Klas 4/5/6

Op 6 juni 1944, D-Day, begint de bevrijding van West-Europa. Met hedendaagse technieken en verslaggevers én met historische beelden wordt het nieuws rond de bevrijding van Nederland verteld en geduid.

Bevrijdingsjournaal

Wereldoorlogen

NOS Bevrijdingsjournaal

De bevrijding van dag tot dag

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Herman van der Zandt volgt de gebeurtenissen van 75 jaar geleden, op televisie gebracht met de technieken en kennis van nu. Christ Klep en Willemijn Hoebert staan hem terzijde voor de analyse van de militaire bewegingen, respectievelijk de rol van het weer in de gebeurtenissen van die januarimaand van 1945. De nadruk ligt op twee onderwerpen: het ene is de Hongerwinter. Door de spoorwegstaking en de dichtgevroren waterwegen begint de voedselsituatie nijpend te worden. Van massale sterfte is nog geen sprake, maar het westen van Nederland leert de bloembol en suikerbiet eten en ook vinden de eerste hongertochten plaats. Het andere onderwerp speelt aan het Oostfront. Russische troepen bevrijden in Polen vernietigingskamp Auschwitz. Daarmee wordt definitief het vermoeden bewaarheid dat de nazi's kampen hadden ingericht met als exclusief doel het op industriële wijze vermoorden van bevolkingsgroepen.

NOS Bevrijdingsjournaal januari 1945

De onderdrukking van de nazi’s is op zijn hoogtepunt. Wie zich verzet wordt doodgeschoten. Mannen wagen zich niet op straat, omdat ze bang zijn te worden opgepakt voor dwangarbeid. Ook in Duitsland is het leven zwaar: aan alles is een tekort. Burgers wordt opgeroepen om schoenen en kleding in te leveren voor het leger. Alle mannen tussen de 16 en 60 moeten meevechten, de zogenaamde Volkssturm. Als ze eruit stappen, krijgen ze de kogel.

29 januari 1945: Volkssturm in Duitsland

Bevrijdingsjournaal januari 1945

Langzaam wordt duidelijk welke verschrikkingen zich hebben afgespeeld in vernietigingskamp Auschwitz. Honderdduizenden mensen vergast en daarna verbrand. De Duitsers namen hun goud, schoenen, brillen en zelfs hun haren in beslag. Intussen is er sprake van een kabinetscrisis binnen de Nederlandse regering in ballingschap.

28 januari 1945: de verschrikkingen van Auschwitz

In het zuiden van Polen heeft het Sovjetleger vernietigingskamp Auschwitz bevrijd. In dit vernietigingskamp werden mensen aan het werk gesteld en als ze niet meer konden werken, vermoord in gaskamers. De overlevenden zijn er slecht aan toe. In Nederlands-Indië zijn de Japanners aan de macht. Burgers en militairen worden geïnterneerd in zogenaamde Jappenkampen, onder slechte omstandigheden.

27 januari 1945: Auschwitz bevrijd door de Russen

Het zijn barre tijden: Nederland lijdt honger. Het eten dat er is, is bijna niet te betalen. Mensen ondernemen hongertochten naar het oosten en noorden van Nederland, op zoek naar eten. Op het platteland is nog wel eten te vinden. Sieraden en horloges worden geruild voor aardappels en meel. In Amerika is Franklin D. Roosevelt voor de vierde keer beëdigd als president. 

26 januari 1945: hongertochten door Nederland

In de grote steden in bezet gebied is er hongersnood. Mensen staan uren in de rij voor de gaarkeukens. Ze eten zelfs tulpenbollen en suikerbieten. Ook brandstof is er bijna niet. Door het mislukken van Operatie Market Garden moet een groot deel van Nederland de hele winter wachten op de bevrijding. Maar dat schiet voorlopig nog niet op. In het Oosten winnen de Russen terrein op de Duitsers. 

25 januari 1945: teisteringen van de hongerwinter

Serie Bevrijdingsjournaals met het nieuws van 75 jaar geleden, gebracht met de technieken en kennis van nu. Dit keer draait het om de gebeurtenissen rond Operation Market Garden, de geallieerde poging om een snelle doortocht te forceren naar het Ruhrgebied. Omdat de laatste brug over de grote rivieren, die bij Arnhem, niet kon worden veroverd, mislukte de operatie en daarmee ook de bevrijding van het noorden en westen van Nederland, waardoor die gebieden eerst nog de Hongerwinter moesten doorstaan.

NOS Bevrijdingsjournaal september 1944

De Britten in Oosterbeek hebben zich teruggetrokken over de Rijn. In Engeland krijgen Nederlandse militairen bezoek van prinses Juliana. Zij verblijft gedurende de oorlog in Londen, terwijl haar moeder Wilhelmina zich in Londen bezighoudt met staatszaken. Intussen heeft Duitsland het zwaar te verduren, maar het militaire systeem van de Duitsers staat nog steeds. Jong en oud wordt naar het front gestuurd en Duitsland geeft zich nog niet gewonnen. Wat ging er allemaal mis bij Operatie Market Garden? En hoelang gaat de oorlog nog duren?

26 september 1944: wat ging er mis bij Market Garden?

Operatie Market Garden is definitief mislukt. Kate ter Horst uit Oosterbeek verpleegt in haar eigen huis honderden gewonde geallieerden. De Britten noemen haar de Engel van Arnhem. Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan is Amerika ook in oorlog met Japan. En er wordt argwanend gekeken naar het rode leger van Stalin: hij is nu nog een bondgenoot, maar wat gebeurt er als de oorlog voorbij is?

25 september 1944: de race om Berlijn

De geallieerden hebben zich teruggetrokken in Oosterbeek, ten westen van Arnhem. De Duitsers rukken op en nemen steeds meer Britten gevangen. Intussen is Arnhem ontruimd. De stad zal er binnenkort uit gaan zien als een spookstad. Operatie Market Garden lijkt mislukt. Bij Eerde, tussen Eindhoven en Nijmegen, wordt hevig gevochten. En: omdat Duitsland mannen naar het front blijft sturen, zijn er arbeidskrachten uit ons land nodig. Vanwege die Arbeitseinsatz duiken Nederlandse mannen massaal onder, zodat ze niet naar Duitsland hoeven.   

24 september 1944: operatie Market Garden mislukt

Duitsland heeft raketten ontwikkeld en gaat die lanceren vanuit het bos bij Den Haag. Doelwit: Londen. Hitler denkt hiermee de oorlog te kunnen winnen. Of is het vooral een psychologisch wapen? Ook in ons land vallen dagelijks bommen. Nederlanders worden gewaarschuwd uit de buurt van ramen te blijven wanneer het luchtalarm afgaat. 

23 september 1944: Duitse raketten in Den Haag

Omdat de gevangenissen vol zitten, worden Duitsers en collaborateurs opgesloten in de dierentuin van Antwerpen. De geallieerden trokken op 4 september de stad al binnen, maar de haven kunnen ze nog niet gebruiken omdat het Nederlandse deel nog bezet is door de Duitsers. De Polen en de Canadezen hebben al wel een deel van Zeeland bevrijd. De geallieerde troepen worden bevoorraad door konvooien die helemaal uit Frankrijk moeten komen. En bijna alle Joden zijn weg uit Amsterdam. Naar werkkampen of concentratiekampen? Niemand die het weet. 

22 september 1944: Antwerpen nog niet helemaal bevrijd

De spoorwegstaking is in volle gang. Ruim 30.000 spoorwegmedewerkers hebben het werk neergelegd en de Duitsers worden zenuwachtig. De opmars van de geallieerden van Nijmegen naar Arnhem ligt stil. Even verderop, bij Driel, is een Poolse delegatie geland om de Duitsers te verjagen. In Arnhem zamelt het Rode Kruis geld in om slachtoffers van het Duitse bombardement te helpen. 

21 september 1944: spoorwegstaking in ons land

De geallieerden hebben de grootste moeite om Arnhem te bereiken. Ze worden voortdurend aangevallen door de Duitsers. De Britten die in Nijmegen zitten moeten de Waal oversteken om hun kameraden in Arnhem te kunnen helpen. Ze krijgen hulp van de Amerikanen, die met canvas bootjes de rivier oversteken. Uiteindelijk krijgen ze de noordkant van de Waalbrug in handen en kunnen de Britten verder. In het Oosten wordt hard gevochten tussen de Duitsers en de Sovjets. Ook hier eist de oorlog honderdduizenden levens. En de oorlogsindustrie draait op volle toeren. 	

20 september 1944: geallieerden steken de Waal over

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.