Name: De verzorgingsstaat in de filosofie
Uploaded: 2010-06-03T22:00:00+02:00
Duration: 2 min 7 s
Description: In Nederland krijgen werklozen een uitkering en ouders kinderbijslag. Nederland is namelijk een verzorgingsstaat. Rob Wijnberg legt uit dat veel filosofen het niet eens waren over het nut van zulke overheidsbemoeienis.

Klas 4/5/6

Nederland is een verzorgingsstaat. Dat betekent dat de overheid het onderwijs financiert, de ziekenhuizen betaalt en mensen die niet kunnen werken in hun levensonderhoud voorziet. Oftewel: de overheid verzorgt haar burgers. Bovendien is ook de arbeidsmarkt sterk gereguleerd: werknemers en werkgevers worden vertegenwoordigd door vakbonden en als er werkloosheid dreigt, zal de staat investeringen doen om meer werkgelegenheid te creëren.
Het heeft tientallen jaren gekost om zo’n verzorgingsstaat op te bouwen, maar inmiddels vinden we het heel normaal dat ze er is. In de filosofie is dat echter helemaal niet vanzelfsprekend. Wat precies de functie van een overheid moet zijn, daarover hebben filosofen altijd sterk van mening verschild. 
Zo zijn er aan de ene kant filosofen die vinden dat de overheid zo klein mogelijk moet blijven - de zogenoemde minimale staat. Aanhangers van deze visie, zoals de Engelsman John Stuart Mill, vinden dat de functie van de staat beperkt moet blijven tot het handhaven van de veiligheid. Daartoe heeft zij slechts een politiemacht, een rechterlijke macht en een leger nodig. Zaken als gezondheidszorg en onderwijs vallen buiten haar verantwoordelijkheid, omdat overheidsbemoeienis daar te veel ten koste zou gaan van de vrijheid van burgers, vindt Mill. Burgers kunnen beter zelf hun scholen en ziekenhuizen oprichten en organiseren. 
Helemaal aan de andere kant staan de filosofen die geloven in een zogenoemde opvoedersstaat. Deze denkers, waaronder de Engelsman Thomas Hobbes, pleiten juist voor veel overheidsinvloed en sterke controlerende instituties. Dat dat ten koste gaat van de vrijheid van burgers is niet erg, zegt Hobbes, want de staat is een soort ouder, die de burger moet leren wat goed en slecht is. Laat je alles maar aan burgers zelf over, dan zullen zij de verkeerde keuzes maken, denkt hij. De staat moet dus sterk zijn, anders loopt alles uit de hand. 
Wat de beste functie van de overheid is, is dus vooral een kwestie van mensbeeld: zijn mensen te vertrouwen of niet? Denk je van wel, dan hoeft de staat niet zoveel invloed te hebben. Maar denk je van niet, dan moet de staat machtig en groot zijn, om de burgers in de gaten te houden. Wat denken jullie: als de leraar nu het lokaal uitloopt, gaan jullie dan rustig aan het werk? Of wordt het dan één grote chaos in de klas? 

Klas 1/2/3

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Actievoerders die zich vastlijmen aan gebouwen, soep over kunstwerken heen gooien of snelwegen blokkeren: de acties van Extinction Rebellion halen vaak het nieuws. Hiermee willen ze aandacht vragen voor klimaatverandering. Wie zit er achter Extinction Rebellion? Klik op de afbeelding om de story te lezen. 

Story over een vreedzame klimaatbeweging

Wat is Extinction Rebellion?

Volgens artikel 1 van de grondwet moet de overheid iedereen gelijk behandelen. Behalve als situaties verschillen. Ook discriminatie is verboden. Hoe beschermt de overheid ons daartegen? Lees het in de story op NPO Kennis.

Story over gelijkheid

Zijn alle burgers gelijk voor de overheid?

We reizen allemaal wel eens met het openbaar vervoer. In Nederland werkt de overheid samen met bedrijven om ervoor te zorgen dat het OV rijdt. Hoe dat werkt, lees je in deze story op NPO Kennis.

Story over de kosten van het openbaar vervoer

Wie betaalt de prijs van het OV?

Van Aristoteles tot Kant: grote denkers hebben veel invloed gehad op hoe wij de wereld zien. Maar wat was de kern van hun boodschap? Human heeft het samengevat in mooie, informatieve animaties.

Grote geesten

HUMAN: Grote geesten

Van de Oude Grieken tot de Dalai Lama: veel wijsheden hebben we aan filosofen te danken. Maar weet jij welke uitspraak bij welke denker hoort? Start de quiz, kies bij elk citaat het juiste antwoord en bekijk de video als je het niet weet. 

Quiz over quotes van grote denkers

Weet jij van die deze filosofische uitspraken zijn?

De verzorgingsstaat in de filosofie

Werkblad: Verzorgingsstaat

Maatschappelijke vraagstukken vanuit de domeinen: rechtsstaat, parlementaire democratie, verzorgingsstaat en pluriforme samenleving.

Programmaheaders

Dossier maatschappijleer

In Nederland krijgen werklozen een uitkering en ouders kinderbijslag. Nederland is namelijk een verzorgingsstaat. Rob Wijnberg legt uit dat veel filosofen het niet eens waren over het nut van zulke overheidsbemoeienis.

Organisatie en bestuur

Wel of geen overheidsbemoeienis?

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.