Riviermonding. Plekken waar rivieren uitmonden in zee. Het zijn belangrijke plaatsen. Soms zijn het bijzondere natuurgebieden. Vaak zijn het belangrijke havens waar miljoenen mensen omheen wonen. Maar toch begrijpen wetenschappers nog steeds niet helemaal hoe zo'n riviermonding werkt. Onderzoek naar de rivier. Hoe doe je dat? Zand en water. Het zijn de belangrijkste ingrediënten. Dit is het meest eenvoudige model van een riviermonding.
Het water komt van deze kant en neemt al stromend materiaal mee. Als de stroming bij zee is aangekomen neemt de kracht van de stroming af. Dan wordt het meegenomen materiaal neergelegd. Dan krijg je deze mooie waaiervorm. Dit noem je een delta. Maar toch is de werkelijkheid een stuk ingewikkelder. In werkelijkheid heb je eb en vloed. Dat maakt onderzoek een stuk lastiger. Hier, op de universiteit van Utrecht hebben ze daarom iets bijzonders ontwikkeld. De metronoom. Een gigantische zandbak waarin zelfs een echte rivier stroomt. Hier, aan het begin van de bak, bevindt zich de bron van de rivier. Vanaf hier stroomt het water de bak in. Het water vindt zijn weg als een rivier naar de riviermonding aan de andere kant van de bak. Ondertussen neemt de stroming van het water allemaal zand mee. Aan het einde van de bak zie je hoe de rivier het meegenomen zand bij de monding weer neerlegt. In de vorm van een mooie waaier. Dit noem je ook wel de delta. Maar er is nog iets. Met deze elektramotoren wordt eb en vloed nagedaan...door de bak heel zachtjes heen en weer te laten schommelen.
Die beweging zorgt ervoor dat de riviermonding continu verandert. Overal ontstaan kleine geultjes en zandbanken. Wetenschappers begrijpen nog niet precies hoe dat nou werkt. Maarten Kleinhans is professor Aardwetenschappen hier op de universiteit. Maarten, jij hebt de bak bedacht en ontwikkeld. Heb je al bijzondere dingen ontdekt? We zien hier EEN geul en die pakt vooral de stroming met vloed. Een andere geul ernaast pakt de stroming van de eb. Die sluiten niet goed op elkaar. De scharen langs elkaar. Waarom is dat? Geen idee. Ik weet het niet. Jij bent de wetenschapper. Dat gaan we dus onderzoeken. Dat kan door daar dingen mee te gaan doen en aan te veranderen. Dan kunnen we zien hoe hij zich gedraagt. Dus het voordeel van zo'n bak is dat je hier al ingrepen kunt uitvoeren die je niet in de echte wereld hoeft uit te voeren. Jij kunt hier lekker spelen. Dit is mijn zandbak. In een bak met zand en water uitvogelen hoe de echte wereld in elkaar zit. Grappig toch? Onderzoek naar de rivier, dat doen ze zo.
