Name: Sinterklaas in de literatuur
Uploaded: 2024-06-10T16:00:00+02:00
Duration: 5 min
Description: Het Sinterklaasfeest wordt vanaf de Middeleeuwen gevierd in Nederland. In 1850 verschijnt het eerste boekje waarin Sinterklaas wordt afgebeeld zoals we hem nu kennen: met een lange, witte baard, een stoomboot en een hulpje. Hoe is het beeld van Sinterklaas sindsdien veranderd in de literatuur?

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Met wie hebben wij het genoegen? Met Rens van de Atheneum Bibliotheek uit Deventer. Uit Deventer. Ja. Ja, dat vind ik leuk. Ja, want dat is toch ook een bijzondere plek in Nederland? Ja, het is de oudste stadsbibliotheek van Nederland, we bestaan sinds 1560 en we hebben allerlei bijzondere collecties, met name Middeleeuwse handschriften bijvoorbeeld, maar ook een hele grote Sinterklaascollectie. Ja, en waarom ook deze collectie? Is er een relatie tussen Sinterklaas en Deventer? Ja, er is wel een band tussen Sinterklaas en Deventer, want Deventer is een Hanzestad zoals jullie misschien weten. En Sint Nicolaas is de voorganger van het volksfeest, hoe we het nu kennen was een heilige en was eigenlijk de patroonheilige of de beschermheilige van de zeelieden die heen en weer voeren voor de Hanze. Ja, was er altijd al een beeld van Sinterklaas of hoe is dat ontstaan? Nee, eigenlijk niet. Je ziet hier een beetje wat. Hoor je dat? Ja, dat is de Sint Nicolaaskerk waarschijnlijk. Een van de drie hier in Deventer en daarom zijn we ook wel Sint Nicolaas stad. Dus ja, was dat nog extra erbij. Maar sorry, we hadden het over beelden van Sinterklaas. Ja. Hoe begon dat? Nou, je ziet hier wat meer wat wetenschappelijke boeken over Sint Nicolaas. En pas nou vanaf de Middeleeuwen wordt het echt een soort kinderfeest en dat zie je dan weer in deze boekjes verbeeld. En dit is een heel bijzonder boekje. Mag ik het aanraken? Ja, je mag het zeker aanraken. Ja, het is van Jan Schenkman uit 1850 en dat is eigenlijk het eerste kinderboek waar Sinterklaas wordt afgebeeld echt als hoe we hem nu kennen. En ook met een intocht, met de stoomboot en met een rechterhand. Dat hij een een hulpje, een knecht of een ja een piet heeft. En eigenlijk is dit pas de eerste keer dat je hem dus met een soort hulpje ziet. Ja en over die hulpjes gesproken, ik kijk zo en ik zie eigenlijk al meerdere varianten van de hulpjes. Ja, zeker. Zijn die hulpjes door de eeuwen heen of decennia heen veranderd? Jazeker. En dat is het mooie ook van deze collectie, want we zijn een wetenschappelijke bibliotheek, dus het is een mooi onderzoeksgebied. En eigenlijk zie je door die collectie heen eigenlijk ook die ontwikkeling van dat hulpje en pas vanaf de jaren twintig, dus 1920, dat zie je dan hier in dit boekje onder andere. Dit komt uit 1920, daar zie je hem echt als een soort, nou, afgebeeld als een, als een angstaanjagend figuur. Ook die kinderen angst aanjagen. Want waarom gebeurde dat dan toen? Ja. Er zijn wat verschillende verklaringen voor, maar waarschijnlijk heeft dat ook te maken met de maatschappelijke ontwikkeling van die tijd. Echt een soort opvoeder. En Sinterklaas heeft die functie ook wel gehad als angstaanjagend figuur die de stoute kinderen moest behoeden van de slechte wereld en dus op het goede pad moest zetten. Werden die zwarte kindjes altijd goed behandeld of werden die...Waar kwamen die eigenlijk vandaan? Die zwarte kindjes als in de de zwarte pieten? Ja, ja. Ja, dat blijft dus heel erg onduidelijk. En dat is daar is best wel wat wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Van waar komt nou dat Zwarte Piet-figuur eigenlijk vandaan? Want Sint Nicolaas of het Sinterklaasfeest wordt in de rest van Europa ook gevierd, maar altijd weer met een ander soort hulpjes. Hoor je dat? Ja, we worden de hele tijd gestoord dus door de Sint Nicolaas kerk. Er is helemaal geen reden om die klok te laten beieren, maar ze doen het wel. Ja. En is het door die eeuwen heen? Dat vraag ik me dan af, was het dan nooit arbitrair? Is er al eerder zo'n discussie gevoerd zoals wij de afgelopen vijftien jaar hebben gevoerd? Jazeker, maar dat zie je niet per se in deze collectie die we hier hebben liggen. Maar het is er wel bijvoorbeeld in de jaren zestig en ook in de jaren tachtig. Volgens een aflevering van Sesamstraat, waar Gerda Havertong toentertijd al kritiek had op Zwarte Piet. Maar die Zwarte Piet die we kennen eigenlijk in de jaren tachtig met die ringen en echt dat zie je hier eigenlijk dan weer net net niet helemaal terug. Dat is echt pas iets van na de Tweede Wereldoorlog. Maar ja, als ik goed begrijp, Sinterklaas, het feest en en ook hoe het aangekleed werd met met hulpjes of knechten of of, dat is altijd wel veranderd? Het is altijd in ontwikkeling geweest, ja. Het was eerst echt een katholiek feest en daarna werd het juist een protestants feest. Hier ook in een protestants Nederland, dus het is altijd een soort van onderhevig ook aan de tand des tijds. En waarom vinden we dat nu dan zo ingewikkeld, veel mensen dat het verandert of dat het hulpje verandert? Ja, dat vraag ik me ook wel eens af als ik eerlijk ben. Mensen gebruiken heel vaak het argument traditie, maar volgens mij laat dit zien dat die traditie ook altijd verandert. En eigenlijk laat dit boek dat wel mooi zien. Dit is een soort, eigenlijk een soort geschiedenis van het Sinterklaasfeest hier in Deventer en hier zien we ook de eerste plaat. De Brink. Ja, die is op de Brink en die zie je ook nogal duidelijk een Sinterklaas en een soort ja een een Piet met een fez op. Maar het meest interessante is dat hier dus sinds 1860 wordt eigenlijk het Sinterklaasfeest gevierd in Deventer zoals wij het nu kennen. Dat Sinterklaas hier dus boeken uitdeelt aan arme kinderen. Boeken? Ja, en dat is eigenlijk net als je hier, we zijn hier in het Burgerweeshuis, daar zie je ook die twee beeldjes. Beeldjes waar eigenlijk waar ook arme kinderen een boek krijgen, dus dat is ook een soort opvoedingsding misschien. Dus de weeskindjes kregen... Vanuit de armenhuizen hier in Deventer, die kregen boeken tijdens Sinterklaas. Hij was toen al onze bondgenoot. Ja. Kan iedereen het zien bij jullie? Ja, heel veel staat online of via onze website is het te bekijken en je bent altijd welkom om dingen op te vragen en in te zien. Dank je wel! Echt een heel bijzonder verhaal. Ja, je had eerder aan talkshowtafels moeten zitten, dat had ons zoveel ellende bespaard. Ja. Nou misschien nu. Ja. Dank je wel, Rens, wij gaan naar binnen.

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

We lezen steeds minder. Terwijl lezen juist belangrijk is om mee te kunnen doen in de maatschappij. En een boek kan je anders laten denken over andere mensen en culturen. Lees meer over lezen in de story op NPO Kennis.

Story over het belang van een goed boek

Waarom is lezen belangrijk?

Sinterklaas in de literatuur

Presentator Özcan Akyol, ook wel bekend als Eus, bespreekt samen met twee mede-leesclubleden én de schrijver die centraal staat zijn/haar nieuwste boek. Met wat voor gevoel sloegen hun leesclubleden het boek dicht? Zijn ze positief verrast, of valt er een kritische noot?

Eus' Boekenclub in de klas

Eus' Boekenclub

Het Sinterklaasfeest wordt vanaf de Middeleeuwen gevierd in Nederland. In 1850 verschijnt het eerste boekje waarin Sinterklaas wordt afgebeeld zoals we hem nu kennen: met een lange, witte baard, een stoomboot en een hulpje. Hoe is het beeld van Sinterklaas sindsdien veranderd in de literatuur?

Leesvaardigheid

Cultuur en geloof

De goedheiligman door de eeuwen heen

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.