In 1986 ontploft een deel van de kerncentrale van het Oekraïnse Tsjernobyl. Een enorme hoeveelheid radioactiviteit komt hiermee vrij. De inwoners van de stad moeten huis en haard verlaten en over heel Europa trekt een radioactieve wolk. De regering van Oekraïne probeert de ramp krampachtig verborgen te houden voor hun eigen bevolking. De ramp zou het einde van de Sovjet-Unie inluiden.
Het ongeluk van Tsjernobyl was het ergste nucleaire ongeval uit de geschiedenis. De uitwerking was vergelijkbaar met de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki. We wilden per se weten hoe het er nu, bijna 25 jaar later, uit zou zien in Tsjernobyl. Volgens het enthousiaste meisje van het reisbureau in Kiev was een tripje naar het nog steeds verboden rampgebied volkomen veilig en zelfs zeer aan te bevelen. Het is een heel interessante reis die je zal verbijsteren. Tsjernobyl is een dode stad. Men ontvluchtte de stad in de loop van een week. Wat zeg ik, in de loop van een paar dagen. De natuur is daar de afgelopen jaren ongestoord zijn gang gegaan. Alle huizen zijn verlaten. Iedereen vluchtte voor de catastrofe. Rond de explosie kwamen ongeveer 200 mensen om, maar het aantal mensen dat in de jaren daarna stierf aan de radioactieve besmetting en daaruit voortvloeiende kwalen liep in de vele duizenden. Om zes uur s avonds haalt een oud busje ons op een Kiëv. Het is een uurtje rijden door de dikke avondmist naar Tsjernobyl. Ergens in een bos passeren we een controlepost. Dan begint de verboden zone; een straal van 30 kilometer rond de kerncentrale, 264.000 vierkante kilometer besmet gebied. Nog een laatste tegenligger. Dan wordt het stil. Geen verkeer, ruïnes van lege huizen langs de weg, tot opeens het stadje opdoemt uit het donker. De volgende morgen ligt het stadje er maar verdacht gewoon bij. Ooit woonden er 15.000 mensen. Nu zijn dat er hoogstens 35 honderd. Alleen technisch personeel. Niemand die er niets te zoeken heeft en sowieso niemand onder de 18 jaar. De diensten zijn eenvoudig. 14 dagen op 14 dagen af om de periode dat je blootgesteld bent aan straling zo veel mogelijk te beperken. We gaan een route volgen waar we niet vanaf mogen wijken. Daarbij meten we steeds de straling met dit speciale apparaat. Afwijkingen van de route zijn absoluut niet toegestaan. Ik ben de begeleider van uw groep en u moet al mijn bevelen opvolgen. Vladimir Vladimirovitsj neemt ons mee naar Pripyat, de modelstad voor de arbeiders van de centrale waar ook hij toen woonde. De straling loopt af en toe flink op. Ook al zijn de wegen naar men zegt helemaal schoon. We voelen ons slecht op ons gemak, dat metertje piept en piept. Maar je voelt niks, ruikt niks. Je merkt niks. Neemt de straling toe? Inderdaad. Waarom? Omdat we steeds dichter bij de Centralen komen. We naderen de westkant. Het duurde zestig uur voor het eerste summiere nieuwsbericht op tv kwam. Maar toen nog wist niemand in Pripyat precies wat er aan de hand was. Waar je bang voor moest zijn en waarom. Totdat anderhalve dag na de explosie er plotseling duizend bussen in het stadje verschenen. De vijftigduizend bewoners moesten weg en wel meteen. Ze mochten voor drie dagen spullen meenemen. Waar gaan we heen? Naar de plek waar ik voor de ramp woonde. Ik zal de flat laten zien. Wat mochten jullie meenemen? Geld, kostbaarheden, je paspoort enzo, en de kleren die je aan had. Wat je aan had? Ja. Wat is er met de meubels gebeurd? Waarom is alles weg? Een schande is het. Hier heeft een bontjas gehangen. Iemand heeft 'm weggehaald en verkocht. Ik vind dat misdadig. Misdadig. Natuurlijk. Niet omdat ze 'm gestolen hebben. De eigenaar wist dat ie besmet was en wilde 'm niet meer. Wie hem verkocht wist dat ook, maar verkocht 'm toch. Daar heb ik geen woorden voor. Zoiets doe je toch niet. Alleen gewetenloos tuig doet zoiets. In de flats aan de overkant woonden Ljoedmila en Vasily Ignatengo. Vasily werkte bij de centrale als brandweerman. Ze waren net getrouwd. Ljoedmila was zwanger. Ze waren dolgelukkig met hun huis in Pripyat. Op 26 april 1986, de dag van de ramp, had Vasily dienst. Toen kwam de eerste melding binnen. Is dat alarm bij jullie? Ja. Wat weet je? Een explosie in het hoofdgebouw tussen het derde en het vierde blok. Zitten er mensen? Ja. Er zitten dus mensen? Ja.Vasily en al zijn collega's hadden uren staan blussen zonder enige bescherming. Ze hadden de volle radioactieve laag gekregen. Niemand had ze gewaarschuwd. Intussen verspreidde de radioactieve wolk zich razendsnel over Europa. Vijf dagen na de ramp lieten de autoriteiten de grote 1 mei viering in Kiev gewoon doorgaan als bewijs dat er geen enkele reden was voor paniek. Dag in dag uit herhaalde de televisie dezelfde boodschap: er is niets aan de hand. We hebben alles onder controle. Alle patiënten die nu in ons ziekenhuis liggen, zijn aan de beterende hand. De een is sneller dan de ander, maar ze zullen allemaal terugkeren in de maatschappij. Ook Vasily, de man van Ljoedmila was regelrecht na het blussen naar dat hetzelfde ziekenhuis in Moskou afgevoerd. Ik kan alleen vertellen wat er gebeurd is met mijn man nadat die 5000 röntgen had binnengekregen. Hij had 17 dagen in het ziekenhuis gelegen en hij had in die tijd al zijn haar verloren. Op zijn lichaam had hij vreselijke wonden die open bleven. Zijn huid barstte. Zij hele lichaam zwol op. En overal op zijn lichaam bleven die wonden opengaan. Zijn huid liet los. Alleen op zijn armen niet. Het was afgrijselijk. In één woord afgrijselijk. Wat is er precies met uw kindje gebeurd? U was toch zwanger toen? Dat werd geboren met verschrikkelijke afwijkingen. Het is overleden. Wat het een meisje? Ja. In de maanden na het ongeluk werden er in de streek kinderen en dieren geboren met allerlei afwijkingen. Meer dan een half miljoen mannen en vrouwen werden ingezet om het vuur te doven en de smeulende reactor in een omhulsel van beton te pakken. De zogenaamde sarcofaag. En door de haast waarmee dat moest gebeuren, scheurde dat beton al snel weer aan alle kanten. Zullen hier ooit weer mensen leven? Die hoop koesteren we. Maar snel zal dat niet gebeuren. Wanneer? Over een paar honderd jaar. Minimaal. Men zegt pas over 1500 jaar. We gaan ervan uit dat men manieren vindt om de straling te neutraliseren. Dit hele gebied levert geen enkele bijdrage aan de economie van het land. Het kost de regering alleen maar geld. Het is een financieel zwart gat. De ramp bij Tsjernobyl wordt beschouwd als het begin van de ondergang van de Sovjet-Unie. Het maakte in één klap duidelijk dat het Rijk zijn beste tijd gehad had. Niets werkte meer. Het vertrouwen in de partijleiding daalde tot het nulpunt. Het niet ontplofte deel van de kerncentrale van Tsjernobyl bleef nog lange tijd in bedrijf. Onder zware druk en pas na harde financiële beloften van de Europese Unie besloot de Oekraïne de centrale te sluiten. Dat gebeurde uiteindelijk op 15 december van het jaar 2000.
