Groep 6/7/8

Tada, het Binnenhof in Den Haag, waar onze regering en minister-president zitten. En hier ontstond 450 jaar geleden het Nederland als onafhankelijk land zoals we het nu kennen. En deze man, die uitkijkt op het Binnenhof, speelt daarin een hoofdrol. Mag ik je voorstellen aan de grote staatsman Johan van Oldenbarnevelt? En dat doet hij samen met de verre voorvaderen van onze koning Willem-Alexander, prins Willem van Oranje en zijn zoon prins Maurits van Oranje. Maar het loopt helaas gruwelijk af voor Van Oldenbarnevelt, de man die zoveel heeft betekend voor ons land. Wat gebeurde er? We gaan terug naar het jaar 1572. 
Nederland is in die tijd nog geen zelfstandig land zoals nu. Het bestaat uit verschillende provincies. Eigenlijk kleine landjes zoals Noord-Holland, Utrecht, Gelderland. Allemaal onderdeel van een groot rijk waarvan de Spaanse koning Filips II de baas is. Maar de streng katholieke Filips is keihard tegen mensen met een ander geloof: de protestanten. Ook in Nederland worden ze vervolgd en vaak gedood. De provincies en protestanten komen daartegen in opstand en prins Willem van Oranje wordt hun leider. Dit is het begin van een lange, heftige strijd tegen de Spanjaarden. De 80-jarige Oorlog. En in die gevaarlijke tijd komt Willem hier in Delft te wonen. In de Prinsenhof. Willem woont hier met z'n vrouw en later met z'n dochter en twee zoons en zoon Maurits, die dus later een belangrijke rol gaat spelen. Johan van Oldenbarnevelt werkte in die tijd als advocaat bij het Hof van Holland onder leiding van de Spaanse koning. Maar dan maakt hij de beslissing van zijn leven. Hij sluit zich aan bij de opstandelingen en Willem van Oranje. Johan is een hele slimme man en hij wordt een belangrijke adviseur van Willem. Hij komt vaak naar het Prinsenhof om in deze werkkamer met Willem te overleggen hoe ze de Spanjaarden het beste kunnen verslaan. Op een gegeven moment besluiten de opstandige provincies Filips II af te zetten als hun koning en baas. Een superbelangrijk moment, want deze Akte van Verlatinghe is eigenlijk de geboorte van Nederland als onafhankelijk land. Mede dankzij Johan van Oldenbarnevelt dus. 
Koning Filips II is razend en hij pikt het niet. Nu wordt het echt oorlog. Hij zegt: Wie Willem van Oranje vermoordt, krijgt een grote beloning. Willem is zijn leven niet meer zeker. En dan gebeurt waar iedereen bang voor is. Hij wordt in z'n eigen huis op deze trap door de katholiek Balthasar Gerards doodgeschoten. De kogelgaten zitten nog in de muur. Het is 10 juli 1584 en de dood van Willem van Oranje is een enorme schok voor de opstandelingen en ook voor Johan van Oldenbarnevelt. Zijn grote held is dood, maar Johan is vastberaden. Hij zal de Spanjaarden verslaan en Nederland een vrij en een machtig land maken. 
Willem van Oranje is dood. De oorlog tegen de Spanjaarden is in volle gang en er is nog geen geschikte opvolger die koning kan worden. De situatie lijkt hopeloos. Maar dan besluiten de zeven provincies zichzelf te gaan regeren zonder koning. En ze noemen zichzelf de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. En dat is heel ongewoon, want in die tijd heeft bijna elk land in Europa een koning. Maar in de Nederlanden besluiten de provincies samen te werken en ze sturen vertegenwoordigers naar Den Haag die de regering vormen. De Staten-Generaal. En Johan van Oldenbarnevelt wordt hun leider, want hij is de belangrijkste politicus van de rijkste provincie Holland. En nu wordt Johan een heel machtig man. Je kunt hem vergelijken met de minister-president en hij zorgt ervoor dat de zoon van Willem van Oranje, prins Maurits van Oranje, die pas achttien jaar is, stadhouder wordt en baas van het leger en dus ook heel machtig. Johan komt iedere dag naar z'n werk en loopt over deze trappen. Om te vergaderen met de vertegenwoordigers van andere provincies en om beslissingen te nemen over belangrijke staatszaken. Maar de Republiek heeft het heel erg moeilijk in het begin. Nederland is arm en vele andere landen erkennen Nederland nog niet als onafhankelijk land. En het is nog steeds dik oorlog. Johan staat dus voor een enorme klus, maar hij is een briljant politicus, kan heel goed onderhandelen en hij durft ook risico's te nemen. Hij sluit allerlei overeenkomsten waardoor de Republiek sterker wordt en zorgt ervoor dat er belastingen worden geheven in de provincies, waardoor hij geld binnenkrijgt voor de strijd tegen Spanje. Hier, een brief van Johan aan de Staten van Holland met zijn handtekening. Maar Johan, dit is echt niet te lezen. Hallo, dit is een dikke onvoldoende. 
Johan richt ook met anderen een grote handelsvereniging op: de VOC. Die stuurt schepen naar Indonesië om kostbare specerijen te halen, zoals peper en nootmuskaat, en die met veel winst te verkopen. Hij pakt daarmee de handel van de Spanjaarden af en de Republiek verdient er veel geld mee en wordt steeds machtiger. Mede dankzij Johan van Oldenbarnevelt wordt de Republiek erkend als onafhankelijk land door andere landen. Ook de samenwerking met Prins Maurits loopt gesmeerd, want hij blijkt een hele goede legerleider. Maurits woont ook op het Binnenhof. Daar in die toren, pal naast de werkplek van Johan in de regering. Maar veel thuis is 'ie niet. Hij is vaak op pad met zijn leger en verovert grote gebieden op de Spanjaarden. Het gaat de Republiek voor de wind onder leiding van de prins en Van Oldenbarnevelt. Maar dan krijgen ze ruzie. 
Het is het jaar 1600 en het gaat heel goed met de Nederlandse Republiek. De politicus Johan van Oldenbarnevelt en prins Maurits van Oranje blijken een gouden duo te zijn. Maar langzamerhand krijgen ze steeds meer ruzie over wat nou beter is voor het land. Johan wil een wapenstilstand met de Spanjaarden, want oorlog is slecht voor handel. Maurits wil doorvechten tegen de Spanjaarden om ze te verslaan, maar ook omdat hij anders als legerleider minder belangrijk wordt. Van Oldenbarnevelt krijgt z'n zin en de wapenstilstand wordt gesloten. Maar dan? Dan barst de strijd echt los. Ze krijgen ook nog eens ruzie over het geloof en in die tijd is het geloof ontzettend belangrijk. Ik ben de baas. Nee, ik ben de baas. Ik ben de baas. Ik ben de baas. Uiteindelijk wint Maurits en in augustus 1618 laat hij Van Oldenbarnevelt hier arresteren voor het allerergste: landverraad. Hij zegt dat Johan een gevaar is voor het land en Johan wordt naar deze toren gebracht en wordt maandenlang gevangengezet in die grote kamer. Hij is wanhopig en schrijft nog een brief aan Maurits dat hij geen landverrader is en dat hij hem vrij moet laten. Maar Maurits is keihard. Op 13 mei 1619 wordt Van Oldenbarnevelt naar het schavot geleid, dat hier speciaal is gebouwd. Terwijl de beul klaarstaat met zijn zwaard, zegt hij nog tegen het grote publiek dat staat te kijken: 'Mannen, geloof niet dat ik een landverrader ben'. Maar het is te laat. En er wordt gezegd dat Maurits hier vanuit zijn raam toekijkt hoe zijn oude leermeester, de grote staatsman Johan van Oldenbarnevelt, wordt onthoofd. Gruwelijk, maar echt gebeurd, hier op het Binnenhof. Echt lang kan Maurits niet genieten van zijn overwinning, want zes jaar later sterft hij ook. Maar het zal nog heel lang duren voordat Johan van Oldenbarnevelt eerherstel krijgt. Want pas 300 jaar na je dood krijg je een standbeeld. Tjonge Johan, terwijl je zoveel hebt betekend voor ons land. Respect man, boks. Hier, een heldenbeker voor jou, staatsvader van Nederland. Bedankt. Johan, bedankt, Johan, bedankt, Johan, Johan, Johan bedankt.

Wie was Johan van Oldenbarnevelt?

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Het Klokhuis

Programmalogo's

In de Tachtigjarige Oorlog maakt Nederland zich vrij van Spanje onder leiding van Willem van Oranje. Johan van Oldenbarnevelt is zijn belangrijkste adviseur. In de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden is Johan van Oldenbarnevelt een soort minister-president. Alle provincies vergaderen samen onder zijn leiding.

Belangrijke leider in de tijd van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Van Trijntje en de hunebedden tot Anton de Kom, Europa en het Oranjegevoel: de vernieuwde canon bevat vijftig vensters die de geschiedenis van Nederland samenvatten. In deze interactieve schoolplaat kun je alle 50 vensters verkennen. Bekijk de video's en test je kennis in de quizzen.

Interactieve schoolplaat over de Canon

De Canon van Nederland

Van de hunebedden tot het oranjegevoel: de vernieuwde canon bevat vijftig vensters die de geschiedenis van Nederland samenvatten. In deze tijdlijn kun je op chronologische wijze door de tien tijdvakken scrollen. Bij elk venster hoort een infoblok met handige kernbegrippen en een video over het venster. Bij enkele nieuwe canonvensters worden nog nieuwe video’s ontwikkeld. 

Tijdlijn over de vijftig vensters

De canon van Nederland

Hij wordt geboren in 1547 en blijkt een razendslimme politicus. Midden in een oorlog tegen de Spaanse overheerser maakt hij van de Nederlandse Republiek een machtig land. Weet jij alles over het ontstaan van de Republiek en over het leven van Johan van Oldenbarnevelt? Test je kennis in de quiz!

Monniken en ridders

Quiz over de belangrijkste staatsman van Nederland

Wat weet jij over Johan van Oldenbarnevelt?

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Op dit moment ervaren wij problemen met de site, waaronder de zoekfunctie. Er wordt aan gewerkt, hopelijk snel opgelost. red. Schooltv.nl

Narcis in de knop

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.