Meer dan 400 jaar geleden, in 1608, schildert Hendrick Avercamp een winterlandschap met schaatsers. Nederland kent da een kleine ijstijd. Dat betekent lange en strenge winters, soms wel zes maanden lang. Met een beetje geluk hebben wij tegenwoordig misschien een weekje echte vrieskou en als dat gebeurt: nationale gekte. Voor veel schaatsers nu is schaatsen op natuurijs ook het hoogtepunt van de winter.
Moet je eens kijken hoe gedetailleerd dit schilderij is! Een bonte verzameling van misschien wel meer dan 30 verhalen bij elkaar. Hendrick Avercamp schildert dit schilderij in vogelvluchtperspectief. , goed van boven zodat je ver kan kijken. En wat gebeurt er veel! Hendrick Avercamp kon dit heel goed, observeren en schilderen. Hij was eigenlijk doof en kan niet praten. In de Gouden Eeuw wordt ie ook wel de stomme van Kampen genoemd. Misschien dat hij daarom wel zo goed kon observeren en schilderen.
Heel de samenleving uit de Gouden Eeuw lijkt vereeuwigd op dit schilderij. Avercamp schildert jong, oud, arm en rijk, jong, oud, mensen die plezier maken, maar ook mensen die hard aan ‘t werk zijn.... En ook heel veel grapjes! We zien iemand die heel hard werkt. Een verliefd paartje. De schaatsen worden ondergebonden. Er zijn mensen die schaatsen in een rij, hand in hand, of in je eentje. Mensen die lekker aan het kijken zien. Een groepje rijkaards hier in het midden. Iemand valt op zijn snufferd. Deze groep speelt kolf. En dat was de nationale sport in de Gouden Eeuw. Een beetje zoals voetbal nu. Achterop het schilderij zien we ijszeilen. Een paard met een slede. En hier is iemand in een wak gevallen. Maar gelukkig wordt die wel gered. Aan deze kant van het schilderij zien we veel grapjes. We zien hier twee paar billen, blote pillen. Ik denk dat ze aan het poepen zijn. Een verliefd stelletje. En hier piest iemand tegen de boom. Koud! Bijna iedereen in de Gouden Eeuw kon schaatsen. Alleen zag de schaats er toen hier anders uit. Geen moderne ijshockeyschaats of klapschaats. Je bon gewoon de ijzers onder. Op het ijs komen alle soorten mensen samen. Hier op dit schilderij van Avercamp zien we dat op het ijs alle standsverschillen er even niet toe doen. Ook rijke mensen schaatsten vroeger. Hier zien we zo’n groepje met rijke mensen. Vol uitgedost in hun mooiste kleren. Zijden rokken. Hoeden met veren. En daarnaast; een bedelaar die om geld vraagt.
Maar denk je dat Hendrick Avercamp dit schilderij buiten in de kou heeft geschilderd? Nee. Alle zeventiende-eeuwse schilders schilderden binnen, in hun eigen atelier. Het Rijksmuseum heeft veel wintertaferelen en winterlandschappen. Hendrick Avercamp is misschien wel de beste winterlandschapsschilder uit de Gouden Eeuw. En willen we dit niet allemaal, schaatsen op natuurijs? Die kleine ijstijd, die mogen ze houden. Maar schaatsen op natuurijs? Hopelijk volgend jaar.
