Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Presentator Özcan Akyol, ook wel bekend als Eus, bespreekt samen met twee mede-leesclubleden én de schrijver die centraal staat zijn/haar nieuwste boek. Met wat voor gevoel sloegen hun leesclubleden het boek dicht? Zijn ze positief verrast, of valt er een kritische noot?

Eus' Boekenclub in de klas

Leesvaardigheid

Website Eus

Eus' Boekenclub

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Ja, dit is iets nieuws Tommy. We hebben een leesambassadeur. Hoi. Met wie hebben we het genoegen? Ik zie nu trouwens al de naam, Tim Klunder. Ja klopt, dat ben ik. En wat is dat eigenlijk voor oorkonde of certificaat? Ik heb een leesoorkonde gekregen omdat ik op school boeken uitgeef aan de kinderen en ook advies geef van hey, dat is een leuk boek en ik ben zelf ook begonnen met lezen. Welke school is dit? Basisschool De Morgenster in Hoogeveen. in Hoogeveen? Ja en u bent daar, wat is uw rol? Ik ben daar de conciërge. Oké, dus u bent als conciërge boeken gaan uitdelen. Hoe is dat ontstaan? Sinds vorig jaar, vanwege corona hebben wij daar, mochten ouders niet meer in school. Ja, nu eigenlijk wel weer. Alleen iemand anders moest de boeken doen. Dus dat was ik. Ja. Dus vroegen ze mij: wil je dat doen? Klinkt niet wat heel veel liefde was of dat gedaan werd? Nee, ik bedoel, iemand moest het doen en deed ik. Was er geen leesliefde aanwezig bij jou? Ja, toen eerst eigenlijk niet. Toen las ik eigenlijk niet zoveel. Waarom niet? Ik vond het niet echt leuk. We hebben wel een goede leesambassadeur vandaag gestrikt. Ja, ja, ja. Maar je bent zelf gaan lezen. Ja, nou, vanwege mijn dyslexie, daarom ben ik begonnen met lezen. Ja, en hoe was dat om te gaan lezen? Want ik kan me voorstellen als je eerder altijd zo'n afkeer hebt gehad van boeken vanwege dyslexie en dan moet je opeens lezen, wat gebeurde er? Nou, het was eigenlijk wel leuk. Ik ben daarom begonnen met juist met de kinderboeken. Ja. Die waren wat makkelijk leesbaarder. Dus ja, dan begin je met één boek. Dit was eigenlijk het eerste boek waarmee ik ben begonnen. Wat is dat? Dat is Dagboek van een krijger. Ja, ja. Nou, daarmee ben ik begonnen en dat was het eerste boek wat ik las in de bieb in onze school. En toen ging ik steeds verder en verder en steeds meer. Ja. En ik vroeg me wel af van hoe wordt zo'n prijs uitgereikt? Wie bepaalt dat jij dan de leesbevorderaar van het jaar bent? Dat heeft de bibliotheek bij ons hier bij mij in Hoogeveen heeft dat beslist. En die kwamen zomaar in één keer bij ons langs bij mij in de bieb. En ik was eigenlijk op het plein, maar dan met de kleuters aan het spelen of tikkertje aan het spelen. Ja, dat hoort er ook bij, dat hoort er ook bij. Ja ja, op een gegeven moment kwam de directrice kwam er aangelopen. Je moet gauw naar boven want EHBO-gevalletje, ik ben ook EHBO'er trouwens.EHBO, dat doe je ook nog. Ja, dat ook nog. Dus ik ren naar boven, ren naar onze keuken toe en daar stond dus een hele kluit met kinderen en die vrouw van van de bieb met confetti en toen kreeg ik hem. Oh wat leuk! Maar dat is wel heel bijzonder, want je was zelf dus niet per se een lezer. Hoeveel lees je nu per week? Ik probeer elke week één boek. Een kinderboek dan? Ja. Oké, de volwassen boeken is nog iets te? Is nog iets te moeilijk. Merk je dan ook, want ik kan me voorstellen er lopen allemaal van die kleine jongetjes en meisjes daar rond, dat dat je ook wezenlijk iets hebt veranderd in hun leesgedrag? Merk je dat ook in de praktijk? Heb je daar een voorbeeld van? Sommige wel. Ja, ik heb een jongen, een jongetje, groep acht zit ie nou. Die heeft ook last van dyslexie en die vond lezen ook niet echt, ja moeilijk ja. En nu komt ie elke week bij mij en nu gaat ie zelf niet meer op zoek naar een boek. Maar nu vraagt ie he meester, zoek voor mij even een boek uit. Oh ja? Ja, dus an zoek ik elke week een boek uit. Deze is leuk, die kun je makkelijk lezen. Ja, welk boek zou je aanraden? Waar moeten ze mee beginnen? Poeh ja, eigenlijk zou ik gaan voor deze. Ja. Dat is eigenlijk wel een makkelijk leesbaar boek, vooral voor kinderen met dyslexie nodig is. Nurdius Maximus. Ja, het is makkelijk voor mensen die dyslexie hebben? Ja, de naam zelf niet, maar eigenlijk wel hoe de de tekst vanbinnen is. Ja, als je het zo ziet, er zitten heel veel spaties tussenin, dus een klein stukje tekst, veel spaties. Is dat fijn als je als je dyslectisch bent dat er meer spaties, meer ruimte tussen zit? Meer ruimte, tussen ja, bij verspringing van de letters. Dat is eigenlijk van heel soms gelijk groter. En bij deze staat af en toe een heel grote letter in één keer. En dat grotere stukje, ja dat spreekt. Volgens mij is hier iets moois geboren. Moet er niet een soort landelijk collectief worden onder jouw aanvoering, dat jij dit allemaal gaat regelen? Dat alle overal boekenconciërges zijn of op deze manier, zou je dat niet willen doen? Dat zou op zich wel heel erg leuk zijn, maar ik had hier ook wel heel erg druk op daar ik zelf. Hij is EHBO'er. Ja, je hebt inderdaad heel veel taken. Ik heb heel veel taken. Dank je wel voor deze, voor dit verhaal, maar ook dat je deze belangrijke taak op je hebt genomen. Dank je wel. Heel erg bedankt! Ja, wij gaan naar binnen.

Hoe krijg je dyslectische kinderen aan het lezen?

Tim is conciërge op een basisschool en kreeg er door corona een taak bij: boeken uitdelen aan leerlingen. Zelf is hij dyslectisch, maar hij ontwikkelde steeds meer liefde voor lezen. Behalve conciërge is hij nu ook leesbevorderaar. Ook dyslectische kinderen krijgt hij aan het lezen.

Conciërge Tim is leesbevorderaar van het jaar

Nou ja, dit moet dan een soort soulmate van jou zijn natuurlijk. Een wat? Een soulmate. Een soulmate? Ja, want ja, deze meneer die ken ik toevallig. Dat is Mark van Rijswijk, voetbalcommentator, verslaggever en liefhebber. En die verzamelt, Marc, jij verzamelt... voetbalboeken. Is het echt zo eendimensionaal? Alleen voetbalboeken? Nou ja, dit gaat, het zijn allemaal boeken over voetbal. Maar ja, het zijn heel veel verschillende soorten voetbalboeken. Het kan gaan van dug-outs tot heel erg politiek beladen. Ja, voetbal kan alle kanten op gaan, dus het is net het echte leven. En is dat omdat je een voetballiefhebber bent? Dat je dacht ik moet voetbalboeken hebben. Want ook in mijn professie later heb ik het nodig? Nou ja, dat voor een deel natuurlijk ook. Het is gewoon mijn werk. Dus het is heel handig om veel informatie te hebben over voetbal ne veel te weten. Maar het verzamelen heb ik echt van mijn vader gehad. Die verzamelde echt boeken. Die hield erg van lezen en dat heb ik ook van hem overgenomen. Wat verzamelde hij? Wiskunde. Hij was wiskundige, dus wiskundeboeken heel erg, filosofie. Maar hij verzamelde ook. Lewis Carroll, Alice in Wonderland. Hij had een verzameling met meer dan 100 Alice in Wonderland boeken, want Lewis Carroll was zelf ook wiskundige. Dus als ik dan naar het buitenland ging voor een wedstrijd in Estland, nam ik een Ests voetbalboek mee van de bekendste Estse voetballer die er was en een Estse versie van Alice in Wonderland voor hem. Die Mutti, daar word ik een beetje door geïntrigeerd? Vertel, vertel, waarom? Die naam. Oh die naam. Wie is dat? Dat is John Watson. Die is onlangs overleden, is een van de allerbeste commentatoren ooit. Legendarische commentator is ook een voorbeeld uiteraard voor mij, dit is een prachtig boek van hem. En over hem. Heb je ook zo'n microfoon? Zo eentje, dat heb ik vroeger. Het gaf me daar altijd commentaar mee. Tegenwoordig hebben we gewoon een headset waarbij je je handen vrij hebt, maar daar heb ik ook commentaar mee gegeven. En een WK voor landen die niet mee mogen doen? Als mensen een boek willen lezen wat over meer gaat dan alleen voetbal dan moet je deze eigenlijk lezen. Dit zijn landen die niet aangesloten zijn bij de FIFA of volkeren die eigenlijk een soort eigen voetbalploeg willen hebben. Het kan bijvoorbeeld gaan over Hongaren die in Oost-Oekraïne zitten, maar ook over Tibet. Dus Tibet heeft op een gegeven moment een eigen voetbalploeg, maar die mogen natuurlijk niet spelen. Sterker nog, als jij in Tibet woont en je gaat een wedstrijd spelen buiten Tibet voor de ploeg, dan kom je het land niet meer in. Want kom je in China, zegt dan gewoon ja. Dat heeft met identiteit van Tibet te maken. Accepteren we niet. Dat is separatisme, dat willen we niet hebben. Ja. Dus zij hebben wel deelgenomen aan de WK voor niet-bestaande landen, zal ik maar eigenlijk zeggen. Maar iedereen die daaraan deelnam, die kwam niet uit Tibet, want ja, dan kwam je het land gewoon niet meer in. Maar ik kan me voorstellen dat het ook politiek beladen is, zo'n WK. Jazeker, want China zei bijvoorbeeld: als jij het gaat sponsoren, als bedrijf, dan verbreken wij alle banden een beetje. Want Tibet doet mee. Sponsoren ook. Ja, de sponsoren moesten zich terugtrekken, want die wilden niet in de problemen komen bij China. En wat ik zeg, er was een groep, Hongarije, die komen uit Oost-Oekraïne. Die hebben het WK zelfs gewonnen. O ja? Want die waren heel goed. Alleen Oekraïne zei ook ja, dat was 2018. Ja, jullie zijn een soort separatisten. Jullie zijn op zoek naar een eigen identiteit. Dat kan helemaal niet, want jullie zijn onderdeel van Oekraïne. En de Krim lag toen ook al heel gevoelig. Dus Oekraïne heeft gezegd jullie komen of het land niet meer in, maar als je het land inkomt mag je sowieso nooit meer voetbal in Oekraïne op geen enkel niveau. Orbán van Hongarije is zich ermee gaan bemoeien. Die vond het een schande. Maar die mensen zijn echt, mensen hebben moeten vluchten, ze mochten het land niet meer in. En als je ziet wat er daarna allemaal in Oost-Oekraïne is gebeurd en dat zit ook al in zo'n boek als dit, gewoon identiteit van een land en hoe dat wordt bepaald ook door voetbal. Die achtergrond. Hoeveel boeken heb je eigenlijk? Iets meer dan 7000. 7000 voetbalboeken? Ja. Hoe ziet dat eruit, zo'n kast? Nou ja. Een heleboel kasten, we hebben de garage verbouwd. Dat zijn een heleboel kasten met allemaal voetbalboeken, gesorteerd per onderwerp of soms per club. Soms is de biografie. Maar je hebt ze niet allemaal gelezen, dat kan toch niet? Nee, nee. Als je, als je drie boeken per week leest, dan heb je veertig jaar nodig om 6000 boeken te lezen. Dus dat... Ik moet ook nog werken af en toe, dus ik kan het. Is het verzamelen ooit klaar dan? Nee, nooit gelukkig, want er worden heel veel mooie nieuwe voetbalboeken geschreven. Dit is er eentje die net uit is over de geschiedenis van het Afrikaanse voetbal op het WK. Dan gaat het bijvoorbeeld ook over Algerije, was nog geen land waren in onafhankelijkheidstrijd met Frankrijk. En toen besloot de Algerijnse profs in Frankrijk zelf als het ware een voetbalploeg te beginnen, zijn gevlucht uit Frankrijk om te kunnen voetballen en gaven ook zo Algerije weer de identiteit en de eerste president van Algerije, die heeft gezegd dat die voetbalploeg die ze toen zijn begonnen het onafhankelijkheidsproces met zo'n tien jaar heeft bespoedigd omdat het voor zo'n trots zorgde binnen dat land van he, dit kunnen wij, want ze wonnen. Ze konden heel goed voetballen en al de Algerijnen zagen: wacht even, wij zijn zelf ook sterk. En dat voetbal zorgde er gewoon voor dat die onafhankelijkheidsstrijd goed verliep. Aan jouw verhaal te horen zijn er ook nog wel genoeg verhalen op te halen, aan je bevlogenheid ligt het niet. Dank je wel, Mark. Heel leuk. Ga je mee naar binnen? Go Ahead is kampioen van het land. Ja zeker. Heel goed. Ja. Ja.

Voetbalboeken gaan niet alleen over voetbal

Voetbal is meer dan een sport. Het is ook nauw verbonden met hoe een samenleving functioneert. Zo zijn er landen waar je niet meer in komt als je in het buitenland hebt gevoetbald. Sportverslaggever Mark van Rijswijk is verzamelaar van voetbalboeken en heeft talloze boeken over zulke onderwerpen.

Verhalen over onafhankelijkheid en separatisme

Onze leesambassadeur staat er al helemaal klaar voor Carry. Kijk, dit is...Dilayra. Hoi Dilayra. Ik ben Carry. Je hebt allerlei boeken meegenomen, zie ik, en die zijn denk ik vooral gericht op jongeren. Klopt dat? Klopt. Het zijn, meeste zijn ook booktokoeken. Dat is de kant van TikTok waar we over boeken praten en er zitten ook wel wat oudere mensen op, maar het is voornamelijk voor jongeren. Wij hebben denk ik op de televisie een wat ouder publiek, zeg ik even wat aardig. Dus misschien moet je uitleggen wat de booktokboeken zijn. Dat zijn boeken die op TikTok social media dus helemaal viraal zijn gegaan. Iedereen vindt, bijna iedereen vindt ze leuk en ze zijn gewoon heel erg populair geworden. Ik heb gekeken, jij bent een fenomeen op TikTok. Want jij bent ook een aanjager van boeken. Jij, jij promoot, jij bewierookt ze en waarom doe je dat eigenlijk? Ik vind het heel erg belangrijk om jongeren weer aan het lezen te krijgen, want ik vond vroeger lezen hartstikke leuk, maar niemand anders. En nou, vroeger zag ik nooit zoveel diverse boeken en nu wel. En die wil ik dan heel graag promoten omdat het dat is iets dat ik miste in mijn jeugd dus. Dus de boeken die jij promoot zijn ook wat meer gericht op diversiteit en dat soort thema's. Klopt dat? Ja. En merk je dat ook als je, als je kijkt naar de best bekeken video's op jouw kanaal, welke boeken zijn dat dan? Vooral de queer boeken, LHBTQ-boeken die niet queer lijken. Dus dan kan je als je zelf nog, als je niet uit de kast bent, dan kan je ze veilig thuis lezen zonder dat iemand erachter komt. Bijvoorbeeld deze gaat over Cinderella, maar dan valt ze niet voor de prins maar op een ander meisje. Dus dan is het opnieuw het verhaal verteld. En bedoel je met veilig dat bijvoorbeeld als een als een jongen of meisje of iets anders is dat leest, dat dan de omgeving niet meteen doorheeft wat je aan het lezen bent. Precies. En dat zijn jouw populairste video's als het gaat daarover. Maar deze zie je ook als je ernaar kijkt kan je helemaal niet zeggen dat het over twee meiden gaat die verliefd op elkaar worden. Dus dat zijn een beetje van die geheime boekkaften. Ja, dat vind ik wel. Dat snap ik helemaal, vooral op die leeftijd, wat jonger. Zeker. Dan wordt er gezegd oh jij bent zeker lesbisch of jij bent...Da's toch wel spannend. Ja, dat is heel spannend, daar moet je zelf aan toe zijn en dat bepaal je zelf. Ja. Ik moet wel zeggen kijk wij proberen vooral het lezen aan te moedigen en als het even kan ook nog in het Nederlands. Kan jij verklaren, want dat lees ik overal, waarom jouw generatiegenoten toch meer neigen naar de Engelstalige boeken, want dat is volgens mij hier ook het geval als ik zo om me heen kijk. Meeste wel. Dat komt ook omdat daar de boeken meer aanspreken op jongeren. Dus er is veel meer diversiteit wat bekend is bij Engelse boeken en Engelse boeken zijn ook vaak goedkoper. Ik denk dat dat ook een rol speelt. Is dat zo? Ja. Je zegt ook er is misschien in het Engelstalig gebied een wat rijker aanbod. Ja. Zeg je daarmee ook dat er in het Nederlands, hoe zeg ik het aardig, dat het wat armoediger is? Of hoe zeg je dat, dat het aanbod in elk geval wat minder is? Ja, maar ik merk wel dat het steeds beter wordt, want door de middelbare school vond ik het ook minder leuk om te lezen. Terwijl ik vroeger dus wel de boeken van Carry Slee...Nou dat wou ik zeggen ja, ik zie wel twee keer je naam. Ja ja en die vond ik echt geweldig vroeger ja. Maar is het zo dat Carry Slee ja, ze staat toevallig naast ons, maar nog steeds heel erg populair is in die doelgroep? Zeker. Nog steeds? Ja, nog steeds. Hoor je dat Carry? Ja. Word je blij van hè? Ja, natuurlijk! Hartstikke leuk om te horen! Hoeveel volgers heb je ongeveer? Op dit moment 195.000. En wat voor bereik heb je, likes moet ik zeggen he bij TikTok. Miljoenen moet dat dan zijn denk ik. Ja, volgens mij 7 of 8 miljoen likes, maar dat weet ik niet uit mijn hoofd. Zo. Moet jij niet columnist worden bij Eus' boekenclub op de TikTok? Lijkt me hartstikke leuk. Straks even over praten. Dank je wel! Echt goed en functioneel hoor. Dank je wel. Belangrijk. En belangrijk. Belangrijk. Ja ga zo door alsjeblieft! Dank je wel. Dank je wel. Wij gaan naar binnen. Is goed. Ik zie jou ook straks binnen. Ja. Dag. Deal. Carry, dat is toch een mooi verhaal? Ik vind het fantastisch.

Welke boeken zijn populair op BookTok?

Op haar TikTok-kanaal bespreekt Dilayra boeken voor jongeren. Zo maakt ze haar tienduizenden volgers enthousiast voor literatuur. Vooral queer-boeken over liefde en diversiteit zijn populair.

Boeken bespreken op TikTok

En moest je dan ook leren literair schrijven? Want als je bij de krant hebt gewerkt, moet je kranten schrijven. En literair schrijven is ook weer anders. Volgens mij heb ik niks.. Ik heb het niet geleerd, dus ik doe het gewoon. Ja, of of dat literair is, dat mag iemand anders verzinnen. Ja, sorry. U bent onze verzamelaar vandaag. Wat is uw naam? Willard Mans. Willard Mans zei u he. Even kijken of we kunnen ontcijferen wat voor verzameling dit is. Heb je al een idee Sasha? Ik denk als ik zeg stripboeken dan, dan beledig ik u misschien? Nee, helemaal niet. Nee? Nee, het zijn eigenlijk...Stripboeken plus of zo? Nou ja, stripboek, strip, dat is een medium. Daar kan je honderdduizend soorten verhalen mee vertellen. En we kennen allemaal de kinderstrip waar niets mis mee is. Maar sinds een jaar of 25, 30 heb je ook een genre dat we dan maar graphic novel noemen. Een strip met pretenties. Dus u verzamelt graphic novels. Ik verzamel graphic novels en hoe... Mag ik wat zeggen? U ziet er zelf ook een beetje uit of u uit een graphic novel komt. Dat vind ik heel mooi. Ja, ik wil natuurlijk toch een beetje... Ja, het zijn mooie boeken, dus je moet het ook proberen een beetje mooi te presenteren. Ja, ook ja. Grafisch, ja. Ja, ja. Hoe begon die liefde voor graphic novels? Voor mij begon het als toch wat verloren jongetje van negentien jaar, toen ik in Amsterdam kwam wonen als jonge studentje. Ik voelde me natuurlijk een hele pief, maar het was niet te vermijden dat ik eenzaam was bij tijden. Ja. Toen vond ik dit boekje. Deze man, Frans Masereel, maakte honderd jaar geleden dus 1920, verhalen in houtsnedes. Ja. Eén plaatje per bladzijde. Oh wat mooi. En dat noemde hij beeldsuites. Ja, prachtig. En toen ik dit las dacht ik: dat je dit kunt met plaatjes. Geen woord erin hè. Maar alles zit erin. Geen woord erin? Geen woord, helemaal geen woord, geen woord erin. En toch ga je met met de hoofdpersoon mee, met al zijn verlangens, z'n ellende, z'n erotiek, zijn wensen, z'n nachtmerries. En wat ga je dan doen? Dan heb je ontdekt dat je graphic novels goed vindt. Wat gaat er dan gebeuren? Een paar jaar later verscheen dit boek. A contract with God. Engelstalig, is ook vertaald in het Nederlands, maar dit is de eerste Amerikaanse druk. Dus dit is de Ulysses onder de strips, want dit is het eerste boek waar graphic novel op staat. Want deze tekenaar...Dit is het eerste boek waar het eerste boek waar het woord graphic novel op staat. Dat is een prachtige anekdote, hoe dat woord daar beland is, want deze tekenaar was al een ouwe rot in het vak. Wat is zijn naam? Willy Eisner. Ja. Hij heeft vroeger superhelden getekend. Hij heeft instructieboeken getekend voor het leger in de Tweede Wereldoorlog, maar toen dacht ie: ik moet een verhaal maken over arme joodse mensen, wat hij zelf ook was, die voor de oorlog al naar Amerika kwamen en daarin flatwijken kwamen te wonen met alle geroddel en achterklap van dien. Hij belde zijn uitgever op en de uitgever zei: ah, prachtig, heb je weer een nieuwe comic, strip? Ja en toen dacht ie als ik nu ja zeg, dan wek ik de suggestie dat het weer een superheldenboek is. Ja en toen dacht hij ik moet iets anders zeggen. En toen zei hij dus: no, it's not a comic, it's a graphic novel. Aha. Mag ik vragen, wat doet u eigenlijk voor werk? Ik heb 41 jaar voor de klas gestaan, als leraar Nederlands. Maar is het dan ik, we hebben het nu over heel veel over ontlezing en kinderen die niet meer willen lezen. Is dat dan misschien niet een uitkomst, een combinatie van taal en beeld? Of het de uitkomst is, dat weet ik niet, maar het is zeker de moeite waard om ook leerlingen te laten ruiken aan deze graphic novels. Ik heb dat ook samen met twee goede vrienden fanatiek gedaan. In de klas ook? We hebben een boekje gemaakt. Ja. Samen met Margreet de Heer, toenmalig Stripmaker des Vaderlands en Bas Schuddeboom van Donald Duck. Mag ik het zien? Het is voor de leeslijst ook maar, maar de kinderen mogen dit nog niet lezen? Tuurlijk wel. Mag je een graphic novel voor je leeslijst hebben? Wel van jou, maar alle leraren zijn anders. Nou, daar moet je natuurlijk als leerling goede argumenten hebben waarom je vindt dat dat wel moet kunnen. Je kunt niet zeggen ja, wel Het gouden ei, maar niet een prachtige graphic novel. Dus ik geef ook argumenten waarop je je leraar kunt overtuigen dat zo'n graphic novel op die lijst hoort. Hoeveel boeken heeft u? Nou ja, alles bij elkaar zullen het misschien 5000 zijn, maar dat is op zich...Ja hallo 5000. Dat is niet weinig, dat is heel veel! Dat zijn ook andere romans. Maar dit boek. Ja, die vond ik zo mooi. Nee, ja, heel graag. Waarom vind je het prachtig? Ja, omdat er eigenlijk bijna niks op staat, maar wel een een raam wat openstaat. Het begint supersaai. Het begint heel saai met de hoek van een huis. Ja en je denkt nou wat gebeurt er nog wat? Niks. Ik zie nog steeds de hoek van het huis, een paar bladzijden verderop. He. Er komt een pop-up met een jaartal erbij. Plaatje in een plaatje. Een plaatje in een plaatje. En zo gaat het verder. Ja, ja, ja, ja. Fantastisch. Vindt u nou, want ik zie nu meerdere boeken met heel weinig tekst, waar ligt uw voorkeur? Kan u dat zeggen? Is het het geschreven verhaal of is het vooral het beeld wat het moet dragen? Een graphic novel moet het in ieder geval hebben van zijn beeld, dus het kan met woorden zijn of het kan zonder woorden zijn, maar er moet heel veel beeld in zitten en je doet jezelf tekort als je ze niet meeneemt in je. Wat is het hier? We vieren het feest van het lezen. Ja, liefde voor het lezen. Dat hoort erbij. Dank u wel. Dat is een heel mooie boodschap. Gaan wij meenemen. Dank u wel. Volgens mij was u nog lang niet klaar met uw verhaal. We gaan een avondvullend programma met u maken. Kom Sascha. Heb je eigenlijk graphic novels thuis?

De aantrekkingskracht van graphic novels

Graphic novels zijn boeken waarin beeld een belangrijke rol speelt. Oud-leraar Nederlands Willard Mans is groot fan van deze boeken. Hoe is de graphic novel als literair genre ontstaan en wat is er zo bijzonder aan?

Meer dan een stripverhaal

Met wie hebben wij het genoegen? Met Rens van de Atheneum Bibliotheek uit Deventer. Uit Deventer. Ja. Ja, dat vind ik leuk. Ja, want dat is toch ook een bijzondere plek in Nederland? Ja, het is de oudste stadsbibliotheek van Nederland, we bestaan sinds 1560 en we hebben allerlei bijzondere collecties, met name Middeleeuwse handschriften bijvoorbeeld, maar ook een hele grote Sinterklaascollectie. Ja, en waarom ook deze collectie? Is er een relatie tussen Sinterklaas en Deventer? Ja, er is wel een band tussen Sinterklaas en Deventer, want Deventer is een Hanzestad zoals jullie misschien weten. En Sint Nicolaas is de voorganger van het volksfeest, hoe we het nu kennen was een heilige en was eigenlijk de patroonheilige of de beschermheilige van de zeelieden die heen en weer voeren voor de Hanze. Ja, was er altijd al een beeld van Sinterklaas of hoe is dat ontstaan? Nee, eigenlijk niet. Je ziet hier een beetje wat. Hoor je dat? Ja, dat is de Sint Nicolaaskerk waarschijnlijk. Een van de drie hier in Deventer en daarom zijn we ook wel Sint Nicolaas stad. Dus ja, was dat nog extra erbij. Maar sorry, we hadden het over beelden van Sinterklaas. Ja. Hoe begon dat? Nou, je ziet hier wat meer wat wetenschappelijke boeken over Sint Nicolaas. En pas nou vanaf de Middeleeuwen wordt het echt een soort kinderfeest en dat zie je dan weer in deze boekjes verbeeld. En dit is een heel bijzonder boekje. Mag ik het aanraken? Ja, je mag het zeker aanraken. Ja, het is van Jan Schenkman uit 1850 en dat is eigenlijk het eerste kinderboek waar Sinterklaas wordt afgebeeld echt als hoe we hem nu kennen. En ook met een intocht, met de stoomboot en met een rechterhand. Dat hij een een hulpje, een knecht of een ja een piet heeft. En eigenlijk is dit pas de eerste keer dat je hem dus met een soort hulpje ziet. Ja en over die hulpjes gesproken, ik kijk zo en ik zie eigenlijk al meerdere varianten van de hulpjes. Ja, zeker. Zijn die hulpjes door de eeuwen heen of decennia heen veranderd? Jazeker. En dat is het mooie ook van deze collectie, want we zijn een wetenschappelijke bibliotheek, dus het is een mooi onderzoeksgebied. En eigenlijk zie je door die collectie heen eigenlijk ook die ontwikkeling van dat hulpje en pas vanaf de jaren twintig, dus 1920, dat zie je dan hier in dit boekje onder andere. Dit komt uit 1920, daar zie je hem echt als een soort, nou, afgebeeld als een, als een angstaanjagend figuur. Ook die kinderen angst aanjagen. Want waarom gebeurde dat dan toen? Ja. Er zijn wat verschillende verklaringen voor, maar waarschijnlijk heeft dat ook te maken met de maatschappelijke ontwikkeling van die tijd. Echt een soort opvoeder. En Sinterklaas heeft die functie ook wel gehad als angstaanjagend figuur die de stoute kinderen moest behoeden van de slechte wereld en dus op het goede pad moest zetten. Werden die zwarte kindjes altijd goed behandeld of werden die...Waar kwamen die eigenlijk vandaan? Die zwarte kindjes als in de de zwarte pieten? Ja, ja. Ja, dat blijft dus heel erg onduidelijk. En dat is daar is best wel wat wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Van waar komt nou dat Zwarte Piet-figuur eigenlijk vandaan? Want Sint Nicolaas of het Sinterklaasfeest wordt in de rest van Europa ook gevierd, maar altijd weer met een ander soort hulpjes. Hoor je dat? Ja, we worden de hele tijd gestoord dus door de Sint Nicolaas kerk. Er is helemaal geen reden om die klok te laten beieren, maar ze doen het wel. Ja. En is het door die eeuwen heen? Dat vraag ik me dan af, was het dan nooit arbitrair? Is er al eerder zo'n discussie gevoerd zoals wij de afgelopen vijftien jaar hebben gevoerd? Jazeker, maar dat zie je niet per se in deze collectie die we hier hebben liggen. Maar het is er wel bijvoorbeeld in de jaren zestig en ook in de jaren tachtig. Volgens een aflevering van Sesamstraat, waar Gerda Havertong toentertijd al kritiek had op Zwarte Piet. Maar die Zwarte Piet die we kennen eigenlijk in de jaren tachtig met die ringen en echt dat zie je hier eigenlijk dan weer net net niet helemaal terug. Dat is echt pas iets van na de Tweede Wereldoorlog. Maar ja, als ik goed begrijp, Sinterklaas, het feest en en ook hoe het aangekleed werd met met hulpjes of knechten of of, dat is altijd wel veranderd? Het is altijd in ontwikkeling geweest, ja. Het was eerst echt een katholiek feest en daarna werd het juist een protestants feest. Hier ook in een protestants Nederland, dus het is altijd een soort van onderhevig ook aan de tand des tijds. En waarom vinden we dat nu dan zo ingewikkeld, veel mensen dat het verandert of dat het hulpje verandert? Ja, dat vraag ik me ook wel eens af als ik eerlijk ben. Mensen gebruiken heel vaak het argument traditie, maar volgens mij laat dit zien dat die traditie ook altijd verandert. En eigenlijk laat dit boek dat wel mooi zien. Dit is een soort, eigenlijk een soort geschiedenis van het Sinterklaasfeest hier in Deventer en hier zien we ook de eerste plaat. De Brink. Ja, die is op de Brink en die zie je ook nogal duidelijk een Sinterklaas en een soort ja een een Piet met een fez op. Maar het meest interessante is dat hier dus sinds 1860 wordt eigenlijk het Sinterklaasfeest gevierd in Deventer zoals wij het nu kennen. Dat Sinterklaas hier dus boeken uitdeelt aan arme kinderen. Boeken? Ja, en dat is eigenlijk net als je hier, we zijn hier in het Burgerweeshuis, daar zie je ook die twee beeldjes. Beeldjes waar eigenlijk waar ook arme kinderen een boek krijgen, dus dat is ook een soort opvoedingsding misschien. Dus de weeskindjes kregen... Vanuit de armenhuizen hier in Deventer, die kregen boeken tijdens Sinterklaas. Hij was toen al onze bondgenoot. Ja. Kan iedereen het zien bij jullie? Ja, heel veel staat online of via onze website is het te bekijken en je bent altijd welkom om dingen op te vragen en in te zien. Dank je wel! Echt een heel bijzonder verhaal. Ja, je had eerder aan talkshowtafels moeten zitten, dat had ons zoveel ellende bespaard. Ja. Nou misschien nu. Ja. Dank je wel, Rens, wij gaan naar binnen.

Sinterklaas in de literatuur

Het Sinterklaasfeest wordt vanaf de Middeleeuwen gevierd in Nederland. In 1850 verschijnt het eerste boekje waarin Sinterklaas wordt afgebeeld zoals we hem nu kennen: met een lange, witte baard, een stoomboot en een hulpje. Hoe is het beeld van Sinterklaas sindsdien veranderd in de literatuur?

De goedheiligman door de eeuwen heen

Regen. Verzamel jij eigenlijk iets, Alex? Ja, boeken natuurlijk. Boeken. En specifiek? Nou ja, romans. Kom, we gaan onze paraplu's hier. Ja. En dan gaan we bij deze mevrouw staan. Wie bent u, mevrouw? Ik ben Annie Baats. Annie Baats. En even kijken. U heeft een bijzondere verzameling meegenomen. Even kijken of ik het meteen doorgrond. Pop-upboeken? Ja, dat klopt. Een pop-upboeken zijn niet alleen poppup, maar er zijn ook beweegbare boeken. Die horen er ook bij. Ja, in mijn perceptie, dat dacht ik tenminste altijd, zijn die boeken voor kinderen, klopt dat? Dat denkt iedereen. Maar dat is juist een misverstand. Want zoals je hier ziet is het een heel gevarieerd aanbod met allerlei onderwerpen. En je kunt het zo gek niet bedenken of er is wel een pop-upboek over. Ik zie hier bijvoorbeeld Lourdes. Wat gebeurt er dan in zo'n boek? Kijk, als je het openklapt. Ja. Dan kun je zien... ja. Dan krijg je dus het hele verhaal van Lourdes. Ja, ik wil nou niet meer zo'n voorspelbaar iemand worden, maar dit trekt dan ook meteen mijn aandacht. Ja natuurlijk, daarom heb ik dat erbij gelegd. Dat is de Kamasutra. Daar is ook een pop-upboek van. Ja, ook daar is een boek van, verschillende zelfs. En dan gaat er... Gaat er iets omhoog? Of ja, nee, dat beweegt, dat is echt beweegbaar. Je kunt het even kijken, maar dat. Mag ik even kijken? Ja, er zijn er genoeg. Maar ik zie hier iets interessants. Oh ja, ja. Oh. En dan? Moeten we nog een keer trekken? Ja, trek maar. Gaat het niet kapot? Nee hoor. Oh oh, er gebeurt iets. Ja. Wat is dat nou? Oh, ik zie het nu. Oh ja, zie jij het ook, Alex? Ja, we helpen. Ja, het is. Oh ja. Sorry, ik ging iets te lang door. Ja, ja. Leuk. Welke pop-upboeken heeft u persoonlijk? Waar kijkt u nog naar uit? Ja, nou ik, wat ik nog graag zou willen hebben is een heel mooi boek van Andy Warhol, maar dat is vrij kostbaar nog en niet zo gemakkelijk te vinden. Wat doen deze mensen hier? Dit zijn toch celebrities allemaal? Ja, dit is allemaal die dingen gedaan hebben die niet zo geweldig waren. Oh ja, gevallen sterren eigenlijk. Ja, daar zouden we in Nederland nu ook wel een pop-upboek over kunnen maken. Ja precies. Dat wordt wel een heel dik denk ik dat. Dat Ali B zo omhoog komt. Ja zoiets ja. En waar kwam die liefde ooit vandaan? Die kwam van dit boekje af. Heel onooglijk boekje. Ja. Dat is het eerste boekje wat ik vond in Amersfoort, waar ik destijds woonde. In zo'n witte boekenhandel heette dat toen, dus ramsj. En ik vond die zo leuk. En daar heb ik die vier boekjes heb ik meegenomen. Wanneer was dit? In 1989. 1989. Ik verzamel... 35 jaar geleden. 35 jaar geleden ongeveer. Ja.  Wat is de magie van deze boeken? Nou, op de eerste plaats is het natuurlijk het zoeken en dan het vinden als je iets vindt en dan ook nog een beetje betaalbaar. En dan, dat is het leuke. Maar als je thuis bent. Je kunt natuurlijk iedere keer die boeken pakken. Er zijn heel veel informatieve boeken bij. Wat ben je aan het doen? Ja, aan het wandelen volgens mij. Maar dat is wel heel rare wandeling Alex. Heeft u ook dingen over het leven geleerd dankzij deze boeken? Ik heb van het leven zoveel geleerd. Als je 85 bent zoals ik. Snap ik, maar die boeken specifiek, hebben die iets geleerd? Ja, zeker als ik een onderwerp wil, graag iets wil weten. Ja, ik heb van bijna alles iets. Toen de tsunami kwam, niemand wist wat een tsunami was. Ik zei oh ja, daar heb ik een boek over. Dus ja. Is er sprake van bepaalde restauratie? Dus dat u bijvoorbeeld een boek koopt en dat dat in een bepaalde staat is en dat u... Dit boek is van 1890. Dat is een van de highlights van mijn boeken. En Lothar Meggendorfer, dat is een van de eersten die begon met deze boeken om die voor kinderen te maken en met beweegbare ook te maken. En dat is gerestaureerd. Dat hebben ze heel keurig gedaan. Ja. Ik begon net aan de deur met muziek. Hebben we dat ook, kunnen we daarmee afsluiten. Oh ja, kijk. Iedere bladzijde heeft een ander geluid. Ja, ja, ja. Heel mooi. Heel leuk. Ik zie u stralen. U vindt het prachtig. Ja, ik zeker. Dankjewel wel dat je ons deelgenoot wilde maken van deze verzameling. Ik vond het zelf heel leuk. Ja. Nou daar doen we het voor. Alex. Ga je mee naar binnen? Ja zeker! Kom. Nu wil ik ook wel zo'n pop-upboek eigenlijk.

De magie van pop-upboeken

Bij pop-upboeken denk je misschien aan prentenboeken met openklappende illustraties. Verzamelaar Annie Baats laat Eus zien dat er nog veel meer te ontdekken valt, zoals pop-upboeken met seksstandjes.

Niet alleen voor kinderen

Ja Gijs, we hebben dus altijd iedere avond, en dan gaan we ook de hele reeks doen, een bijzondere verzamelaar. En dat is vanavond deze meneer. Met wie hebben wij het genoegen? Mijn naam is Henk Brassien, ik kom uit Zwolle en ik verzamel sinds jaar en dag boeken van Tolkien en dan met name de hobbit. The Hobbit. Ik heb de Hobbit op dit moment in 844 verschillende uitvoeringen, in 87 talen tot en met het Turks toe. Turks, die heeft u speciaal voor mij meegenomen? Ja, dat dacht ik al. Mooi prominent vooraan ook. Ja. En wanneer is het begonnen, deze verzameling? Dit is eigenlijk ooit begonnen in 1960. Ik was elf jaar. Vijfde klas. Meneer van Dijk ging voorlezen elke vrijdag. Laatste uurtje. Hobbit was net vertaald in Nederland. Ik moest en zou dat boek hebben. Vijf weken zakgeld gespaard naar de boekwinkel. Dat zijn geen boeken die ik aan kinderen verkoop. Oh. En toen voor straf. Duurde tot 1975 voordat dit mijn eerste eigen Hobbit werd. Dit werd mijn eerste Hobbit. Uw eerste. Maar dat was vijftien jaar nadat hij in Nederland al uit was. Ik liep een beetje achter. Daarna ben ik gaan verzamelen. U liep achter. Volgens mij is het daarna een beetje uit de hand gelopen, maar daar gaan we... Maar wat is de aantrekkingskracht van het boek dan? Het gaat vooral om het verhaal. Maar goed, die talen kan ik toch allemaal niet lezen? Nee. Het gaat om het verhaal, maar u kunt het niet lezen. Nee, nee, nee. Maar waar het om gaat is vooral dat iedere keer weer andere omslagen is, omdat iedere illustrator zijn eigen beelden heeft bij die kleine mennekes en die gekke draak. En nou dat zie je aan deze boeken ook. Ja, de draak is iets wat je telkens in iedere verschijningsvorm weer terugkomt. Ja, en sommige boeken hebben ook een heel leuk verhaal over hoe ik eraan gekomen ben. Welke bijvoorbeeld? Nou deze. Dit is een Cubaanse. Cuba. Eerste Cuba. En een Cubaan, die benaderde mij. Hij zegt jij zoekt die Cubaanse Hobbit, ik heb hem, maar je kunt me niet betalen want dat geld, dat wordt achterovergedrukt. Ik zoek een boek van George Martin. Deel zoveel in het Spaans. Kan ik hier niet krijgen. Kun jij dat versieren? Ja, dat kon. Toen zei hij van ja maar jij hebt meer betaald dan ik voor dat boekje wil hebben. Zal ik er wat bij doen? Koffie, sigaren, ik zei doe maar sigaren, want een paar vrienden van mij rookten sigaren. Ja. Dus toen kwam het pakje via een Engelsman in Londen en vandaar het boekje met de sigaren in Zwolle. Uit Cuba. En uit misschien wat meer landen, andere landen die toegankelijk zijn. Wat is dit voor taal bijvoorbeeld? Deze. Dat is een boek dat wat dichterbij komt. Deze komt uit Mongolië. Ik zit zo te kijken naar de cover. Ik weet niet of jij het weet, maar wat is een hobbit eigenlijk? Het is een manneke van ongeveer deze lengte, één meter twintig, haar op de voetjes, loopt op blote voeten, houdt over het algemeen niet van avontuur. Rustig leventje, sigaretje roken, pijpje roken, lekker eten. Een soort Achterhoekers eigenlijk. Ja, ja, zoiets. Ja, ja, had gekund. En Bilbo was een uitzondering daarop. Die ging dus op avontuur om een schat van de dwergen weer terug te veroveren op de draak. Wordt er ook wel eens valsgespeeld met die uitgaven van die Hobbit? Heel vaak. Want ik begrijp dat het ook een levendige handel is. Er wordt vals mee gespeeld in de vertalingen, vooral in Rusland. Wat moet ik dan denken? Dat er wel vertalingen komen, maar dat de eigenaar van de tekst nooit een cent daarvoor terugkrijgt, de erven van Tolkien in dit geval. Ja, dat zijn gewoon illegale piratenuitvoeringen. Ja ja, maar er zijn dus ook in Rusland zijn er ook boekjes van de Hobbit, dus. Heel veel, zelfs. Meerdere? Ze hebben nu een serie van zes boekjes die lijken op elkaar, van zes verschillende vertalers. Ze hebben gewoon dat Engelse verhaal door zes mensen laten vertalen en ja, dan ben je als verzamelaar weer de pineut en dan moet je ze weer kopen allemaal. Ja, want hoeveel heeft u er eigenlijk? Ik heb er 844. 844? Jawel. Wat doet u met al die boeken? Want ik kan me voorstellen...Die zet ik op plankjes. Het past wel in huis? Ja, ik heb één verdieping als bibliotheek ingericht en daar staan mijn boeken. U zei net Rusland. Ik vroeg me toen ineens af, in Oekraïne is natuurlijk een oorlog gaande. Kunt u wel boeken uitzoeken? Kijk. Dit is een speciale uitgave van de Hobbit in het Oekraïens. Die heb ik besteld een paar dagen voordat de Russen binnenvielen. En week of twee na de inval kwam het boek gewoon keurig netjes per post terug. Maar het is wel bijzonder hoor. Dit is misschien een beetje een gekke opmerking. Maar bent u zelf ook een beetje een hobbit? Eh, nou. Ik zou best een hobbit willen zijn ja, maar ik heb de lengte niet. Niet qua lengte. misschien qua leven. Nou ja, dat lijkt mij wel wat. Ja? Ja, ja ja zou ik niet erg vinden in ieder geval. Het zijn toch allemaal dezelfde verhalen? Ja, waarom wilt u zoveel? Ja. Is dat niet gek om steeds hetzelfde verhaal te verzamelen? Iedere verzamelaar is een beetje gek. Ja, ik ook. U bent een beetje gek, Ja. Is er nog nooit iemand langskomen die heeft gezegd van ik wil het wel allemaal kopen van u? Ja, een ooit. Wie? Een Duitse verzamelaar uit Zwitserland. Die was jaloers. Die heeft een hele grote Tolkien-collectie ja, maar die had minder hobbits dan ik, daar kon ie slecht tegen. Wat heeft hij geboden? Ik heb hem niet laten bieden. Maar het is wel te koop. Als ik dood ben wel ja, daar weten mijn zoons van. Nou ja, ik vind het een bijzondere verzameling. Dank u wel dat u het met ons wilde delen en veel succes met door verzamelen. Ja, dank je wel. Gijs, Wij gaan naar binnen. Ja is goed, lekker warm. Dag. En heb jij ook iets met Hobbit?

De aantrekkingskracht van Tolkiens The Hobbit

The Hobbit is een bekend fantasyboek van de Britse schrijver J.R.R. Tolkien. Henk Brassien verzamelt alle uitgaves en vertalingen die er zijn, van Cuba tot Rusland. Wat maakt The Hobbit zo bijzonder?

Bijzondere uitgaves en vertalingen

Kijk. We hebben onze leesambassadeur. Hai hai! Wie ben jij als ik vragen mag? Ik ben Vera. Ik ben de bibliothecaris in een mannengevangenis. Ja, hoe word je dat eigenlijk? Er is geen speciale studie voor of zo. Ik heb zelf literatuurwetenschap gedaan. Oh, dat wel. Ja, een bachelor en master heb ik achter de rug. Maar je had denk ik niet gedacht dat je in een bajes zo terechtkomen of zo. Dat was niet het plan. Nee. En hoe ziet het eruit? Wat voor ruimte is dat? In een huis van bewaring of gevangenis? Bajesbieb. Nou, die van ons, die is heel huiselijk. Het is niet supergroot, maar we hebben wel... Het ziet er gewoon uit als een bibliotheek. Dus we hebben heel veel boekenkasten en er is een tafel in het midden met stoelen eromheen waar ze gezellig kunnen schaken of kletsen of de krant kunnen lezen. En we hebben drie internetcomputers waar ze aan kunnen werken. Maar dat is beperkt internet. Ze kunnen niet naar pornosites of zo. Nee, dat kunnen ze niet. Oké. Is er ook een soort welwillendheid als het gaat om literatuur? Ja, er komen echt wel een aantal gedetineerden vast naar de bibliotheek tijdens hun biebmoment. Ja. Dus we hebben echt heus wel groepjes die elke week komen en die graag lezen, zeker. En wat zijn de populaire boeken? Nou ja, je ziet eigenlijk dat de genres van buiten ook worden gespiegeld in de gevangenis, dus voeding is heel erg populair. Die heb ik hier ook meegenomen. Ik zie hier voedingssupplementen zie ik. Ja, En sport is ook heel populair, schaken. Schaken is populair omdat ze gaan schaken bij jou ook? Ja, ze kunnen ook schaken en dan willen ze graag weten wat voor zetten ze kunnen zetten. Dus die is heel erg populair. En mindfulness, mindfulness heb ik hier ook mee. Dat noemen wij levenskunst. Levenskunst. Je noemt veel, maar geen literatuur. Nou ja, ik heb nu geen fictie meegenomen inderdaad. Non-fictie is toch populairder bij ons. Ja. Omdat dat, dat is toch ook een toegang naar de naar de buitenwereld, ze leren recepten wat ze kunnen leren. Nieuwe sportmethodes, biografieën. Dat is gewoon ontzettend interessant. Zijn er dan ook prominente figuren die die zij graag lezen? We hebben een aantal voetballers die heel populair zijn, maar verder lezen ze echt alles. Ja? En heb je daar ook een leesclub dan? Ja, nou we hebben een meeleesclub is het eigenlijk. En dat is bedoeld voor gedetineerden die geen Nederlands kunnen praten of schrijven of die laaggeletterd zijn. En elke dinsdag komen zij bij ons lezen met de vrijwilligers en die gaan dan voorlezen en zij lezen mee in hetzelfde boek. En af en toe als hun niveau wat omhoog is gegaan kunnen ze zelf ook lezen. Dus dit zijn voorbeelden van boeken die we dan lezen. Dat zijn gewoon echte literatuurboeken. Ja. In makkelijkere taal. En wat waarom heb je dit, Nu breekt m'n klomp? Dat is ook een heel mooi voorbeeld van wat we lezen. Want als je een nieuwe taal leert, dan de spreekwoorden die zijn natuurlijk niet letterlijk te vertalen. Dus het is heel raar om bijvoorbeeld een spreekwoord als nu breekt mijn klomp ineens te horen. Want wat betekent dat? Wat is jouw ambitie met dit werk? Nou ja, wat ik eigenlijk het allerleukste vind aan mijn werk is dat ik... dat gedetineerden naar mij toe komen met heb je nog een aanrader? Wat kan ik lezen? Ik vind dit leuk, wat kan ik nu? Waar kan ik nu aan beginnen? En dat ik ze dan een boek aanraad en dat ze dan een week later terugkomen, oh ik vond het zo leuk! Heb je er nog zo een? Dus dat je dan eigenlijk aan de hand daarvan probeert om hun liefde voor de literatuur te vergroten. Ja. Ben je wel eens in de gevangenis geweest met met je boeken? Echt nooit. Nee? Nog nooit gevraagd. Heel nieuwsgierig naar. Ja, vooral naar de lezers die daar zijn. Jan heeft het over lezers en ik vroeg me af zijn er ook schrijvers naar binnen? Ja, we hebben ook wel gedetineerden, die hebben ambitie om te schrijven. We hebben we ook een schrijfgroep. Dat is niet door de bibliotheek georganiseerd, maar die is er ook elke vrijdag. En dan schrijven ze biografieën, denk ik. Autobiografieën. Of ja. Veel gedichten schrijven ze bijvoorbeeld. Dank je wel Vera. Ja, dank je wel.

Boeken lezen in de gevangenis

Ook in de gevangenis wordt er gelezen. Vera werkt in een gevangenisbibliotheek waar gedetineerden boeken kunnen lezen. Welke boeken zijn populair en hoe is het om te werken met gevangenen?

Bibliothecaris in de bajes

Vandaag hebben we te maken met... Hoi, ik ben Donna Vrijhof. Ik ben stemactrice en voiceover. Er zijn fysieke boeken en daar zijn ook audioboeken van. Ja. En die heb jij ingesproken. Ja, die heb ik. Ja, die heb ik een stem mogen geven. En hoe word je iemand die audioboeken inspreekt? Ik ben eigenlijk actrice. Ik heb de toneelacademie gedaan in Maastricht en nou ja, daar had ik elke dag stemles en toen kwam ik erachter dat ik dat heel leuk vond om met mijn stem te werken. Ja. Eerst tekenfilms gedaan, commercials en toen langzaam kwamen de audioboeken steeds meer op. Ja. Ja en daar ben ik zo ingerold. Ik heb mijn eigen studiootje aan huis. En je bent dus ook de stem van een aantal beroemde personages. Ja, ja, ja, ja. Bridget Jones bijvoorbeeld heb ik ingesproken. Veel vrouwelijke auteurs zie ik ook. Dat klopt nou. Ook Matt Haig. Ik weet niet of je deze kent, Middernacht bibliotheek. Ja, Rainbow pocket zie ik. Ja mooi. Maar is het zo dat je vaak wordt gevraagd voor boeken waarin een vrouw zeg maar het hoofdpersonage is? Ja, dat is wel zo, dat doen ze wel ja. Je bent tot beste voorlezer van Nederland gekozen.Ja, ja. Dit is trouwens de award. Je begint niet aan de top denk ik. Waar begin je mee? Ik begon echt met bouquetreeksboekjes, kleine pornoboekjes, maar ik had, op een gegeven moment was ik even klaar met... Het waren een beetje te veel piemels. Te veel piemels! Ja, ja, ik wil een beetje. Het is... mijn vak is verhalen vertellen. En het is echt een eer om stem te mogen geven aan iets. Nou ja, jij weet dat Saskia, maanden werk in dat schrijven, in het vertellen van dat verhaal en dan mag ik degene zijn die dat gaat uitspreken. Wie van jullie luistert ook wel eens audioboeken? Oh nog meer mensen. Mag ik eens vragen waarom, waarom? Waarom doe je dat? Nou ik vind het heel relaxed en soms heb ik niet echt tijd om te lezen, maar in de auto bijvoorbeeld dan ja dan luister ik hele boeken of tijdens het strijken was ophangen, dat soort dingen. Ja en ik was ook groot fan van Donna, want ik zoek ook echt wel de stem van Donna soms op in de app. Dan kan ik boeken die zij ingesproken heeft, die kan ik dan luisteren. Wat maakt haar stem speciaal? Ehm ja, hij is heel rustig en warm. Dat vind ik heel, heel prettig. Ja, ja en en wat ook, soms kan de stem heel droog zijn tijdens het voorlezen. Maar ja, het kan ook zo dat de acteur er wat emotie in legt en Donna doet dat ook een beetje, maar niet te veel. Dus ja, ik vind het leuk om het een beetje te spelen. Als er een ruziescène in zit dan. Ik ben actrice. Ja. Iemand die dat heel erg goed doet vind ik zelf, is Vanessa Thuyns. Die heeft onder andere De kluts kwijt geschreven. Ja, nou, daar zitten scènes in tussen een dochter en haar dementerende vader. Ja, ik lees het boek niet van tevoren overigens. Waarom niet? Ja. Ten eerste heb ik daar geen tijd voor, want ik moet inspreken en ten tweede vind ik het ook fijn om me te laten overvallen door het verhaal. Zou jij ooit nog een boek van Saskia willen inspreken? Zeker! En ik heb ook de titel opgeschreven, want...Je wil inspreken. Nou ja, als ik zo brutaal mag zijn ik heb gezien babykoorts. O ja, en dat is nog niet ingesproken. Nee, dat klopt. Zou je willen dat dat boek ingesproken wordt? Natuurlijk. Ik heb er niet eens over nagedacht dat dat nog niet zo was. Wie weet. Saskia, misschien hebben we hier wel een klein dealtje beklonken. Ik denk het wel, ja. Mag ik nog een lans breken? Nou vooruit. Nog een lans. Tot slot. Voor de echte stemmen, want AI is in opkomst. Ik heb dat ook gezegd tijdens de uitreiking van die award. Ja. Laten we alsjeblieft blijven kiezen voor echte stemmen die het verhaal vertellen met een kloppend hart en een nou ja, soms iemand die inderdaad vol schiet. Of niet door die robotstemmen. Want kunstmatige intelligentie kan dat niet? Nee. Nee, nee, ik denk niet zoals... Als dat gebeurt, dan gaan die ook boeken schrijven. Ja, heel erg bedankt. Dank je wel. En wie weet... Ja, ik ga mijn uitgever aan het werk zetten. Ik ga erachteraan. Ga je mee naar binnen? Ja, ja. Ja.

Van geschreven boek naar audioboek

Boeken kun je lezen, maar ook luisteren. Deze zogenaamde audioboeken zijn ingesproken door stemacteurs zoals Donna Vrijhof. Hoe is ze in de audioboeken terechtgekomen?

Stemactrice Donna Vrijhof spreekt boeken in

We gaan naar die meneer daar. Mooie kraam, mooi opgemaakt. Kleurrijk. Even kijken wat meneer verzamelt. Goedenavond. Dag. Wie bent u? Mijn naam is Henri Ruizenaar. Even kijken wat u verzamelt. Alice in Wonderland. Alice in Wonderland. Dat kan niet missen. Dat kan zeker niet missen. U bent verzamelaar van... Een verzamelaar van voornamelijk Lewis Carroll boeken en een van de belangrijkste boeken daaruit is natuurlijk Alice in Wonderland. Ja. En waar komt die fascinatie precies vandaan? Eind jaren zestig studeerde ik wiskunde in Leiden en op een van mijn zoektochten naar boeken kwam ik dit boek tegen. Dit boek. De avonturen van Alice in Wonderland en in Spiegelland.Ja, ja. En toen, wat gebeurde er? Daar zag ik aan het eind van het boek een paar bladzijden ter oriëntatie staan. En daar stond in dat de schrijver, Lewis Carroll, een pseudoniem was van Charles Dodson en Charles Dodson was een docent wiskunde aan de universiteit van Oxford. Ja. En dat verbaasde mij, want ja, een sprookje. Ik kende het alleen maar als sprookje. Alice in Wonderland. Ja, ik ook. Ook. Hoe kon een wiskundige een sprookje schrijven? Nou, wat is het antwoord? Als dat zo is, dan moeten er natuurlijk wat professionele kwaliteiten van wiskunde in dat boek verborgen zitten. Want u heeft zelf ook die achtergrond. Juist. Ja, ja, ja, ja. En klopte het? Ik heb dat boek gelezen. Ik dacht nou, ik kon hem niet helemaal de achtergronden bekijken. Er zaten wel wat leuke grapjes en dergelijke in voor wiskunde, maar andere mensen zeiden tegen mij nou je moet eigenlijk het boek in het Engels lezen. En toen ik weer terugging naar diezelfde zaak om te... was dat in Leiden. Ja, toen gaf hij me dit Engelse boek. Maar, zei hij, je moet daarbij The annotated Alice lezen van Martin Gardner. Ook nog. Ja. Waarom? En die heb ik gelezen. Omdat in dat boek heel duidelijk beschreven staan welke bijzonderheden ten aanzien van wiskunde ten aanzien van een gedicht. Maar u had dat als wiskundige toch ook kunnen herkennen? Ik bedoel. Ga ik eventjes over wiskunde praten? Nou, leg eens uit, wat is dan zo'n voorbeeld van zo'n wiskundig ding dat erin zit en wat ik niet zou herkennen? Nou. Een aantal zaken bijvoorbeeld, er staat een rekensommetje in dat vier en vijf twaalf is en vier maal zes dertien is en dergelijke. Op zich, en op een gegeven moment wordt er gezegd ik kom dan nooit uit op de twintig. Dat klopt ook, maar dat is een hele ja lastig om dat uit te leggen. Ja, ik snap er niks van. Nee, nee. Dat kan kloppen. Pas later begreep ik eigenlijk de diepere achtergronden van dat boek. Hoeveel boeken heeft u? Ik heb ruim 2000 boeken. 2000 Alice in Wonderland boeken. In verschillende talen? Maar is het overal een konijn bijvoorbeeld in elk land? Nee, natuurlijk niet. Kijk eens eventjes hier. Hiervoor. Een kangoeroe. Een kangoeroe. Kangoeroe te vinden hier. Ja, maar welk land? Dit is een Aboriginal language. Wat bijzonder zeg. Heeft Alice zelf wel eens een ander uiterlijk gekregen? Kijk eens eventjes hier. Oja. Dit is toch echt iets gaafs als je dat kunt zien. Ja, ik vind het heel gaaf! Een van de redenen waarom je natuurlijk Alice in Wonderland verzamelt. Ja, maar ik zag hier ook een Afrikaanse Alice. Ja, een zwart meisje. Ja. Leuk he. Ja, een zwart meisje. Ja. Oh, dat is door. Dit is ook zo ontzettend prachtig. Dit is nog in het Engels, maar deze die komt uit Tanzania, is in het Swahili. Daar is het dus een zwart meisje is. Daar is ook een soort kat in de boom. Ja ja. Is het verhaal, want het verhaal even in twee zinnen is overal hetzelfde? Het verhaal van Alice in Wonderland in twee zinnen. Ik spreek geen Swahili. Nee, maar ik bedoel het Engelse verhaal? Het Engelse verhaal? In principe. Het Engelse verhaal is hetzelfde, maar het Nederlands, dat gaat dus heel erg. Dus dat is die wonderlijke wereld waar ze in terecht komt. Dat is overal hetzelfde. Maar wat maakt het dan zo aantrekkelijk voor al die verschillende culturen en landen? Wat Eus net over die wiskunde? Dat was jij. Toen je zei je moet even verder gaan. Dat wilde ik nog even vertellen. Ja, dat is belangrijk. De wiskunde zorgt dus voor dat er orde wordt geschept in chaos. Ja, maar wat Carrol nou deed? Precies het omgekeerde. Ja, hij schiep chaos in orde. Ja, ik zie hier een mooie foto. Wat, wat? Waar kijken we naar? Wij kijken nu naar het tuinhuisje van mij en dat staat vol met die 2000 boeken. Heeft u ook één lievelingseditie die voor u er echt uitspringt? Welke moeten we lezen? Waarom verzamel je natuurlijk Alice in Wonderland? Omdat het zo ontzettend veel geïllustreerd. En ja, dat is voor mij is eigenlijk de mooiste illustrator voor mij in ieder geval is Ralph Stedman met een schitterend konijn, wit konijn hier. Eén ding heeft u duidelijk gemaakt, het is voor alle generaties. Ja, ja en niet alleen voor de generatie die denkt dat Walt Disney Alice in Wonderland heeft geschreven. Want dat klopt dus niet. Dat klopt natuurlijk helemaal niet. Dank u wel voor deze duidelijke uiteenzetting. Heel erg bedankt! Wij gaan naar binnen. Heel veel succes met je verzameling! Dankjewel. Had je het wel eens gelezen? Alice een wonderland. Heel eerlijk? Nee.

De aantrekkingskracht van Alice in Wonderland

Het boek Alice in Wonderland is geschreven door Lewis Carroll. Verzamelaar Henri Ruizenaar heeft maar liefst 2000 verschillende exemplaren van het boek in zijn bezit, in verschillende talen. Wat zijn de verschillen, en wat maakt Alice in Wonderland zo bijzonder?

Fantasie, chaos en wiskunde

Dag mevrouw. Hallo. Ik ben Eus. Hoi, ik ben Toos. Hai hai. Het staat daar ook op deze tegel, zie ik. Daar staat mijn naam inderdaad. Maar er staat nog meer bij. Duizendpoot, onvermoeibaar, deskundig. En voor de rest had ik mijn bril moeten opdoen. Waarom heeft u die tegel gekregen? Nou, die tegel heb ik vorig jaar gekregen omdat ik toen uitgekozen ben als jeugdspecialist van het jaar en eigenlijk betekent dat, ik werk in de bibliotheek, dus dat ik de beste jeugdbibliothecaris was. Maar dat is binnen de bibliothekenbranche. Dus daar werd iedereen van de jeugdspecialist de romanspecialist, zo een beetje. Ja, precies. Ik zie meteen boeken in een taal die ik ook spreek en lees, Turks. En ik zie ook Arabische tekens zoals mij. Waarom? Waarom is dat? U heeft ook anderstalige boeken? Ja, dit zijn allemaal anderstalige boeken. Alles is anderstalig. Want we vinden het belangrijk in bibliotheken dat er ook boeken zijn in andere talen dan alleen het Nederlands. Dus dat Nederlandse kinderen ook in hun eigen taal kunnen lezen. En vooral ook dat anderstalige ouders in hun eigen taal kunnen voorlezen, in de taal die zij het beste spreken. En waarom is dat belangrijk, dat mensen uit Polen of Oekraïne ook in die taal kunnen lezen? Omdat dat de taal van het hart is. Dus dat is hun moedertaal. En als zij met hun kind een boekje lezen, gaat dat toch het beste in de taal van het hart, de taal die zij gewoon, ja van oudsher zelf spreken. Ik vind het wel opvallend dat u dat zegt, want ik ben ook tweetalig opgevoed en bij mij werd het Turks altijd geproblematiseerd. Wij moesten juist niet Turks spreken, want ja, je schaamde je zelfs daar een beetje voor. Ja, herkent u dit uit de praktijk? Ja, dat is heel lang ook het idee geweest van als kinderen naar school gaan, geen en thuistalen meer, alleen nog Nederlands, dan zouden ze het snelst Nederlands leren. Maar dat is achterhaald. En nu is eigenlijk nieuw inzicht van als kinderen hun eigen taal mogen spreken en een rijke taal meekrijgen van huis uit. Dus als ouders in de eigen taal kunnen voorlezen of in een boekje kijken samen met hun kind, dan bouwen zij een sterke thuistaal op en leren ze daar het Nederlands bij. U bent natuurlijk van de praktijk. Heeft u ook echt gezien dat dat, zeg maar het aanmoedigen van iemand om in hun eigen taal iets te gaan doen dat het ook bij mensen laat opbloeien, of ik het zal zeggen? Ja. U lacht erbij. Ja, ja, ja, ik vind het zelf heel mooi. Ik wist zelf eigenlijk nog niet zo heel veel van meertaligheid en ook niet van die nieuwe inzichten. Maar ik zat zes jaar geleden toen ik begon om meer aandacht te hebben voor dit thema zat ik bij ons op de school voor nieuwkomers bij een bovenbouwgroep. En dit was toen het prentenboek van het jaar Ssst, de tijger slaapt. En in het Turks is het...Ik gaf die kinderen een les zodat zij dit boek in hun eigen taal konden voorlezen aan hun jongere broers en zusjes. En in dit verhaal wordt op een gegeven moment gevraagd aan de kinderen Kunnen we een slaapliedje zingen? Dan blijft die tijger slapen, want die tijger moet blijven slapen in het verhaal. En toen ik dat vroeg, toen bleef het stil. Die kinderen die reageerden niet en toen zei ik: mag ook in je eigen taal zijn. En toen begon er een meisje in het Spaans te zingen, recht uit het hart in mijn hart. En ik voelde echt heel sterk van dit meisje, tien jaar oud, komt in Nederland wonen. Je kunt niet zeggen: nou ben jij in Nederland en je moet je Spaanse taal achter je laten. Dat is zo'n belangrijk onderdeel van. Volgens mij wordt u er ook emotioneel van. Ja, ik krijg altijd nog kippenvel als ik dit vertel. Want als je dat voelt, ja dat dat, hoe zeg je dat? Dat maakt je enthousiast om voor dit thema te werken. Ja, u bent echt echt een leesambassadeur. Ja, heel erg bedankt! Ja, ik wil toch, ik wil dit nog graag laten zien, want we hebben. We hebben hier dus boeken in allerlei talen liggen. En het mooie is als we ook boeken uit het land zelf aan kunnen bieden zoals dit. Want dan krijgen kinderen niet alleen hun eigen taal mee, maar ook een stukje van de cultuur. Mooie stad. Andere prenten zie je al meteen ook ja. Ja, dat is het dus. Dat vind ik ook gewoon…Is het makkelijk om aan die boeken te komen? Het wordt makkelijker. Voor iedereen is het een zoektocht geweest, maar steeds meer bibliotheken vinden dit belangrijk. Ja. En dan hebben wij dus landelijk een bedrijf waar we de bibliotheekboeken in kunnen kopen. En die hebben steeds meer aandacht voor dit thema. Wij gaan snel naar binnen, want het is koud. Super bedankt voor dit geweldige verhaal. Dank je wel! Mag ik applaus voor de mevrouw. Wij gaan naar binnen! Ja.

Het belang van anderstalige boeken in de bieb

Als Nederlands niet je moedertaal is, is het fijn als er in de bibliotheek boeken in je eigen taal zijn. Jeugdbibliothecaris Toos legt uit waarom het zo belangrijk is om te kunnen lezen en voorlezen in de taal van je hart.

Lezen en voorlezen in je moedertaal

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Eus' Boekenclub in de klas

Type videos