Name: Topstukken van het Rijksmuseum
Uploaded: 2017-01-23T17:00:00+01:00
Duration: 5 min 38 s
Description: In de Gouden Eeuw woedde er een strijd tussen katholiek Spanje en protestant Nederland: de 80-jarige oorlog. Daarover gaat dit schilderij van Adriaen Pietersz. van de Venne. De katholieken en protestanten vissen letterlijk naar zieltjes. De katholieken proberen mensen te lokken met pracht en praal, de protestanten met de bijbel.

Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Wat gebeurt er hier op dit schilderij? We kijken naar een rivierlandschap met op beide oevers veel mensen. En in het midden op de rivier, bootjes met mensen die naar mensen vissen. Het schilderij is in vogelvluchtperspectief geschilderd. Er is heel veel te zien. De schilder Adriaan van de Venne, schildert in 1614 hier een soort propagandaschilderij. We kijken naar een rivierlandschap vol met mensen. Op de linkeroever, op de rechteroever, in het water, zwemmend, staand, bijna verdrinkend. Beide oevers verschillen van elkaar. Je kan het zien aan de mensen. Op de linkeroever lijkt alles wat netter en ordelijker. Terwijl op de rechteroever het iets rommeliger lijkt en als je goed kijkt zie je ook een paar van die gekke mensen ertussen staan. Achterin zien we een groepje mannen in rode gewaden, kardinalen en ze dragen op een draagstoel de paus. Het is wat kleurrijker terwijl hier op de linkeroever, vooral helemaal vooraan zien we een grote groep mannen in het zwart. Er zijn nog meer verschillen, bijvoorbeeld de lucht. Boven de rechteroever is de lucht donker, een beetje onheilspellend. Als we naar de linkeroever kijken, lijkt de zon door te breken. En ook de bomen. Op de linkeroever staat een boom mooi in bloei terwijl op de rechteroever een boom bijna dood is, verdord. Wat betekent dit schilderij nu? Het leuke en interessante aan dit schilderij is eigenlijk het verhaal. Het gaat over twee christelijke groepen in de Gouden Eeuw die het niet goed met elkaar konden vinden: de katholieken en de protestanten. De katholieke kant kan je het beste herkennen door deze processie van geestelijken: de kardinalen in het rood die de paus dragen. Aan deze kant zien we in het zwart een groep protestante geestelijken: dominees. En het conflict wat hier verbeeld is, is een vrijheids- en godsdienststrijd, wat bijna de gehele Gouden Eeuw duurt. In het zuiden van Nederland, nu Brabant en België, was iedereen overwegend katholiek. In het noorden vooral protestant. En deze noordelijk provinciën waren voor een eigen republiek, de republiek der zeven provincies, los van  het machtige katholieke Spanje en koning Filips II. Deze lange strijd tussen katholiek Spanje en protestant Nederland was zowel op land als op zee. 
De oorlog duurde meer dan tachtig jaar: De 80-jarige oorlog. Maar het was niet tachtig jaar achter elkaar oorlog, er was ook een adempauze: het 12-jarig bestand. In die tijd is dit schilderij gemaakt. Noordelijk Nederland wordt door de rivier gescheiden van zuidelijk Nederland: de protestanten tegen de Katholieken. Wat zijn ze aan het doen? Ze vissen naar zieltjes. Zieltjes winnen. De katholieken proberen de mensen te verlokken om in hun boot te klimmen door middel van overdaad, goud, wierook, mooie zang maar het lukt niet helemaal. Terwijl bij de protestanten de mensen vanzelf uit het water in de boot lijken te klimmen. Vanuit het standpunt van de protestanten ging de katholieke kerk ten onder aan hun eigen pracht en praal. De protestanten geloven in een kerk zonder al die toeters en bellen. Alleen het ware woord van god, de bijbel. Een sobere kerk en daar zwemmen al die mensen op af. Maar voor welke kant is de schilder nu? We zien hem hier staan, tussen de protestanten. Hij is dus voor de protestante kant. Gelukkig komt er een einde aan die lange oorlog in de Gouden Eeuw tussen katholiek Spanje en protestant Nederland. In 1648 wordt in Munster de vrede getekend. De oorlog is dan wel over, maar de spanningen en tegenstellingen tussen de katholieken en protesten blijven nog lang voelbaar. Religieuze en politieke conflicten zijn vaak hardnekkig en liggen vandaag de dag nog steeds op de loer.  Misschien van alle tijden, propaganda maken voor je eigen partij, je eigen kant. Wij tegen zij. Adriaan van de Venne schildert dit op zijn eigen zeventiende-eeuwse manier. Hoe dan ook, dit onderwerp levert wel een mooi schilderij op.

In het Rijksmuseum in Amsterdam vind je belangrijke kunstwerken uit de Gouden Eeuw. Wat is het verhaal achter topstukken zoals De Nachtwacht van Rembrandt, Het Melkmeisje van Vermeer en andere kunstwerken?

Rijksmuseum header

Topstukken van het Rijksmuseum

Zoom in op het Rijksmuseum

Het Rijksmuseum is een bijzonder gebouw met unieke kunstwerken uit de Nederlandse geschiedenis, vooral uit de 17e eeuw. Zoom in op het gebouw met deze interactieve schoolplaat en ontdek de topstukken van het museum. Meer weten over de bijzondere verhalen bij het gebouw? Volg dan de tours (linksboven in het scherm).

Interactieve schoolplaat in en om het Rijksmuseum

Het Rijksmuseum

In deze interactieve schoolplaat ontdek je meer over het kleurgebruik van Rembrandt, de emoties die dit grote schilderij oproept en vrouwen in de schilderkunst. Klik op de paletten om de video’s met de vragen te bekijken. Achter de andere knoppen vind je meer informatie, handig bij het achterhalen van de antwoorden. Zo ontdek je allerlei geheimen van dit beroemde schilderij.

Interactieve schoolplaat over de geheimen van dit grote schilderij van Rembrandt

Achter de Nachtwacht

In de tijd van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden viert de Hollandse schilderkunst haar hoogtijdagen. Meesterschilders als Johannes Vermeer en Frans Hals zijn succesvol. Maar de bekendste meester uit die periode is toch wel Rembrandt van Rijn. Zijn werken hangen tentoongesteld over de hele wereld en zijn beroemdste schilderij is de Nachtwacht. 

Quiz over een Hollandse meester

Wat weet jij over Rembrandt?

Er zijn van die schilderijen die je gewoon moet kennen. De Nachtwacht en de Mona Lisa bijvoorbeeld. Maar weet je ook wie ze gemaakt heeft? Kies bij elke afbeelding de juiste kunstenaar of bekijk de video voor het antwoord!

Quiz over kunstwerken en hun makers

Herken het schilderij

Naar de interactieve videotour

In de Gouden Eeuw woedde er een strijd tussen katholiek Spanje en protestant Nederland: de 80-jarige oorlog. Daarover gaat dit schilderij van Adriaen Pietersz. van de Venne. De katholieken en protestanten vissen letterlijk naar zieltjes. De katholieken proberen mensen te lokken met pracht en praal, de protestanten met de bijbel.

Regenten en vorsten

Beeldend en bouwkunst

Zielenvisserij van Adriaen Pietersz. van de Venne

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.