Name: Wat is een passie?
Uploaded: 2024-03-26T10:52:41+01:00
Duration: 5 min 17 s

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Wat hebben Andrew Lloyd Webber, Syb van
der Ploeg en het Nieuwe Testament met...

...een passie te maken?

Ja, inderdaad een passie...

...want passie zonder ‘een’ ja, dat kan je hebben.

Passie is dan een intens verlangen
of enthousiasme voor iets of iemand.

Wordt vaak
gebruikt in het kader van romantisch verlangen

en dat gaat ook nog eens dieper dan lust.

Maar goed, dat is dus passie.

Maar ik wil het effe hebben over een passie.

En dan bedoel ik
niet zo'n passie, maar een muzikale passie.

Zoals vaker komt het woord passie uit
het Latijn van ‘patior’ en ‘passus sum’.

Ik lijd, ik heb geleden.

Ook is er het woord ‘passio’ en dat verwijst
naar de verslagen die werden gemaakt van

het lijden van christelijke martelaren.

Centraal in het christelijk geloof is,
de naam zegt het al,

Christus.

En die staat dan weer centraal in een
muzikale passie.

Het script daarvoor vind je in het Nieuwe
Testament, zeg maar de tweede helft van de Bijbel.

Je kan kiezen uit vier smaken.

Mattheüs Marcus, Lucas en Johannes.

Vier Bijbelboeken waarin het lijden en sterven
van Christus wordt beschreven,

waarbij elk boek een eigen invalshoek heeft.

Deze vier evangeliën vormen
eigenlijk de draaiboeken, de scripts

voor de passies die door talloze componisten in
de voorbije eeuwen zijn gecomponeerd.

Van de intocht van Jezus op Palmzondag via

het laatste avondmaal en
de arrestatie naar het proces tegen hem

en vervolgens de kruisweg eindigend op Golgotha

met de kruisiging, het sterven van Jezus.

Goede Vrijdag.

En daarna gaat het over de wederopstanding en de
woorden die hij toen sprak tot zijn volgelingen.

Nou, welke delen

van lijden, sterven
en opstanding in zo'n passie worden gebruikt?

Dat is aan de componist en aan
de tekstdichter - Huh?

Tekstdichter? Maar het staat toch al in de Bijbel?

Tuurlijk, maar de Bijbel is geen bundeltje lyrics
en er staan ook geen handige gitaarakkoorden in.

Dat komt pas 2000 jaar later.

In de tussentijd was
er de ontwikkeling van die passiemuziek.

Natuurlijk met een
functie, want als je iets zingt, dan is het vaak

beter te onthouden.

En zo heeft het lijden en sterven van
Jezus bezongen, waardoor gelovigen

door de eeuwen heen de kern van hun geloof op
muziek binnenkregen.

Het was eerst in eenstemmige gezangen.

Daarna kwamen rolverdelingen, waarbij Christus,
het volk en de evangelist,

de verteller door verschillende zangers
en koren werden ingevuld.

Eigenlijk al een soort muziektheater.

Deze vormen werden responsoriale passies
of motetpassies genoemd.

Jacob Obrecht, bekend van Tandartspraktijk
Jacob Obrecht in Amsterdam,

schreef de eerste in die stijl.

Wist ik obrecht niet.

Aanvankelijk werd de letterlijke bijbeltekst
gebruikt en noot voor noot op

muziek gezet, maar de passies gingen mee in
de ontwikkeling van de westerse muziek.

En eenstemmig werd meerstemmig.

De passies werden polyfoon
en er kwamen steeds meer mogelijkheden

om de boodschap muzikaal aan te kleden.

In de zeventiende en achttiende eeuw waren
onze oosterburen nogal passioneel bezig.

Buxtehude, Schütz, Keiser, Telemann en Händel.

Die waren bepaald niet passief.

De eeuwen daarna kwamen
onder meer Joseph Haydn, John Stainer,

Frank Martin, Sofia Gubaidulina en Arvo Pärt
met hun verklankingen.

En vlak ook Andrew Lloyd Webber niet uit
met Jesus Christ Superstar.

En wat was dat mooi!

Daarna had je Clouseau met Passie
en Gigi d’Agostino met La Passion.

En ja, dat waren heidense hits.

Daar heb ik niks mee te maken.

Syb van der Ploeg, die maakte dat weer goed.

Als Jezus in de eerste Passion op televisie.

Nou, dat was het wel zo'n beetje.

Oh ja, natuurlijk.

Bach.

Ja, sorry.

Bach, onze passiepreses daar kan ik niet omheen.

Johann Sebastian Bach schreef
er meerdere, maar z'n Matthäus-Passion

is niet weg te denken uit onze concertagenda's.

En het zijn er zoveel.

Ben je musicus en mis
je die passie, dan mis je money en eet je nasi

zonder satésaus, zonder ei, zonder kip.

Die Matthäus-Passion had z'n première in 1727

toen nog in een tochtige kerk
met rudimentair meubilair

en is

uitgegroeid tot de bekendste verklanking
van het lijdensverhaal.

Een imposant stuk
waarin alle grote levensthema's langskomen

en in Nederland populairder dan waar ook.

Soms zie ik voor me hoe Bach het stuk
in een anonieme

tussenwoning in Almere Oostvaarders aan
het componeren is.

Zo Nederlands.

Overigens heb je in Almere wel een rijschool en
een pedicure die Passie heten.

En er is ook al een Bachweg.

Maar voor de echte passie moet je naar
Naarden, naar de Grote Kerk,

waar de Nederlandse Bachvereniging met hun
jaarlijkse uitvoering een stuk muzikale reflectie

biedt aan de aanwezige prominenten en politici.

Maar naast Naarden vind je de Matthäus ook gewoon
bij jou in de buurt van Aardenburg tot Zieuwent

en van een comfortabele concertzaal tot nog steeds

een tochtige kerk met rudimentair meubilair.

Ik moet mijn passie ook nog eventjes plannen,

maar ik denk dat ik
dat rond Goede Vrijdag pas zie.

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Pasen is een feest vol tradities, zoals paaseieren zoeken en paasvuren. Maar wist je dat christenen met Pasen vieren dat Jezus opstond uit de dood? Lees meer over het christelijke paasverhaal in de story op NPO Kennis.

Story over de wederopstanding van Jezus

Wat vieren we met Pasen?

Luisteren naar muziek heeft een effect op je. Je wil bijvoorbeeld dansen bij harde muziek, je wordt verdrietig als je luistert naar zielige muziek en je voelt je verbonden met anderen als je muziek maakt. Wat doet muziek met je hersenen? Kom er alles over te weten in dit scrollverhaal.

Scrollverhaal over wat muziek met je hersenen doet

Welk effect heeft muziek op je?

Niet iedereen houdt van jumpstyle, hardcore of elektronische muziek. Van welke muziek je houdt, wordt bepaald door verschillende factoren, zoals je persoonlijkheid en je omgeving. Je leest er alles over in de story op NPO Kennis.

Story over waarom je bepaalde muziek leuk vindt

Wat bepaalt je muzieksmaak?

Geschiedenis van de popmuziek

Popmuziek is een verzamelnaam van verschillende muziekstijlen. Popmuziek betekent ‘populaire muziek’. Een groot deel van de mensen vindt deze muziek leuk en daarom hoor je het ook veel op de radio. Popmuziek bestaat onder andere uit jazz en rock ’n roll.

Van rock'n roll tot elektronische muziek

Bach 

Omroep MAX

Wat is een wals, wat doet een dirigent eigenlijk en wat is het verschil tussen majeur en mineur? In de serie Muziek in een Notendop (Omroep Max) geeft presentator Sander Zwiep op luchtige wijze antwoord op al dit soort vragen.

Muziek in een notendop

Het woord passie komt uit het Latijn, van patior en passus sum: ik lijd, ik heb geleden. Er zijn vier verschillende passies: Mattheüs, Marcus, Lucas en Johannes. Deze vier evangeliën vormen eigenlijk de draaiboeken, de scripts voor de passies die door talloze componisten zijn gecomponeerd. Van de intocht van Jezus op Palmzondag, via het laatste avondmaal en zijn arrestatie naar de kruisweg, eindigend met de kruisiging en dan de wederopstanding. De Matthäus-Passion van Johann Sebastian Bach is de bekendste. Dit werk had z'n première in 1727 en is uitgegroeid tot de bekendste verklanking van het lijdensverhaal.

Muziek en dans

Het lijdensverhaal van Christus op muziek gezet

Wat is een passie?

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.