Mag ik van u een nasi met Ikan Bali? Rendang Padang en ook een beetje Gado Gado met sambal. Is goed ik ga voor jou maken. Alsjeblieft, eet smakelijk! Lekker dankjewel. Witte rijst met rundvlees en pittige vis. Allemaal gerechten uit Indonesië. En wat dacht je van straatnamen als Sumatra Laan of de Javastraat? Of woorden als pienter, klamboe, piekeren. Klinken harstikke Nederlands, maar komen uit Indonesië en al deze Indische mensen op de Tong Tong Fair. Hoe zijn die allemaal in Nederland gekomen? Indonesië ligt nou niet bepaald naast de deur. Hier ligt Nederland, hier. En hier ligt Indonesië, helemaal aan de andere kant van de wereld. Wat hebben Indonesië en Nederland dan met elkaar te maken? Nou, heel veel. Meer dan 400 jaar geleden ontdekten Nederlandse schepen de Indonesische eilanden hier en gingen daar handelsposten opzetten. Ze ontdekten daar producten als suiker, koffie, thee en ook specerijen als nootmuskaat, kruidnagel en peper. Die producten laden ze in een schip. En brachten dat naar Europa, waar ze het dan weer voor heel veel geld verkochten. Mede dankzij Indonesië wordt Nederland een rijk en machtig land. Het gaat zelfs zo ver dat vanaf 1815 Indonesië een kolonie, dus een deel van Nederland wordt en vanaf dan heet het hier in Nederlands-Indië. Nederland is er de baas. Dan gaan steeds meer Nederlanders wonen. Mooie grote huizen op landgoederen en sommige Nederlanders krijgen kinderen met Indonesiërs, Indische kinderen. En Nederlanders en Indische kinderen voelen zich beter dan de Indonesiërs. Want dat zijn toch maar landarbeiders en bediendes. Zo werd er vroeger gedacht. Dat was heel normaal. En één van die Indische nakomelingen ben jij, Robin Raven. Jij bent leraar, je bent kinderboekenschrijver en ik heb je Ikan Bali meegenomen. Jij bent geen Indonesiër he? Jij bent een mix. Mijn vader is een volbloed Indonesiër, is geboren op Java en mijn moeder is een Nederlandse plantersdochter, geboren op Sulawesi. En als je dat samenvoegt, dan krijg je dit: een Indo. In jouw boek Strijd in het regenwoud mag een Nederlandse jongen van zijn vader niet met een Indonesische vriend omgaan want Indonesiërs zijn minderwaardig. Waren de Nederlanders echt zo gemeen tegen Indonesiërs? Je kunt over het algemeen wel zeggen dat Indonesiërs vaak lagere baantjes hadden, minder geld verdienden dan vaak ook langer moesten werken. En je moet er ook bij zeggen dat de Nederlanders wel heel veel deden aan het bouwen van ziekenhuizen, bouwen van wegen, van scholen, dus ze deden wel iets. Maar dat was niet genoeg. De Indonesiërs wilde eigenlijk maar één ding en dat is vrij zijn. Maar dat wilden de Nederlanders niet. De Nederlanders wilde het liefst nog heel lang in dat mooie land blijven. En toen veranderde alles, want de oorlog brak uit, de Tweede Wereldoorlog. Eerst in Europa, maar later ook in Nederlands-Indië. 1942 Vallen de Japanners Nederlands-Indië binnen en binnen twee weken tijd is de hele archipel veroverd en op dat moment is het Nederlandse sprookje ook eigenlijk voorbij. De Nederlanders en tienduizenden Indo's worden naar werkkampen gestuurd. Verschrikkelijk. Mannen moeten de mannenkampen. De vrouwen en de kinderen gaan de vrouwenkampen. Mijn moeder heeft als kind drie jaar lang in een vrouwenkamp gezeten en heeft er verschrikkelijke dingen meegemaakt en gezien. En daar kan ze nu na zoveel jaren nog steeds bijna niet over praten. Dit monument is speciaal opgericht voor alle slachtoffers van de Japanse bezetting in Nederlands-Indië. Jyoti hebben afgesproken dat ik jij tegen je mag zeggen. Jij bent één van de slachtoffers. Jij kwam van de ene op de andere dag als 14 jarig meisje met je moeder, je broertje, je zusje in een jappenkamp terecht. En vervolgens drie jaar daarna steeds in een ander kamp. Hoe was dat? Heftig. Weet je opeens ben je je vrijheid kwijt. Je zit achter prikkeldraad en niet dat alleen. Maar we zaten met negentig mensen in een heel klein huisje. Dat betekende allemaal op de grond slapen en een ander verschrikkelijk iets van het eerste kamp, was dat mijn broertje van elf werd van ons weggehaald en die ging naar een jongens kamp. En wij wisten niet waar die was en wat er met hem gebeurd was. Het werd nog veel erger. Ja ons tweede kamp, dat was helemaal een verschrikking. Dat lag midden in de wildernis en de ratten en de kakkerlakken liepen over je heen. Wat deed je daar dan de hele dag? Hard werken. Er was één kraan voor 750 vrouwen. Er waren geen wc's. Moesten de wc's graven. Maar dat is toch hartstikke onhygiënisch? Natuurlijk was het niet hygiënisch. Er brak ook cholera uit en dysenterie. Ik zelf ben toen ook ziek geworden. Het gevolg was hard werken, maar moest ook elke dag iemand begraven. Vrouwen en kinderen. Dat moesten jullie zelf doen? Ja wie deed het anders? Hoe waren de Japanners tegen jullie? Kil, wreed. En als je iets gedaan had wat ze niet zinde of bijvoorbeeld te eten had gepikt, dan sloegen ze. En dan moest je de hele dag in de brandende zon staan en buigen. Altijd buigen voor ze. Wat was nou het ergste? Honger. Altijd honger. Je kreeg geen eten en je probeerde van alles te vinden. Zoals bijvoorbeeld slakken in het open riool achter ons huis en die visten we eruit. En die kookten we vier, vijf keer. En dan nog was het smerig. We waren ook net skeletten. Allemaal botjes, botjes botjes. In 1945 worden de Japanners verslagen en is de oorlog afgelopen. De Nederlanders denken gewoon weer de baas te kunnen spelen in Indonesië, maar daar denken de Indonesiërs heel anders over. De oorlog in Nederlands-Indië is voorbij. De Japanners zijn verslagen. Hoe gaat het nou verder? De Indonesiërs komen in opstand. Ze willen vrij zijn, ze willen niet meer onderdrukt worden door de Nederlanders. Dus wat gebeurt er? Op 17 augustus 1945, twee dagen nadat de Japanners zich hebben overgegeven, roept de Indonesische leider Soekarno de onafhankelijkheid uit. Daar was Nederland niet blij mee? Nee, nee, nee. Nederland was woest en ze stuurde onmiddellijk het leger twee keer zelfs naar Indonesië om orde op zaken te stellen. En er breekt een onafhankelijkheidsoorlog uit. Hard tegen hard. Er wordt keihard gevochten. En Nederlandse soldaten doodden veel mensen, waaronder veel onschuldige burgers. Heftig. Ja heel heftig en uiteindelijk naar vier jaar vechten, wordt Nederland gedwongen om Indië op te geven en in 1949 wordt Indonesië een onafhankelijk land. De Republiek Indonesië. De verliezers voelden zich niet meer zo welkom in Indonesië. Ruim drie honderdduizend Nederlanders, Indische Nederlanders, Papoua's en Molukse soldaten die aan de kant van Nederland hadden gevochten, verlieten compleet met gezin het land. De meesten kwamen naar Nederland per boot. Ja en de meesten van hen kende Nederland eigenlijk alleen uit schoolboeken of foto's. Zoals mijn tante. Hoe was dat voor u? Ik was toen, toen kwam ik hier in Nederland aan en was midden in de winter. We hadden dus alleen maar als zo kleren aan. Het is hartstikke koud en toen zijn we dus opgevangen in een pension. En hoe waren de Nederlanders tegen u? Aardig? Ja ze wist eigenlijk heel weinig van ons. Werd u ook uitgescholden? Jawel. Wat zeiden ze dan tegen u? Dan zeiden ze tegen ons pinda. Ja en import, ga terug naar je apenland. Nou wat onaardig u wat deed u dan? Dan schold ik terug. Kaaskoppen, witte worm. Verder waren ze wel aardig? Ja heel aardig, ik heb een leuke jeugd gehad. Wat een verhalen zeg. Wat heeft Nederland veel leed veroorzaakt. Wat me het meeste treft is dat in alle families van alle mensen die rondlopen er iets ergs is gebeurd. Ja, dat klopt. En daarom schrijf ik er ook over, want het Indische verleden mag nooit worden.
