Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

HUMAN

Jongeren maken in hun online leven minstens zo veel mee als in hun offline dagelijks leven. Hoe gedraag jij je online en wat zijn de gevolgen? Ontdek het in Clickwise. Deze serie van HUMAN bestaat uit drie verschillende rubrieken: De Klas (klas 1-3), Je online schaduw (klas 1-3) en Vraag het Ciana (groep 7-8).

Ciana

Mediawijsheid

Clickwise

mensen met mobiele telefoons

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

He, berichtje. Mijn zus had laatst in Roblox dieren gekocht en de volgende dag waren ze allemaal kwijt. Hoe kunnen online aankopen gejat worden? Kun je me helpen Ciana? Jeetje goede vraag zeg. Even kijken wat het internet zegt Luna, hoe kunnen je online aankopen gejat worden? Oké, Ivana weet hier blijkbaar superveel vanaf, dus laten we daarmee eens beginnen. Waar moet ik op letten als ik online spelletjes speel? Het is vooral belangrijk dat je niet iedereen vertrouwt. Dus mensen die doen inderdaad via chatfuncties in bepaalde spellen, Roblox, Fortnite, verzin ze maar, proberen ze contact met jou te zoeken en te zeggen van oké maar als jij mij even toegang geeft tot jouw account dan ga ik ervoor zorgen dat jij dit krijgt. Bijvoorbeeld een skin in Fortnite en dan loggen ze in, nemen ze jouw account over, veranderen jouw wachtwoord waardoor jij geen toegang meer hebt tot het account. Die crimineel heeft dus vervolgens jouw account en ook dus waarschijnlijk het geld wat jij er al wel hebt ingestopt. Hoe voorkom ik dan dat online criminelen dingen van mij kunnen stelen? Het belangrijkste is dat je je wachtwoorden nooit weggeeft en dat je een goed wachtwoord hebt. Dus niet welkom123. Maar ook een tweestapsverificatie kan daarin helpen. En als jou nou wel iets overkomt, dus bijvoorbeeld dat je wel er iets online van jouw gestolen wordt, dan is het belangrijk dat je en naar je ouders stapt, maar ook naar de politie komt om dat te vertellen. Top! Dank je wel Ivana! Ik snap echt veel beter hoe het werkt. Ik moet alleen wel snel door, want ik ben op zoek naar meer antwoorden op mijn vraag. Maar dank je wel. Alsjeblieft. Heel veel succes! Dank je! Tijdens het googelen zag ik dat ze bij Hackshield een spelletje hebben gemaakt waarmee je leert om veilig op internet te spelen. Dus dat wil ik wel eens spelen. Hoi. hoi. Ik zag dat jullie een spelletje hebben gemaakt waarmee je veilig op het internet kan spelen en ik vroeg me af of ik het mocht spelen. Dat klopt natuurlijk, kom maar. Leuk! Nou, dit is je avatar, dat is jouw poppetje in HackShield eigenlijk. Je ziet hier wat andere karakters. Dat zijn Sanne en André. Die hebben in-game HackShield gemaakt en het is eigenlijk de bedoeling om door de wereld heen te gaan. En terwijl je door die wereld heen gaat, leer je van alles. Over hackers, over social media, over phishing. Over alles om veilig online te zijn. Probeer maar gewoon eens te lopen. Hey, wat is dit? Dat zijn money blocks. Dat is onze vorm van nepgeld in ons spel en bij Hackshield kun je dat gewoon oppakken. Maar je ziet in andere spellen dat je voor nepgeld vaak moet betalen en dan kun je met dat geld in de game kun je allerlei leuke spulletjes kopen en dat kan bij ons ook. Kijk. Ja, dat is Ritchie en daar kun je allerlei spulletjes kopen voor je avatar en die kun je dan gelijk aantrekken. Nou, dan zie je een aantal spulletjes, een jas en een mooie pet en die kost tien en die kosten dertig money blocks en die kost dan vijftig money blocks. Ja, je kan hem gewoon kopen hoor, want hier kost het alleen maar money blocks. Maar omdat het dus soms in sommige games echt geld kost en soms echt heel veel, is het wel belangrijk dat je goed en veilig omgaat met je account. Het is dus echt heel erg belangrijk dat je dus niet je accountgegevens en je wachtwoord aan andere mensen geeft. Dat je niet zomaar vriendschapsverzoeken van mensen die je niet kent accepteert en dat je niet zomaar op linkjes klikt. En zeker niet van berichten die te mooi om waar te zijn klinken, want dan is het meestal te mooi om waar te zijn. 
Nou dank je wel Lex, ik snap het al een stuk beter. Ik ga Luna even bellen want ik kan eindelijk antwoord geven. Hey Luna, criminelen kunnen dus in jouw account komen als ze jouw inloggegevens hebben. Om dat te voorkomen wil ik je twee tips meegeven. Zorg ervoor dat je nooit je inloggegevens deelt, ook niet met bekenden of met vrienden. En twee: zorg ervoor dat je een super sterk wachtwoord hebt. Beantwoordt dat een beetje je vraag? J is goed, dedankt voor de tips! Oh en ik heb trouwens nog wat meer tips voorbij zien komen, dus die ga ik even naar je doorsturen. Iets wat ik altijd probeer te vermijden is om vooral geen wachtwoorden te gebruiken die te overduidelijk zijn zoals qwerty of 12345. Ook raad ik het niet aan om één wachtwoord te gebruiken voor al je inlogcodes. En om ze niet te vergeten raad ik juist wel een wachtwoordapp aan die je gewoon kan openen met je vingerafdruk. Ik zou punten, hHoofdletters, uitroeptekens allemaal dat soort dingen gebruiken. Tip één: Nooit over je wachtwoorden praten en tip twee: geen geboortedatums of namen gebruiken.

Logo clickwise

Zit je lekker te Robloxen, zijn opeens je tokens weg. Of heb je zin in die nieuwe knokkers in Brawl Stars, zijn je knokkers verdwenen! Hoe dan? Wat blijkt, online is er ook veel diefstal. De ontwerper van de veilige game Hackshield laat Ciana zien hoe dat gaat.

Vraag het Ciana: Online diefstal

Hey, wie zou dat zijn? Mijn vraag is kan AI in de toekomst leraren vervangen? Ik vraag dit omdat ik later misschien juf zou willen worden en ik hoop dat dit nog kan. Doei! Oeh ja, met AI lijkt alles wel mogelijk. Even kijken bij wie ik moet zijn Kan AI in de toekomst leraren vervangen? Oké, top. We moeten bij Stefan wezen, die weet blijkbaar superveel over AI. Hey Stefan, ik kreeg de vraag of AI in de toekomst onze leraren kan vervangen en als het goed is weet jij daar alles vanaf. AI, dus Kunstmatige intelligentie zijn computerprogramma's die problemen oplossen die wij heel moeilijk vinden. Vroeger was dat bijvoorbeeld nog automatisch de spelling op je telefoon veranderen als je iets verkeerd spelt. Nu vinden we dat niet zo spannend meer, dus zijn het echt dingen zoals chat GPT die je hele werkstukken voor je kunnen schrijven. Dat vinden we AI. Je moet heel helder zijn in wat je van zo'n computer wil en zelfs dan kan het zijn dat iets als chat GPT opeens onzin uitkraamt. 
Want kan AI dan ook alles wat een mens kan? Begrijpt AI bijvoorbeeld wanneer ik blij ben of wanneer ik verdrietig ben? 
Je kan om heel veel verschillende redenen lachen. Je kan lachen omdat je blij bent, maar je kan ook lachen omdat je een beetje sterk houdt, terwijl je eigenlijk best wel verdrietig bent. Dat verschil, dat snapt zo'n computer nog niet zo goed. En wat denk je? Gaat AI binnenkort onze leraren de klas uit kicken? 
Ja, nee. Eigenlijk nog helemaal niet. AI kan super goed helpen, bijvoorbeeld bij rekenen. Leraren doen natuurlijk veel meer dan alleen maar het goede antwoord geven. Ze troosten je als je verdrietig bent. Ze zorgen ervoor dat je niet gepest wordt. Al die dingen, dat kan zo'n computer nog lang niet. 
Goed om te horen. Ik ga alleen wel even snel door, want ik wil nog bij één persoon langs. Maar thanks Stefan. Ik zag dus op het internet dat Mike megaveel van robots afweet en dat hij een robot heeft die misschien de meester of juf gaat kunnen vervangen. Ik ben wel benieuwd hoe die eruitziet. Hallo! Nou dit is hem dus dit. Dit is Hero en Hero is gemaakt voor kinderen in de klas om samen met ze te rekenen, te kletsen over boeken. Nou, laten we naar binnen gaan en ik ben benieuwd hoe dat eruit ziet. Ja. Spannend! Hoi, wat leuk dat je er bent! Ik heet Hero. Hoe heet jij? Bo. Vandaag gaan we nog niet lezen, maar verhalen bedenken. Waar zal het verhaal over gaan? Voetbal. Laten we een leuke eerste zin van dit verhaal bedenken. Dat we gingen buitenspelen en daarna gingen we voetballen. Het is bijna tijd om te gaan. Laten wij onze eigen geheime begroeting bedenken. Pak mijn armen maar vast. Je kunt bewegen in 3, 2, 1. Maar dat doet hij wel goed. Hij reageert wel echt heel erg goed op Bo. Klopt. Maar kan hij ook orde houden? 
Ik denk dat er maar één manier is om daar achter te komen. 
Oké, laten we allemaal even tegelijkertijd een vraag stellen aan Hero in 3, 2, 1. Hij raakt helemaal in paniek. Nou, Hero is echt gemaakt om op één op één met kinderen te zitten. Dus voor een hele klas staan, dat kan hij niet zo goed. Dus hij gaat binnenkort niet de meester of juf vervangen? Ik denk het niet nee. He. Zo te zien kan AI je wel heel goed helpen met rekenen en met lezen, maar hij begrijpt niet zo goed waarom je bijvoorbeeld verdrietig of blij of boos bent. En dat kan een leraar natuurlijk wel zien. Die kan je dan ook troosten en dat kan AI niet. Heb ik je vraag zo goed beantwoord? Ja. Oké, gelukkig. Oh en ik heb nog een leuk filmpje voor je, dus die stuur ik gelijk even naar je door. Juffen kunnen met veel meer plezier en vrolijkheid de les geven. Ik zou liever les krijgen van een juf, want als je bijvoorbeeld gepest wordt of er is iets anders, zou een juf je beter kunnen helpen. Maar een robot zou dat eigenlijk niet kunnen.

AI kan alles! Toch? Maar kan AI dan ook jouw juf of meester vervangen? De knapste koppen van Nederland hebben een robot ontwikkeld, die met Ciana de klas in gaat. Benieuwd hoe dat gaat…

Vraag het Ciana: AI

Hey berichtje. Mijn vraag is dat als ik 's avonds laat op mijn telefoon zit en ik moet slapen ben ik altijd nieuwsgierig wat het volgende filmpje is en daardoor blijf ik maar kijken. Weet je hoe dat kan, Ciana? Ik heb nooit echt over nagedacht hoe dat zit, maar wel echt super goed om te weten. Even kijken wat Google me kan vertellen. Als ik op social media filmpjes kijk blijf ik maar doorkijken. Hoe kan dat? Oke duidelijk. Hiervoor moet ik bij Nejla zijn. Ik kreeg de vraag binnen dat als ik op social media zit dat ik gewoon heel lang wil blijven doorkijken. Hoe kan dat? Dat komt omdat die apps zo verslavend mogelijk worden gemaakt, want die apps kunnen er geld aan verdienen als mensen er superlang op zitten. En dat doen ze bijvoorbeeld door hele korte filmpjes te laten zien, zodat je telkens weer iets nieuws kunt aanklikken als je het beu bent. Maar ook door bijvoorbeeld aan te bieden wat jij al leuk vindt. Stel dat ik nou wel minder op social media zou willen zitten, hoe kan ik dat het beste doen? 
Dan heb je dus iets nodig wat buiten jou zelf ligt, omdat het dus niet iets is wat je zelf doorhebt. En zo kun je bijvoorbeeld aan je ouders vragen of ze dat tegen je willen zeggen. Maar als je het zelf graag wilt bijhouden, dan kun je dat bijvoorbeeld doen door in die app bepaalde instellingen aan te passen. Maar je kunt dat ook via je telefoon zelf doen dus buiten de app. En daar zijn ook weer allemaal losse apps die je ook weer kunt downloaden, die je ook weer allerlei reminders kunnen geven. Top Nejla. 
Ik ga op zoek naar de rest van de antwoorden op mijn vragen. Ik zag dus dat Menno een YouTube-kanaal heeft wat echt supergoed wordt bekeken. Dus als er iemand is die weet hoe je mensen lang naar video's laat kijken, dan is dat Menno wel. Nou vertel, waar moet ik op letten als ik naar filmpjes zit te kijken op mijn tablet? Nou, ik kan je daar alles over vertellen, maar dat ga ik niet zomaar doen. Ik heb een hele leuke quiz gemaakt, Want kijk, je hebt natuurlijk platforms zoals Instagram en TikTok en die zorgen ervoor dat jij de juiste video's te zien krijgt. Maar je hebt ook nog iets anders. Dat is het algoritme. En het algoritme weet heel goed wat voor video's jij leuk vindt en die zorgt er dus voor dat jij steeds de juiste video's blijft kijken. Ik heb wat mooie voorbeelden meegenomen en de vraag aan jou is steeds welk trucje gebruikt deze meester of juf in zijn video om dat algoritme op de juiste manier te gebruiken? 
Ik heb goed nieuws je bent geslaagd! Lekker man! Lekker man! Ohhhh dik.
Oké. Nou, vertel, Wat voor trucje denk je dat deze meester gebruikt? 
Eh, tekst in beeld. Nou, er stond part III en dat betekent deel drie. Dan is er dus een derde deel. Dat is dit deel. Maar er is ook een deel één en deel twee. En als je weet dat dit deel drie is, wil je natuurlijk deel één en deel twee gaan zien. Het werd heel snel geëdit. Heel veel snelle beelden achter elkaar. Ja zeker, dat klopt. Maar er was nog iets anders aan het begin waardoor je zoiets had van oh, ik moet blijven kijken. Ik voelde een beetje spanning opbouwen? Zeker, Dat is het ja. Hij zei er is groot nieuws en ja, je wil natuurlijk weten wat dat grote nieuws is. Ik ga zwemmen...in bacardi-lemon. Beginnen met een vraag dat je dan benieuwd bent naar het antwoord? Nou, zou kunnen, maar het zit ook hier weer aan het begin, want je ziet dat ze eigenlijk een reactievideo maakt. Dan weet je ook dat er een eerdere video was waar die reactie vandaan komt en dan wil je natuurlijk die eerdere video ook zien, want je wil weten waar dat vandaan komt. Dus ook hier zorgt het stukje aan het begin er weer voor dat je naar de volgende video gaat en dat je dus blijft kijken. Thanks! Ik weet in ieder geval waar ik op moet letten als ik aan het scrollen ben op mijn tablet. Ik ga snel door, want ik heb eindelijk het antwoord op de vraag. Hee. Het is helemaal niet zo gek dat wij superlang op onze telefoon willen zitten. En dat komt dus omdat YouTube, Shorts en TikTok dat ook willen, want daar verdienen ze dus geld aan. En dan is er dus ook nog iets als het algoritme, dan laten ze dus allemaal filmpjes aan jou zien waarvan ze weten hey, deze vind jij leuk! En als ik veel van deze filmpjes aan jou laat zien, dan blijf je net zo lang kijken. Beantwoordt dat een beetje je vraag? Ja. Top, daar doe ik het voor. Oh en ik zag trouwens nog wat tips voorbij komen die je misschien ook wel leuk vindt, dus die stuur ik even naar je door. 
Klinkt misschien niet leuk, maar het werkt wel. Ik heb namelijk een timer met een tijdslimiet voor mijn apps ingesteld. Dat zorgt ervoor dat ik niet eeuwig lang kan blijven doorscrollen. Wat je kan bedenken is dat social media ervoor gemaakt is om nooit op te zijn. En ik heb bijvoorbeeld een avondslot op mijn telefoon staan. Dan gaat hij gewoon om 20 uur s avonds uit.

Waarom zit je toch zo snel urenlang op social media te scrollen? Nou, dat komt door algoritmes. Ciana wil weten hoe die werken en gaat onder meer op bezoek bij Menno Lagerweij, de bekendste online wiskundeleraar van Nederland.

Vraag het Ciana: Algoritme

Hey, wie zal dat zijn? Als ik op mijn iPad heel veel kleine filmpjes kijk dan kan ik dat uren volhouden. En als ik op mijn iPad ofzo een film kijk van 3 uur kan ik mijn concentratie er niet meer bij houden. Weet jij hoe dat kan Ciana? Doei. Hoe zou dat eigenlijk kunnen komen? 
Gaan we opzoeken. Hoe kan het dat ik urenlang op mijn telefoon kan zitten, maar geen lange film kan kijken? Er staat echt superveel informatie over online. Ik ga toch liever even praten met iemand die er verstand van heeft. En dat is Brankele. Laten we haar opzoeken. Hoi Brankele. Hey hallo! Ik kreeg de vraag hoe het kan dat ik echt urenlang op mijn telefoon kan scrollen, maar dat als ik een film probeer te kijken dat het niet lukt. 
Ja, dat heeft te maken met je concentratie. Concentratie is het volhouden van je aandacht op één ding en het lijkt bij je telefoon misschien alsof je dat doet omdat je voortdurend op je telefoon zit. Maar eigenlijk ben je je niet aan het concentreren omdat het allemaal losse kleine filmpjes zijn. En dus elke keer krijgt je hersens een nieuw signaal van oe er is weer iets leuks, oe er is weer iets leuks. En dat is niet hetzelfde als je je aandacht vasthouden bij een film van 2 uur. 
En hoe lang kan je dan wel ergens je aandacht op richten? 
Ja, dat hangt er heel erg van af. Sowieso maakt het heel veel uit of je iets leuk vindt, of je er motivatie voor hebt. En het heeft ook met je leeftijd te maken, want baby's kunnen zich bijvoorbeeld nog helemaal niet concentreren. 
Hoe kan je dat dan trainen als je denkt ik wil me toch ergens langer op kunnen concentreren? 
Nou, het goede nieuws is dat dat wel kan, want je concentratie is een soort spier. Dus hoe vaker je dat doet, hoe beter je er in wordt. En dat kan je bijvoorbeeld langzaam opbouwen. Dus je probeert eerst 10 minuten ergens je aandacht op te richten, op een boek of een film, of de les daarna 15 minuten, daarna 20 minuten. En hoe langer je dat uitbouwt, hoe langer je je dus ook kunt concentreren. 
Thanks Brankele! Ik snap het al veel beter. Ik moet alleen wel gaan, want ik heb nog een paar vragen die ik wil beantwoorden. Maar dank je wel. Heel goed! Oh echt superinteressant wat Brankele net vertelde zeg! Ik zag trouwens op internet dat Daisz hier hele leuke liedjes over maakt en op Insta zag ik dat ze ook in het park is. Dus even kijken waar ze uithangt. Ik zag op Insta dat jij liedjes maakt over wat er allemaal in je hoofd gebeurt, maar heb je ook een liedje over concentratie? Heb ik voor je. Nou, laat maar horen dan. Let's go! Alright, luister goed, want ik leg het aan je uit hoe je makkelijk verzeild raakt in een TikTok-fuik. Hoe je uren en uren kunt scrollen op je telefoon, maar een film niet lijkt te boeien. Nou, dat zit dus zo. Je brein is zo geprogrammeerd om steeds te reageren op alle prikkels die er zijn om zo steeds meer te leren. Dus je brein wil actie, snelheid en pit, maar langzaam en langdradig mist het die hit. Dus de lessen met de langzame P zonder switch vindt je brein veel lastiger. Ja, begrijp je dit? Gelukkig is je aandachtsspanne net als een spier die je dus kunt trainen. Ja, ik vertel het je hier. Begin met 5 minuten, echt gefocust en dan steeds een beetje langer. En zonder die phone dus. Want naast je telefoon zijn er zoveel mooie dingen. Juist echte momenten zorgen voor herinneringen. Dus geniet van je brein en ga maar eens trainen, dan heb je straks meer aandacht voor alles om je heen. En natuurlijk is het moeilijk, maar kun je dit aandacht geven? Dan heb je er iets aan voor de rest van je leven. Wauw, wat een supergoed nummer! 
Thanks Daisz! Ik snap gelijk wat ik moet doen. Ik ga even bellen. Thanks! He Noud. Het is helemaal niet zo gek dat je makkelijk urenlang op je telefoon kunt zitten, maar het wel lastig vindt om bijvoorbeeld naar een superlange film te kijken. Dat komt dus omdat je op je telefoon steeds naar verschillende korte dingen kijkt, waardoor dat veel makkelijker vol te houden is. Het goede nieuws is dat je dat wel kan trainen. Hoe je dat doet is door niet ineens naar een film te kijken van 2,5 uur, maar door te zeggen ik ga het opbouwen. Ik begin bijvoorbeeld met een film van 20 minuten. Want ja, het is wel handig als je wat langer je aandacht ergens bij kan houden, dus misschien is dat wel een goede tip. Beantwoordt dat een beetje je vraag Noud? Ja. Ik heb trouwens nog een andere video voor je die ook heel veel tips heeft, dus die ga ik even naar je doorsturen. Ik zou bijvoorbeeld mijn telefoon op stil zetten en bijvoorbeeld een muziekje aanzetten. Ik vind het altijd lastig om mijn concentratie te behouden bij films, maar ik heb wel iets dat het helpt, namelijk van plek te wisselen waar ik niet veel spullen om me heen heb of andere dingen die me kunnen afleiden. Als je niet afgeleid wil worden, moet je gewoon je telefoon wegleggen, dan kan je je veel makkelijker focussen.

Twee uur scrollen op je telefoon? Makkie. Twee uur een film kijken? Saai! Maar waarom is dit zo? Hoe werkt dit in je brein? Ciana denkt dat de rappende psycholoog Daisz hier wel een nummer aan kan wijden.

Vraag het Ciana: Concentratie

Met mijn popgroep breng ik singles en clips op YouTube uit. Mijn ouders zeggen alleen altijd wel dat ik goed moet opletten met wat ik online zet, omdat het voor altijd op het internet zou blijven staan. Klopt dat Ciana? Ja, dat heb ik mensen ook wel eens horen zeggen, maar ik heb eigenlijk geen idee of dat wel klopt. Even kijken wie hier meer over weet. Blijft alles voor altijd op het internet staan? Oké, we moeten dus Gina hebben, die weet hier het meest van af. Ben benieuwd wat ze hierover te zeggen heeft. Hoi Gina, ik kreeg de vraag of het klopt dat als je iets online zet dat het voor altijd op het internet blijft staan. Als jij iets post online, een filmpje of video dan kan het zo zijn dat iemand anders of een andere website het al heeft overgenomen. Of iemand maakt er een filmpje van of een screenshot en die kan daar mee doen wat hij wil. Dus ook al als jij zelf jouw post verwijdert, kan het zo zijn dat iemand anders daar al een filmpje of video van heeft gemaakt en dus heeft verspreid op het internet. Een andere website heeft het misschien overgenomen en je weet jij hebt toestemming gegeven, want jij hebt het online geplaatst en je weet dus nooit wie het al gekopieerd heeft. 
Hoe kan ik er dan voor zorgen dat ik wel op een veilige manier dingen kan posten? 
Zet je profiel op slot. Daarnaast is het ook belangrijk dat je gaat nadenken wat post ik? Maak ik een selfie met op de achtergrond het nummer van je huis of zelfs de straatnaam van je huis? Dan weten boeven ook waar je woont. Of als jij je voor- en achternaam gebruikt op het internet, geeft dat gewoon heel veel informatie aan die boeven om jou kwaad te doen. 
Waarom is het dan zo gevaarlijk dat foto's en video's voor altijd online kunnen blijven staan? 
Ze kunnen bijvoorbeeld met jouw filmpjes en foto's een deepfake maken en een deepfake is een nepfilmpje waarbij ze dus jou gebruiken, jouw gezicht en jouw stem zelfs en jou dingen kunnen laten zeggen die je nooit hebt gezegd. En daarmee kunnen ze bijvoorbeeld een WhatsAppberichtje sturen naar jouw ouders en vragen om geld, om een nieuwe iPhone. En je ouders betalen dat dan maar aan de criminelen, aan die boeven. 
Oké goeie, ik snap nog veel beter hoe het werkt. Thanks Gina! Tijdens het googelen zag ik dat Martijn als digitaal rechercheur achter boeven aangaat op het internet, dus hij weet als geen ander hoeveel informatie er online blijft staan. Nu vroeg ik me alleen wel af: is het nou echt niet mogelijk om foto's en video's offline te halen? Dus laten we dat even gaan checken. Hey Martijn, hey hallo. Ik begreep net van Gina dat er altijd een kopie online kan zwerven van een foto of een video die ik ooit heb gemaakt. En volgens Google weet jij precies hoe dat werkt. 
Als je iets op Instagram of TikTok post bijvoorbeeld, dan geef je die data natuurlijk aan Instagram of TikTok. Maar iedereen die het kan zien kan er ook een kopietje van maken. Dat is eigenlijk helemaal niet zo moeilijk. Je kan eigenlijk heel makkelijk met websites bijvoorbeeld een kopietje maken van TikTok. Maar op zo'n website blijft dat ook altijd staan, ook als jij zelf het videootje weghaalt. Dat kopietje blijft er dan altijd staan en iedereen kan dat opzoeken. 
Is het dan ook zo dat die foto's en video's op social media belanden? 
Jazeker, er zijn accounts, die zijn er natuurlijk alleen maar mee bezig om zo veel mogelijk volgers te krijgen. Dus die pakken populaire videootjes, kopiëren ze gewoon. Hoeven ze het zelf niet te maken is voor hun natuurlijk makkelijk. Hier. We zien hier ook een bekende voetballer. Ja dat is niet zijn account. Dus misschien heb je het gepost en dan denk je nou ik heb het liever offline, maar daar staat het toch wel hier. Maar stel dat je nou je eigen foto's en video's offline wil halen, hoe kan je dat dan doen? 
Dan druk je hier op verwijderen en dan krijg je de optie wil ik het deactiveren of echt verwijderen en klik op verwijderen. Dan bewaren ze nog dertig dagen mocht je je toch nog bedenken. Maar daarna is het wel allemaal weg. 
Dus het is belangrijk dat je op verwijderen drukt en niet op deactiveren. 
Ja, als je op deactiveren klikt dan blijft het staan. 
Nou super Martijn, ik weet genoeg. Helemaal goed. Dank je wel. 
Ja, geen probleem. He Daan. 
Je ouders hebben toch een beetje gelijk. Alles wat je op het internet zet kan jij natuurlijk zelf van je profiel verwijderen. Maar ja, je weet natuurlijk niet of er al een kopie van wordt gemaakt. Er is gelukkig ook wel goed nieuws. Je kunt ook social media platformen vragen of ze de foto's en video's die je zelf hebt gepost, om die te verwijderen. Alleen ja, je weet dus nooit of daar al een kopie van rondzwerft ergens op het internet. Dus het beste is om gewoon goed na te denken over wat je post en om je profiel op privé te zetten. Dus met zo'n slotje, want dan weet je zeker dat er niemand zit mee te gluren. Beantwoordt dit zo'n beetje je vraag? Ja zeker, Ik weet alles nu. Oh trouwens, ik had ook nog wat tips binnengekregen via WhatsApp. Ga ik zo even naar je sturen. Als ik een post maak op social media let ik erop dat alleen de mensen die dat willen erop staan. Ook let ik op straat borden en de laat nooit de buitenkant of het uitzicht van mijn huis zien. Ik zorg dat ik niet te bloot op foto's sta. Mensen kunnen deze foto's ook voor andere dingen gebruiken.

Er is online natuurlijk een hoop fake news te vinden. Maar is het verhaal dat alles wat je online post voor altijd blijft staan nou waar, of niet? Ciana checkt bij experts van de politie hoe dit nou precies zit.

Vraag het Ciana: Privacy

Hey berichtje. Hoi Ciana! Wij vroegen ons af waarom klasgenootjes of kinderen het lastig vinden om uit een klassenapp te stappen. Kan je ons helpen Ciana? Doei! Oeh, lastig. Ja, ik kan me wel voorstellen dat het moeilijk is om uit zo'n klassenapp te stappen. Hoe komt het toch dat we zo'n rot voelen als we dan uit die app willen stappen? Even kijken wat ik kan vinden. Waarom durf ik niet uit de klassenapp te gaan? Oké, Najla die weet daar heel veel over. Laten we haar gaan opzoeken om te kijken wat ze ons kan vertellen. Hey, ik kreeg de vraag binnen waarom durf ik niet uit de klassenapp te stappen en volgens internet weet jij er alles van af. 
Nou, dat klopt. Het is helemaal niet gek dat je het spannend vindt om uit zo'n app te stappen. Want wij mensen, wij zijn groepsdieren. Wij zijn groepsdieren omdat vroeger de kans veel groter was dat we konden overleven als we deel uitmaakten van een groep. Dan had je bijvoorbeeld één iemand in de groep nodig die supergoed kon jagen en die voor vlees kon zorgen. En je had iemand nodig die heel goed een hut kon bouwen waar je in kon verblijven. Als je dat allemaal in je eentje zou moeten doen, was dat veel ingewikkelder om te overleven. En ons brein is daar zo erg op gemaakt dat we daarom nu nog steeds zo belangrijk vinden dat we deel uitmaken van een groep. 
Maar stel dat ik nou toch uit de groep wil stappen, hoe doe ik dat dan? 
Wat er gebeurt is dat we allerlei gedachten in ons hoofd krijgen over wat er voor akelige dingen zouden kunnen gebeuren als we uit zo'n app stappen. Stel je nou voor je bent bang dat niemand uit jouw klas nog met jou praat de dag erna op school? Spreek dan al met een vriend of vriendin af dat je met haar of met hem gaat praten die dag erna, dus dan hoef je daar al niet druk over te maken. En als je het heel spannend vindt, dat is ook helemaal niet erg. Want spanning, dat hoort gewoon bij ons. Dus als je dat gevoel hebt, probeer dan te bedenken: spanning zorgt ervoor dat we extra goed aan de slag kunnen gaan en dat we helemaal klaargemaakt worden voor actie. Dus maak gebruik van dat gevoel. 
Oké, top! Thanks Nejla! Hey Jasper. Hallo. 
Hallo! 
Nou, ik heb net Anna net gesproken en die heeft me helemaal uitgelegd waarom je dus niet uit zo'n klassenapp durft te stappen. Als het goed is heeft het gewoon te maken met groepsdruk. En jij gaat daar vandaag een leuk experiment over doen, toch? 
Ja, klopt. Ik ben hier vandaag om een gastles te geven over video's maken aan deze klas. Terwijl ik die les geef, ga ik af en toe in mijn handen klappen en eigenlijk de hele klas weet hiervan. Die hebben we van tevoren dit verteld. Maar er is één leerling die dit dus niet weet. Dus we gaan kijken wat er gebeurt als ik klap en de hele klas mee klapt. Of die leerling uiteindelijk bezwijkt voor de groepsdruk en mee gaat klappen. Ik ga jullie een gastles geven vandaag. Goed, ik ga hier dus een korte presentatie geven over video's maken. Goed, Waarom? Waarom zijn we eigenlijk met z'n allen aan het klappen? 
Weet je dat? 
In het begin deed jij één keer dit. Toen waren een paar kinderen die dat deden. Toen dacht van ja ik doe mee. Zag je het? Ja. Maar dat maakt dus helemaal niet uit. Nou ja, het blijkt dus maar dat toch bijna iedereen altijd wel bezwijkt voor die groepsdruk. Top! Dank je wel. Nu weet ik zeker het antwoord op mijn vraag. Ik ga even bellen. Hey! Nou, ik ben druk bezig geweest om het antwoord op jullie vraag te zoeken. Wij als mensen zijn dus eigenlijk groepsdieren. Dus als jij dan bijvoorbeeld uit een groep probeert te stappen, zoals de klassenapp, dan denkt je brein oh nee, dat moet je niet doen, je moet erbij blijven, want dan ben je veilig. Dan is er ook zoiets als groepsdruk. Dus stel dat iedereen in de klas iets aan het doen is, behalve jij, zoals in je handen klappen, dan ga je ook in je handen klappen omdat je denkt nou ja, iedereen doet het, dus dan zal het wel normaal zijn. Beantwoordt het een beetje jullie vraag zo? 
Ja ja. Oh en ik heb trouwens nog een leuk TikTok-filmpje gevonden, dus die stuur ik even naar jullie door. 
Ik denk dat het altijd goed is om gewoon eerlijk te zijn en te zeggen dat je geen zin hebt in die appgroep of het niet leuk vindt wat daar gebeurt. Vaak laten apps het helemaal niet zien als je die groep verlaat. 
En als er toch naar wordt gevraagd, zeg ik altijd dat de groep te veel opslagkosten of die niet genoeg gebruikt wordt door mij en dat er als het nodig is altijd een nieuwe groep aan kan worden gemaakt. Niks persoonlijks dus.

*Pling pling* dat is wéér die klassenapp. Je wilt er eigenlijk uitstappen, maar dat doe je niet, want dat is doodeng. Waarom is dat eigenlijk zo moeilijk? Ciana doet samen met Jasper Demollin van de FOMO-show een experiment waaruit blijkt hoe snel groepsdruk werkt.

Vraag het Ciana: Groepsdruk

Mijn naam is Zoë Wijbenga. Ik ben achttien jaar oud en ik woon in Dronten. Ik plaats best wel veel dingen. Ik deel ook wel veel van mijn dagelijks leven en wat ik gewoon doe. Ik let wel met foto's op wat er te zien is, wie er in beeld komt en dat soort dingen. Ik ben best wel benieuwd inderdaad wat er gevonden kan zijn, maar geen idee. Nou Zoë. Eens kijken wat ik allemaal over je kan vinden. Ik zie een Instagram-account voorbijkomen en je hebt in de caption staan family, dus dat betekent dat dit jouw familieleden zijn. En als ik verder kijk wat ik nog meer kan vinden op het account van van jouw moeder, dan zie ik een uitgebreide post waarin ze het heeft over jou met de caption trots op jou Zoe en ik zie staan dat je dus een nieuwe opleiding gaat doen, sociaal werker, dat je examens hebt. Dat je vrijwilliger bent, een jongerenwerker. En dat ze eigenlijk heel trots op je is. En het is natuurlijk superlief dat zij dit over jou post en dat ze zo trots op je is. Maar het staat wel allemaal openbaar. En ik kan hieruit leiden wat voor opleiding je doet en naar welke school je gaat. Dus dat is wel iets om over na te denken. 
Ze overlegt vaak wel gewoon wat ze deelt, maar ja, we hebben nooit echt gesprekken erover gehad. Ja, ik wist natuurlijk eigenlijk wel dat het allemaal online stond, maar niet dat het zo makkelijk te vinden was eigenlijk. 
Hier heb je zelfs een videoclip opgenomen die je aan het promoten bent op je Instagram-account. Maar ik zie dat iemand... ja lacht. Dat iemand reageert op jouw video met dat diegene aan het lachen is en je bent daarop in aan het gaan door weer daarop een reactie te geven met Voor wat lach je? Ik ga weer even verder kijken of ik nog meer haatcomments tegen kan komen. Ik zie namelijk dat je ook een TikTok-account hebt, dus ik ga even een kijkje nemen wat ik daarop kan vinden. Ik zie een video voorbijkomen met wat een optreden, maar iemand die plaatst niet een hele fijne reactie daarop. En ik zie ook veertien reacties in totaal weer daarop. 
In het begin dacht ik ja, het zal wel. Toen werden het eigenlijk wel steeds meer, dus toen begon ik het ook echt wel vervelend te vinden. En ik heb toen op TikTok heb ik ook mijn comments uitgezet zodat er geen comments geplaatst konden worden en dat is uiteindelijk dan wel gestopt ook. Ja, eigenlijk was het wel een vorm van pesten. Ik heb er wel over nagedacht om de reacties te verwijderen. Ik heb het alleen nooit gedaan. Ik denk om toch te laten weten om... ja dat ik toch wel zulke comments krijg. En misschien ook wel een stukje, dat mensen misschien denken dat ik me verlaag en daarom de comments verwijder. 
Ik merk dat je echt heel erg in gesprek gaat met dit soort gemene opmerkingen onder jouw video's. Maar dat je dus best wel veel aandacht geeft. Maar dit staat allemaal openbaar en online. Ik weet dat je de opleiding sociale werker wilt doen of al aan het doen bent. En ik weet dat werkgevers ook sociale media van hun medewerkers controleren voordat ze die aannemen. Dus dit is iets om goed over na te denken. Jouw toekomstige werkgever zou dit ook kunnen zien. Ja, daar heb ik ook nooit echt over nagedacht denk ik. Ja, het is natuurlijk best wel logisch dat ze even gaan zoeken naar wie ze uiteindelijk gaan aannemen. En ja, natuurlijk is het dan niet oké als ze dan dit zien. En ik snap wel dat je het zingen natuurlijk met iedereen wil delen, maar ik raad ook aan om de haatcomments te verwijderen. Ook de reacties waar jij op in bent gegaan en de accounts die haatcomments plaatsen te blokkeren zodat deze ook niet meer terug kunnen komen met nieuwe reacties. Ja, best wel gek om te zien hoe je zo snel informatie kan vinden eigenlijk.

Zoë deelt van alles op social media. Ze probeert selectief te zijn in hoe persoonlijk ze wordt, maar ze heeft misschien niet helemaal in de hand hoe anderen op haar reageren, ontdekt Ouissal.

Je Online Schaduw: Zoë

Hoi, ik ben Fons Ellinga, achttien jaar. Ik ben heel erg fan van de sportschool en online probeer ik mensen te inspireren om ook veel te sporten en daarbij gebruik ik vooral Instagram en TikTok. Ik vind het belangrijk om goed na te denken over wat je plaatst, omdat ik in het verleden misschien wel iets minder goed heb daar over na heb gedacht. Nou, in het verleden heb ik wel eens YouTube geprobeerd wat niet helemaal heeft uitgepakt. Ik hoop natuurlijk niet dat ze dingen hebben gevonden wat eigenlijk best wel schadelijk is, dus ik vind het wel een beetje spannend. 
Eens even kijken wat ik allemaal over jou kan vinden Fons. Ik zie staan Bulking, personal trainer. Ik zie dus ook dat je een Threads-account hebt gekoppeld aan je Instagram-account. Hier zie ik wel een aantal pikante berichten voorbij komen waar jij dan op reageert. Ik kan me voorstellen dat het niet zo fijn is om dit soort berichten binnen te krijgen, maar door erop te reageren geef je het wel meer aandacht en krijg ik het ook te zien. 
Als iemand zoiets bizars post over pikante onderwerpen en niemand zegt er ooit iets van, dan gaan ze er gewoon mee door omdat ze denken dat het leuk is. En als één iemand daar dan iets van zegt, dan zijn ze daar meer zelfbewust van en misschien krijgt dat wat meer aandacht, maar dat vind ik dan wel, als het op de goede bedoeling is, is dat prima. 
Nou, ik kom een e-mailadres tegen. Ik ga even kijken of jouw e-mailadres betrokken is bij een datalek. Ik zie dat je betrokken bent bij twee datalekken. Nou, dit zijn twee bedrijven en hier heb jij ooit dus een account op aangemaakt waarschijnlijk. Deze bedrijven zijn vervolgens slachtoffer geworden van een aanval waarbij de gegevens van gebruikers zijn gelekt en zoals ik hier zie staan. Bij het ene bedrijf had het te maken met e-mailadressen, geografische locaties, namen, wachtwoorden en social media-profielen. En bij het andere bedrijf je geboortedatum, e-mailadres, gender, naam, nationaliteit, telefoonnummer, huisadres en gesproken talen. 
Het was wel schokkend om te weten dat dan gewoon letterlijk letterlijk alles wat je moet invullen voor een vliegticket is alle informatie die je over mij kan vinden. Het is heel veel, dat vind ik helemaal niet kunnen. 
Nou, dan ben ik wel benieuwd wat voor reacties je krijgt op je social media accounts, dus ik ga even een kijkje nemen. Ik zie dat iemand vraagt of je anabolen gebruikt. Anabolen zijn middelen waardoor mensen meer spieren kunnen krijgen. Je geeft aan dat jij het niet nodig hebt, maar de comment staat er nog wel. Dus dat zet mensen wel aan het denken of het wel echt of niet zo is. 
Ik heb heel bewust die comment laten staan om ook te zeggen van ik heb dit niet nodig. Aan de ene kant omdat ik al vind dat ik er prima uitzie en aan de andere kant omdat het heel slecht voor je is. Dus ik heb dat puur laten staan om er een bespreekbaar onderwerp van te maken. 
Daardoor ben ik wel benieuwd wat voor volgers jij hebt. Oké ja, ik zie dit account voorbij komen die dit soort middelen verkoopt. En dit account volgt jou. Nou dit zegt wel wat over je imago, dus ik zou daar wel goed over nadenken. Wil je wel gevolgd worden door dit soort accounts? 
Dit account is waarschijnlijk een bot die gewoon mij heeft gevolgd om een een of andere scam te doen. Dus ja, die kan ik zeker verwijderen. 
Ik zou in ieder geval aanraden om je wachtwoorden te veranderen en ook zou ik even controleren wie jou volgt en dat je daarover nadenkt of je dat wel wilt of niet. Nou, het meest schokkende wat ik vond van wat ze heeft gevonden is toch wel dat ze eigenlijk al mijn informatie zou kunnen vinden als ze een hacker was. En dat vind ik best schokkend eigenlijk.

Fons is steeds bekender op social media en profileert zich als fitboy. Maar gaat Fons wel verstandig met zijn online imago om of kan hij nog wat leren? Ouissal gaat op onderzoek uit.

Je Online Schaduw: Fons

Ik ben Li Platt, ik ben zestien jaar oud. Lilly was juist mijn oude naam omdat ik was eerst als meisje geboren, maar ik voelde me meer als een jongen en een paar jaar geleden heb ik daar achtergekomen. Op mijn social media post ik vooral over plastic en klimaatverandering. Maar wat ik doe is vooral gewoon muziek en filmpjes kijken en dat soort dingen. Ik ben heel benieuwd. Heel klein beetje zenuwachtig omdat ik weet helemaal niet wat ze heeft gevonden, maar ik ben wel heel nieuwsgierig. Eens kijken wat ik allemaal over jou kan vinden. Ik zie al meteen een aantal artikelen voorbij komen en video's op YouTube. Ik zie dat je klimaatactivist bent. Je woont in Huis ter Heide, je bent jeugdambassadeur, geboren in 2008. Je hebt een Wikipediapagina. Zo, dat is wel echt veel informatie die ik meteen over jou kan vinden. Inderdaad veel informatie. Nou, een Instagram-pagina met heel veel volgers en heel veel posts. Je hebt meer dan duizend posts op je Instagram pagina, dus ik denk dat daar sowieso wel wat interessants tussen staat. En hierin maak je de aankondiging dat je iets dat je het spannend vindt om iets te delen, namelijk dat je genderfluïde bent. Zulke privégegevens zet je gewoon publiekelijk openbaar naast alle klimaatactivisme die je deelt. Dus dat betekent dat mensen die het er misschien niet mee eens zijn met alle klimaatactivistme die je deelt, deze privé- en gevoelige informatie over jou kunnen gebruiken om je misschien pijn te doen. 
Ja, dat is denk ik wel ook een beetje wel. Maar helaas, met hoeveel positieve mensen zijn er wel? Er zijn altijd negatieve mensen bij, maar dat is ook de realiteit voor zoveel mensen op aarde. Ja, als ik door je Instagram-pagina scroll dan zie ik een bekend persoon voorbijkomen, namelijk Greta Thunberg. Greta is een bekend persoon over de hele wereld, omdat ze namelijk opkomt voor het milieu en voor de klimaat. Oké, ik zie een post voorbij komen wat ze zegt. Lily is tien. Ze is een held voor het milieu en levend in Nederland. Ze is opgekomen voor mij en nu krijgt ze heel veel haat van anonieme pestkoppen online. Dus volg haar en support haar. Dit zegt Greta over jou en Greta is heel bekend, dus dat betekent dat heel veel mensen dit hebben gezien. En het is natuurlijk heel goed dat jij wilt delen waar je voor staat, maar het is wel belangrijk dat je dan alle andere dingen die er niks mee te maken hebben goed afschermt van het internet. 
Ik denk dat zij juist heel veel gelijk daarin heeft en ik denk van hierna ga ik sowieso wel dingen veranderen denk ik, maar ze heeft wel juist heel veel gelijk daarin. Ik zie dus ook e-mail adressen voorbijkomen. 
Nou, die gooi ik even dan ook in Google. Ik zie hier een aantal interessante tekens voorbij komen. Dit lijkt niet de Nederlandse taal te zijn. Dit lijkt Russisch. Ik ga het even vertalen. Het gaat over jongeren die opkomen voor de toekomst en opkomen voor het milieu. Daar sta je dan. Ik zie twee telefoonnummers en ik zie je e-mailadres. Ik wist niet dat zoveel informatie erbij stond. Nee, ik heb omdat. Ik heb wel verschillende interviews gedaan, maar ik kan me niet herinneren bij deze. Er zijn heel veel woorden die ik kan gebruiken om het soort van te describen, maar ik weet eigenlijk niet. Het is gewoon wauw. Het is gewoon zoveel over na te denken denk ik. Dus ik snap heel goed dat je veel wil delen over het milieu en de klimaat, maar ik denk dat het belangrijk is dat je beseft dat bepaalde privégegevens, zoals je e-mailadres en telefoonnummer niet per se overal hoeft te staan. Het was wel gewoon echt gewoon een beetje van ja, een eye opener. Gewoon om te zien van zoveel informatie die er gewoon opstaat.

Li is al vanaf diens negende actief als klimaatactivist. Zeker op social media laat die van zich horen. Maar daardoor komt er ook wel eens iets op een plek terecht waar je geen zicht op hebt, ontdekt Ouissal.

Je Online Schaduw: Lilly

Ik weet niet heel goed wat ik ervan kan verwachten, maar ik weet natuurlijk wel dat ik heel erg veel dingen heb gedeeld met foto's en TikTok, dus ik verwacht wel dat er echt wel iets over mij te vinden is online. 
Nou Lietje. Even kijken wat ik voor jou kon vinden. Met een simpele Google zoek search kunnen we kijken wat we allemaal over jou kunnen vinden. Dus al deze TikToks openbaar voor iedereen te zien. Dat is best wel veel informatie he? Je TikTok-account gaat best wel lang door naar lang geleden. Heb je het door dat dit allemaal online staat? 
Je beseft het wel, maar je beseft dat ook niet echt wat je denkt. Dit is gewoon, ik ben het maar, wat doen ze daar nou mee? Behalve als ik echt echt heel erg ruzie met iemand heb die mij dan toevallig niet kent die dan meteen kan weten waar ik ongeveer woon. 
Laten we even kijken of ik je e-mailadres kan achterhalen. Nou, met een simpele online tool kunnen we proberen of bepaalde e-mailadressen al worden gebruikt. Dit e-mailadres wordt gebruikt. Oké, laten we kijken of dit e-mailadres is betrokken bij een datalek. Ja, Dit e-mailadres is betrokken in een datalek. Een server van Minecraft. Dat heb ik echt nooit beseft inderdaad dat het echt daadwerkelijk zo snel kan. Want je hoort het heel vaak dat wachtwoorden zo gelekt kunnen worden. 
Een foto met je papa in het zonnetje op de coolste baan van Nederland. Nou, dan weten we ook dus wie je vader is. Laten we even kijken wat je vader allemaal post. Dan zie ik dat hij LinkedIn heeft en daar heeft hij een telefoonnummer staan en een e-mailadres en het is een Gmail-account. Laten we kijken of die betrokken is bij een datalek. Een LinkedIn datalek. Oké, laten we even kijken of we kunnen inloggen. Ja, en dat is mogelijk, maar we kunnen niet in zijn e-mail komen. Daar moet je eerst voor verifiëren en dat moet vanaf iPhone van Lietje.
Ik kreeg inderdaad die melding. Mijn vader heeft wel vaker dat hij inlogt en dat ik het dus moet goedkeuren, dus ik druk gewoon altijd op is goed. 
Misschien kunnen we nog proberen in te loggen op andere websites naar aanleiding van de interesses van je vader die we kunnen vinden op zijn Facebook. Zo zie ik heel veel posts van Vrij Nederland. Wellicht dat we daar kunnen inloggen. Ja, nou we're in. Wellicht dat we hier jullie woonadres kunnen vinden. En jawel hoor, daar is het woonadres. 
We hebben het er heel vaak over gehad dat mijn vader zegt ja ja, misschien heb ik wel hetzelfde wachtwoord voor alles, maar wat boeit dat nou? Ik schrik er wel van. En ik denk zelf ook dat ik dus, ik ben zelf ook wel bang dat ik straks ook dus met andere vriendinnen of zo, dat dat er dus informatie wel over hun te vinden is via mij. En dat verandert toch wel mijn perceptie dus over wat je dus echt kan delen. 
Het datalek waar jij in bent betrokken geeft ook een nummer. Ik gok dat dit jouw telefoonnummer is. Misschien kan ik je telefoonnummer even toevoegen aan mijn WhatsApp op mijn telefoon om te kijken of je een profielfoto hebt. Jazeker, dezelfde profielfoto als die van Instagram. Ik heb je telefoonnummer gevonden. Met deze informatie zou je zelfs bijvoorbeeld kunnen kijken of je toegang hebt tot de DigiD-accounts van je vader. 
Ik heb best wel bedacht steeds dat als ik een account aanmaal dus ook op Facebook dat ik niet mijn telefoonnummer daar ook geef, want daar kunnen dus echt rare dingen mee gebeuren. Maar dat je dat alsnog gewoon kan vinden over mij is wel schrikken ook weer. Dus één tip van mij naar jou toe; zet je accounts nu op privé en filter alle gevoelige informatie er in ieder geval uit en wellicht dat je dan in de toekomst je accounts weer open kan zetten. 
Het liefst app ik nu meteen mijn vader met besef je echt wat voor informatie je allemaal online hebt staan, maar dat wordt nog wel een gesprek voor later.

Lietje let erop dat ze geen gevoelige informatie over zichzelf deelt op social media. Maar heeft ze wel door wat er via vrienden en familie over haar te vinden is?

Je Online Schaduw: Lietje

Ik heb ook heel vaak gehad dat mensen bijvoorbeeld mijn foto's gebruikten voor hun accounts en sindsdien let ik er wel echt heel veel op, op mijn veiligheid. Mijn Instagram staat privé en daar heb ik ook niet heel veel volgers op. Ik heb iedereen verwijderd. Op Snapchat accepteer ik niet iedereen, alleen als ik die ken. Mijn TikTok staat wel open, maar daar post ik niet heel veel op. Ik vind het spannend. Je weet maar nooit wat iemand over je kan vinden. Dus ik ben gewoon zenuwachtig. 
Nou Semma, eens zien wat we over jou kunnen vinden. Nou we beginnen met het googelen naar de naam Semma Rumi. Het lijkt op het eerste oog lijkt het er goed uit te zien. Hier kunnen we dan wel wat uit halen. Hellevoetsluis zien we nog wel staan, dat is nog wel interessant misschien. 
Oh wat gek. Dit was volgens mij met mijn turnen, dat is heel lang geleden. Dat was negen jaar geleden. Het is zo makkelijk om te vinden. Als je mijn achternaam weet, vind je dit gewoon zo, wat erg. 
We zien hier een Semma Rumi staan. Het lijkt op een jongere. Dus misschien is het wel de Semma die we zoeken. Ja, misschien dat we op Instagram ook wat meer kunnen vinden over Semma Rumi. Op het eerste oog lijkt het niet dat we daar heel veel informatie over kunnen vinden, maar misschien als wij een vriendin van haar zoeken zien we dat diegene geen privé-account gebruikt en geen posts heeft. Maar als we dan bij de volgers gaan zoeken naar de naam Semma zien we daar wel iets tevoorschijn komen. 
Dat was niet mijn Instagram. Mijn Instagram-naam heeft mijn naam er niet in staan, dus dat vind je niet zo makkelijk. 
Ja, als we verder gaan zoeken naar Semma en haar woonplaats hopen we meer informatie over te vinden en hier zien we dat Semma zich heeft aangemeld voor een hondenoppas, maar ook voor normale oppas. Wat ook opvallend is voor deze websites is dat er een indicatie wordt gemaakt van je woonplaats. Of tenminste zelfs nog directer eigenlijk waar je woont. Wees je ervan bewust dat iedereen deze informatie kan inzien en dus ook ongeveer weet waar je woont. Stalkers en dat soort narigheid kan hiervoor gebruikt worden. 
Als ik nu kijk ik zie mijn huis eigenlijk gewoon staan op die kaart en het is misschien niet echt precies, maar als je een beetje na gaat denken dan weet denk ik wel dat je gaat weten van waar ik ga wonen. Ja, nu ik terugkijk, ik heb het al maandenlang niet gebruikt omdat ik dacht dat wel weg was of zo. Ik was echt gefocust op het werken, want ik vond dat werk ook leuk en daar dacht ik eigenlijk helemaal niet aan. Maar oh oh oh oh. 
Zulke websites als deze oppaswebsites geven pas meer informatie weer nadat je een account hebt aangemaakt. Maar aangezien dit kosteloos is heb ik dit even snel gedaan. Kijk, zien we daar ook een Semma tevoorschijn komen. Als we bij die schema komen zien we ook het puntje van een andere kleur veranderen. Zien we ook dat Semma hier schijnbaar ergens woont. Het is een straat verderop en... Dus ik denk dat die accounts wel vanavond weer weg zijn. Want als ik nu eens naar kijk denk ik van oh je vindt het wel snel. Nou Semma. Je doet het echt hartstikke goed op sociale media, Maar ik zou je nog één tip willen meegeven en dat is niet zomaar je exacte woonplaats meegeven aan bijvoorbeeld oppaswebsites, want die zijn makkelijk te bereiken. Mijn social media hou ik gewoon zo, je vindt niks erover. Alleen die sites gaan wel weg, dus die ga ik wel gelijk verwijderen.

Semma is goed bezig: haar socials staan op privé en haar oude accounts heeft ze verwijderd. Ze gebruikt zelfs haar echte naam meestal niet. Toch kan Sander iets nogal belangrijks vinden…

Je Online Schaduw: Semma

Ik gebruik veel Snapchat en TikTok. Ik vind het heel fijn. Ik ben transgender om daar dingen te delen over mijn transitie en daarmee kom ik ook heel veel in contact met andere mensen die transgender zijn. Maar als je mij echt online zou willen pesten of zo, als je dan mijn vorige naam kan vinden, dat zou vervelend zijn. Juist ook omdat ik dus denk dat ik het altijd toch wel veilig doe, ben ik heel benieuwd wat er toch over mij te vinden is. Nou Pim, laten we eens even kijken wat we over jou kunnen vinden. We beginnen met Instagram. We zien hier een medische behandeling in de Genderkliniek en daar kunnen wij een aanname van maken dat Pim vroeger een meisje is geweest. Ik heb er wel bewust voor gekozen om dat ook te delen, omdat ik juist denk dat zijn juist ook dingen waar mensen het moeilijk mee hebben of waar mensen vragen over hebben. Ik heb liever dat mensen dingen aan mij vragen dan dat ze aannames gaan maken. 
En dan zien we hier ook een foto dat je jarig bent geweest, achttien jaar. Ik kan nu een soort van terugrekenen op de datum dat je deze foto hebt geplaatst. Achttien jaar eraf halen, dan weet ik je geboortedatum. En met een geboortedatum kunnen wij bijvoorbeeld medische gegevens terugwinnen. Denk bijvoorbeeld dat bij de huisarts of de apotheek wordt bijvoorbeeld je geboortedatum ter verificatie gevraagd. Ja, dat zou wel een probleem zijn ja, want ik heb wel gewoon door mijn transitie ook gewoon elke drie weken medicatie nodig, dus dat zou wel iets zijn dat ik denk oh ja, dan misschien niet zo delen. Kijk, het gaat over een coming-out en dan zien we hier ook staan dat je Instagram-naam is veranderd, dus het heeft vroeger schijnbaar een andere naam gehad en dat geeft natuurlijk mij extra perspectief dat ik ook ga zoeken naar een andere naam. Ik was uit de kast gekomen bij mijn familie en op school en bij mijn voetbalteam. Maar je hebt dan altijd nog mensen die je niet, die daar niet bij zitten, die je wel gewoon goed kent en zo. Dus daarom had ik ook vooral deze post gemaakt zodat iedereen het dan gewoon gelijk wist en dan kon ik echt gewoon zeg maar door met mijn leven. Dus ja, ik heb daar nooit echt zo over nagedacht. Als we nou verder nog gaan zoeken bijvoorbeeld op een TikTok-profiel zien we hier een vastgemaakte video met heel veel views. Nou ja, we zien hier staan over trans top surgery. Iedereen kan deze video's bekijken, maar wees je er ook van bewust dat er mensen zijn met slechte bedoelingen of mensen die het er niet mee eens zijn. Ja, ik wil wel echt gewoon dingen blijven delen over mijn transitie, maar misschien moet ik dan dus wel wat andere dingen wat veiliger houden zeg maar. Nouja, volgende stap is Facebook kijken. Zien we daar een profiel. Ja, als we hier scherp kijken naar de URL zien we daarin een andere naam genoemd dan Pim Citroen en daardoor kunnen we de aanname maken dat dit wellicht de vorige naam was van Pim. Ik dacht dat het bij Facebook wel zou lukken, want ik snap Facebook gewoon niet. Maar misschien moet ik nu wel echt even goed gaan googelen hoe ik mijn Facebook-account gewoon kan verwijderen, want ik gebruik het al heel lang niet meer. Maar ja, dat dat vind ik wel schokkend dat het nog zo makkelijk kan. Je hebt natuurlijk al je naam gewijzigd via je profielinstellingen, maar je kon bij Facebook ook nog bij de instellingen kan je bijvoorbeeld zoals je wachtwoord wijzigen. Kan je ook zo je gebruikersnaam wijzigen. Aangezien we nu ook je vorige naam weten gaan we daar ook naar googelen. Als we hier kijken zien we daar een PDF-bestand waar ook een foto getoond wordt met ook jouw vorige naam. Dat is mijn basisschool. Dit ook gewoon allemaal openbaar staan nog steeds. Ik denk dat ik dat erger vind dan als mensen gewoon mijn naam weten ofzo, want dit is echt hoe ik dan was. Right Pim. Er is heel veel te vinden over je op het internet en ook heel veel over je oude naam. Ik raad dan ook aan om eventueel in te loggen en deze accounts voorgoed te verwijderen. Ik ga sowieso echt uitzoeken hoe ik Facebook moet verwijderen, op privé moet zetten, wat dan ook. En ik denk dat ik wel mijn verjaardagspost eraf ga halen.

Pim is dol op Snapchat, Instagram en Tiktok. Hij deelt veel, en is open, ook over zijn transitie. Is dit handig, of kan het veiliger, vraagt Sander zich af.

Je Online Schaduw: Pim

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clickwise

Type videos