De Elfstedentocht. Episch. Legendarisch. Meeslepend. Een heldendicht op ijs met internationale allure. De laatste Elfstedentocht in 1997 werd gewonnen door Henk Angenent. “Het gaat om centimeters. Het wordt... Angenent! Henk Angenent! Boven aan de rij. Henk Angenent is de opvolger van Evert van Benthem.” Toen ik op zaterdag vier januari startte in '97 toen waren er misschien duizend mensen die mijn naam kenden. En dan kom je zes a zeven uur daarna aan de finish en dan kent 85 procent van de Nederlanders je naam. Je wereld gaat toch wel op zijn kop. Op dat moment ben je een bekendheid. Een stuk geschiedenis van Nederland. De beroemdste spruitjeskweker van Nederland. Er zijn een paar momenten in je leven die heel erg van belang zijn. De geboorte van je kinderen. Je trouwdag. Maar het valt allemaal een beetje in het niet bij een Elfstedentochtdag.] Wiebe Wieling is de huidige voorzitter van de koninklijke vereniging de Friese Elfsteden. Als het gaat vriezen, dan organiseren zij de Elfstedentocht. Een rondje door het schaatsmuseum in Hindeloopen maakt pijnlijk duidelijk dat de klimaatcrisis bezig is om de tocht der tochten de nek om te draaien. We hebben in 40, 41 en 42 drie tochten gehad. Hele lange winters. Maandenlang winter. Vorst. Dik ijs. Die tijd is voorbij. “Om half zes precies konden 577 wedstrijdrijders op het van Haringsmakanaal de schaatsen onder. Spoedig daarna gingen ze bij -15 de mistige duisternis in.” Deze winter van 1963 die paste echt nog in het plaatje van langere periode van vorst. En dus ook meer dan voldoende ijs. 10.000 mensen zijn gestart. Eigenlijk maar een dikke 100 mensen zijn gefinisht. Dat was onvoorstelbaar zwaar. “Reinier Paping had voor de 200 kilometer op een minuut na 11 uur nodig gehad.” Je kunt bij 1985 al zien, Evert van Benthem. Eigenlijk 's middags al water op het ijs. Want het begon al te dooien. Er zijn sinds 1909 15 tochten gereden, waarvan maar drie in de laatste 50 jaar. De laatste tocht werd al weer 23 jaar geleden gereden. Er is een hele grote groep marathonschaatsers. Die zijn de afgelopen 10 a 15 jaar alleen maar bezig geweest met het rijden van de Elfstedentocht, maar hij kwam maar nooit. En dan is hun carrière voorbij. Dan hebben ze de leeftijd bereikt dat het niet meer gaat en is hun kans voorbij. En de kans op een Elfstedentocht blijft maar afnemen. Aan het begin van de twintigste eeuw hadden we 20 procent kans op een tocht. Vandaag is dat 8 procent en als de klimaatcrisis niet stopt, zakken we naar 5 procent kans. De kans op teleurstellingen zoals in 2012 zal alleen maar toenemen. “Wij kunnen op dit moment geen tocht uitschrijven. Het grootste gedeelte van de route is onvoldoende qua ijsdikte.” Dat is op dat moment wel heel zwaar. Dat je je realiseert dat zo'n kans voorbij is. Het zuiden bleef achter, daar is het maar 8 centimeter ijs geworden. In het noorden had het makkelijk gekund. 25 centimeter ijs in Dokkum. Dan ben je er veel te dicht bij. Ja. Als je in de geschiedenis kijkt is er met golfbewegingen een tocht geweest. Ik denk dat er best nog een kan komen. Maar als we zien hoe het met de ijsmassa's op de polen gaat. Als we zien hoe het in Europa met de bergen gaat. Met de gletsjers en alles wat daaraan vast zit. En als we zien hoe eigenlijk de warmte van Afrika opschuift naar het noorden...Ja, als dat doorzet, en daar lijkt het op. Ja, dan wordt het allemaal steeds ingewikkelder.
