Tegenwoordig vergeten mensen hoe belangrijk de Koude Oorlog was omdat er echt de mogelijkheid bestond van nucleair armageddon. Dat vergeten mensen. 20.000 kernwapens aan beide kanten. Kernwapens plaatsen ja of nee? Het dilemma van premier Lubbers. Maar eerst even dit. Op 2 augustus 2022 is Mark Rutte de langst zittende minister-president van Nederland. Dan zit hij twaalf jaar in het Torentje. Langer dan wie ook bepaalt hij de koers. En je kan het je haast niet meer voorstellen. Maar er waren nog premiers voor hem. En elke minister-president heeft ze: grote uitdagingen, ingewikkelde kwesties en onoplosbare problemen. In deze video zie je het hoofdpijndossier van Ruud Lubbers. Tot Rutte is hij de langstzittende premier van Nederland. In Museum Bredius, recht tegenover het Torentje, leggen we dit dossier voor aan Don Ceder, Kamerlid voor de ChristenUnie. Wie weet wordt hij ooit de minister-president. Wat zou hij doen als hij in de schoenen van premier Lubbers zou staan? Oké, Ruud Lubbers dus. Hoe zat het ook alweer? Hij is de eerste die besluit om kantoor te houden in het Torentje. Het zijn de jaren tachtig en de Koude Oorlog komt tot een hoogtepunt. Heel Nederland is bang dat de bom valt. De NAVO wil 48 kruisraketten plaatsen in Woensdrecht en voert druk uit op de minister-president. Aan de andere kant is de Nederlandse bevolking massaal tegen plaatsing. Plaatsen of niet. That's the question. Onze bondgenoten in Europa accepteren de raketten, maar de Nederlandse regering doet moeilijk omdat mensen de raketten niet willen. Het besluit moet worden genomen door het Nederlandse kabinet en het parlement. En ze hebben over die kwestie nog geen besluit genomen. Ronald Reagan, ja die zet echt druk op Nederland van jullie moeten nu echt gaan plaatsen. En hij stond er ook wel om bekend dat het echt een Russenvreter was. En Ruud Lubbers was dan wel in 1983 ook wel daar op bezoek geweest en die had daar binnenskamers toch ook wel vernomen dat het toch wel wat genuanceerder lag en dat Reagan ook echt wel constructief was om uiteindelijk tot een oplossing te komen. Dat heeft Ruud Lubbers natuurlijk wel in z'n achterover gestopt en daar ook wel rekening mee gehouden in het blijven uitstellen van dat besluit. Ja, misschien op geven moment valt het dan wel de goede kant op. De internationale druk neemt toe. Ja, dat voel ik ook. Als je dat zo ziet. Als de Amerikaanse President zegt het parlement is aan zet. Nou, dan kan ik me voorstellen dat je als Kamerlid of als premier ook zegt van nou wat gaan wij dan doen? In de politiek merk je soms ook dat tijd soms ook zaken oplost voor zichzelf. En dat is soms ook een hele belangrijke factor om mee te nemen. Het kabinet is verdeeld. Minister van Buitenlandse Zaken Van den Broek is voor plaatsing van de raketten en wil zich houden aan het NAVO besluit. Minister De Ruiter van Defensie is tegen plaatsing. Beiden zijn net als Lubbers van het CDA. Lubbers had voor zichzelf een taak gesteld. Enerzijds zorgen dat het CDA bij elkaar bleef en dat was knap ingewikkeld met zo'n tien dissidenten daar. Ook weer in allerlei soorten en maten. En tegelijkertijd moest ie met de VVD eruit komen en moest hij er met de NAVO uit komen. Dus Lubbers had niet altijd behoefte om al zijn ideeën met iedereen te overleggen Lastig, ik denk dat je inderdaad de verantwoordelijkheid hebt om ervoor te zorgen dat je in ieder geval de boel bij elkaar houdt. Want als het kabinet valt, dan ben je misschien nog verder van huis. Ik zou met de ieder individueel of zij die aangeven dat ze hier moeite mee hebben, zou ik de tijd nemen om echt te kijken: waar zit het hem in? Bedoel je zegt ik ben er tegen of ik wil vrede. Ok prima, maar wat is het onderliggende belang wat jou drijft. Maar ik denk in dit geval dat je ook niet alles voor de schermen en in het openbaar zou moeten uitspelen. Ik heb vaak heel hard gewerkt. Rennen, rennen, rennen, praten, praten, praten. Maar paar dingen die ik nou goed gedaan heb zijn vaak gebeurd in een moment van rust. Dan moet je even afstand nemen. Als ik daar op Margraten zit is de jaarlijkse herdenking. De geallieerden. En ik tijd heb. En dat was daar het geval toen dat idee kreeg. Het idee van Lubbers is Nederland, plaats nu geen kruisraketten. Maar als de Sovjet-Unie over 1,5 jaar het aantal kernwapens niet heeft verminderd, gaat Nederland alsnog over tot plaatsing. Hij legt dus de druk bij de Russen. En ineens, toen ik die ingeving kreeg, toen dacht ik zo gaan we het doen. Dat is geen kwestie meer van overleg geweest. Dus dat was een beetje bot. Ik werd in Washington gebeld waarin mij werd gezegd dat er een ministerraad zou plaatsvinden. De volgende dag geloof ik al. Over de vraag of. Nou en dan komt dat voorstel. Dat was voor mij allemaal nieuw. En ik ben toen direct op een vliegtuig gestapt en die hebben me direct naar Nederland teruggevlogen. En toen heb ik dus de ministerraad kunnen bijwonen waarin dit voorstel van 1,5 jaar et cetera werd besproken. Ik was niet zo snel naar Den Haag teruggekeerd als ik niet het gevoel had gehad dat daar dingen zouden worden beslist zonder dat ik daar aanwezig was. Dit is interessant. Je hebt natuurlijk wel een minister van Buitenlandse Zaken die in principe de verantwoordelijke is. En je hebt een premier die met een nou volgens mij een goeie ingeving komt. Achteraf gezien. Als ik nou naar mezelf kijk zou ik toch geprobeerd hebben van tevoren om ook de minister van BuZa mee te krijgen. Nou als ik dit briljant plan heb, nog even een lijntje uitzetten en dan denk ik dat je in de ministerraad, ja ook gewoon veel sterker staat en ook weet dit gaat m gewoon worden. Lubbers vond zichzelf ook... Hij noemde zichzelf achteraf ook echt een schaker die op allerlei borden tegelijk moest spelen. Ja, en hij zat met alle groten der aarde... heeft ie gesproken en daarin toonde hij zich ook wel een echte regeringsleider die zich kon meten met de top van de rest van de wereld. Hoewel Lubbers tijd heeft gekocht, is de komst van kernwapens naar Nederland nog steeds reëel. De onrust houdt aan. En komt tot een hoogtepunt tijdens een grote demonstratie in de Houtrusthallen in Den Haag. Langzamerhand stroomt die Houtrusthal ook steeds voller. Met name de mensen die hebben meegedaan aan een demonstratie die u hier ziet bij de Amerikaanse ambassade. Wat doe je dan? Ga je wel of ga je niet? Lubbers was daarin heel vastberaden. Hij dacht van als ik nu niet ga, ja dan toon ik m'n zwakte. Dat moet ik niet doen. Ik moet met die tegenstanders in gesprek blijven. Dus ik ga hierheen, ik ga een hele goeie speech schrijven en uiteindelijk ja, heeft hij daar de pot mee gewonnen. Draai Lubbers massaal de rug toe. Een premier die tegen ruggepraat en dan in feite achteraan staat. Mensen kijken duidelijk een andere kant op. Hoe diepgaand de betrokkenheid bij dit immense vraagstuk, dat ons alle raakt. Aan ons vreet. Ook is. Op 1 november aanstaande zal de balans worden opgemaakt. Ja, wat je al meteen ziet is hij komt die zaal binnen en hij heeft eigenlijk geen beveiliging bij zich. Er is geen politie in de buurt. Dat signaal wilde hij ook niet afgeven. Het was Ruud Lubbers die ook als mens en natuurlijk als premier daarheen kwam om de zaal toe te spreken. Hij heeft hiermee echt ja, het verzet heeft ie doen verstillen. Lubbers had al vrij snel in de gaten dat dit een belangrijk moment was en dat ie hier z'n voordeel al uit kon slaan. Wat doe jij als mensen hun rug naar je toedraaien? Ja, ik kan me geen situatie bedenken dat ik op een gegeven moment zeggen jongens doei. Dus ik denk dat je volgens mij juist ook kracht uitstraalt door te laten zien ik sta er, ik ben er. Dit is een boodschap die misschien minder fijn overkomt. Maar het feit dat ik de tijd neem om hier te staan. En dat ik de tijd neem om te luisteren. Het feit dat ik ondanks dat er gejoeld wordt, de rug toegekeerd wordt... en toch ben ik en blijf ik de minister-president ook van jullie en zal ik ook mijn best blijven doen om in gesprek te blijven. Nou voor mij is dat de enige uitweg of de enige weg voorwaarts denk ik. Ja en ik hoop dat ik in zijn schoenen dat ook had gedaan. Ik hoop het wel. Ik denk het ook wel, maar ja, je moet het toch maar doen dan. Lubbers maakt vijf dagen na de demonstratie het officiele regeringsbesluit bekend. Nederland gaat over tot plaatsing. Vandaag 1 november de balans opgemaakt voor wat betreft het vraagstuk van de kruisvluchtwapens... Ben ik erg in geholpen door Gorbatsjov, want die liet mij weten ik ga je in het publiek verrot schelden dat je dat gaat doen. Maar jij moet weten dat ik de kans niet uitsluit dat met een jaar we tot een akkoord gaan komen. Dus ga niet tevoren in de rij zitten, dan hoef je misschien nooit ter plaatse. Dat is natuurlijk ongelooflijk zeg dat zo iemand dat zegt. En zo is het ook gegaan. De schaker Lubbers heeft lang genoeg tijdgerekt. Nog voor de kernwapens in Nederland gestationeerd worden, tekenen Reken en Gorbatsjov de vrede. De Koude Oorlog is ten einde en de oplossing van Lubbers heeft gewerkt.
