Politiek links en politiek rechts. Waar hebben we het eigenlijk precies over? Het lijkt allemaal zo simpel, maar links en rechts zijn veel complexer dan je misschien denkt. Zeker bij ons, want hier kies je niet uit een van de twee kampen zoals de Amerikanen of Britten doen. Sterker nog, door ons meerpartijenstelsel zie je door de bomen misschien het bos niet eens meer. Dus we scheppen een beetje orde in de chaos. We beginnen bij het begin. Voor de allereerste links-rechtsteenstelling in politiek verband moeten we terug naar het jaar 1789. De Franse revolutie. De revolutionairen wilden af van het ancien regime, de absolute monarchie met totale macht voor de koning. Vrijheid, gelijkheid en broederschap, dat waren nieuwe idealen maar niet iedereen wilde verandering. En zo ontstond de assemblee nationaal, de nationale vergadering. Een voorzitter, twee kampen. Links van de voorzitter zaten de revolutionairen die het allemaal anders wilden, dus progressief. En rechts zaten de taanhangers van de koning die alles bij het oude wilde laten, dus conservatief. Tot op de dag vandaag associëren we links met progressieve en rechts met conservatieve ideeën. Maar het zijn zulke rekbare begrippen geworden dat ze vaak al lang niet meer als rechts of links getypeerd kunnen worden. Soms verschilt het gewoon per thema wat je zou willen veranderen of behouden. Een ander onderscheid dan, economie. Daar zien we weer een andere links-rechtstegenstelling. Helemaal links vind je de socialisten. Zij willen een grote rol voor de overheid, geld verdien je niet alleen voor jezelf maar ook voor de staat, en die kan het dan weer herverdelen voor het algemeen belang. Helemaal rechts vind je de libertariers, zij willen juist een minimale rol voor de overheid. Iedereen dopt zijn eigen boontjes. Geld verdien je voor jezelf en daar mag je best rijk mee worden. Een duidelijk onderscheid, maar in de praktijk ook niet zo zwart-wit. Er zijn allerlei tussenvormen zoals de sociaal-democratie, het liberalisme, het sociaal-liberalisme. En daar vormen allerlei linkse en rechtse ingrediënten samen het recept. Dan is er ook nog zoiets als cultureel links en rechts en dat gaat dan weer over zaken als nationalisme, identiteit, integratie en migratie. Wat je ziet is dat linkse partijen vaak veel meer hebben met internationale solidariteit en rechts zich veel vaker nationalistischer profileert. Maar ook dat is in de praktijk niet zo zwart-wit omdat partijen gemixte belangen kunnen hebben. En dan heb je ook nog de tijdgeest. In bijvoorbeeld de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw werd links-rechts bijna alleen maar economisch geïnterpreteerd terwijl mensen zich tegenwoordig vooral cultureel oriënteren. Lang verhaal kort: links en rechts hebben meerdere betekenissen die kriskras door elkaar worden gebruikt. Dus of jij links of rechts bent hangt van zoveel zaken af dat eigenlijk die schaal praktisch niet meer bestaat. De links-rechtstegenstelling is dus nogal een versimpelde weergave van een complexe realiteit om de boel overzichtelijk te houden. Partijen profileren zichzelf daarom ook graag als links of rechts of juist als middenpartij.
