Name: De communisten aan de macht in Rusland
Uploaded: 2025-09-16T14:07:00+02:00
Duration: 12 min 19 s
Description: In 1917 vinden er grote volksopstanden plaats in Rusland. Dit kennen we als de Russische Revolutie. Onder leiding van Vladimir Lenin grijpen de bolsjewieken tijdens deze revolutie de macht. Gebeurtenissen die de wereld hebben veranderd.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Hier zie je Rusland in 1917. Burgers komen massaal in opstand tegen de tsaar. Deze Russische revolutie heeft de wereld veranderd. Waarom? Waar komt die revolutie vandaan? Laten we even terugspoelen. Dit is Rusland. Het is een kolossaal land dat deels in Europa deels in Azië ligt. En begin twintigste eeuw is het nog een keizerrijk met een grote kloof tussen arm en rijk. Op het platteland wonen miljoenen boeren die tot voor kort zogeheten lijfeigenen waren. Het lijfeigenschap is een vorm van slavernij. De boeren zijn het eigendom van de landsheren. Eeuwenlang worden zij onderdrukt en uitgeknepen. De mensen lijden honger. Maar ook na het afschaffen van het lijfeigenschap in 1861 blijft de ongelijkheid. De boeren leven in grote armoede en hebben geen enkele vorm van inspraak. Daartegenover staat een kleine, rijke elite. De landeigenaren en de adel, met aan het hoofd de tsaar. Die tsaar is alleenheerser en bestuurt het land. Er is geen vrijheid van meningsuiting en politieke partijen zijn verboden. Aan het einde van de negentiende eeuw wordt deze man gekroond tot tsaar. Nicolaas de Tweede. Nicolaas is conservatief. Tegen verandering en hij regeert met de harde hand. In die tijd komt er ook steeds meer verzet tegen het tsarenbewind. De boeren zijn het zat en ook bij de arbeiders in de steden, die onder erbarmelijke omstandigheden moeten leven en werken, groeit de onvrede. Steeds meer mensen willen hun stem laten horen en sluiten zich aan bij sovjets lokale bonden van arbeiders, boeren of soldaten. Een soort vakbonden dus. Maar ook zijn er mensen die zich aansluiten bij illegale politieke partijen, zoals de Russische sociaaldemocratische Arbeiderspartij de RSDAP. Zo ook deze man, Vladimir Lenin. De tsaar ziet hierin een dreiging en laat Lenin dan ook verbannen naar het buitenland. Een terechte angst, blijkt later. In dit huis, van 31 augustus tot oktober 1893 woonde Vladimir Lenin. Vladimir Lenin, de revolutionair in wording. De man die verschroeid werd door woede omdat zijn broer in die periode ook werd opgehangen door de tsaar. Die was ook een revolutionair. En toen Lenin hier woonde, kon hij onmogelijk bevroeden dat 24 jaar later, honderd meter verderop in het Taurische park, de revolutie eigenlijk echt zou plaatsvinden. Lenin is een revolutionair. Hij wil een opstand. Hierin volgen de theorie van het marxisme bedacht door de Duitse filosoof Karl Marx. En Marx schreef zijn ideeën op in dit boek. Das Kapital. Volgens hem moeten de arbeiders uit alle landen zich verenigen en in opstand komen tegen hun uitbuitende heersers. Alleen zo zou het volk de macht krijgen. Lenin ziet in deze theorie een manier om de tsaar af te zetten en een revolutie te beginnen. Omdat Rusland grotendeels uit landbouwgrond bestaat en een kleine arbeidersklasse heeft, wil hij de boeren op zijn hand hebben. En hij gaat nog net een stapje verder dan Marx. Lenin wil geen klassenverschillen en al het privébezit verbieden. Fabrieken en grond moeten eigendom worden van iedereen. Het doel hiervan is een samenleving zonder ongelijkheid tussen arm en rijk. Deze ideologie, die we in de toekomst nog vaak gaan tegenkomen kennen we als het communisme. Samen met nog een andere revolutionair: Leon Trotski maakt Lenin plannen voor een communistisch Rusland. Binnen de RSDAP volgt de meerderheid hun ideeën. Lenin noemt zijn volgers daarom ook wel bolsjewieken. Dat betekent zoiets als meerderheid in het Russisch. Dan breekt in 1914 de Eerste Wereldoorlog uit. Rusland strijdt met Engeland en Frankrijk tegen Duitsland. Tsaar Nicolaas de Tweede stuurt miljoenen boeren als soldaten het slagveld in waar ze door slechte voorbereiding geen schijn van kans maken. Ze worden afgeslacht en in Rusland zelf raakt de landbouw verwaarloosd door het gebrek aan mankracht. Het gevolg? Miljoenen doden, zowel op het slagveld als in Rusland zelf door grote voedseltekorten. En weer zijn het de boeren en arbeiders die hieronder lijden. Terwijl de tsaar en de elite in luxe leven. In Petersburg zou je kunnen zeggen: Je had de ene wijk waar de stadspaleizen waren waar de adel woonde, rond het Winterpaleis waar de tsaar dan zat met zijn familie. En dat was √©√©n grote decadente bende, om het zo maar te zeggen. Met aan de ene kant die rijkdom, maar aan de andere kant de Neva, de rivier die eigenlijk de stad scheidt, zou je kunnen zeggen. De verpaupering, de fabriekswijken, de stank, de ziekten de onvrede over de ongelijkheid die al decennialang aan het ophopen was, komt nu tot een kookpunt. De mensen zijn het zat en komen in opstand. In februari 1917 trekt een grote groep vrouwelijke arbeiders in de stad Sint-Petersburg de straat op. En al snel sluit de rest van de arbeiders zich bij hen aan. Er breken massale stakingen en protesten uit. De februarirevolutie, het begin van de Russische Revolutie. Als ook soldaten zich tegen Nicolaas de tweede keren, treedt hij af. Aan 300 jaar tsarenbewind komt een eind. Lenin, die door de tsaar verbannen was naar Zwitserland keert met de trein terug naar Rusland. Hij spreekt de mensen toe. Na de revolutie stelt de Doema het Russische parlement, een voorlopige regering in. Maar deze is niet naar de zin van Lenin en zijn volgelingen, de bolsjewieken. Zij vinden het een schande dat de Voorlopige Regering door wil gaan met de Eerste Wereldoorlog en ook zijn de rechten voor boeren en arbeiders nauwelijks verbeterd. Een paar maanden na de februarirevolutie bestormen de bolsjewieken in de nacht van 25 op 26 oktober het winterpaleis van de regering. Een staatsgreep. Deze deur, die nu dicht is, dat was dus opengegaan in de nacht van 25 op 26 oktober 1917. Het was nog.. ze waren nog geen tien mensen die via deze deur naar binnen zijn gegaan. De Voorlopige regering wordt afgezet en gearresteerd. En ook andere belangrijke plekken in de stad worden ingenomen. Elektriciteitscentrales, politiebureaus en de centrale bank. De bolsjewieken zijn aan de macht. Maar niet iedereen is hier blij mee. Veel groepen voelen zich buitengesloten of verraden. En kort na de staatsgreep breekt dan ook een burgeroorlog uit. Tussen de communistische bolsjewieken, de roden aan de ene kant en aan de andere kant de witten. Tsaargezinden en andere tegenstanders. Er volgt een jarenlange bloedige strijd. Lenin ontpopt zich tot meedogenloze dictator. Tegenstanders worden vermoord of opgesloten in heropvoedingskampen. Duizenden Russen slaan op de vlucht. Tsaar Nicolaas de tweede, zijn vrouw en vier kinderen worden vermoord. En intussen zijn de bolsjewieken ook bezig met het uitbreiden van het Sovjetrijk. Nadat Duitsland de Eerste Wereldoorlog verliest, nemen de Roden buurlanden als Oekraïne, Armenië en Georgië in. In 1920 eindigt de burgeroorlog. De roden hebben de Witten verslagen. In 1922 wordt Rusland omgedoopt tot de Sovjet-Unie, met Lenin als leider. Een communistische eenpartijstaat bestaande uit vijftien republieken waaronder Rusland, maar bijvoorbeeld ook Oekraïne, Estland en Azerbeidzjan. En waar het de belofte was dat het land door het volk geregeerd zou worden blijkt al snel dat de Sovjet-Unie afglijdt naar een dictatuur. Na een jaar leiderschap overlijdt Lenin. De bolsjewieken benoemen zonder democratische verkiezingen de opvolger. Jozef Stalin. Onder hem wordt het land een nog strengere dictatuur met onderdrukking, vervolging en miljoenen doden. De meeste boeren wilden hun eigen land niet opgeven. Het land dat ze met Lenins hulp hadden verkregen. Geleerden zijn het nog steeds niet eens over wat het was dat Stalin naar de macht dreef, of hij echt begaan was met de revolutie of dat het hem alleen maar om de macht zelf te doen was. De Russische revolutie van 1917 betekent een nieuwe tijd voor Rusland, die van de Sovjet-Unie. Maar dat niet alleen. Het is ook de introductie van het communisme in de wereld. Een ideologie die tot op de dag van vandaag een grote rol speelt. Dit was het begin van de Sovjet-Unie. Je zou kunnen zeggen dat zonder de gebeurtenis hier in dit paleis in dit park, het communisme nooit heeft bestaan. De Sovjet-Unie nooit heeft bestaan en ook de hele vorige eeuw, die grotendeels werd bepaald tussen de tegenstelling tussen kapitalisme en communisme. De Tweede Wereldoorlog, de Koude Oorlog die daarop volgde is eigenlijk het gevolg van de gebeurtenissen hier in 1917. Ja de vraag is of het communisme de boeren en arbeiders gebracht heeft waar ze op hoopten. Hoewel de heerschappij van de tsaren na de Russische revolutie is gestopt heeft het leiderschap van Lenin en later Stalin grote overeenkomsten met dat van een tsaar. Er is namelijk geen vrijheid van meningsuiting en elke vorm van tegenstand wordt hard onderdrukt. Ja, de belofte van gelijkheid blijkt dan ook een illusie. En ook vandaag de dag zijn de ongelijkheid en onderdrukking in Rusland nog groot. Wat je ziet is dat dat inderdaad na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie die enorme verschillen tussen arm en rijk weer naar boven zijn gekomen. Met Poetin als nieuwe tsaar? Met Poetin als nieuwe tsaar. Die parallellen, die kan je natuurlijk ook trekken.

Voordat Oekraïne werd aangevallen door Rusland in 2022, was het een onafhankelijk land. Maar door de jaren heen is Oekraïne vaak de speelbal geweest van andere grootmachten, zoals de Sovjet-Unie van Stalin. Meer weten? Klik op de afbeelding om de story te lezen.

Story over de geschiedenis van Oekraïne

Hoe is Oekraïne ontstaan?

Rusland is in veel opzichten anders dan Nederland, alleen al vanwege het Russische alfabet. Toch ligt Rusland voor een deel in Europa. Wat weet jij van de geschiedenis van Rusland, de cultuur en het klimaat? Klik op de afbeelding om de quiz te starten.

Quiz over het grootste land ter wereld

Wat weet jij over Rusland?

Na de Tweede Wereldoorlog breekt een periode van gewapende vrede aan: de Koude Oorlog. Het kapitalistische Amerika en de communistische Sovjet-Unie komen lijnrecht tegenover elkaar te staan. Dwars door Europa verrijst een IJzeren Gordijn, dat oost scheidt van west. De machtsblokken dreigen met kernwapens, maar tot een echte oorlog tussen Amerika en de Sovjet-Unie komt het niet. In deze tijdlijn zie en lees je alles over de Koude Oorlog: van het oplopen van de spanningen, de wapenwedloop en de ruimterace tot het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.     

Tijdlijn over de gewapende vrede tussen oost en west

De Koude Oorlog

In de 17e eeuw beleeft de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden gouden tijden. Daarna komt er steeds meer kritiek op het systeem van stadhouders. Tegenstanders van de stadhouders noemen zichzelf de ‘patriotten’, wat ‘landgenoten’ betekent. In 1787 proberen ze de macht over te nemen, wat mislukt. Totdat ze hulp krijgen van Frankrijk en de stadhouder voorgoed wordt verjaagd.

Quiz over machtsstrijd in de Republiek

Wat weet jij over de patriotten?

Wat was de Russische Revolutie?

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Wat leidde tot de Eerste Wereldoorlog? Wat is er gebeurd tijdens de Cubacrisis en waarom stond er een grensmuur middenin Berlijn? In FF terugspoelen kijken we terug naar het verleden. Wat is er gebeurd en wat zijn de gevolgen?

FF terugspoelen programma afbeelding

FF terugspoelen

In 1917 vinden er grote volksopstanden plaats in Rusland. Dit kennen we als de Russische Revolutie. Onder leiding van Vladimir Lenin grijpen de bolsjewieken tijdens deze revolutie de macht. Gebeurtenissen die de wereld hebben veranderd.

Burgers en stoommachines

De communisten aan de macht in Rusland

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Strooigoed en pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.