Name: Topstukken van het Rijksmuseum
Uploaded: 2017-01-23T17:00:00+01:00
Duration: 7 min 26 s
Description: De Nachtwacht is een wereldberoemd schilderij van Rembrandt. Het hangt in het Rijksmuseum in Amsterdam. Het is een schuttersportret met een heleboel belangrijke en rijke mensen. Het is om meerdere redenen een bijzonder schilderij. En wist je dat het vroeger eigenlijk een nog groter schilderij is geweest?

Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Moet je eens kijken. Dit is het meest beroemde schilderij van Nederland en misschien wel van de wereld. Het is geschilderd door Rembrandt van Rijn en hij werd geboren in 1606, het begin van de Gouden Eeuw. Ongeveer 350 jaar geleden, 1642, schildert hij dit. De Nachtwacht. Een schuttertsportret. 

Schutters zijn burgers die de stad bewaken. Elke wijk van Amsterdam had een  eigen schutterij. Als burger had je rechten en plichten. En dit was er één van. Orde handhaven in Amsterdam. Omdat Amsterdam zo hard groeit door de toenemende welvaart door de handel ontstaan er allemaal nieuwe wijken. Een van die wijken was bijvoorbeeld de grachtengordel. Dat was zo’n beetje de nieuwbouwwijk van de zeventiende eeuw. Het groeit explosief. Er is meer behoefte aan ordehandhavers in de stad. Een beetje zoals nu. Alleen, de burgerwacht uit de Gouden Eeuw die zag er zo uit. Dat ware de rijke, machtige mannen van de stad. Zij lieten zich vereeuwigen op schilderijen, op schuttersportretten zoals de Nachtwacht. 
Maar waarom is de Nachtwacht zo bijzonder? Het is sowieso een groot schilderij. Het is bijna 3,5 bij 4,5 meter. Het hangt in het kloppende hart, de centrale plek van het belangrijkste museum van Nederland, het Rijksmuseum.  

De mannen hier op De Nachtwacht kwamen uit Wijk II van Amsterdam, de allerduurste buurt. In het midden zien we  Frans Banning Cocq in het zwart, de kapitein, en naast hem zijn luitenant Willem van Ruytenburgh, omringd door zijn mannen.  We kunnen het niet helemaal goed zien, maar helemaal bovenin, op het schild zien we de namen van alle mannen die hadden betaald om op het schilderij te komen. 

Rembrandt schildert de Nachtwacht vol beweging en actie, heel anders dan zijn tijdgenoten. We kunnen dat zien en misschien ook wel horen. Maar laten we eerst dichterbij gaan kijken. We zien een trommel die hard slaat, een hond die blaft, alle mensen zijn aan het lopen, praten, er worden geweren geladen. Het is een en al dynamiek. 
Wat is nou zo bijzonder aan De Nachtwacht? Rembrandt schildert het in 3D. Het lijkt net of deze mensen echt leven. Ze stappen zo bijna uit het schilderij, de kapitein steekt nog even zijn hand uit, Ze komen op ons af, net een snapshot eigenlijk. 
Naast De Nachtwacht hangt dit schilderij, een kopietje waar veel meer op te zien is. We zien hier nog een stukje brug, een stukje gracht en aan de bovenkant en aan de andere kant ook iets meer schilderij. Ze hebben De Nachtwacht gewoon afgesneden! Dat gebeurde ongeveer 70 jaar na dato en waarom? Omdat het niet paste. Het paste niet op de nieuwe plek waar De Nachtwacht kwam te hangen: het stadhuis van Amsterdam. 

Hier zien we een ander schuttersportret, geschilderd door Bartholomeus van der Helst in 1639. Hij was eigenlijk de grootste concurrent van Rembrandt. Als we goed kijken zien we dat Bartholomeus van der Helst heel anders schilderde dan Rembrandt. Bij Rembrandt is alles beweeglijk en dynamisch en hier staat iedereen stil. Op een rijtje, vol in het licht en eigenlijk een beetje geposeerd. Lekker belangrijk! 

De mannen poseren eigenlijk heel statisch, net zoals op een klassenfoto of groepsfoto. En als je zo op een schilderij wilde staan, ten voeten uit, vol in het licht, goed zichtbaar, daar ging het allemaal om, moest je 100 gulden betalen, ongeveer de helft van een jaarsalaris. Bij van der Helst staat iedereen in het licht. Rembrandt doet dat heel anders. Hij gebruikt licht-/donkereffecten. We noemen dat clair obscur. Als je een keertje in het museum komt en je knijpt je ogen halfdicht en je tuurt een beetje naar het schilderij, kun je dat nog veel beter zien. We zien dan dat de kaptein in het licht staat, de luitenant, de trommelaar en we zien een paar verlichte gezichten. Wie staat er het meest in het licht? Het meisje hier. Wie is dat meisje eigenlijk? We weten het niet. Is het de dochter van de kapitein? Een engel? Sommigen beweren zelfs ze lijkt op de vrouw van Rembrandt. Kijk maar eens goed naar haar gezicht. Ze ziet er best een beetje oud uit. Waarom doet Rembrandt dat nou? Dat licht/donker? Het schilderij wordt dramatischer, meer levensecht en ook spannend: Rembrandt bepaalt namelijk waar wij naar moeten kijken. Alle belangrijke mensen staan in het licht. Heb je wel een beetje pech als je in het donker staat en wel hebt betaald. Rembrandt schilderde hier de schutterij die bijna op weg gaat. Maar heeft hij ze zo echt gezien? Nee. Hij oefende eindeloos. Allerlei mensen in verschillende houdingen en allerlei gezichtsuitdrukkingen. Door dat vele oefenen en Rembrandts enorme talent kon hij deze groep mannen zonder ze zo ooit gezien te hebben in het atelier vrij snel en uit zijn hoofd op het doek zetten. 
 
Rembrandt is de meester van het licht en donker en beweging. Maar er is nog een speciaal kenmerk en dat is zijn schilderstijl. Dat kunnen we hier heel mooi zien, bij het schilderij Het joodse bruidje. Hier bij de mouw bijvoorbeeld. Ontzettend dikke klodders verf en een hele losse penseeltoets. Het was eigenlijk de mode om zo glad mogelijk te schilderen. Maar Rembrandt deed dat niet. Tot aan zijn laatste snik bleef hij trouw aan zijn eigen stijl. 
De Nachtwacht. Het meest beroemde schilderij van Nederland geschilderd door de meester van de Gouden Eeuw, Rembrandt van Rijn, trekt nu meer dan 2 miljoen bezoekers per jaar naar het Rijksmuseum. Wel begrijpelijk toch?

In het Rijksmuseum in Amsterdam vind je belangrijke kunstwerken uit de Gouden Eeuw. Wat is het verhaal achter topstukken zoals De Nachtwacht van Rembrandt, Het Melkmeisje van Vermeer en andere kunstwerken?

Rijksmuseum header

Topstukken van het Rijksmuseum

Zoom in op het Rijksmuseum

De Nachtwacht is het beroemdste schilderij van Rembrandt, het pronkstuk van het Rijksmuseum in Amsterdam. In deze interactieve schoolplaat duik je in de geheimen van De Nachtwacht van Rembrandt. Zoom in op het schilderij en leer alles over de details die De Nachtwacht zo bijzonder maken. 

Interactieve schoolplaat over Rembrandts meesterwerk

Beleef de Nachtwacht

In de tijd van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden viert de Hollandse schilderkunst haar hoogtijdagen. Meesterschilders als Johannes Vermeer en Frans Hals zijn succesvol. Maar de bekendste meester uit die periode is toch wel Rembrandt van Rijn. Zijn werken hangen tentoongesteld over de hele wereld en zijn beroemdste schilderij is de Nachtwacht. 

Quiz over een Hollandse meester

Wat weet jij over Rembrandt?

In deze interactieve schoolplaat ontdek je meer over het kleurgebruik van Rembrandt, de emoties die dit grote schilderij oproept en vrouwen in de schilderkunst. Klik op de paletten om de video’s met de vragen te bekijken. Achter de andere knoppen vind je meer informatie, handig bij het achterhalen van de antwoorden. Zo ontdek je allerlei geheimen van dit beroemde schilderij.

Interactieve schoolplaat over de geheimen van dit grote schilderij van Rembrandt

Achter de Nachtwacht

Groep 3/4/5

Elke aflevering bestaat uit vier clips over ons dagelijks leven met bijbehorende woorden en uitdrukkingen.

Programmaheaders

Taal met Timo en Finne

Finne maakt een schilderij. Wat zou het worden? Start de quiz, bekijk de fragmenten en kies bij elke vraag het juiste antwoord.

Quiz over kunstschilder Finne

Timo en Finne: een kunstwerk maken

Naar de interactieve schoolplaat 'Het Rijksmuseum'

Naar de interactieve schoolplaat 'Beleef de Nachtwacht'

Speel de quiz over Rembrandt

De Nachtwacht is een wereldberoemd schilderij van Rembrandt. Het hangt in het Rijksmuseum in Amsterdam. Het is een schuttersportret met een heleboel belangrijke en rijke mensen. Het is om meerdere redenen een bijzonder schilderij. En wist je dat het vroeger eigenlijk een nog groter schilderij is geweest?

Regenten en vorsten

De Nachtwacht van Rembrandt van Rijn

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.