Geschiedenisleraar van het jaar Marco van Vemde gaat op bezoek bij woonoord Lunetten in Vught. Vanaf 1951 worden hier Molukkers gehuisvest, in een oord dat niet lang daarvoor nog dienst doet als concentratiekamp. Hoe hebben zij het ervaren om daar op te groeien?
Ik ben docent geschiedenis in Vught, hier in de buurt ligt Kampong Lunetten. Ik ben heel erg benieuwd hoe het is voor de Molukkers om daar te wonen. Geschiedenis is dichterbij dan je denkt. De Molukkers die met Nederland meevochten, moesten na de onafhankelijkheid van Indonesië vertrekken. De Nederlandse regering haalde ze met hun gezinnen hierheen. Tijdelijk. Goedemorgen. Goedemorgen. Ik ben docent geschiedenis en ik vroeg me af wat moet ik mijn leerlingen gaan vertellen over de Molukse wijk en over het Molukse leven? Ik denk dat we veel te vertellen hebben, maar wees welkom. Dit gebouwtje, dit is een barak, de enige barak van 72 jaar geleden. De rest is allemaal verbouwd. Maar ik zou zeggen welkom, kom binnen, dan gaan we verder, laten zien wat we in petto hebben. Wat zie ik hier? Nou, dit zijn de oorspronkelijke hutkoffers. Onze vader is natuurlijk onder dienstbevel hier naartoe gekomen, dus legernummer van hem staat erop. En legerkleding. Wat is dan dienstbevel? Dienstbevel van de Nederlandse regering/ Wij moesten binnen een paar uurtjes instappen en één ding is zeker we zouden maar tijdelijk in Nederland verblijven voor zes maanden. Hopelijk. Door de Nederlandse regering is beloofd dat er een vrije republiek zou komen. Met die belofte zijn ze inderdaad naar Nederland gehaald voor zes maanden en de Nederlandse regering zou dat realiseren en dan zouden we weer terug gaan naar een vrije republiek en dat is nu echt al een decennialange strijd en het is er nog steeds niet. Wij gingen met de Goya, een van de elf schepen. Meestal zijn de vrouwen benedendeks en de mannen bovendeks en het is voor ons vreselijk koud natuurlijk. Ongeveer 4 tot 5 weken zaten we aan boord. Van Semarang naar Rotterdam. Aan boord honderden gezinnen van KNIL-militairen. De 12.000 Ambonezen worden onder meer in leegstaande concentratiekampen ondergebracht. Tijdelijk, want het is een noodoplossing. Hier zijn ze dus in in Vught in een voormalig concentratiekamp geplaatst. Daarna gebeurde het dat dat meteen iedereen werd ontslagen uit militaire dienst. Dat was voor mijn vader heel ingrijpend. Niet emotioneel worden. Mijn vader die heeft in de Tweede Wereldoorlog tegen de Jappen gevochten en daarna met de dekolonisatie. En dan kom je hier en je wordt ontslagen. Dan word je zo in je trots gekrenkt, want je hebt zo lang gediend voor de Nederlandse vlag, voor het koningshuis. En dan kom je hier en het wordt zomaar van je afgepakt en ben je niks. Hoe was het om dan hier te gaan wonen in kamp Vught? Nou, ik zal je vertellen, als kinderen hebben we het hier fantastisch. Onze ouders zorgen heel goed voor ons. Wij konden niet uit het kamp komen, want daar is een prikkeldraad er omheen. Heel erg. Maar het is zo en er is maar één ingang. Voor de 500 bewoners is er één vervallen badhuis. En ondanks alle beloften van de minister van CRM hebben de gezinnen nog steeds geen eigen toilet. Het was vroeger heel vochtig hier en niet iedereen kon ertegen en ik had ook bronchitis daardoor gekregen, dus wij moesten noodgedwongen verhuizen. Ik schrik er in ieder geval van dat men hier heeft gewoond met prikkeldraad eromheen. Toen ik geboren werd in 61 was dat er niet meer. Voor mij was het heel anders in 1961. Ja, dan zijn we inderdaad al tien jaar verder. Een goeie gemeenschap waar onze ouders ook heel goed voor elkaar zorgden. Hoe was de overgang van dat het een woonwijk werd eigenlijk? In 1992, 1993 werd het pas een wijk met gangbare woningen met inderdaad een toilet in huis en een badkamer in huis. Dat hadden we voorheen niet. Zou u het me kunnen laten zien hoe het er allemaal uitziet? Ik zou zeggen kom maar mee, ik kan hem laten zien. En dan gaan we dadelijk verder kijken hoe het kamp er nu uitziet. Kijk, zo zag het er vroeger uit. De oude barakken en op de fundamenten van de oude barakken is de nieuwe wijk ontstaan in de vorm van de barakken. Ze hebben ook inderdaad een wit vierkant wat nog staat voor vroeger de barak-nummers. Ze lijken bijna kopieën als je het zo ziet. Heel erg waarheidsgetrouw nagebouwd. Inderdaad, dat is ook iets wat we wilden behouden. Kijk, dat was barak één en dit dan barak twee. Je moet zien dat de B kant is de achterkant en dat is de voorkant. En hier wonen twaalf gezinnen en daarvoor ook twaalf gezinnen. En was het ook heel fijn dan dat het er ook uitzag als de barakken weer, omdat het ook een stuk identiteit weer gaf? Dat is voor onze ouders heel erg belangrijk, maar het is in de stijl van de nieuwe barakken.Mijn vader zei ook altijd ik ben een ex KNIL militair op weg naar huis. Is het een wijk geworden of is het nog steeds een kamp? Het is nog steeds een kamp en zal het ook altijd blijven. Kamp Vught of Kampong Lunetten. Wat betekent dat dan voor de integratie van Molukkers in de Nederlandse samenleving? Het feit dat ze hier apart wonen, hoeft de integratie zeker niet in de weg te staan. Dat kan gewoon hand in hand, want ze werken natuurlijk ook overal, hebben vrienden. Alleen de plek waar ze wonen, waar ze die saamhorigheid ervaren, dat is het gewoon hier. Maar dat wil niet zeggen dat je niet kunt integreren in de samenleving. En is dit alleen voor Molukkers of zou je hier als niet-Molukker ook mogen wonen? Dat is hele goede vraag. Ik zie iemand heel duidelijk knikken. Wij hebben liever dat de Molukkers hier komen om het te behouden en te weten wat de achtergrond van ons. En als ze Nederlanders hier komen, dan moeten ze weer integreren. Is de Molukse cultuur te behouden zonder zo'n woonoord? Ligt ook aan de opvoeding die je genoten hebt. Wat krijg je mee vanuit huis? En daarvoor hoef je natuurlijk niet in een kamp te wonen, maar ik denk dat het het wel makkelijker maakt. Het ziet eruit als een nieuwe kerk met oude banken. Als je ziet deze banken die zijn zo fantastisch. Het is nog 72 jaar oud. En soms als ik ga zitten, dan ga ik voelen. Of dat stukje kauwgom van mij... verrek. Hier zit er een kauwgom van van vroeger. Het zijn banken van 1951Wat maakt deze kerk dan in het geloof zo speciaal voor de Molukkers. Is de basis van onze cultuur geworden. Het Nederlands christelijk geloof. In het geloof vinden we onze troost. De troost zeker voor onze ouders. Zij konden niet uiten en door de kerk voelen we ons nog één. Wat zijn dingen waar ook de Molukkers nog meer hun cultuur op bouwen? Wat is waar ze trots op zijn? Van dit maakt ons Molukker. Eten verbindt. Er kwamen mensen vanuit het kamp kwamen dan bij mijn opa en oma kaarten en daar stond het eten klaar. Dus ja, eten is zeker heel belangrijk. Er kon altijd iemand extra aanschuiven?Zeker, er is nooit afgepast gekookt, er is altijd voor een heel weeshuis gekookt. 2 december 1975 Na eerdere Zuid Molukse acties, onder meer in Wassenaar, is het Drentse Wijster decor van de eerste treinkaping Een actie opnieuw met politieke achtergrond, direct gevolg van Nederlands koloniale verleden. De de kapingen. Wat hebben jullie daarvan meegemaakt of meegekregen? Ik spreek het niet goed. Ik kan het wel begrijpen en spreek het niet goed. Maar dat is schreeuwen om aandacht. Van de tweede generatie uit was het even een schreeuw van hallo, wij zijn hier ook. Kijk naar ons. Zou je verhuizen als er een vrijere Molukse staat zou komen? Misschien wel, misschien wel, maar op mijn leeftijd niet. Want ik ben hier. Mijn kinderen zijn hier en kleinkinderen zijn hier. Ik denk ook niet dat het er uiteindelijk om gaat om de vraag of dat de Molukkers die in Nederland wonen dan terug zouden gaan. Maar het gaat gewoon om het hele principe. En dat er ooit die belofte is gedaan en dat is die strijd. Wij willen ervoor zorgen dat er nog steeds een vrije republiek komt en vooral ook voor de mensen die daar nog wonen, maar ook vooral voor de eerste generatie die daar zo hard voor gestreden hebben. Dus de vraag of dat je daar dan zo zelf zou gaan wonen of niet. Ik denk dat die minder belangrijk is. En hoe staan nu de jongste generaties t.o.v. het ideaal? Er gebeurt nog genoeg. In Nederland wordt nog genoeg georganiseerd onderling om het ideaal levend te houden. Dat is ook de strijdkreet van de Molukkers Gewoon vooruit gaan. Niet achterom kijken. Noemen we Mena, Moria. Mena Moria. Dat is best mooi! Altijd vooruit, altijd vooruit. Nou, heel erg bedankt ik op bezoek mocht komen. Ik heb enorm veel geleerd van Kampong Lunetten. Zo zie je maar, voor geschiedenis hoef je niet zo ver weg te gaan.
