Dit is de grens van Europa.
Hier worden migranten als politiek wapen ingezet. En de EU probeert dat tegen te houden door deals te sluiten.
De angst voor meer migratie is Europa's zwakke plek. Ik laat zien hoe buurlanden ons daarmee kunnen chanteren.
We zijn mee op patrouille met twee Litouwse agenten langs de grens tussen Wit-Rusland en Litouwen. Een grens van 680 kilometer lang. Moeilijk te bewaken. Dichte bossen, moerassen.
Maar dit is ook de grens van de Europese Unie.
‘Ze willen volgens mij niet in Litouwen blijven. Ze willen naar Duitsland of Frankrijk.’
Ook deze groep Irakezen. Je kan zien dat ze moe zijn, maar ze willen niks zeggen over hun tocht.
In mei dreigde de Wit-Russische president
Loekasjenko al dat hij migranten zonder controle door zou laten.
Het zou wraak zijn na Europese sancties tegen Wit-Rusland. En dus kunnen migranten zonder enige controle via Litouwen de EU binnen.
Ik kom ze hier tegen bij een school die nu dienstdoet als opvangcentrum.
Het zijn Congolezen, Irakezen en Somaliërs. Sommigen zijn via smokkelaars hierheen geloodst. Reisorganisatoren verdienen in ieder geval geld aan deze enkeltjes Europa.
Litouwen beschuldigt Wit-Rusland ervan meer vliegtuigen uit Bagdad en Istanboel toe te laten en zo wordt de druk opgevoerd. Tijdens onze nachtpatrouille zijn we nog geen migranten tegengekomen. De controle hier lijkt onbegonnen werk. Een zandpad is hier dus het enige wat Wit-Rusland scheidt van de EU. Op sommige plekken is nu begonnen aan een prikkeldraadhek dat straks 500 kilometer lang moet worden.
Op meer plekken aan de grens van de EU worden versneld hoge hekken gebouwd. Want dit is niet de eerste keer dat de EU onder druk wordt gezet door een buurland om politieke redenen. President Erdogan zette de onderhandelingen over verlenging van de Turkije-deal flink onder druk door de grens met Griekenland open te zetten. Uiteindelijk wist Griekenland de meeste migranten tegen te houden en de EU betaalt miljarden aan Turkije om mensen op te vangen en zo te voorkomen dat ze de grens oversteken.
En ook de zeegrens tussen Libië en Italië, waar veel migranten met bootjes de oversteek proberen te maken, kreeg veel aandacht. De voormalige Libische dictator Gaddafi dreigde Europa zwart te laten kleuren. Italië sloot uiteindelijk een omstreden vriendschapsverdrag met Libië. Het land zou 25 jaar lang 200 miljoen euro per jaar ontvangen. Plotseling gebeurde dit bij de grens tussen Marokko en Spanje. Plotseling staat het hek open. Marokkaanse bewakers wijzen zelfs migranten de weg naar Spanje en ze komen met duizenden tegelijk.
Jonge mensen, vaak in economische nood, rennend naar Europa, door Marokko ingezet als wapen in een politieke strijd. In 48 uur lukt het 9000 migranten rennend en zwemmend Spanje te bereiken.
Het begon met een diplomatieke crisis en draaide om deze commandant. Brahim Ghali, een vijand van Marokko. Ghali strijdt voor de onafhankelijkheid van de Westelijke Sahara. Spanje liet toe dat Ghali in een Spaans ziekenhuis werd behandeld wegens ernstige coronaverschijnselen. Voor de Marokkaanse regering onacceptabel. En dit leek de reactie. Honderden minderjarigen werden de grens over gelaten. Jongens van soms 12, 13 jaar. In Madrid bezoek ik een tehuis waar ze worden opgevangen. Als ze Spanje weten te bereiken, mogen de jongens ook na hun achttiende blijven. Achmed en Abdel wonen hier vanaf hun veertiende.
Marokko knapt het vuile werk op voor de EU en houdt mensen tegen en daarnaast houdt de Marokkaanse inlichtingendienst ook mogelijke terroristen in de gaten en informeert zodra er bewegingen zijn richting de Europese Unie. Maar dit geeft Marokko ook veel macht. Ik spreek experts die zich zorgen maken.
De situatie is inmiddels gekalmeerd.
Spanje kon uiteindelijk 7000 migranten terugsturen, maar het is duidelijk hoe afhankelijk Europa is van het humeur van Marokko en hoe jonge migranten als drukmiddel worden gebruikt.
De Europese Unie onderhandelt met Marokko over miljardensteun in ruil voor het tegenhouden van migranten de komende jaren. De EU wil met meer, soms dubieuze, leiders buiten Europa gaan samenwerken op het gebied van migratie. De vraag is of we daarmee onze afhankelijkheid verder vergroten.
Terug naar Litouwen. Tijdens onze nachtpatrouille treffen we uiteindelijk geen mensen aan, maar later bij de grenspolitie is er net een nieuwe groep Irakezen gebracht. Ze vlogen direct uit Bagdad en liepen dagen naar de grens. Volgens de mannen zullen er meer migranten komen, want het nieuws dat je hier makkelijk de EU binnenkomt, verspreidt zich snel. Aan de grens worden nu rollen prikkeldraad uitgerold. Het is maar de vraag of dat wanhopige mensen tegenhoudt.
Landen zoals Wit-Rusland kennen de zwakke plek van de Europese Unie: de angst voor meer migratie.
En daarmee zijn we te chanteren.
