Name: Wat is de kwintencirkel?
Uploaded: 2024-04-19T10:30:26+02:00
Duration: 7 min 26 s

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Wat hebben Dromen zijn Bedrog, de Privé

en een parkeerschijf te maken
met de kwintencirkel?

Tja, die kwintencirkel hè.

Het is een beetje
als een windroos zonder windstreken.

Uh, een heksenkring zonder paddestoelen.

Het Rad van Fortuin zonder Hans van
der Togt.

Je zou hem ook als parkeerschijf kunnen gebruiken,
maar dan moet je wel een muzikale boa treffen.

Maar goed, ja, dit is hem
dus: de kwintencirkel.

Mooi hè?

Hij klinkt nog veel mooier.

Open geluid. Geweldig.

Ja, als je wel
eens een stemmend orkest hebt gehoord...

Nee, nee, niet zo'n stemmend orkest.

Dan hoor je vooral uit de strijkers

zo'n ritsje kwinten uit de cirkel.

Dat heeft te maken
met de toonafstanden van een viool.

Ja, heerlijk, ik krijg gelijk spontaan zin
in een kwintencirkelpit.

Echt genieten.

Maar ja, waar genieten
we nou eigenlijk van?

Nou, heel simpel: relaties.

Relaties tussen toonsoorten die
elkaars kwintburen zijn.

Je weet het nog wel de kwint.

Dat is een interval
van grondtoon en vijfde toon.

De grondtoon, in dit geval de C,

die heeft dus een kwintrelatie

met de G.

G

C

Een soort van Living Apart Together.

G woont vijf huisjes van de C.

Maar toch lijken
ze wel verwant, ze delen veel

namelijk bijna alle tonen van hun
toonladders.

En G heeft diezelfde tonen

op één na.

C heeft deze

en G heeft deze.

Ja ja, maar C weet iets niet.

C weet niet dat G ook een relatie met D heeft.

En D wijkt maar op één nootje ... in plaats ... af van G.

Maar verdikkeme, D blijkt
iets te hebben met A.

Op één nootje na zijn

ze dus precies hetzelfde.

Ja zeg.

En A doet het weer met E.

Ja, je kan een Privé volschrijven
met deze relaties.

Als je ze trouwens op een rijtje zet, dan lijkt het
net zo'n verdiepingenteller in de lift.

En muzikaal is de uitwerking
ook hetzelfde.

Je kan in de lift van
de ene naar de andere en weer terug.

Je kan twee kanten
op en veel evergreens in de muziek

die nemen de kwintencirkel linksom.

Een voorbeeld is Les Feuilles Mortes

Ik speel lomp hard die bas

maar dat zijn eigenlijk dus die kwinten.

Oh ja, en wat te denken
van deze gouwe ouwe?

Dat is uhh..

Storie di tutti i giorni,
een liedje uit Italië.

Maargoed, allemaal kwintrelaties uit
de kwintencirkel in de popmuziek

en tot zover dus die liftmetafoor.

Zo'n drie eeuwen geleden, in
1728, had componist Johan David Heinichen

de plannen
rond voor zijn kwintencirkel.

En dat rondje kwinten groeide door
de eeuwen heen uit tot muzikaal houvast

voor iedereen die een beetje serieus
of minder serieus met muziek bezig was en is.

Dat houvast zit
hem ook in het lezen van bladmuziek.

Want al die verschillende toonsoorten
hebben zo hun eigen symbolen.

Voortekens.

Er zijn eigenlijk twee smaakjes: kruizen en mollen.

Toonsoort C,

die heeft geen kruis en geen mol.

Dat leest makkelijk.

G heeft een kruis.

De F wordt een Fis

dat zegt dat kruis.

En toonsoort Cis

heeft zeven kruizen. Ja.

En voor de amateurmusicus is
zo'n toonsoort ook echt een kruis.

Op dezelfde manier kan je muziek ook
gemold worden.

Ja, C heeft dus nul mollen.

F heeft er eentje.

Dus de B wordt een Bes.

Dat zegt die mol.

En toonsoort Ces heeft zelfs zeven mollen.

Vreselijk.

Maar Sander, is die zes dan ook
een toonsoort?

Jazeker, maar alleen leden van

ons Platinum Goldmember-pakket krijgen
de video daarover te zien.

Onthou gewoon: de kwintencirkel draait om samenhang

en biedt een geheugensteun
voor alle voortekens in de bladmuziek.

Waarbij er nog een bonus feature is.

Want alle majeurtoonsoorten daar geeft
een goeie kwintencirkel ook direct

de mineurparallel van.

Van C majeur

is dat bijvoorbeeld A mineur.

Dezelfde noten.

Ja, en dat geldt bijvoorbeeld ook
bij G groot

Met mineurparallel E klein.

Die goeie ouwe kwintencirkel sedert 1728.

Als Heinichen toch eens wist wat hij teweeg zou brengen

dan had ie d'r vast eentje op gedronken.

‘Hohoho’ Sander, hoor ik je denken.

Hoe moeten we die kwintencirkel in Elvis’ naam onthouden?

Nou, daar hebben we ezels

en hun bruggetjes voor.

Zoals deze:

een Amsterdamse

"Seg, geef de armen een bord fissies."

Ceg, Geef De Armen...

...Een Bord Fissies.

Geef De Armen Een Bord.

Fis-sies

Ja, lijkt me logisch.

Of deze, die is ook leuk:

Frits besproeit Esthers asters desnoods gestaag ces keer

Frits Besproeit
Esters, Asters, Desnoods Gestaag Ces keer.

Of uh.

Friet bestellen escaleert
assistentie desnoods geschoren

Friet Bestellen Escaleert

Assistentie Desnoods Geschoren

Uh of in mineur, die is ook mooi.

Al De Grote Coalities Falen Beslist Es.

Over coalitie gesproken:

we kunnen het net zo goed
de kwintencoalitie noemen.

Zo is de cirkel weer rond.

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Niet iedereen houdt van jumpstyle, hardcore of elektronische muziek. Van welke muziek je houdt, wordt bepaald door verschillende factoren, zoals je persoonlijkheid en je omgeving. Je leest er alles over in de story op NPO Kennis.

Story over waarom je bepaalde muziek leuk vindt

Wat bepaalt je muzieksmaak?

Luisteren naar muziek heeft een effect op je. Je wil bijvoorbeeld dansen bij harde muziek, je wordt verdrietig als je luistert naar zielige muziek en je voelt je verbonden met anderen als je muziek maakt. Wat doet muziek met je hersenen? Kom er alles over te weten in dit scrollverhaal.

Scrollverhaal over wat muziek met je hersenen doet

Welk effect heeft muziek op je?

Geschiedenis van de popmuziek

Popmuziek is een verzamelnaam van verschillende muziekstijlen. Popmuziek betekent ‘populaire muziek’. Een groot deel van de mensen vindt deze muziek leuk en daarom hoor je het ook veel op de radio. Popmuziek bestaat onder andere uit jazz en rock ’n roll.

Van rock'n roll tot elektronische muziek

Wat is de kwintencirkel?

Omroep MAX

Wat is een wals, wat doet een dirigent eigenlijk en wat is het verschil tussen majeur en mineur? In de serie Muziek in een Notendop (Omroep Max) geeft presentator Sander Zwiep op luchtige wijze antwoord op al dit soort vragen.

Muziek in een notendop

Bij de kwintencirkel draait het om relaties tussen toonsoorten die elkaars kwintburen zijn. De kwint, dat is de interval van grondtoon en vijfde toon. De grondtoon, in dit geval de C, heeft een relatie met de G. Een soort van living apart together. De G woont vijf huisjes van de C, maar toch lijken ze verwant. Ze delen veel, namelijk bijna alle tonen van hun toonladders. Maar C weet niet dat G ook een relatie met D heeft. D blijkt iets te hebben met A. En A doet het weer met E! De kwintencirkel draait om samenhang en biedt een geheugensteun voor alle voortekens in de bladmuziek.

Muziek en dans

Geheugensteun voor alle voortekens in de bladmuziek

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.