Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Op 7 oktober 2023 valt de militante Palestijnse beweging Hamas vanuit Gaza Israël aan. Israël verklaart Hamas daarop de oorlog. Een nieuw hoofdstuk in dit gebied, dat een geschiedenis kent van conflicten en oorlogen. Wat is er aan de hand in Israël en de Palestijnse gebieden? 

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Gaza is een smalle kuststrook in het Midden-Oosten. Er wonen 2 miljoen Palestijnen die het gebied niet uit kunnen, want de grenzen worden streng bewaakt. In Gaza is de militante Islamitische beweging Hamas aan de macht. Wat is de Gazastrook voor gebied? Lees er alles over in de story op NPO Kennis.

Story over de kuststrook Gaza

Wat is de Gazastrook?

In Gaza is de Islamitische Palestijnse beweging Hamas aan de macht. Internationaal wordt Hamas als terreurorganisatie beschouwd. Wat is het doel van Hamas? En waarom laait het geweld tussen Hamas en Israël weer op? Klik op de foto op naar de story te gaan. 

Story over de Palestijnse beweging

Wat is Hamas?

Groep 6/7/8

Israël bestaat pas sinds 1948 en staat bekend als 'het land van melk en honing'. Hoeveel weet jij over dit Midden-Oosterse land? Test je kennis in de quiz!

Quiz over het land van melk en honing

Wat weet jij over Israël?

Tot in de jaren 90 bestaat er in Oost-Europa een groot verenigd land met de naam Joegoslavië. Maar na het overlijden van President Josip Tito, kiezen steeds meer landen voor onafhankelijkheid. In Bosnië breekt door onenigheid tussen Bosnische-Serven en Bosnische moslims een burgeroorlog uit. De Verenigde Naties stelt een Nederlands leger aan om de moslimenclave Srebrenica in het land te verdedigen. Maar doordat het leger niet goed genoeg bewapend is, weet het Servische leger de enclave in de zomer van 1995 onder de voet te lopen. De mannen uit de stad worden vermoord. Deze massamoord is de grootste genocide in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. 

Quiz over oorlog in voormalig Joegoslavië

Wat weet jij over Srebrenica?

Het land Israël bestaat sinds 1948. Het werd opgericht vlak na de Tweede Wereldoorlog. In die oorlog werden 6 miljoen Joden vervolgd en door nazi’s vermoord in concentratiekampen. Na de oorlog besloten internationale leiders dat Joden, die verspreid over de hele wereld woonden, een eigen land moesten krijgen als ze dat willen. Een veilige plek om te wonen. Dat was dit gebied in het Midden-Oosten, dat tot die tijd nog Palestina heette. Dat werd dus het land Israël. De Joden vinden het een goede plek. Het is de plek waar duizenden jaren geleden het jodendom is ontstaan. Zij zijn dus blij met Israël. Maar de inwoners van het gebied, de Palestijnen, zien de veranderingen niet zitten. Een groot aantal Palestijnen moet verhuizen, terwijl ze er al heel lang wonen. Beide groepen hebben er belangrijke heilige plaatsen, vooral in de hoofdstad Jeruzalem. Voor de Israëliërs hebben die te maken met het jodendom, voor de meeste Palestijnen met de islam. 
Het gaat snel mis tussen de Israëliërs en de Palestijnen. Er ontstaan gevechten en er is veel geweld. Aan beide kanten vallen veel slachtoffers. In totaal slaan meer dan 700.000 Palestijnen op de vlucht. Uiteindelijk wordt het land verdeeld in een Israëlisch deel en in Palestijnse gebieden, zoals Gaza en de Westelijke Jordaanoever. 
Er zijn grote verschillen in de leefomstandigheden van de Palestijnen en de Israëliërs. Israël heeft een goede economie en een erg sterk leger. De Palestijnse gebieden zijn een stuk armer en hun wapens zijn veel minder krachtig. Bij allebei de groepen blijven er zorgen en ontevredenheid. Zowel Israëliërs als Palestijnen voelen zich vaak onveilig of bedreigd en beide groepen blijven vinden dat zij het meeste recht hebben op het land. 
Op sommige plekken bouwt Israël een hek en een hoge muur om Palestijnse gebieden om zich te beschermen tegen aanslagen. Maar de Palestijnen zien het anders. Ze kunnen het gebied bijna niet meer uit en ze voelen zich gevangen en onderdrukt. 

De onrust in het gebied is er nog altijd. Vaak wordt er gevochten, soms is het zelfs oorlog. Bij het geweld vallen veel gewonden en doden. Bij de Israëliërs, maar vooral aan de Palestijnse kant. Als er nieuws is over geweld in Israël en de Palestijnse gebieden, volgen mensen over de hele wereld wat er gebeurt. Het is een ingewikkeld en gevoelig onderwerp waar veel mensen een sterke mening over hebben. Andere landen bemoeien zich er soms mee. Ze zeggen dan dat het geweld moet stoppen. Vaak is het dan weer een periode rustig in het gebied, maar het duurt meestal niet lang voor het weer misgaat.

Waarom is er al jaren geweld in Israël en de Palestijnse gebieden?

In het nieuws gaat het vaak over Israël en de Palestijnse gebieden, zoals Gaza en de Westelijke Jordaanoever.
Er is vaak geweld en er zijn gevechten. In deze video legt Het Jeugdjournaal uit waarom.

Zowel Palestijnen als Israëliërs zijn niet tevreden

Danny in Arabistan in de klas

Presentator Danny Ghosen reist af naar Palestina. Palestina bestaat uit twee gebieden: de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever, voorheen de Palestijnse Gebieden genoemd. In de Gazastrook ervaart hij hoe het is om te moeten overleven in een stad die al tien jaar van de buitenwereld is afgesloten. Om van Israël naar Gaza te komen moet Danny één van de meest bewaakte grenzen oversteken.

Palestina

Het geweld in Israël en de Palestijnse gebieden, een onderwerp dat vaak felle reacties oproept en waar grote verdeeldheid over is, wat het moeilijk maakt daar iets over te vertellen. Toch ga ik het doen. De geschiedenis in dit gebied kent veel spanningen en oorlogen en recent laait het geweld weer op. Daarbij speelde deze straat in Jeruzalem een rol, waar vier Palestijnse families uit hun huis zouden worden gezet. Het geweld nam snel toe. In verschillende steden wordt op straat gevochten en over en weer worden bommen of raketten afgeschoten. Wij leggen je uit waarom het geweld in Israël en de Palestijnse gebieden nu opnieuw is geëscaleerd. 
Wie dit geweld wil begrijpen, moet eerst mee terug in de tijd. Belangrijk daarbij: Het is onmogelijk om in tien minuten de volledige geschiedenis te vertellen. Voor nu gaan we eerst naar 14 mei 1948, sindsdien voor Israëliërs een feestdag, maar voor Palestijnen een zwarte dag. Dat zit zo. Op die datum stichtten Joden de staat Israël. In dit gebied. Dat is tot dan het Brits mandaatgebied Palestina. De Britten maken daar dus de dienst uit en beloofden al langer dat de Joden zich daar mochten vestigen, een eigen staat. Iets wat de Arabische inwoners overigens ook werd beloofd. De belofte aan de Joden stond vast in de Balfour-declaratie van 1917, waarna mondjesmaat Joden naar Palestina vertrokken. De stroomversnelling kwam na de Tweede Wereldoorlog, nadat nazi-Duitsland 6 miljoen Joden systematisch tijdens de Holocaust had vermoord. Israël zou een plek moeten worden waar Joden veilig zijn en dat vonden niet alleen de Britten, dat vond vrijwel de hele westerse wereld. De Joden zien het als een terechte invulling van een lang gekoesterde wens voor hun eigen staat. Het is dezelfde plek als waar het jodendom duizenden jaren geleden ontstond en waarvandaan Joden werden verjaagd. Maar in het gebied wonen Arabische inwoners en vechten Joodse en Arabische milities over wie waar mag wonen. Ook al voordat de staat Israël werd uitgeroepen. Uiteindelijk werden voor en na de oprichting tot 1949 ruim 750.000 Arabische inwoners verdreven, of ze sloegen zelf op de vlucht. Sommigen van hen vluchtten naar buurlanden, anderen komen bijvoorbeeld in de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever terecht. Ze belanden onder andere in vluchtelingenkampen. De Palestijnen noemen deze periode de nakba, de catastrofe. 
Oké, het gaat dus om dit stuk land dat in 1949 zo is verdeeld. Het gebied heeft enorme betekenis voor verschillende religies. Vooral de stad Jeruzalem. Die is uiterst heilig. Met als belangrijk middelpunt het oude ommuurde centrum, de oude stad. In het jodendom en de islam is de Tempelberg die daar staat van grote betekenis. Het is de plek waar Abraham een altaar gebouwd zou hebben om zijn zoon Izaak aan God te offeren en waar later twee Joodse tempels zijn gebouwd en vernietigd. Moslims geloven dat de profeet Mohammed hier naar de hemel ging. Later werd hier de Al-Aqsamoskee neergezet, één van de heiligste plekken binnen de islam. En voor christenen is Jeruzalem de stad waar Jezus sterft aan het kruis en opstaat uit de dood. Op de plek waar dat zou zijn gebeurd staat de Heilige Grafkerk. Omdat Jeruzalem voor zoveel mensen zo belangrijk is, is er bij het stichten van de staat Israël speciale aandacht voor de stad. Na het eind van de oorlog in 1949 is de stad opgesplitst in Oost- en West-Jeruzalem. Oost voor Jordanië en de Palestijnse Arabieren, West voor de Israëliërs. Er volgen jaren van oorlog en geweld die zeker belangrijk zijn en waar cruciale gebeurtenissen in plaatsvinden. Maar zoals gezegd, het is onmogelijk om alles te vertellen. Wat wel belangrijk is om de situatie van nu te begrijpen, is de Zesdaagse Oorlog in 1967, een oorlog tussen Israël en Arabische buurlanden. Israël bezet dan ook onder andere Oost-Jeruzalem, de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Sindsdien beschouwt Israël niet alleen West-Jeruzalem, maar ook Oost-Jeruzalem als Israëlisch grondgebied. Een groot deel van de internationale gemeenschap en de Palestijnen zelf zijn daartegen. Volgens het internationaal recht is het bezet Palestijns gebied. "De acties van Israëlische veiligheidstroepen zijn totaal onacceptabel." 
Er komen steeds meer Joden wonen in Oost-Jeruzalem, terwijl het dus wordt gezien als bezet Palestijns gebied. De Israëliërs die daar komen wonen, worden daarom kolonisten genoemd. 
Dus heel kort samengevat: al eeuwen gaat het eigenlijk om de vraag: Van wie is welke grond in dit gebied? Een beladen vraag die voor spanningen blijft zorgen. Een paar jaar geleden bijvoorbeeld, toen de voormalige Amerikaanse president Trump de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem verplaatste. "We erkennen eindelijk dat wat voor de hand ligt. Dat Jeruzalem de hoofdstad van Israël is." Het versterkte de Israëlische claim dat heel Jeruzalem van hen is. Trumps besluit stuitte internationaal op veel verzet. 
"Dit is een betreurenswaardig besluit dat Frankrijk niet goedkeurt. Het gaat in tegen het internationale recht en tegen resoluties van de VN-Veiligheidsraad." 

En recent veroorzaakte een rapport van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch ophef. Zij concludeerde dat Israël een apartheidsbeleid voerde voor Palestijnse inwoners, waar Israël meteen fel op reageerde. De regering noemt het onwaar en het ondermijnt het bestaansrecht van Israël als staat voor het Joodse volk, zei een minister. 
Nu je dit allemaal weet, terug naar nu. Ook begin mei is Jeruzalem weer het centrum van geweld. Specifieker, de wijk Sheikh Jarrah in Oost-Jeruzalem, waar vier Palestijnse families dus uit hun huis dreigen te worden gezet. In deze wijk wonen vooral Palestijnen. Want weet je nog, die 750.000 vluchtelingen die in 1948 hun huis uit moesten? Een klein deel van hen kreeg hier een woning. "Dit is mijn grootvaders huis. Ik ben hier geboren. Hier speelde ik met de buren, mar nu wonen er Israëlische kolonisten naast ons. We moeten op zoek naar een nieuw huis. Dat is niet makkelijk." 
De situatie in deze wijk staat niet op zichzelf. Sinds de oprichting van de staat Israël worden Palestijnse gezinnen vaker gedwongen uit hun huis gezet om plaats te maken voor Israëlische kolonisten. "Ze moeten weg. 'Wat vindt u daarvan?' Geweldig. Het werd eens tijd." 

Israëliërs spannen rechtszaken aan tegen Palestijnse bewoners met de claim dat de grond volgens de wet van hen is. Zit zo. Volgens de Israëlische wet hebben Joden het recht om grondgebied dat ooit gedocumenteerd Joods was terug te krijgen. Maar omdat Oost-Jeruzalem dus bezet gebied is, vindt de internationale gemeenschap dat Israël niet méér Israëli's in dat deel van de stad mag vestigen. Bovendien, Palestijnen kunnen geen aanspraak maken op een vergelijkbare wet. Zij kunnen hun oorspronkelijke huizen van vóór 1948 in Israëlisch gebied niet opeisen. De Verenigde Staten, de Europese Unie en de Verenigde Naties roepen Israël op te stoppen met de huisuitzettingen, maar daar geeft Israël tot nu toe nog geen gehoor aan. Deze zaak speelt in een tijd dat het überhaupt onrustig is in Israël en de Palestijnse gebieden, een paar dingen spelen daarbij een rol. Tijdens de ramadan is de sfeer vaker gespannen tussen Israëliërs en Palestijnen en door de coronapandemie hebben mensen het moeilijk gehad, onder andere door beperkende maatregelen. Volgens de Israëlische politie om te voorkomen dat er veel mensen zouden samenkomen in coronatijd, zetten ze hekken rondom de Damascuspoort, voor moslims een belangrijke ontmoetingsplek tijdens de ramadan. Dat besluit zorgde voor spanningen. Al jaren probeert Israël zijn greep op Oost-Jeruzalem te versterken en de ruimte voor Palestijnen in te perken. En dan is er nog het opkomend rechts-extremisme in Israël, bijvoorbeeld van het joodse Lehava, een groep die zich ook nu nadrukkelijker mengt in de onrust van de afgelopen weken en provoceert. Wat op de achtergrond ook nog meespeelt: dat de Palestijnse president Abbas de eerste verkiezingen in 15 jaar uitstelde. Hij zegt: Israël laat geen verkiezingen toe in Oost-Jeruzalem, dus ik stel ze uit. Maar Israël heeft er nog geen besluit over genomen. 
"In deze moeilijke situatie hebben we besloten de verkiezingen uit te stellen tot ook de Palestijnen in Jeruzalem hun stem mogen uitbrengen." 

Palestijnen verwijten Abbas dat hij alles uitstelt omdat hij er zelf niet goed voorstaat in de peilingen. En ze vinden dat hij te veel naar Israël luistert en een corrupt bewind voert. Dit alles zorgt voor een mix van woede, frustratie en oplopende spanningen. Zo ook tijdens het laatste vrijdaggebed van de ramadan. Nadat Palestijnen stenen en molotovcocktails gooiden, kwamen Israëlische agenten in de Al-Aqsamoskee en gebruikten daar geweld. Honderden Palestijnen en zo'n twintig Israëlische agenten raakten toen gewond. Het geweld escaleert. Hamas schiet raketten af op Israël. "We zaten in een schuilkelder toen er een bom ontplofte. Het was heel beangstigend." 

En Israël bombardeert gericht doelen in de Gazastrook, vaak met een waarschuwing vooraf. Aan beide kanten vallen slachtoffers. Tot nu toe zijn dat er meer aan Palestijnse zijde. Volgens experts komt dat vooral doordat Israël in de gewapende strijd technologisch superieur is aan zijn tegenstander. Zij hebben bijvoorbeeld een luchtverdedigingssysteem en veel geavanceerder militair materieel. Er zijn grote zorgen dat de gewapende strijd nog lang zal duren. Hoe dit verder gaat, is afwachten. Wij houden het in ieder geval voor je in de gaten.

Het geweld in Israël en de Palestijnse gebieden uitgelegd

Het geweld in Israël en de Palestijnse gebieden escaleert. Van straatgevechten tot raketbeschietingen en bombardementen. NOS op 3 legt je beknopt uit waarom het geweld juist nu weer is opgelaaid.
Deze video is gepubliceerd in mei 2021. Door de snel ontwikkelende actualiteit kan de beschikbare kennis sindsdien zijn veranderd.

Een langlopend conflict

De militante Palestijnse beweging Hamas ontstaat in de jaren tachtig. Hamas is letterlijk de islamitische verzetsbeweging van de Palestijnen en het is een soort van tegenhanger van wat de PLO was in de zestiger en zeventiger jaren. Hamas is in de tachtiger jaren ontstaan. Het Palestijnse verzet was al veel langer aan de gang tegen die bezetting, maar dat verzet was altijd van buitenaf. Dus dat waren Palestijnse guerrilla's, die zaten in Jordanië of in Libanon en die bestookten vandaaruit Israël, dus de grenzen van Israël. En toen kwam, tot schrik van Israël, in de tachtiger jaren een verzet van binnenuit, dus van de Palestijnen die in de bezette gebieden woonden. Dat heette toen de Intifada. Dat waren de opstanden en dat waren opstanden waar alleen nog stenen werden gebruikt en verder geweldloos, of in ieder geval wapenloos, waren. Hamas is al vrij snel op de lijst van terroristische organisaties gezet en dat komt ook omdat Hamas in 1994 zijn ze voor het eerst begonnen met een zelfmoordaanslag in Israël en dat zet ze natuurlijk meteen op een terroristenlijst. Vooral door de heftige tegenstand van Hamas komt er weinig terecht van de Oslo vredesakkoorden, de afspraken tussen de gematigde PLO en Israël. Maar Hamas is niet alleen een verzetsbeweging. Ze zorgen ook voor klinieken en voor voedsel en al dat soort zaken. En ze hebben een paramilitaire tak en daar zijn ze om bekend. Die vechten, die met de wapens in de handen heeft. Maar ze doen dus veel meer dan dat. Dat verklaart ook dat ze ook onder de Palestijnen heel veel draagvlak hebben. In 2006 komt Hamas aan de macht in Gaza en wint de verkiezingen. Daar zijn democratische verkiezingen geweest, die zijn keurig verlopen en daar hadden ze een een overweldigende meerderheid gehaald. Het is een militair islamitisch regime zou je bijna kunnen zeggen. Binnen Gaza zal er heel weinig kritiek zijn op Hamas. En ja, het is een dictatoriaal regime. En nogmaals, ze zijn midden in oorlogstijd, dus ze zullen zich weinig tegengeluid laten permitteren. De afgelopen vijftien jaar sluit Israël Gaza steeds verder af van de buitenwereld. Raketbeschietingen over en weer nemen toe.

Hamas is een politieke en militante beweging van de Palestijnen, opgericht in 1987. Het doel van Hamas is ‘Palestina te bevrijden van de Israëlische bezetting’ en ‘een soevereine Palestijnse staat te vestigen.’ Internationaal wordt Hamas als een terreurorganisatie gezien. 

Palestijnse islamitische beweging

Al die jaren zijn er al problemen tussen Israëliërs en Palestijnen. Dat begon na de Tweede Wereldoorlog. In die oorlog werden 6 miljoen Joden vervolgd en door de nazi's vermoord in concentratiekampen. Na de oorlog besloten internationale leiders dat Joden, die verspreid over de hele wereld woonden, een eigen land moesten krijgen. Een veilige plek om te wonen. En dat was dit gebied in het Midden-Oosten, dat tot die tijd nog Palestina heette. Dat werd toen het land Israël. De Joden vonden het een goede plek, want duizenden jaren geleden was hun geloof, het jodendom, daar ontstaan. Zij waren dus blij. Maar de inwoners van het gebied, de Palestijnen, vonden het oneerlijk en er brak een oorlog uit. 750.000 Palestijnen vluchtten weg. Volgens veel Israëliërs vertrokken mensen zelf, maar volgens de Palestijnen zijn ze weggejaagd. Uiteindelijk werd het land verdeeld in een Israëlisch deel en in Palestijnse gebieden zoals Gaza en de Westelijke Jordaanoever. De Palestijnen noemen die gebeurtenis de Nakba. Dat is Arabisch voor catastrofe of een ramp. Ieder jaar wordt dat herdacht, onder andere met optochten, dus. Wat deze dag voor veel Palestijnen betekent, vertelt Nasrah Habiballah laat die voor het Jeugdjournaal in het gebied werkt. De Nakba is al 75 jaar geleden, maar voor Palestijnen blijft het een belangrijk moment om te herdenken. En dat heeft ermee te maken dat veel Palestijnen in een lastige situatie zitten. Sommigen leven bijvoorbeeld nog steeds als vluchteling en dat komt omdat Palestijnen tot op de dag van vandaag nog geen officieel eigen land hebben.

Het conflict tussen Israël en Palestina

Na de Tweede Wereldoorlog wordt besloten dat de Joden een eigen land moeten krijgen. Dat wordt een gebied dat toen nog Palestina heette. De Palestijnen vinden het oneerlijk en er breekt een oorlog uit. Uiteindelijk wordt het land verdeeld in een Israëlisch deel en de Palestijnse gebieden. Deze gebeurtenis noemen de Palestijnen de Nakba.

Onenigheid over wie er op het gebied mag wonen

Bethlehem trekt als geboorteplek van Jezus busladingen toeristen. Maar de stad wordt ontsierd door de muur die Israël heeft opgetrokken tussen Israël en Palestina. Ersin spreekt Palestijnen die door de muur zijn afgesneden van hun grond en medische zorg. En hij probeert de muur wat mooier te maken met graffiti.

Ersin in Wonderland in de klas

Bethlehem, Palestina

Israël en de Palestijnse gebieden, zo kennen wij het nu. Maar ruim honderd jaar geleden valt dit stuk van het Midden-Oosten onder het Ottomaanse Rijk. Daar wonen dan Arabieren, en die zijn voornamelijk moslim, joods of christelijk. De bewoners verzetten zich tegen de Ottomaanse overheersing. Deels benadrukken ze dat ze Palestijnen zijn, inwoners van een land in wording: Palestina. 
Joden wonen verspreid over de wereld. Joden in Centraal- en Oost-Europa krijgen aan het eind van de 19e eeuw steeds meer te maken met discriminatie en vervolging. Intussen is het zionisme in opkomst, een beweging onder leiding van ene Theodor Herzl. Die zegt dat het Jodendom meer is dan alleen een religie. Joden zijn een volk van een nog te bepalen staat. Zo’n staat zal hen bescherming bieden. Ze zien het gebied Palestina als een goede optie: een paar duizend jaar geleden was dit het centrum van het Jodendom.  
Maar eerst moeten de Ottomanen weg uit het gebied. Dat lukt tijdens de Eerste Wereldoorlog. De Fransen, Britten en Arabieren verslaan het Ottomaanse Rijk. Na de Eerste Wereldoorlog wordt internationaal bepaald dat de Britten een mandaat krijgen om Palestina te regeren tot het op eigen benen kan staan. De bevolking is teleurgesteld, maar ook hoopvol dat de Britten weer zullen verdwijnen.
Aan de Joden hebben de Britten dan al beloofd dat ze zich hard zullen maken voor een Joods thuis in Palestina. Dat is de Balfourverklaring, verwijzend naar de Britse minister van Buitenlandse Zaken. Er komen steeds meer Joden uit de hele wereld naar Palestina. Ze wonen  vaak in nederzettingen. De Arabische bevolking vindt dat hun land wordt ingepikt en komt in opstand. In reactie daarop verminderen de Britten even de Joodse immigratie naar Palestina. 
Maar dan: een nieuwe grote internationale oorlog. De Tweede Wereldoorlog heeft grote gevolgen voor de Joden in Europa. Zo’n 6 miljoen Joden worden vermoord. Dit maakt het verlangen om een eigen Joodse staat te stichten nog urgenter. Een deel van de overlevenden vertrekt naar Palestina.  
Na de Tweede Wereldoorlog zien de Joden een goede kans om hun droom te verwezenlijken. Het moment dat het mandaat van de Britten over dit gebied afloopt komt dichterbij. Precies 1 dag voor dat moment, op 14 mei 1948, roepen de Joden, onder leiding van Ben Gurion de staat Israël uit. De vreugde onder Joden is groot. Maar nog tijdens de feestviering breekt een nieuwe oorlog uit. Arabische buurlanden vallen de jonge staat binnen. 
Zij doen dat met het opdelingsplan van de Verenigde Naties in hun hand.  Een half jaar eerder heeft de VN een plan gemaakt voor de verdeling van Palestina en aangegeven welk stuk Joods wordt en welk gebied Palestijns. De Arabische buurlanden willen de gebieden veilig stellen die naar de Palestijnen zouden gaan. Bijna een jaar lang vechten ze tegen Israëlische troepen. Jordanië neemt de westelijke Jordaanoever in. Egypte de Gazastrook. Maar ze krijgen lang niet alle gebieden die ze willen hebben. Zo’n 60 procent van gebied dat de VN had toegewezen aan de Palestijnen, valt juist in handen van Israëlische troepen. Zo ook West-Jeruzalem, dat volgens de VN onder internationaal gezag zou moeten komen. 
Dit heeft grote gevolgen voor de Palestijnen: de oorlog leidt tot vluchtelingenstromen. Uiteindelijk belanden zo’n zevenhonderdduizend Palestijnen in de buurlanden. De Palestijnen noemen deze gebeurtenis ‘Al Nakba’, de catastrofe. 
De gevluchte Palestijnen maken in de eerste jaren plaats voor zo’n 700.000 Joden die zich in Israël vestigen. In de jaren daarna emigreren nog meer Joden uit de hele wereld naar Israël.  
Er zullen algauw nieuwe spanningen ontstaan tussen Joden en Palestijnen. Inzet zijn de exacte grenzen van het jonge land of zelfs de vraag of Israël wel mag bestaan. Een andere belangrijke vraag is in hoeverre de gevluchte Palestijnen mogen terugkeren. 
Dit vraagstuk wordt symbolisch weergegeven met een sleutel: gevluchte Palestijnen bewaren vaak nog de sleutel van het huis waar zij zelf, of hun voorouders woonden tot ze er werden verdreven door Israëlische troepen.

Het Midden-Oosten

Eind 19e eeuw leven Joden verspreid over de wereld en is er geen Joodse staat. Dat verandert na de Tweede Wereldoorlog. Joden willen dan een eigen staat om zich te kunnen beschermen tegen discriminatie en Jodenvervolging. Dat gebeurt in Palestina, een land waar de Joden 2000 jaar geleden hebben geleefd. In 1948 roepen de Joden het land Israël als eigen Joodse staat uit. Dit tot ongenoegen van de Palestijnen die inmiddels in het gebied wonen.

Een nieuw land: Israël

Er zijn weinig conflicten die zoveel losmaken als het Palestijns-Israëlische conflict. De regio heeft een geschiedenis van geweld, talloze oorlogen en bloedige conflicten. Ook nu weer. Met de grootste aanval op Israëlisch grondgebied in vijftig jaar. En ongekend bloedige aanvallen door Israël. Het speelt zich allemaal hier af in Israël en de Palestijnse gebieden. In deze video zoomen we in op de plek waar de Palestijnse militanten die Israël aanvielen vandaan komen de Gazastrook. Een plek die de afgelopen decennia zo vaak in het nieuws kwam en waar het leven zwaarder en zwaarder wordt. Dit is de Gazastrook, een piepklein stukje land waar de hele wereld over gehoord heeft. Zoals ik al zei, er zijn maar weinig conflicten die zoveel losmaken als deze. Een video hierover is dus al snel beladen. Er is ontzettend veel te vertellen over de Gazastrook en het grotere conflict. Maar de hele geschiedenis uitleggen in één video, dat gaat simpelweg niet. Dus we maken grote stappen in de geschiedenis. Eerst dit is de Gazastrook, nu. Een klein gebied waar zo'n 2,2 miljoen mensen leven, aan alle kanten potdicht. Israël bewaakt deze grenzen met hekken en muren tot wel zeven meter hoog. 24/7 Staat het Israëlische leger daar op scherp. Deze grens wordt streng bewaakt door Egypte en Israël beheert ook de zeegrenzen en het luchtruim. Niets of niemand kan dus zomaar de Gazastrook in of uit. Wat het betekent voor de mensen die in de Gazastrook wonen, kom ik zo op terug. Deze kaart zag er niet altijd zo uit. Eeuwenlang leefden joden, moslims en christenen daar in vrede. Het is voor die groepen een extreem belangrijke regio. In Jeruzalem bijvoorbeeld staat de Tempelberg op, zoals moslims het noemen Haram al-Sharif. Joden geloven dat Abraham daar een altaar bouwde om zijn zoon Isaak aan God te offeren. Ook zijn er twee Joodse tempels gebouwd die later zijn vernietigd. Voor moslims is het ook een van de heiligste plekken. Hier ging volgens hen de profeet Mohammed naar de hemel en is later de Al Aqsa moskee gebouwd. Voor christenen is de Heilige Grafkerk heilig. Zij geloven dat op de plek waar die staat, Jezus aan het kruis stierf en uit de dood opstond. Al deze plekken liggen in een gebied dat sinds de oudheid Palestina heet. Niet als een land, maar meer als regio tussen de Jordaan en de Middellandse Zee. Na de Eerste Wereldoorlog valt Palestina onder Brits toezicht, een van de supermachten van toen. Dan komt de Britse minister Balfour met een declaratie. Hij belooft de Joden een eigen plek en in die verklaring staat onder andere ook dit. Arabische inwoners met alle rechten die ze hebben, moeten daar ook kunnen blijven wonen. Dan de Tweede Wereldoorlog. Nazi-Duitsland vermoordt systematisch 6 miljoen Joden. De Holocaust. Daarna vindt vrijwel de hele westerse wereld dat er een veilige plek moet komen voor Joden Israël. Joden vinden dat ze altijd al recht hadden op dat land, omdat zij daar ook woonden voordat ze werden verjaagd of zelf vertrokken. Maar ja, het is niet zo dat er daarna niemand meer in dat gebied woonde. Op dat moment leven er ook al Arabieren en zij willen niet dat er een Joodse staat wordt gesticht op het stuk land waar zij wonen. In 1947 komt er een verdelingsplan. Groot Brittannië wil zich na de Tweede Wereldoorlog terugtrekken uit het gebied en de Verenigde Naties willen het verdelen in een Joods en Palestijns deel. Dat zien de Arabische landen niet zitten. Een jaar later leidt het tot oorlog. Tijdens deze Arabische Israëlische oorlog zijn ruim 750.000 Arabische inwoners verdreven of gevlucht. De Palestijnen noemen deze periode de Nakba, de catastrofe, want in 1948 roepen de Joden de staat Israël uit. En zoals je op de kaart ziet: Daarbij eindigen de Arabische inwoners met een stuk minder land dan de Verenigde Naties eerder hadden voorgesteld. Ze krijgen de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Sindsdien zien de grenzen van de Gazastrook er dus zo uit. Wie heeft het voor het zeggen in de Gazastrook? Ook daar is geen makkelijk antwoord op. In 1967 veroverd Israël het gebied tijdens de Zesdaagse Oorlog. Onder de Israëlische bezetting is het jarenlang onrustig. Joodse kolonisten stichten er nederzettingen tot grote woede van de Palestijnen en breken regelmatig grote volksopstanden uit. Opnieuw geweld in de Gazastrook. Bij demonstraties vanmorgen zijn er zeker zestig gewonden gevallen. In 2005 trekt Israël zich terug uit Gaza. Als het ochtend is rijden de laatste tanks de grens over. Israël trekt letterlijk de deur achter zich dicht. De Palestijnse Autoriteit krijgt de volledige controle over het gebied met aan het hoofd president Abbas. De Palestijnse bevolking viert feest. Maar echt vrij is Gaza niet. Israël blijft de baas over het luchtruim, de zee en grote delen van de grens. En zolang dit probleem niet wordt opgelost, zal er eigenlijk geen sprake zijn van een beëindiging van de bezetting en blijft Gaza één grote gevangenis. Het blijft extreem gespannen. Binnen een paar weken vliegen er alweer raketten van Gaza naar Israël en andersom. Weer bombardementen uitgevoerd op Palestijns gebied. En ook al heeft president Abbas het officieel voor het zeggen, hij krijgt de strijdgroepen in Gaza niet onder controle. Zij vallen Israël aan vanuit Gaza en strijden ook binnen Gaza om de macht. De belangrijkste strijdgroep is Hamas, een fundamentalistisch islamitische beweging, opgericht in de jaren tachtig als verzet tegen de Israëlische bezetting. Hamas is ook een politieke partij. Zorgt daarnaast voor gezondheidszorg en onderwijs in Gaza en staat vooral bekend om de radicale militaire tak. Het belangrijkste doel van de groep: een Palestijnse staat stichten en Israël vernietigen. Meer dan een jaar nadat Israël zich uit Gaza terugtrekt, wint Hamas de verkiezingen. Maar de machtsstrijd tussen Hamas en andere strijdgroepen is er nog steeds. Uiteindelijk grijpt Hamas in 2007 met geweld de volledige macht in de Gazastrook. Daarna besluit Israël om de grensbewaking met Gaza op te voeren, omdat Hamas aanslagen pleegt en zegt 'Wij willen Israël vernietigen'. Daarna volgt het ene na het andere bloedige conflict tussen Hamas en Israël. Aanslagen, bombardementen, liquidaties, schietpartijen, raketaanvallen, jarenlang vallen door het steeds oplaaiende geweld doden en gewonden. Volgens de VN vallen tussen 2008 en 2022 166 Israëlische doden in Israël en de Gazastrook. Aan Palestijnse kant zijn dat er 5362. Hoewel daar heel belangrijke momenten tussen zitten, gaat het voor deze video echt te ver om daar heel precies op in te gaan. En het conflict duurt al zo lang. Het is echt te simpel om te zeggen de één valt aan en de ander reageert. Maar waar het heel kort door de bocht op neerkomt is het ene geweld wakkert het andere weer aan. Oftewel het is een vicieuze cirkel van geweld waar maar geen einde aan lijkt te komen. Hamas zegt dus namens de Palestijnse bevolking in de Gazastrook te vechten. Maar hoeveel Palestijnen ook echt achter Hamas staan, is moeilijk te zeggen. Er zijn Palestijnen die hardop zeggen dat ze Hamas steunen, maar wie tegen Hamas is, horen we niet. Omdat je zoiets niet zonder gevolgen kan zeggen. Goed. De afgelopen jaren is dit hoe de macht grofweg is verdeeld. In Gaza heeft Hamas dus de macht. Israël bewaakt het grootste deel van de grens en bepaalt volledig wie of wat Gaza in of uit mag. Israël controleert ook het luchtruim en bepaalt tot hoever schepen uit Gaza de zee in mogen. En het ligt nog wat ingewikkelder. Andere landen en groepen hebben misschien geen rechtstreekse macht, maar wel invloed in het conflict. Westerse landen steunen Israël ook financieel. Israël is daardoor militair veel sterker dan Hamas. Israël heeft één van de meest geavanceerde legers ter wereld. Een bekend voorbeeld is het Israëlische afweersysteem Iron Dome. Dat kan een groot deel van de raketten ook van Hamas, uit de lucht schieten. Hamas werkt dan weer samen met strijdgroepen in onder meer Libanon en heeft landen als Qatar en Iran achter zich staan. Dus ja, wie het nou precies voor het zeggen heeft? Je kunt je misschien voorstellen het leven in de Gazastrook is zwaar. Al helemaal omdat Israël na Hamas machtsovername Gaza heeft afgesloten van de buitenwereld. Deze grenzen waar ik het eerder over had zomaar oversteken? Vergeet het maar. Geld ook voor handel, dus voor water, elektriciteit, grondstoffen, voedsel. Zijn de ruim 2 miljoen inwoners van de Gazastrook voor een groot deel afhankelijk van Israël. Het wordt daarom ook wel een openluchtgevangenis genoemd. Daar komt dan nog bij dat het geweld tussen Hamas en Israël vaak oplaait en de getroffen gebieden in de Gazastrook door de slechte economie nauwelijks de kans krijgen om weer op te bouwen. Het voedt de woede van Palestijnen richting Israël en vluchten dan? Zo goed als onmogelijk. De enige manier om het gebied uit te komen is via deze grensovergang met Egypte. Maar Hamas ontmoedigt het vertrek uit de Gazastrook en Egypte zit niet op vluchtelingen te wachten. Al helemaal niet als het geweld tussen Hamas en Israël weer oplaait. De enige optie die jarenlang overbleef geheime tunnels. Tussen Egypte en de Gazastrook waren rond 2010 honderden ondergrondse tunnels de belangrijkste manier om de blokkades te omzeilen. Op het hoogtepunt waren er naar schatting zo'n 1400. Volgens Israël gebruikt Hamas de tunnels om wapens binnen te smokkelen en aanslagen te plegen. En dus werd het overgrote deel opgeblazen of onder water gezet. De laatste jaren zijn de leefomstandigheden in de Gazastrook alleen maar verslechterd. Volgens een hulporganisatie van de Verenigde Naties leeft meer dan 80% in armoede, is bijna de helft werkloos en heeft 95% geen toegang tot schoon drinkwater. Dus voor veel mensen in Gaza is de situatie uitzichtloos. Oké, terug naar de aanval van Hamas. Het is de grootste aanval op Israëlisch grondgebied in vijftig jaar. Nu is het oorlog. Op het moment dat wij deze video maken zijn er aan beide zijden al meer dan duizend doden gevallen, vooral onschuldige burgers. Houdt het ooit op? Nou, experts die wij spraken zeggen zolang de situatie in en rond de Gazastrook blijft zoals die nu is, lijkt het een vicieuze cirkel van geweld te blijven.

Wat is de rol van Gaza in het Palestijns-Israëlisch conflict?

De Gazastrook: een klein stukje land waar de hele wereld van heeft gehoord. Al jarenlang wordt daar door Israël en Hamas gevochten, en de leefomstandigheden van de Palestijnse bewoners zijn steeds slechter geworden. Wat is het voor gebied? En wat ging er aan de huidige oorlog vooraf? Dit is de Gazastrook uitgelegd.

Een kleine strook land in Israël

Televisie en computer

Organisatie en bestuur

Wat is er aan de hand in Israël en de Palestijnse gebieden?

Oorlog Hamas-Israël

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Het schooljaar gaat weer beginnen. Wij zijn er klaar voor.

Header kapstok

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.