Name: Wat is een partituur?
Uploaded: 2024-03-28T09:18:02+01:00
Duration: 4 min 9 s

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Wat hebben een abstracte kunst
£ 4,5 miljoen en een

spoorboekje te maken met een partituur?

Het spoorboekje.

Kennen we dat nog?

Ja, vroeger voelde je je helemaal chill
als je zo'n spoorboekje bij je had, want

je wist welke trein op welk moment van
welk spoor zou vertrekken

op welke stations er werd gestopt
en wat het eindpunt was.

De gemiddelde orkestdirigent die reist
doorgaans per auto.

Herbert von Karajan was
zelfs een echte autofanaat.

Kan ook niet anders als je Kar-ajan heet.

Maargoed, een dirigent kan ook

niet zonder spoorboekje, maar dat noemen
we dan de partituur.

Komt van Latijnse woord ‘partitura’
en dat slaat op de verdeling.

De verdeling van alle partijen
van een stuk.

De partituur is dus de volledige notering
van alle partijen, van een muziekstuk

van boven naar beneden

de verschillende instrumenten en van links
naar rechts de voortgang van het stuk.

Bijvoorbeeld
de partituur van een symfonie, geschreven

voor houtblazers, koperblazers,
scheetkussen en strijkers,

bevat netjes onder elkaar alle muzieknoten
en tekens voor de genoemde instrumenten.

De dirigent heeft een partituur nodig
om een muziekstuk te doorgronden,

te interpreteren.

Niet per se om uit te dirigeren, want net
als treinen fans het spoorboekje

uit hun hoofd kenden, zo kan een dirigent
een partituur ook internaliseren.

Toch zie je in de concertzaal regelmatig
zo'n kloek boekwerk op de lessenaar

van de dirigent.

De musici hebben veel dunner stapeltje
muziek, want ja, een violist

heeft bijvoorbeeld genoeg aan z’n
eigen noten.

En de slagwerker die heeft die vioolpartij
weer helemaal niet nodig

die hoeft alleen z'n eigen partij te zien,
alles komt samen in de partituur.

Tijdens een concert kan je het

verschil ook zien, want een dirigent
moet veel vaker omslaan dan een musicus.

Ja, als je maar één partij
voor je hebt, dan passen er meer maten op

een pagina dan wanneer je
het hele orkest onder elkaar hebt staan.

Aan het eind van de Middeleeuwen

toen de muzikale gezelschappen

nog wat kleinschaliger
waren, had je de eerste partituren.

En koorboeken met
de verschillende partijen voor het koor

bij elkaar genoteerd.

Dat werd gangbaar met de introductie van
de boekdrukkunst.

Het oogde nog niet heel overzichtelijk.

Want ja, alle partijen strak in het gelid
onder elkaar gedrukt,

dat zou duren tot de 18e eeuw.

Met het verstrijken van de tijd werden de
partituren steeds verfijnder en complexer.

Er kwamen steeds meer tekens voor muzikale
articulatie en andere speelaanwijzingen.

Tot we er halverwege de 20e
eeuw geconfronteerd werden

met de grafische partituur.

Even lekker gek doen, rare grafieken,
expressionistische escapades op papier.

Daar kunnen wij geen chocola van maken.

Hoewel, ja, sommige grafische partituren
lijken eerder

op de bereidingswijze van een

chocoladetaart dan op een avantgardistisch
kamermuziekstuk, maargoed.

Anno 2022 doen we het in principe nog
steeds met partituren.

Sommigen worden helemaal wild van
het bekijken van een stokoude partituur

van de componist zelf.

Zo'n handgepende partituur heet autograaf
en is serieus geld waard.

In 2016 ging de autograaf van Mahlers
Tweede symfonie onder

de hamer voor £4,546,250.

Da's tamelijk partituur.

Wie tegenwoordig
noteert, doet het vaak digitaal.

Super handig.

Even knippen en plakken en je voorziet
een heel orkest van nootjes.

Dat scheelt inktvlekken en een lamme hand.

En via IMSLP, het
International Music Score Library Project

kan je uren door duizenden partituren².

En omdat het vaak gaat
om rechtenvrije muziek uit oude bronnen,

is de prijs doorgaans € 0.

Nou, dan hou je die £4,546,250 over
voor een studie orkestdirectie,

een eigen orkest en het afhuren van het
Concertgebouw voor jullie eerste concert.

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Luisteren naar muziek heeft een effect op je. Je wil bijvoorbeeld dansen bij harde muziek, je wordt verdrietig als je luistert naar zielige muziek en je voelt je verbonden met anderen als je muziek maakt. Wat doet muziek met je hersenen? Kom er alles over te weten in dit scrollverhaal.

Scrollverhaal over wat muziek met je hersenen doet

Welk effect heeft muziek op je?

Niet iedereen houdt van jumpstyle, hardcore of elektronische muziek. Van welke muziek je houdt, wordt bepaald door verschillende factoren, zoals je persoonlijkheid en je omgeving. Je leest er alles over in de story op NPO Kennis.

Story over waarom je bepaalde muziek leuk vindt

Wat bepaalt je muzieksmaak?

Geschiedenis van de popmuziek

Popmuziek is een verzamelnaam van verschillende muziekstijlen. Popmuziek betekent ‘populaire muziek’. Een groot deel van de mensen vindt deze muziek leuk en daarom hoor je het ook veel op de radio. Popmuziek bestaat onder andere uit jazz en rock ’n roll.

Van rock'n roll tot elektronische muziek

Wat is een partituur?

Omroep MAX

Wat is een wals, wat doet een dirigent eigenlijk en wat is het verschil tussen majeur en mineur? In de serie Muziek in een Notendop (Omroep Max) geeft presentator Sander Zwiep op luchtige wijze antwoord op al dit soort vragen.

Muziek in een notendop

Een dirigent kan ook niet zonder een overzicht van alle partijen, dat noemen we dan de partituur. Dit woord komt van het Latijnse 'partitura', dat slaat op de 'verdeling'. De verdeling van alle partijen van een stuk. De partituur is dus de volledige notering van alle partijen van een muziekstuk. Van boven naar beneden de verschillende instrumenten, van links naar rechts de voortgang van het stuk. De dirigent heeft de partituur nodig om een muziekstuk te doorgronden, te interpreteren.

Muziek en dans

De volledige notering van alle partijen van een muziekstuk

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.