De wondere wereld van Jeroen Bosch is zo ongelooflijk uitgebreid en groot. Als je er eenmaal naar gaat kijken verdwaal je erin. Monsters, vreemde wezens en gekke figuren. Daar onder het bed zitten duivelse wezentjes die hun geld komen aanbieden. Daar komt de dood door de deur naar binnen. Dit is zijn de bedenksels van de wereldberoemde Jheronimus, oftewel Jeroen, Bosch. Jeroen Bosch zelf is eigenlijk EEN groot mysterie. Waar hij begraven is bijvoorbeeld, weet niemand.
En zelfs hoe hij eruit zag is niet helemaal duidelijk.
Dit is 1 van de weinige zelfportretten van hem.
Bosch werd de duvelmaker genoemd, omdat hij vaak de wereld van de duivel schilderde. Soms zo bizar dat mensen in zijn tijd dachten dat hij gek was.
Maar 500 jaar later ziet iedereen hem vooral als geniaal.
Een van zijn grootste fans is de griezelboekenschrijver van Nederland: Paul van Loon. Bekend natuurlijk van Dolfje Weerwolfje, de Griezelbus...en hij schreef een kinderboek over Jeroen Bosch. Als je goed kijkt zie je dat hij heel veel details schilderde. Heel veel kleine dingetjes die op zichzelf allemaal een verhaal vertellen. Hij schilderde ook heel veel dieren. Kijk maar, als je ziet...Een vreemd soort giraffe.
Je ziet zelfs een olifant. Maar het wemelt van de bijzondere beestjes. Daarboven zit de uil.
Die komt heel vaak voor in de schilderijen van Jeroen Bosch. Dat vind ik het mooie eraan. Het is niet één ding wat je ziet. Een schilderij met één onderwerp. Maar het barst van de onderwerpen. Je blijft kijken. Hoe langer je kijkt hoe meer dat je ziet. Jeroen Bosch leefde rond 1500, in de Middeleeuwen dus. Een tijd waarin heel veel schilderijen over het geloof gingen. Die waren vaak heel braaf en normaal. Maar Jeroen Bosch schilderde op een heel andere manier. Dit is wel het tegenovergestelde van dat vrolijke mooie gekleurde schilderij wat we net zagen.
Dit is heel somber. Een beetje eng ook. Dit is heel somber. Een beetje eng ook. Het zijn trolachtige wezens. En vreemde figuren die met een luit op hun rug sjouwen.
Er vliegen heel enge wezens in de lucht. Vliegende octopussen soms, het is donker. Daarom noem ik hem ook de schilder van de hel. Wat wilde hij hier nou mee zeggen?
Als je slecht leeft kom je hier terecht. Hier wil je echt niet zijn. Bijna een soort griezelfilm van 500 jaar geleden. Absoluut. Het is bijna een illustratie uit Lord of the Rings.
Je hebt daar zo'n landschap met bergen... wat wel geïnspireerd lijkt op Jeroen Bosch. En dat is niet het enige.
In de film Star Wars zitten figuren die zo uit de schilderijen van Jeroen Bosch zijn gekropen. En ook de schilder zelf komt erin terug. Ook grote modemerken baseerden hun creaties op de het werk van Bosch. En ja, ook Paul van Loon haalt er ideeën uit voor zijn griezelboeken. Hij maakt wezens die in de werkelijkheid niet bestaan, maar die hij wel gemaakt heeft. En ik doe dat soms ook in boeken. Er zitten allerlei dingen in die ik zondermeer herken. Kijk, daar heb je van die duivelse figuren die in de hel van Jeroen Bosch thuishoren. Die vind ik zelfs eng. De schilderijen zijn door de jaren heen in wereldberoemde musea over de hele wereld terecht gekomen. En nu zijn voor het eerst sinds lange tijd weer samen te zien zijn in Den Bosch. Dit is hartstikke bijzonder. Je kunt je ook zeker afvragen of dit ooit nog een keer zal gebeuren.
Ik denk het niet. Want die andere musea willen die schilderijen ook eigenlijk niet meer laten gaan. Dit is wel echt fantastisch. Ja, dit is fantastisch. 'De Hooiwagen'.
Zo knap. Zo groot. Een schilderij van Jeroen Bosch zijn eigenlijk wel 10 of 100 schilderijen. Zoveel zit erin.
Maar het mooie is dat iedereen er zijn eigen betekenis aan kan geven. Je kunt helemaal je eigen verhaal erbij bedenken. Er gebeurt ontzettend veel. Het zou alleen al een leuke opdracht zijn: Hoeveel mensen zie je op dit schilderij? Je blijft kijken. Veel kinderen kennen vooral Rembrandt en Van Gogh als beroemdste Nederlandse schilders. Maar Jeroen Bosch verdient minstens zoveel roem, vindt Paul. Ik denk dat er veel meer in te zien is dan in de schilderijen van die andere schilders die je noemt.
Misschien is een punt wat meespeelt dat hij niet zo heel veel schilderijen gemaakt heeft. Er zijn misschien maar 20 die echt van hem zijn. Nu komen ze voor het eerst samen in Den Bosch. Dat is een van de weinige keren dat dat gebeurt. Dus het is ook niet zo vaak mogelijk om die schilderijen in het echt te zien. Het zal heel druk worden in het museum. In de voorverkoop zijn al 90.000 kaarten verkocht. Allemaal mensen die willen ronddwalen in de wondere wereld van Jeroen Bosch. Het bijzondere van de wereld van Jeroen Bosch is... dat als je niet uitkijkt dat je er echt in verdwijnt en dan ben je weg. Dan ben je in zijn andere werkelijkheid gedoken. Dan kom je misschien nooit meer terug.
