Name: Topstukken van het Rijksmuseum
Uploaded: 2018-01-16T00:00:00+01:00
Duration: 6 min 38 s
Description: Feesten zijn van alle tijden. Rondleider Sander van het Rijksmuseum gaat op zoek naar schilderijen waarop we kunnen zien hoe mensen vroeger feest vierden.

Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Hoera! We vieren allemaal wel eens een feestje, bijvoorbeeld omdat je jarig bent, omdat er iets te vieren is in het dorp of in je stad of omdat we gewonnen hebben met voetbal! En wat denk je van koningsdag, carnaval en sinterklaas.

Ik kan je vertellen: dat wij Nederlanders van feestjes houden is niet nieuw. Zolang er mensen bestaan wordt er al feest gevierd. En net als dat we nu onze leukste partyfoto’s aan iedereen willen laten zien – kijk, hier vier ik …. – zo maken kunstenaars vroeger schilderijen van feestgedruis. In 1665, dat is dus meer dan 350 jaar geleden, schilderde David Teniers (II) dit kunstwerk: de Boerenkermis.

Er is op dit schilderij veel te zien over de manier waarop dorpsbewoners in die tijd feest vieren. En het is niet eens zo heel anders dan tegenwoordig. Kijk, voor deze herberg dansen de boeren op de muziek van deze muzikant. Groepen mensen zitten gezellig te eten en te drinken aan lange tafels. Deze jongens hebben een bierpul in hun hand, dit meisje haalt nog wat drinken uit de waterput en op de zolder van de herberg hangt iemand de vlag uit! Er gebeurt ontzettend veel op dit schilderij, je ontdekt steeds nieuwe dingen. Iedereen heeft een leuke tijd en is vrolijk. Behalve dan deze man [linksvoor], hij heeft wat te veel gedronken en moet overeind geholpen worden. Zo heeft een boerenfeest er dus uitgezien, een feest van de gewone mensen. 
De schilderijen hier in het Rijksmuseum geven een mooi inkijkje in het dagelijks leven in de Gouden Eeuw in Nederland. We kunnen scenes zien uit het leven van mensen uit allerlei verschillende lagen van de bevolking. En wat bindt hen allemaal? Ze houden wel van een feestje. Maar rijk en arm vieren het wel een tikkie anders.

Dit is namelijk ook een feest, maar dan voor de elite; de rijkere mensen. Iedereen is rustig en niemand misdraagt zich. Het ziet er misschien wat stijfjes uit, maar de mensen op het schilderij hebben het vast goed naar hun zin. Ze vieren namelijk dat Nederland onafhankelijk is geworden na tachtig jaar oorlog voeren tegen Spanje. De mannen zijn lid van de schutterij van Amsterdam. Een soort politie die de stad moet beschermen. Alleen rijke en machtige mannen worden geportretteerd. We zien een grote groep mannen in mooie, dure, kleurrijke kleding, die zich hebben verzameld rondom een tafel. De aanvoerders van de schutterij schudden elkaar de hand als teken van vrede en er wordt veel gegeten en gedronken. Ze eten brood, olijven, er gaat een drinkhoorn rond en er wordt zelfs een speciale kalkoenpastei aangerukt. Kijk, hierboven!
En bevrijding na een periode van oorlog vieren tegenwoordig nog steeds. Maar dan niet van de tachtigjarige oorlog maar van de tweede wereldoorlog. Maar Bevrijdingsdag van nu ziet er net even anders uit…
Schilders die een kunstwerk maken over feesten geven het soms ook een andere boodschap mee. Ze willen bijvoorbeeld het verschil tussen rijke en arme mensen laten zien.
 
Op dit schilderij van Adriaen Pietersz. Van de Venne worden op het eerste gezicht de bezoekers van de feestelijke paardenmarkt in Valkenburg geportretteerd. Er staan tenten, er rijden mensen op hun paard en er is veel publiek. Ze komen kijken naar Prins Maurits en zijn broer Frederik Hendrik. Kijk, daar zitten ze in de koets. Om hen heen zie je rijke mensen staan, in mooie glimmende kleding. Maar er zijn ook flink wat arme sloebers te zien. 
Van de Venne wil met zijn werk het verschil laten zien tussen de manier waarop welgestelde en arme mensen leven.  Hij portretteert de adel als sjieke, nette mensen en het gewone volk als dieven, dronkenlappen, vechtersbazen, en viezeriken. En met hém gaat het ook niet helemaal goed. 

De schilder maakt gebruik van stereotypen in zijn werk: de boer, de dronkaard, de arme sloeber, met veel overdrijving worden de volkse figuren neergezet als een slecht voorbeeld van menselijk gedrag. De schilderijen worden in de 17e eeuw vaak gekocht door zeer rijke burgers, die wel kunnen lachen om die chaotische taferelen. De stereotype weergaven dienen als een soort leedvermaak, het rijke publiek kan zich verheven voelen boven de armere mensen. Maar het dient ook als waarschuwing: pas op, zo moet je niet leven.
Dan is er nog één feest dat we nog steeds kennen na al die honderden jaren, en wat zowel rijke als armere mensen vieren: Sinterklaasavond. 
Moet je eens kijken: in 1665 maakt Jan Steen dit schilderij over het Sint-Nicolaasfeest. Al eeuwenlang krijgen kinderen in december cadeautjes van de Sint, als ze braaf zijn geweest tenminste. Op de vloer staat een mand met koeken peperkoek, bij de schoorsteen zingen de kinderen een sinterklaaslied. Het meisje vooraan heeft een emmer vol cadeautjes gekregen. En waarom dit jongetje zo verdrietig is? Hij kreeg wel de roe, een bosje takken. Misschien is hij niet lief geweest? Ook hier dus een verborgen boodschap in het schilderij!

In de tijd van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden viert de Hollandse schilderkunst haar hoogtijdagen. Meesterschilders als Johannes Vermeer en Frans Hals zijn succesvol. Maar de bekendste meester uit die periode is toch wel Rembrandt van Rijn. Zijn werken hangen tentoongesteld over de hele wereld en zijn beroemdste schilderij is de Nachtwacht. 

Quiz over een Hollandse meester

Wat weet jij over Rembrandt?

In deze interactieve schoolplaat ontdek je meer over het kleurgebruik van Rembrandt, de emoties die dit grote schilderij oproept en vrouwen in de schilderkunst. Klik op de paletten om de video’s met de vragen te bekijken. Achter de andere knoppen vind je meer informatie, handig bij het achterhalen van de antwoorden. Zo ontdek je allerlei geheimen van dit beroemde schilderij.

Interactieve schoolplaat over de geheimen van dit grote schilderij van Rembrandt

Achter de Nachtwacht

Er zijn van die schilderijen die je gewoon moet kennen. De Nachtwacht en de Mona Lisa bijvoorbeeld. Maar weet je ook wie ze gemaakt heeft? Kies bij elke afbeelding de juiste kunstenaar of bekijk de video voor het antwoord!

Quiz over kunstwerken en hun makers

Herken het schilderij

Vincent van Gogh wordt nu gezien als een van de grootste kunstschilders aller tijden. Maar tijdens zijn leven wil niemand zijn schilderijen hebben. Van Gogh is bekend om zijn manier van schilderen, zijn zelfportretten, zonnebloemen en het afsnijden van zijn oor. Test je kennis over deze wereldberoemde schilder in de quiz. 

Quiz over de wereldberoemde schilder

Wat weet jij over Vincent van Gogh?

Topstukken van het Rijksmuseum

Naar de interactieve schoolplaat van het Rijksmuseum

In het Rijksmuseum in Amsterdam vind je belangrijke kunstwerken uit de Gouden Eeuw. Wat is het verhaal achter topstukken zoals De Nachtwacht van Rembrandt, Het Melkmeisje van Vermeer en andere kunstwerken?

Rijksmuseum header

Zoom in op het Rijksmuseum

Feesten zijn van alle tijden. Rondleider Sander van het Rijksmuseum gaat op zoek naar schilderijen waarop we kunnen zien hoe mensen vroeger feest vierden.

Beeldend en bouwkunst

Feest in het Rijksmuseum

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.