Nederland is een koninkrijk. Maar dat is het niet altijd geweest. In de 17e eeuw bestaat Nederland uit zeven provinciën die worden geleid door stadhouders en raadspensionarissen. Tot het jaar 1672: het ‘rampjaar’. In dat jaar wordt Nederland van alle kanten aangevallen en schreeuwt het land om een vorst. Willem III komt aan de macht en raadspensionaris Johan de Witt en zijn broer, worden op beestachtige wijze door het volk vermoord.
Nederland ziet er heel anders uit in die tijd en bestaat uit zeven provincies. Een provincie als Friesland, Gelre wat nu Gelderland is en Holland, Noord en Zuid-Holland bij elkaar. Het zijn provincies die met elkaar samenwerken. Onder leiding van prins Willem van Oranje hebben ze zich net los gevochten van de Spaanse koning, die tot die tijd de baas was in ons land. Maarja, nu zoeken ze een nieuwe koning. Willem van Oranje zelf kan het niet worden, want die is net vermoord in opdracht van de Spaanse koning. Eigenlijk is er geen geschikte opvolger en dus besluiten de Zeven Provinciën om zichzelf te gaan regeren zonder koning. Dat is heel ongebruikelijk in die tijd, want eigenlijk heeft ieder land een koning of koningin. Maar Nederland wordt vanaf dat moment geregeerd door de burgers en ze noemen zich de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Als er nou belangrijke beslissingen moeten worden genomen, bijvoorbeeld over handel of over het leger, dan komen vertegenwoordigers uit de zeven provincie hier naar deze plek: het Binnenhof in Den Haag. Om gezamenlijk te vergaderen als de Staten-Generaal of eigenlijk de regering. Maar omdat provincie Holland de rijkste provincie is, zijn ze eigenlijk de baas. En in de provincie Holland heb je twee belangrijke mannen. Aan de ene kant heb je de raadspensionaris, een soort minister president. Aan de andere kant de stadhouder, de baas van het leger. De stadhouder is eigenlijk altijd iemand uit de familie van Oranje, een verre voorvader van Willem Alexander. Nou is er heel vaak strijd tussen de raadspensionaris en de stadhouder. Want wie is nou echt de baas? De republiek heeft geen koning, maar economisch gezien gaat het Nederland voor de wind. Door de handel wordt er door de kooplieden veel geld verdiend. Ze bouwen mooie grachtenpanden en laten zich schilderen door bijvoorbeeld Rembrandt. Het zijn gouden tijden. In die tijd komt deze man aan de macht, Johan de Witt. 1653 wordt hij raadspensionaris van zowel Holland als Zeeland en daarmee de machtigste man van de Republiek. Iedere dag loopt hij van zijn huis naar zijn werkkamer hier op het Binnenhof. Naar deze zaal van de Staten van Holland om samen met vertegenwoordigers van andere steden beslissingen te nemen over belangrijke zaken. Tegenwoordig vergadert de Eerste Kamer van ons land in deze zaal. Maar het plafond is nog precies hetzelfde als uit de tijd van Johan de Witt. Mooi he? Johan bereidt zijn vergaderingen altijd heel nauwkeurig voor, zodat die uiteindelijk heel veel voor elkaar krijgt. Hij is dus heel erg machtig en dat komt ook omdat er in die tijd geen stadhouder is. De vorige stadhouder is namelijk jong overleden en zijn opvolger, zijn zoon, is nog maar een kind. Willem III, ook een prins van Oranje. Maar het feit dat er geen stadhouder is, dat komt Johan eigenlijk best goed uit, want ze willen helemaal geen Oranje als stadhouder. Johan bemoeit zich hoogstpersoonlijk met de opvoeding van de kleine prins Willem III. Hij laat hem hier wonen op het Binnenhof, samen met zijn moeder. En dat is weer heel slim van Johan. Want zo kan hij goed controle houden op de Oranjes. Maar terwijl de jonge prins Willem III opgroeit, gaat het steeds slechter met ons land. We worden bedreigd door Frankrijk, Duitsland en Engeland. Johan de Witt bouwt een hele sterke zeevloot, maar hij verwaarloost het landleger. Een grote fout die Johan en zijn broer Cornelis de Witt duur zal komen te staan. Heel duur. En dan gaat alles mis voor de Republiek. Het is het Rampjaar 1672. De Republiek wordt tegelijkertijd door drie landen aangevallen. Over land door het Duitse en enorme Franse leger. De Fransen veroveren al snel grote delen van ons land en komen helemaal tot aan Utrecht. En tot overmaat van ramp worden we overzee aangevallen door de Engelsen. Er wordt enorm gevochten. Het ziet er heel slecht uit voor ons land. De regenten zijn radeloos en het volk schreeuwt om de prins van Oranje, Willem de derde, die op dat moment nog maar 22 jaar is. En Johan de Witt moet toegeven. Hij benoemt Willem tot legeraanvoerder en later stadhouder. Willem III moet Nederland redden van de ondergang. Johan krijgt de schuld van alles. Het volk is woedend en vindt dat Johan het land beter had moeten verdedigen tegen de Fransen. Ze vinden het een verrader en Johan de Witt moet samen met zijn mede regenten opstappen. Ze worden vervangen door aanhangers van de Oranjes. Ondertussen wordt zijn broer Cornelis de Witt, ook een machtig man, opgepakt en ervan beschuldigd prins Willem III te willen vermoorden. Hij wordt hier gevangengezet. De Gevangenpoort in Den Haag. En dan is het 20 augustus 1672. Johan de Witt komt zijn broer ophalen uit de gevangenis. Asjeblieft! Buiten staat een woedende menigte te schreeuwen. Ze zijn razend op de gebroeders De Witt en willen de gevangenis binnenstormen. De schutters, de politie die de gebroeders De Witt moet beschermen, houdt ze niet tegen. En dan gebeurt het. Het volk dringt de Gevangenpoort binnen en sleurt de broers mee naar buiten. Het gaat niet goed! Hier op deze plek, waar nu een standbeeld staat van Johan de Witt, worden Johan en zijn broer Cornelis op beestachtige wijze vermoord en daarna aan hun voeten ondersteboven opgehangen en aan stukken gescheurd. Letterlijk. Er worden zelfs lichaamsdelen van de twee broers verkocht. Twee van die lichaamsdelen zijn nog steeds te zien, hier in het Haags Historisch Museum. Ze liggen hier in dit kistje. Bovenaan de tong van Johan de Witt en onderaan de vinger van Cornelis. Gruwelijk he?. Het vreemde is dat de prins van Oranje, Willem III, de moordenaars nooit heeft gestraft. Er wordt zelfs gefluisterd dat hij misschien diegene zou zijn die achter die moorden zou zitten. De Oranjes blijven nog lang aan de macht, tot in 1795 het Franse leger onder leiding van Napoleon ons land binnenvalt. Het gedaan is met de republiek. De Oranjes moeten vluchten naar Engeland en pas 20 jaar later, nadat Napoleon verslagen is, keerden ze terug naar Nederland met dan een oranje op de troon. Koning Willem de eerste.
