groeit dat door, want pas in 1500 is de wereldbevolking weer verdubbeld. De volgende verdubbeling duurt maar 300 jaar. Rond 1800 bereikt de wereld 1 miljard inwoners. En dan? Dan gaat het hard. De bevolkingsexplosie begint. Vanaf 1800 gaat het astronomisch hard en steeds harder. Na twee, drie, vier, vijf, naar 6 miljard rond het jaar 2000. Een jaar of elf later 7 miljard en dan in 2022 8 miljard mensen. Nou, hoe kan het dat we in de laatste 200 jaar zo hard zijn gegroeid? Tot in de loop van de tijd en dat is een beetje gebeurd door iets verbeterde welvaart, steden die ontstaan. Eigenlijk volgt elk land of elke regio in de wereld een soort demografisch pad en dat heet de demografische transitie. De demografische transitie. Dat is een cruciaal model om te begrijpen waarom de bevolking zo hard groeit en hoe dat in de toekomst kan gaan. Want zo'n bevolkingsexplosie volgt meestal een vast patroon dat in alle landen ongeveer hetzelfde lijkt te gaan. En dat ziet er zo uit. De demografisch transitie is een ontwikkeling die eigenlijk alle regio's in de wereld doormaken. Waarin je begint met hoge sterfte, hoge vruchtbaarheid, dan een tussenfase waarin de sterfte daalt door toenemende ontwikkeling, betere medicijnen, betere voeding. En dat gat tussen die twee, dat leidt tot die bevolkingsexplosie. Daarna volgt ook de daling van de vruchtbaarheid tot je een eindfase bereikt waarin beide weer ongeveer gelijk zijn. Lage sterfte lage vruchtbaarheid, de eindfase van de demografische transitie zoals Nederland. In de jaren zestig en zeventig was natuurlijk een tijdperk van het boek de population bom van Paul Ehrlich, beroemd boek, die zei van ja de wereldbevolking groeit zodanig binnen tien jaar is het een catastrofe. Is niet gebeurd, maar dat heeft wel het denken heel erg beïnvloed. En toen zijn er eigenlijk in ontwikkelingslanden geforceerde bevolkingsbeperkings programma's gestart. Ook gesteund door het westen, bijvoorbeeld in India. Gedwongen sterilisatie. Ja dat was natuurlijk niet een fijne ingreep. Wat willen mensen? En veel mensen, ook in Afrika, willen eigenlijk minder kinderen dan ze krijgen. Aan de hand van onder meer dat geboortecijfer kan je dus goed zien waar in de transitie elk land zich bevindt. Om de bevolking op peil te houden moet dat cijfer iets boven de twee liggen, want als elke vrouw minstens twee kinderen krijgt, worden allebei de ouders vervangen. De afgelopen decennia is het vruchtbaarheidscijfer op heel veel plekken flink gedaald. Het ligt in de meeste landen rond de twee kinderen per vrouw of zelfs daaronder. Maar één regio valt erg op en dat is Afrika. Als je nu kijkt naar het aantal mensen per jaar wat erbij komt in Afrika, 30 miljoen of dergelijk. Dat het dat hebben we maar zelden meegemaakt in de geschiedenis ook in Azië. En in sommige landen is het nu nog steeds ouderwets hoog zoals Niger, waar vrouwen gemiddeld zo'n zeven kinderen krijgen. In Tanzania, waar wij voor deze serie zijn geweest ligt er tussen de vier en de vijf kinderen per vrouw. In Dar Es Salaam valt bijna niet tegen de komst van al die nieuwkomers op te bouwen. Volgens sommige prognoses is het straks aan het eind van deze eeuw de op twee na grootste stad in de wereld. Laten we een blik werpen op die toekomst. We beginnen met een testje. We zijn nu hier in de grafiek bij 8 miljard mensen in het jaar 2022 vorig jaar. Maar hoe loopt deze lijn verder? Met hoeveel zijn we denk jij in het jaar 2100? Nou, veel mensen zullen kiezen voor B of C, maar het goede antwoord is A. Het is een veelgemaakte fout. Veel mensen denken dat een stijgende lijn altijd maar door stijgt. Maar bevolkingsexplosies zijn eindig en deze dus ook. De Verenigde Naties maken al tientallen jaren bevolkings prognoses en voor het jaar 2100 ziet die prognose er zo uit. Ze hanteren een marge want je weet nooit zeker hoe de toekomst loopt maar deze lijn is de meest waarschijnlijke variant. Grosso modo als je het over de wereldbevolking hebt, dan zijn die voorspellingen van de verenigde naties wel heel goed geweest. Maar als je meer inzoomt naar bijvoorbeeld Afrika en dan zie je wel dat daar wel variatie zit in de prognoses. Er zijn dus ook andere prognoses zoals je hier ziet en die komen soms lager uit. Die modellen neem je dan bijvoorbeeld inkomensgroei of onderwijs voor vrouwen of anticonceptie mee. Dat zijn belangrijke factoren om het geboortecijfer omlaag te brengen. Maar hoe u het ook wendt of keert, we moeten rekening houden met een hele grote bevolkingsgroei op dat continent. Nog even terug naar die 8 miljard wereldburgers. Want waar wonen die precies? We delen ze even op naar continent en dan zie je meteen hoe ongelijk de bevolkingsgroei is verdeeld. Grofweg de helft van de wereld woont nu in Azië en maar een heel klein deel in Europa. En ook binnen de continenten zijn de verschillen groot. Kijk maar even naar deze kaart. Als je de wereldkaart zou opdelen naar bevolking, dan ziet ie er opeens heel anders uit. De twee grootste landen, China en India, vallen meteen op, maar ook Indonesië, Pakistan en Nigeria zijn een stuk groter. Rusland, Canada en Australië verdwijnen bijna. Enorme landen in oppervlakte, maar er wonen relatief weinig mensen. En let op wat er gebeurt als we vooruitkijken naar 2050. Dan is de wereldbevolking gegroeid tot bijna 10 miljard mensen en de helft van die groei komt door deze acht landen. Nigeria, Congo, Tanzania, Egypte, Ethiopie, Pakistan, India en de Filippijnen. En in het jaar 2100 aan het eind van deze eeuw. Dan zie je het verschil pas echt. Want kijk eens hoe groot Afrika dan ineens wordt. Bijna de helft van de wereld woont dan op dat continent en onze bevolkings kaart ziet er dan ook heel anders uit. Kijk hoe Nigeria en Congo een grotere bevolking hebben dan de Verenigde Staten en ook Ethiopië komt al in de buurt. Maar kijk ook hoe er in Madagascar tegen die tijd meer mensen wonen dan in Frankrijk of in het Verenigd Koninkrijk. Nou, laatste voorbeeldje is China nog steeds een groot blok, want ook dan zijn er nog heel veel Chinezen. Maar China is dan al lang niet meer dat zie je ook, het land met de meeste inwoners. In deze serie gaan we het hebben over dat soort uitdagingen in China en India dus. Maar ik neem je eerst mee naar Dar es Salaam.

In deze eerste aflevering zetten we de schijnwerpers op een wereld die richting de 9 miljard mensen beweegt - of zelfs nog meer. Hoe ziet onze wereld er uit in 2100?

De bevolkingsexplosie: waar eindigt het? (afl.1)

Klimaatactivisten vaak het nieuws. Het zijn opvallende acties die ze doen om aandacht te vragen voor het klimaat. Denk aan wegen blokkeren, schilderijen bekladden of concerten onderbreken. Wie zitten er achter de acties voor het klimaat, en welk effect hebben ze?

Protesteren tegen klimaatverandering

Elektriciteit lijkt vanzelfsprekend, maar tegenwoordig is er steeds minder ruimte op het elektriciteitsnet. De vraag naar energie stijgt en tegelijkertijd wordt er ook steeds meer opgewekt. Het gevolg is dat nieuwe bedrijven en woningen geen aansluiting kunnen krijgen.

Het elektriciteitsnet loopt vol

Diep in de zee, op de bodem van de oceanen liggen waardevolle brokken metaal. Mijnbouwbedrijven staan klaar om die naar boven te halen, want er is veel vraag naar de grondstoffen. Maar onderzoekers en milieuorganisaties willen dat de zeebodem met rust wordt gelaten.

De onbekende diepzee

Veel Nederlanders lijden aan hooikoorts, volgens schattingen heeft 1 op de 4 mensen wel eens klachten zoals niesbuien, hoesten, jeukende ogen en vermoeidheid. Door klimaatverandering en invasieve exoten wordt het hooikoortsseizoen steeds langer.

Vaker hooikoorts

Wereldwijd worden mensen als slaaf gehouden, ook nu nog. Ze worden gevangengehouden, moeten hard werken of worden mishandeld. Vier mensen vertellen over hun tijd in slavernij.

Moderne slavernij

De Hedwigepolder was een stuk land in Zeeland, aan de grens met België. Door internationale afspraken is het nu veranderd in een natuurgebied. De dijk is doorgestoken en er stroomt nu water naar binnen. Natuurorganisaties vinden het een mooi project, maar omwonenden zijn minder enthousiast.

Hedwigepolder onder water

Inwoners van provincies buiten de Randstad hebben het laagste vertrouwen in de landelijke politiek. Sommigen hebben het gevoel dat ze worden achtergesteld en dat de politiek niets voor ze doet. Dit verschil tussen Randstad en regio zie je ook terug in hoe er naar de geschiedenis wordt gekeken.

De kloof tussen stad en platteland

Grondstoffen als lithium en neodynium zijn onmisbaar in veel moderne toepassingen, zoals elektrische auto’s en windmolens. Veel van de wereldwijde behoefte aan metalen komt uit mijnen in China. Europa wil minder afhankelijk worden van China en is dus op zoek naar eigen mijnen.

Aardmetalen uit Europa

Nederland wil vooroplopen in de transitie van fossiele brandstoffen naar waterstof. Sommige gemeenten willen al hun energie uit waterstof halen en ook moeten er grootschalige waterstoffabrieken komen. Maar er zitten nog wel wat haken en ogen aan de nieuwe techniek.

Waterstof als energiebron

De komst van de wolf levert stevige meningsverschillen op. Boeren en natuurbeschermers staan in de discussie lijnrecht tegenover elkaar. Waar sommigen de komst van de wolf toejuichen, zouden anderen de dieren het liefst afschieten.

De wolf in Nederland

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Paaseieren

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Nieuwsuur in de klas

De opkomst van de oneindige megasteden (afl.2)

De bevolkingsexplosie: waar eindigt het? (afl.1)

Protesteren tegen klimaatverandering

Het elektriciteitsnet loopt vol

De onbekende diepzee

Vaker hooikoorts

Moderne slavernij

Hedwigepolder onder water

De kloof tussen stad en platteland

Aardmetalen uit Europa

Waterstof als energiebron

De wolf in Nederland

Naar de website van Nieuwsuur

Hallo! Welkom terug

Vind alles voor een leuke les!

Met een account kan je

Nieuwsuur in de klas

Type videos