Mondkapjes, plastics handschoentjes: sinds corona laten we dat overal slingeren. Biologen Auke-Florian Hiemstra en Liselotte Rambonnet onderzoeken hier in Leiden waar dat zwerfafval allemaal terechtkomt. Liselotte Rambonnet vaart elke zondag met vrijwilligers door de Leidse grachten, op jacht naar zwerfafval voor haar onderzoek. Ik zag even een plastic zak. Die was zo onzichtbaar dat ik hem nu niet meer zie. O jawel, daar. Kijk, hebbes. Yes, heel goed. Toch weer zo’n plastic tas. Ja, wat is een top vijf van spullen die je aantreft? Sigarettenpeuken, dat is echt nummer 1. Verder blikjes en flesjes. Plastic tassen vinden we ook erg veel. En toch wel binnen die topvijf ook mondkapjes, zeker in de gracht. En wat is het raarste wat je ooit hebt gevonden? Vind je ook veel condooms bijvoorbeeld? Jazeker, ook veel condooms, glijmiddel, een dagboek hebben we zelfs gevonden. Een dagboek?!Ja. Leesbaar nog? Ja. Wacht even, ik ga even daar een zak chips eruit halen. Dan pak ik een blikje. Wat is het? Koffiepads. Auke-Florian Hiemstra onderzoekt welke kunstmatige materialen er in de nesten van meerkoeten komen. Wauw, wat een mooie onderzoeksplek hier. Ja toch? En dit is dan het nest van een meerkoet. En wel een heel modern nest. Heel modern! Een 2020-nest. Door al het afval wat er uitsteekt, en wat heel specifiek is voor afgelopen jaar. De zakdoekjes. Ik denk een jaw-breaker hier. Plastichandschoen, rietjes. Zien we al een mondkapje ergens? Het is een beetje een zoekplaatje, maar je kan hem vinden. Ik zie vooral heel veel plastic nou bovenop. Waar zit het mondkapje? Hierzo steekt het uit. O ja, klopt. Heeft zo'n meerkoetnest een vaste structuur, heeft hij een soort bouwwerk met wetten? Hij begin met wat grotere takken onderin...en naar boven toen wordt het steeds verfijnder. En die nestkom bestaat tegenwoordig bijna geheel uit plastic in de stad. Eigenlijk alles wat hij tegenkomt, sleept hij erheen. Zelfs hier fietslamp. Haha. De gekste dingen kun je terugvinden in zo'n meerkoetnest. En dus voorspelde ik al dat we waarschijnlijk ook mondkapjes en handschoenen terug gaan vinden. Heeft het nog veel invloed? Ik bedoel, broeden op plastic lijkt me heel anders dan broeden op hout. Ja. Vroeger werd zo'n nest gemaakt van riet, rietplanten. Tegenwoordig dus van plastic rietjes, McDonaldrietjes. Een hele verandering dat zo'n nest is doorgegaan. En de meerkoet zelf is gewoon een prachtige zwarte vogel. Als je kijkt naar meerkoeten van honderden jaren geleden...die zagen er identiek uit, maar dat nest is dus compleet veranderd. En wat voor impact dat dan heeft op die vogel weten we totaal nog niet. Dat is waar mijn promotie overgaat, waar ik de komende vijf jaar naar mag kijken. Wat voor impact heeft het nou als je broedt ineens met heel ander materiaal. BONSO, sorry. Ook, ik heb hier een mondkapje. Hee, goed zo. Kijk nou. Bijna overheen gekeken. Ik zag hem niet inderdaad. Zo zie je maar dat er nog van alles blijft liggen. Heel goed. Hebben jullie ook impact met zo'n actie? Jazeker. Zo vonden we na koningsdag wij 7000 wegwerpbekers in de gracht in Leiden. We zijn ermee naar de gemeente gegaan om te laten zien van: Dit kan toch niet meer in 2020. Dat moet echt anders. En dat wilden zij ook al heel lang. Maar doordat wij lieten zien hoe groot het probleem is hebben we echt iets kunnen veranderen en zijn ze overgestapt op statiegeldbekers. Sinds vorig jaar? Ja. Nou, wat bijzonder. Ja. De buit. Ja, flinke buit toch wel. Het verzamelde plastic wordt niet gelijk weggegooid. Liselotte sorteert al het plastic, en kan zo in kaart brengen wat de grootste vervuilers zijn. Een afzetlint, om afstand te houden. Zo, op anderhalve meter, ja. Waarschijnlijk van een studentenhuis, die een flesje omdopen tot corona. Want de coronaflesjes waren uitverkocht. En ze wilden toch Coronabier drinken? Ja, precies. We hebben nu een heel klein stukje in de gracht gevaren. In een heel rondje kun je wel 70 mondkapjes vinden in EEN zondag. In twee uurtjes varen. Met jullie vrijwilligers. Ja. Zoveel mondkapjes? Ja, zoveel. Zo hee. Ja, als je dit dan zo ziet moet ik ook echt stoffen mondkapjes die je kunt wassen gaan gebruiken. Dat is wel de oplossing. Ja. Dat mondkapje in een vogelnest is nog de vraag hoe erg het is. Maar dit is wel een probleem. Dit is het eerste slachtoffer van corona-afval in Nederland. Die is er helemaal ingezwommen? Ja. Wat is het eigenlijk? Dit is een baars. Die is in de duim gezwommen van een coronahandschoen. Godsamme. En zat vast ineens. Ja, ook echt precies in die duim zo! Jeetje. Heel tragisch, je ziet ook dat hij een beetje is gescheurd. Dus waarschijnlijk heeft hij heel erg met die staart zitten spartelen. Maar ik kan laten zien, ik heb hier nog een baars. Dit is als hij wel groot was geworden. Als hij de goede afslag had genomen. Ja. En dan zie je dat hij op de rug een soort stekels heeft. Het lastige van die stekels is als hij in zo'n handschoen zwemt dan zit hij vast, kan hij niet achteruit terugzwemmen. Want die stekels houden hem tegen. Dus een heel noodlottig eind van een prachtige baars. Auke-Florian en Liselotte gingen op zoek naar meer dieren die verstrikt raakten in ons corona-afval. Bij deze pinguïn, die aanspoelde in Brazilië werd zelfs een mondkapje in de maag aangetroffen. De gekste beesten die doen iets met dat corona-afval. Daarover hebben wij een publicatie geschreven met hoe groot onze impact is op de natuur. Dan zie je dat datgene wat ons beschermt juist voor de natuur een enorm gevaar is.
