Klas 4/5/6

Op 6 juni 1944, D-Day, begint de bevrijding van West-Europa. Met hedendaagse technieken en verslaggevers én met historische beelden wordt het nieuws rond de bevrijding van Nederland verteld en geduid.

Bevrijdingsjournaal

Wereldoorlogen

NOS Bevrijdingsjournaal

De bevrijding van dag tot dag

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Drie dagen na de capitulatie is de situatie op veel plaatsen nog verwarrend. Op de Dam in Amsterdam komen bij een schietpartij ruim dertig mensen om het leven. In Utrecht is dan al even een volksfeest aan de gang, na de intocht van Canadese en Britse troepen. Toch vallen ook hier doden bij een schietpartij. In het partijkantoor in Den Haag wordt NSB-leider Mussert opgepakt. De jacht op 'foute' Nederlanders leidt op nogal wat plaatsen tot uitwassen.

NOS Bevrijdingsjournaal april / mei 1945

7 mei 1945: Mussert opgepakt

Bevrijdingsjournaal mei 1945

In het westen is nog geen geallieerde militair te zien geweest, want pas vandaag tekent Wehrmacht-generaal Blaskowitz in Wageningen het document dat de uitwerking van de capitulatie regelt. Prins Bernhard, hoofd van de Binnenlandse Strijdkrachten, is daar ook bij. Zijn BS heeft overigens expliciet geen rol gekregen bij de ontwapening van de Duitsers. In Utrecht wachten mensen tevergeefs op de eerste geallieerde colonnes. Om twee uur 's middags verschijnt één Canadese verkenner, een majoor, met zijn chauffeur, die op zoek zijn naar het stadhuis. Sommige BS'ers houden zich niet aan de capitulatie-overeenkomst en beginnen op eigen houtje NSB'ers aan te houden. Veel NSB'ers en andere collaborateurs worden opgesloten in Kamp Westerbork, slechts gescheiden door prikkeldraad van Joden die weliswaar bevrijd zijn, maar niet naar huis kunnen. Dat leidt tot opstootjes en gevechten.

6 mei 1945: de capitulatie wordt getekend in Wageningen

Vanochtend om 8 uur is de capitulatie officieel ingegaan. Maar 120.000 Duitse militairen in het westen van het land moeten nog op een ordelijke manier worden ontwapend en het land uit. In het Wageningse hotel De Wereld wordt daarover onderhandeld. In het Drentse dorpje Nieuwlande blijken na de bevrijding honderden mensen ondergedoken te zijn geweest, onder wie een groot aantal Joodse kinderen.

5 mei 1945: Nederland is bevrijd!

Op de Lüneburger heide, ten zuiden van Hamburg, tekent de Duitse legertop, in aanwezigheid van de Britse generaal Montgomery, de overgave. Die moet om acht uur de volgende ochtend ingaan. Of dat betekent dat inwoners van het bezette West-Nederland dan de straat op kunnen om feest te vieren, is de vraag. In het twee weken eerder bevrijde Zutphen moeten mijnen geruimd en bruggen hersteld en wordt jacht gemaakt op 'foute' Nederlanders. Makkelijkste prooi: de moffenmeiden. Het Beest van Zutphen, de nietsontziende SS-baas Ludwig Heinemann, heeft tot veler frustratie weten te vluchten.

4 mei 1945: de Duitse overgave wordt getekend

Het noorden en oosten van Nederland zijn net bevrijd. Daaronder een groot deel van de Betuwe; zwaar beschadigd doordat de Duitsers de fruitboomgaard van Nederland onder water hadden gezet. Het westen van het land is nog bezet. Daar lijden ongeveer 3,5 miljoen mensen, vooral in de grote steden, ernstige honger. De Amerikanen en Russen nemen de nazi's in de tang en stomen op naar Berlijn. Beide legers ontmoeten elkaar in Torgau. Tenminste, zo is die gebeurtenis de geschiedenisboekjes ingegaan, in werkelijkheid ging het net even anders.

27 april 1945: Noord- en Oost-Nederland bevrijd

Bevrijdingsjournaal april 1945

Adolf Hitler is dood. In zijn bunker in Berlijn heeft hij, samen met Evan Braun, zelfmoord gepleegd. Hitler heeft in zijn testament admiraal Dönitz aangewezen als zijn opvolger. Die probeert tijd te winnen, zodat zoveel mogelijk militairen en burgers uit handen van de oprukkende Sovjets kunnen blijven. Duitse steden als Hamburg, Dresden en Leipzig zijn volledig verwoest door geallieerde bommentapijten. NSB-leider Anton Mussert was een tijdje buiten beeld. Hij blijkt in het ziekenhuis te liggen na een auto-ongeluk. Een eerste poging om de Duitsers te laten capituleren, mislukt.

30 april 1945: Hitler is dood

Berlijn is gevallen. Het Rode Leger heeft de nazi-hoofdstad straat voor straat, huis voor huis veroverd. De prijs van de oorlog is hoog: naar schatting zijn 20 miljoen Sovjets - militairen én burgers - gedood. In het bevrijde Friesland zijn veel onderduikers: joodse kinderen, kinderen die er in de Hongerwinter kwamen, mensen die gevlucht zijn voor het oorlogsgeweld. Die willen allemaal naar huis. De half april overleden Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt is opgevolgd door de onervaren Harry Truman. In de Pacific woedt de slag om het Japanse eiland Okinawa.

1 mei 1945: Berlijn is gevallen

De voedselhulp komt nu ook over land, met vrachtwagens, het nog bezette deel van Nederland in. Berlijn was al gevallen, maar nu heeft ook het Duitse verdedigingscommando zich daarbij neergelegd en zich officieel overgegeven. De uiterst bloedige Slag om Berlijn heeft 200.000 levens gekost.

2 mei 1945: operatie Manna brengt voedsel voor hongerig Nederland

Koningin Wilhelmina is weer in Nederland. Haar vliegtuig, met daarin ook prinses Juliana, landde gisteren op het militaire vliegveld in Gilze-Rijen. Na tien dagen van onverwacht felle tegenstand van de Duitsers, bevrijden de Canadezen ook de strategisch gelegen havenstad Delfzijl, in het uiterste noordoosten. In Azië verliezen de Japanners terrein, maar Nederlands-Indië - nog altijd verreweg het grootste deel van ons koninkrijk - hebben ze nog vast in handen. In de Japanse interneringskampen zijn de omstandigheden gruwelijk. De nationalisten van Soekarno werken samen met de Japanners, met als uiteindelijke doel: een onafhankelijk Indonesië.

3 mei 1945: de oorlog loopt ten einde

De isolatie van bezet West-Nederland maakt dat de hongersnood alleen maar erger is geworden. Nog erger dan in de wintermaand januari. Het brandstoftekort is zo groot dat huizen worden gestript van kozijnen en tuinhekjes. Alles wat kan branden is roofgoed. Met de Duitsers wordt onderhandeld om voedseldroppings toe te staan. Verder wordt met de dag duidelijker dat de nazi's niet alleen in Auschwitz op gruwelijke wijze massa's mensen, voornamelijk Joden, vermoordden, maar dat ze er nog meer vernietigingskampen op nahielden. In Noord-Italië wordt de Italiaanse dictator Benito Mussolini vermoord. In Berlijn trouwt verrassend Adolf Hitler met Eva Braun.

28 april 1945: Mussolini vermoord

Herman van der Zandt volgt de gebeurtenissen van 75 jaar geleden, op televisie gebracht met de technieken en kennis van nu. Christ Klep en Willemijn Hoebert staan hem terzijde voor de analyse van de militaire bewegingen, respectievelijk de rol van het weer in de gebeurtenissen van die januarimaand van 1945. De nadruk ligt op twee onderwerpen: het ene is de Hongerwinter. Door de spoorwegstaking en de dichtgevroren waterwegen begint de voedselsituatie nijpend te worden. Van massale sterfte is nog geen sprake, maar het westen van Nederland leert de bloembol en suikerbiet eten en ook vinden de eerste hongertochten plaats. Het andere onderwerp speelt aan het Oostfront. Russische troepen bevrijden in Polen vernietigingskamp Auschwitz. Daarmee wordt definitief het vermoeden bewaarheid dat de nazi's kampen hadden ingericht met als exclusief doel het op industriële wijze vermoorden van bevolkingsgroepen.

NOS Bevrijdingsjournaal januari 1945

Let op: de Kijkwijzer van 6+ is voor het Bevrijdingsjournaal in zijn algemeen. Deze specifieke aflevering bevat beelden die niet geschikt zijn voor kinderen onder de 9 jaar. 
500 kinderen hebben vernietigingskamp Auschwitz overleefd. Ze werden door nazi-artsen gebruikt als proefkonijnen voor allerlei medische experimenten. De bevrijding van Europa gaat ondertussen door. De Britse leider Winston Churchill maakt zich zorgen over de invloedssfeer van de communistische Russen. Dat zal volgende week besproken worden op de conferentie van Jalta. De Amerikaanse president Roosevelt wil een Volkenbond oprichten met de Sovjet-Unie erbij. 

31 januari 1945: overlevenden van Auschwitz vertellen

Bevrijdingsjournaal januari 1945

De Amerikaanse oorlogseconomie draait op volle toeren. Nu alle mannen aan het front vechten, werken vrouwen in de fabrieken waar tanks en geweren worden gemaakt. Ook in Duitsland doen vrouwen werk dat normaal door mannen wordt gedaan. In Rusland vechten vrouwen gewoon mee met de mannen. 

30 januari 1945: vrouwen aan het werk

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.