We zijn hier in het Rijksmuseum en toch zijn hier heel veel dieren. Nee, geen echte! Gelukkig niet. Ze staan op allerlei kunstwerken. De dieren zijn door de eeuwen heen vastgelegd door kunstenaars. Op schilderijen of papier, op foto’s, in beelden van steen, aardewerk of zelfs in porselein. Dat vastleggen van dieren gebeurt niet zomaar, vaak is er een reden voor. In veel oude culturen worden dieren namelijk gezien als heilige wezens. In India is een koe bijvoorbeeld een heilig dier en vereren ze beelden van deze olifantengod Ganesha. En in het oude Egypte is de kattengodin Bastet heel belangrijk. Door de goden af te beelden kan de bevolking hun waardering uiten. In de Gouden Eeuw zetten kunstenaars ook dieren in hun schilderijen. Niet om als goddelijk af te beelden, maar als symbool of om een verhaal te vertellen. De Buitenpartij, zo heet dit schilderij van Dirck Hals. We zien een vrolijk sjiek gezelschap, er wordt muziek gemaakt en lekker gegeten en gedronken. De mensen hebben het naar hun zin. Maar er staan ook veel dieren op het kleurige schilderij. Er vliegen vogels door de lucht, er zijn verschillende honden te zien… Hier is een papegaai, en dit aapje krijgt een belangrijke plek, middenin het kunstwerk. Die aap staat symbool voor de boodschap die de schilder wil doorgeven. Kijk, je kunt zien dat hij aan de ketting zit. Dat komt vaker voor in 17e-eeuwse kunst. Schilders willen hiermee aantonen dat de mens soms net een aap is, die alleen maar bezig is met zondigen: volop eten, drinken en feesten, terwijl je je eigenlijk veel beter met andere zaken bezig kan houden. De aap zit niet gevangen, de mens zit gevangen! In hun slechte gedrag. De aap op De Buitenpartij staat dus symbool voor de mens. Maar soms staan dieren op een schilderij juist voor een tegenstelling. Kijk eens hoe beheerst deze vrouw aan het bidden is, ze laat zich niet afleiden door de kat die het tafelkleed van de tafel probeert te trekken. Als de vrouw staat voor zelfbeheersing, dan staat de kat waarschijnlijk voor alles wat dat niet is: ongehoorzaamheid en onrust. Hier zien we nog een kat. Een groepje kinderen haalt letterlijk kattenkwaad uit. Ze laten het dier dansen en hebben er plezier in, maar de kat vindt er duidelijk niets aan. De hond hieronder blaft met haar mee. Woedend roept een oude man vanuit een raam de kinderen tot de orde. Zouden ze niet iets nuttigs moeten doen in plaats van de kat dansles te geven? Kunstenaars beelden dus dieren uit om bijvoorbeeld te vereren, als symbool om iets duidelijk te maken, of om een tegenstelling aan te geven. Maar net als dat wij weleens een foto maken van onze huisdieren, vinden sommige schilders het ook gewoon een heel leuk gezicht, die dieren in beeld! Dat is ook een reden dat er zoveel dieren te zien zijn in het Rijksmuseum.
