Wat hebben Dromen zijn Bedrog, de Privé
en een parkeerschijf te maken
met de kwintencirkel?
Tja, die kwintencirkel hè.
Het is een beetje
als een windroos zonder windstreken.
Uh, een heksenkring zonder paddestoelen.
Het Rad van Fortuin zonder Hans van
der Togt.
Je zou hem ook als parkeerschijf kunnen gebruiken,
maar dan moet je wel een muzikale boa treffen.
Maar goed, ja, dit is hem
dus: de kwintencirkel.
Mooi hè?
Hij klinkt nog veel mooier.
Open geluid. Geweldig.
Ja, als je wel
eens een stemmend orkest hebt gehoord...
Nee, nee, niet zo'n stemmend orkest.
Dan hoor je vooral uit de strijkers
zo'n ritsje kwinten uit de cirkel.
Dat heeft te maken
met de toonafstanden van een viool.
Ja, heerlijk, ik krijg gelijk spontaan zin
in een kwintencirkelpit.
Echt genieten.
Maar ja, waar genieten
we nou eigenlijk van?
Nou, heel simpel: relaties.
Relaties tussen toonsoorten die
elkaars kwintburen zijn.
Je weet het nog wel de kwint.
Dat is een interval
van grondtoon en vijfde toon.
De grondtoon, in dit geval de C,
die heeft dus een kwintrelatie
met de G.
G
C
Een soort van Living Apart Together.
G woont vijf huisjes van de C.
Maar toch lijken
ze wel verwant, ze delen veel
namelijk bijna alle tonen van hun
toonladders.
En G heeft diezelfde tonen
op één na.
C heeft deze
en G heeft deze.
Ja ja, maar C weet iets niet.
C weet niet dat G ook een relatie met D heeft.
En D wijkt maar op één nootje ... in plaats ... af van G.
Maar verdikkeme, D blijkt
iets te hebben met A.
Op één nootje na zijn
ze dus precies hetzelfde.
Ja zeg.
En A doet het weer met E.
Ja, je kan een Privé volschrijven
met deze relaties.
Als je ze trouwens op een rijtje zet, dan lijkt het
net zo'n verdiepingenteller in de lift.
En muzikaal is de uitwerking
ook hetzelfde.
Je kan in de lift van
de ene naar de andere en weer terug.
Je kan twee kanten
op en veel evergreens in de muziek
die nemen de kwintencirkel linksom.
Een voorbeeld is Les Feuilles Mortes
Ik speel lomp hard die bas
maar dat zijn eigenlijk dus die kwinten.
Oh ja, en wat te denken
van deze gouwe ouwe?
Dat is uhh..
Storie di tutti i giorni,
een liedje uit Italië.
Maargoed, allemaal kwintrelaties uit
de kwintencirkel in de popmuziek
en tot zover dus die liftmetafoor.
Zo'n drie eeuwen geleden, in
1728, had componist Johan David Heinichen
de plannen
rond voor zijn kwintencirkel.
En dat rondje kwinten groeide door
de eeuwen heen uit tot muzikaal houvast
voor iedereen die een beetje serieus
of minder serieus met muziek bezig was en is.
Dat houvast zit
hem ook in het lezen van bladmuziek.
Want al die verschillende toonsoorten
hebben zo hun eigen symbolen.
Voortekens.
Er zijn eigenlijk twee smaakjes: kruizen en mollen.
Toonsoort C,
die heeft geen kruis en geen mol.
Dat leest makkelijk.
G heeft een kruis.
De F wordt een Fis
dat zegt dat kruis.
En toonsoort Cis
heeft zeven kruizen. Ja.
En voor de amateurmusicus is
zo'n toonsoort ook echt een kruis.
Op dezelfde manier kan je muziek ook
gemold worden.
Ja, C heeft dus nul mollen.
F heeft er eentje.
Dus de B wordt een Bes.
Dat zegt die mol.
En toonsoort Ces heeft zelfs zeven mollen.
Vreselijk.
Maar Sander, is die zes dan ook
een toonsoort?
Jazeker, maar alleen leden van
ons Platinum Goldmember-pakket krijgen
de video daarover te zien.
Onthou gewoon: de kwintencirkel draait om samenhang
en biedt een geheugensteun
voor alle voortekens in de bladmuziek.
Waarbij er nog een bonus feature is.
Want alle majeurtoonsoorten daar geeft
een goeie kwintencirkel ook direct
de mineurparallel van.
Van C majeur
is dat bijvoorbeeld A mineur.
Dezelfde noten.
Ja, en dat geldt bijvoorbeeld ook
bij G groot
Met mineurparallel E klein.
Die goeie ouwe kwintencirkel sedert 1728.
Als Heinichen toch eens wist wat hij teweeg zou brengen
dan had ie d'r vast eentje op gedronken.
‘Hohoho’ Sander, hoor ik je denken.
Hoe moeten we die kwintencirkel in Elvis’ naam onthouden?
Nou, daar hebben we ezels
en hun bruggetjes voor.
Zoals deze:
een Amsterdamse
"Seg, geef de armen een bord fissies."
Ceg, Geef De Armen...
...Een Bord Fissies.
Geef De Armen Een Bord.
Fis-sies
Ja, lijkt me logisch.
Of deze, die is ook leuk:
Frits besproeit Esthers asters desnoods gestaag ces keer
Frits Besproeit
Esters, Asters, Desnoods Gestaag Ces keer.
Of uh.
Friet bestellen escaleert
assistentie desnoods geschoren
Friet Bestellen Escaleert
Assistentie Desnoods Geschoren
Uh of in mineur, die is ook mooi.
Al De Grote Coalities Falen Beslist Es.
Over coalitie gesproken:
we kunnen het net zo goed
de kwintencoalitie noemen.
Zo is de cirkel weer rond.