Hou jij van reizen? Ik hou... van... reizen. Het Gebarencafé in Woerden. Elke maand kunnen hier belangstellenden een aantal nieuwe gebaren leren. Maar het is vooral een gezellig samenzijn. Organisator Edith Swart vindt het belangrijk dat horenden en doven beter communiceren.
Elkaar ontmoeten, van elkaar leren hoe met elkaar om te gaan. Woerden. En Rotterdam? Rotterdam. Ik gebruik zelf een geheim gebaar voor Rotterdam, maar dat zeg ik maar niet.
Vanavond is het extra druk omdat de erkenning van de Nederlandse gebarentaal gaat. Het steekt de dovengemeenschap dat hun taal nog steeds geen officiële taal is. We interviewen vanavond de mensen via een gebarentolk. Zij vertaalt de vragen en antwoorden. De erkenning van de Nederlandse gebarentaal is heel belangrijk. Omdat je aan mij niet kan zien dat ik doof ben. Als het wettelijk erkend wordt, wordt gebarentaal ook zichtbaarder. En ook onze cultuur en identiteit als doven. Eigenlijk zou je die vraag ook aan horende mensen kunnen stellen. Waarom is het belangrijk dat hun taal erkend wordt? Dat vraag je toch ook niet? Eigenlijk heeft het gewoon te maken met je eigen identiteit, met je moedertaal. Dat je alles kan vertellen wat er in je leeft.
Het wachten wordt aardig op de proef gesteld. Al meer dan 30 jaar wordt er aandacht gevraagd voor wettelijke erkenning van de Nederlandse gebarentaal. Nu lijkt er een meerderheid te zijn voor de initiatiefwet van PvdA, ChristenUnie en D66.
De Nederlandse gebarentaal is voor een kleine 30.000 mensen in Nederland heel belangrijk omdat het hun taal is. Dat is hun eigenheid. En daarmee kunnen ze volwaardig meedoen in Nederland als het gaat over school of over werk, maar bijvoorbeeld ook informatie die door de overheid wordt gegeven. Dat is nu niet goed geregeld. Daarom willen wij dat de Nederlandse gebarentaal officieel wordt erkend. En dat er een adviesfunctie komt zodat we die drempels weg kunnen nemen en iedereen volwaardig mee kan doen.
Zichtbaarheid van de gebarentaal op televisie is één van de concrete voorstellen in de initiatiefwet. Het vragenuur in de Tweede Kamer en de persconferentie van de premier moeten vertaald worden door een gebarentolk. En ook bij crisissituaties, zoals de aanslag in Utrecht, moet informatie in gebarentaal beschikbaar zijn. 'Er wordt geadviseerd om tot nader order binnen te blijven.' Ik mis bepaalde informatie. Vooral toegankelijkheid van informatie. Als er iets gebeurt dan wil ik dat ook weten. Dan wil ik die informatie in gebarentaal aangereikt krijgen.
'We hebben hier de woorden. Je gaat straks in tweetallen weer werken.' Steeds meer doven en slechthorende kinderen zitten op reguliere scholen. Op basisschool De Bolster in Sint Michielsgestel zitten in bijna elke klas meerdere dove leerlingen. Ze hebben een gehoorapparaat of een cochleair implantaat. Via hulpmiddelen zoals microfoons kunnen ze de les beter volgen. Voor veel dove kinderen is gebarentaal hun eerste taal. Daarom is een gebarentolk in de klas noodzakelijk. Als er geen gebarentolk bij is dan kan je het niet goed verstaan. Of, ja... Je snapt het niet helemaal. Het is soms een beetje lastig als iemand praat. Soms begrijp je het niet en dan kan je het aan de tolk vragen. Houden de andere kinderen er genoeg rekening mee? Nee. Waarom niet? Wat doen ze dan? Ze doen veel grapjes maken tussendoor. Terwijl de juffrouw praat. En dat is niet zo fijn, want dan kan je het niet horen.
Het leren van gebarentaal is net zo ingewikkeld als bijvoorbeeld een buitenlandse taal. Gebarentaal heeft een eigen woordenschat en grammatica. Op deze school krijgen de dove leerlingen meerdere keren per week les in gebarentaal. 'Hij is klein, maar kan heel goed voetballen.'
Dat is leuk, want dan kan je meer leren. Dan kan je beter gebaren. Bij de gebarentaallessen moet je per se gebaren doen. Doe je dat nu soms niet? Nee, want ik vind sommige gebaren moeilijk.
Is dat iets wat jij belangrijk zou vinden, dat dat een officie?le taal wordt. Ja, heel belangrijk. Dan kun je meer mensen volgen. En ook de televisie, bijvoorbeeld het Jeugdjournaal, beter begrijpen.
Op papier zijn er goede voorzieningen in Nederland voor doven en slechthorenden. Tolken zijn in principe beschikbaar in het onderwijs, op het werk, en voor privésituaties. Maar gebarentolken worden soms geweigerd bij bijeenkomsten of vergaderingen. En er is weerstand en onbegrip.
Een tolkvoorziening hebben we hier in Nederland al. En de tolken worden betaald. Maar toch zijn er ook veel plekken waar tolken nog geweerd worden. En dat doventolken in het donker in een hoek gezet worden. Waar we de tolk niet kunnen zien. Lost die erkenning de weerstand en de problemen waar doven nu tegenaan lopen op? Nee, nooit 100%. Maar het is een hele belangrijke stap. Als je het gewoon ziet in het normale verkeer, als je geen belemmeringen krijgt op het moment dat je een congres wilt bijwonen of colleges wilt volgen, dat er voldoende uren voor zijn en dat iedereen dat ook ziet in het normale straatbeeld, wordt het heel normaal, en daarmee denk ik dat belangrijke stappen gezet kunnen worden voor het vervolg.
Erkenning is dus een belangrijke eerste stap. Verder zouden doven en horenden elkaar vaker moeten tegenkomen. Want er zijn genoeg gebarencafés in Nederland, maar daar komen alleen maar geboren doven die elkaar ontmoeten. Die staan daar lekker te wapperen. Maar het helpt niet aan een inclusieve samenleving.
