11 augustus 1973. DJ Kool Herc geeft een muzikale block party, een buurtfeest, maar wat hij niet weet is dat hij daarmee aan de wieg staat van een heel nieuwe muziekstroming en way of life: hiphop. Het publiek digte de ille tracks: funk- en discohits die toen gloedjenieuw waren, werden via de draaitafel versneden tot basis voor groovy tracks om overheen te rappen. En als de DJ er zin in had werd er ritmisch gescratcht. En zij die niet de gave des woords hadden, richten zich op het dansen - breakdancen werd al snel sfeerverhogend. Wie ook dat niet trok, nam de spuitbus ter hand om zo'n blockpartyplek op te leuken met graffiti.
Dat je toen aan hiphop deed, wist je nog niet. Dat kwam pas in 1979 met de banger Rapper's Delight van de Sugarhill Gang. Je kent 'm zeker weten, die track is lit. Drie keer raden welke fresh rhymes rapper Wonder Mike als eerste dropte. Die had z'n neef iets horen zeggen wat ie wel catchy vond en zodoende: I said the Hip-hop, the hippie, the hippie to the hip-hippe-hop and you don't stop the rocking to the bang-bang boogie, say up jump the boogie to the rhythm of the boogie, the beat. Hiphop. Good Times braken aan met dit nieuwe genre, hoewel… Bassist Bernard Edwards en gitarist Nile Rogers van de band Chic vonden het niet zo chic dat Wonder Mike rapte over een gestolen beat, want The Sugarhill Gang had ongevraagd een LP van Chic op de draaitafel liggen als basis voor hun Rapper's Delight: de Chic-track Good Times. Nile Rogers wilde de party blocken, maar toen de Sugarhill Gang beloofde om Niles naam te vermelden bij de credits, liet hij het rusten. Props to the Nile.
Props, van proper respect. Hiphop barst van de slang. En van de samples. Samples zijn de muzikale bouwstenen in hiphop. Bij Rapper's Delight dus een track van Chic. In de goede oude tijd had je twee draaitafels en één of meerdere rappers nodig. Die rapten dan over de beat, vaak een funk- of discoplaat. Die beat had de DJ in tweevoud bij zich. Want stel: je hebt een lekkere discohit met een instrumentaal tussenstukje, waar bas en drums en dat catchy gitaartje zo lekker grooven. Dan wil je daar overheen rappen, logisch. Maar voor je het weet begint Donna Summer weer met zingen. Daarom had de DJ tweemaal dezelfde plaat op twee draaitafels. Als het instrumentale stukje op de ene draaitafel bijna klaar was, kon hetzelfde stukje op de andere draaitafel vers worden ingestart. Ziedaar: een analoge loop.
Tegenwoordig is de computer je hiphopvriend en zijn beatmakers de handige Harry's die met een laptop en een klein keyboardje in mum van tijd de heetste beats in de gewenste lengte naar je mailen of appen. En los van dat loopen: wat die DJ doet is samplen. Ik neem dat samplen even onder de loep: een sample is een fragment van een bestaande track of compositie, die in een nieuwe track wordt gebruikt, soms zelfs als fundament. Een soort collagekunst dus. Denk aan Through the Wire van Kanye West (dank u wel Chaka Khan). Door een sample van een paar seconden te loopen en er misschien wat geluiden uit een drummachine aan toe te voegen, kan je makkelijk een track van een paar minuten bouwen. Soms wordt er ook indirect gesampled: Changes van 2Pac heeft een opnieuw ingespeelde versie van het bekende pianolijntje van The Way it Is van Bruce Hornsby.
Ik hoor je denken: gaat ie nog over klassieke muziek beginnen? Fo shizzle, shawty. Afrika Bambaataa and the Soulsonic Force knalden in 1982 een sample van de Vuurvogel van Stravinsky in hun track Planet Rock. Nas doet een collab met Ludwig van Beethoven in I Can. Ludacris dropt z'n lyrics in Coming 2 America op een bed van Mozart en Dvorák. Xzibit deed het met de Pavane van Fauré in Paparazzi, en Kanye West huurde een 16-koppig orkest in voor Late Orchestration. The Streets meets Dvorák in Same old thing, en Giggs geven de sample al weg met de titel van hun track: Nutcrackerz.
En hoe vet was dat: 1993 een aflevering van The Simpsons waarin Cypress Hill, van Insane in the Brain, samenwerkt met het London Symphony Orchestra. Lachen natuurlijk, maar het werd nog veel meer lachen toen dit in 2023 werkelijkheid werd.
Samples, een dikke beat en vurige lines van rapper en zanger of zangeres - het is de beproefde formule. En waarover er lyrics worden gespit of gezongen, gaan die niet zelden over maatschappelijke of politieke zaken. Het genre is ook geboren vanuit bevolkingsgroepen die te maken hadden met ongelijke kansen en behandeling. Zo was de oerhiphop in de jaren 70 een muzikale emancipatiegolf voor onder meer de Afro-Amerikaanse gemeenschap in New York. Vanuit de USA waaide de hiphop naar hier, waar er langzaam maar zeker ook in het Nederlands werd gerapt. Extince en Osdorp Posse zijn de grote gangmakers van de Nederhop. Die term is verzonnen door Def P, lid van Osdorp Posse. Nederhop is snel ontwikkeld. Toen Extince zijn track Spraakwater wilde releasen, bleek geen enkel label geïnteresseerd. Wat doe je dan? Je richt je eigen label op. Inmiddels is TopNotch Records niet meer weg te denken en kon Extince er landelijke hits mee scoren. Osdorp Posse won de Popprijs en bleek op festivals waanzinnig populair. Daarna volgden Def Rhymz, Brainpower, Opgezwolle, Jawat, De Jeugd van Tegenwoordig, Typhoon en vele anderen. Tegenwoordig vormen hiphoppers de top van de hitllijsten. Denk aan Broederliefde, Lil’ Kleine en Boef. In 2023 kwamen Ronnie Flex en vrienden zelfs met een Feyenoord-ode: Kameraden voor het Leven. In Feyenoord-stad Rotterdam vind je trouwens al meer dan 20 jaar het Hiphophuis. Een geweldige club die voor maatschappelijke verbinding en persoonlijke ontwikkeling zorgt via hiphopcursussen.
Maar in de hiphop is het niet louter liefde of een betrokken betoog met een beat. Er is ook altijd wel een track waarin de potentie, de harem, het wagenpark, het bubbelbad en het kapitaal van de protagonist worden afgezet tegen het gebrek daaraan bij de gedisste concurrent. Ja, di's echt een dingetje: de disstrack. Een liedje waarin de ene rapper de andere de maat neemt, om het even braaf uit te drukken. Toen Extince scoorde met Spraakwater, vond Osdorp Posse dat maar commercieel gedoe en disste hem met de track Braakwater. Recent vlogen Drake en Kendrick Lamar elkaar in de haren met hun disstracks Like That en Push Ups. Ik disstantieer me van die bad vibes. Ik kan het zelfs heel positief eindigen: cultuurplatform The Pudding deed onderzoek naar de meest gebruikte woorden in hiphoplyrics. Wat denk je, welk woord is het populairst? Love. Peace out!
