Wil je een beetje romantiek? Steek dan een kaarsje aan. En hoe beter dan met zo'n klikaansteker. Superpraktisch. Wist je dat dat klikkertje binnen in zo’n aansteker dezelfde techniek is waardoor een elektrische gitaar werkt? En een wenskaart met een muziekje erin? Speakers, microfoons? We noemen dat een piezo kristal. Maar wat is dat eigenlijk? Binnen in zo'n aansteker zit een brandbaar gas, dat erg in elkaar geperst is, zodat je het gewoon kunt zien zitten. Als je op het knopje drukt, gaat het hierlangs stromen en komt het eruit. Dat brandbare gas bestaat uit moleculen, kleine deeltjes. Als je heel erg inzoomt, zie je die moleculen. En als je daar tegenaan duwt of schopt en ze heel hard op en neer laat bewegen, breken ze open. Bij dat openbreken komt nog meer warmte vrij waardoor andere moleculen openbreken en er weer warmte vrijkomt en zo gaat dat steeds door. Heel erg snel en dat wordt uiteindelijk een vlammetje. Maar hoe breek je nou die eerste moleculen open? Dat doe je met elektriciteit die je opwekt met een piezo kristalletje. Daar geef je een klap op, dat doet die knop ook en dan gaat hier een vonkje in open. Maar waarom maakt die elektriciteit de moleculen kapot? Elektriciteit bestaat uit een stroom kleine deeltjes die snel bewegen. Als die deeltjes erg snel ergens langs bewegen, gebeurt er hetzelfde als je snel langs je handen beweegt. Dan wordt het warm. Dat kun je zien met dit experimentje dat je thuis NIET moet doen, want je speelt met vuur en dat kan gevaarlijk zijn. Ik heb hier staalwol, en als ik daar stroom doorheen doe met dit batterijtje, gaat de stroom heel snel door het staalwol lopen. En al die elektrische deeltjes wrijven tegen dat staalwol aan alsof je heel hard in je handen wrijft. Dat wordt dan ZO warm dat het gaat branden. Met elektriciteit kun je dingen dus gloeiendheet maken. In een batterij hebben ze aan de ene kant plusjes en aan de andere kant minnetjes gezet. Als je daar een draadje of staalwol aan doet, gaan al die minnetjes bewegen naar de andere kant. Daardoor wordt het warm. Maar hoe kunnen bij een kristalletje, aan de ene kant plusjes en aan de andere kant minnetjes zitten? Als je heel erg inzoomt in dat kristalletje, zie je dat daar ook positief en negatief elektrisch geladen deeltjes in zitten. Dat zit vast in een soort roostertje. Ze zitten om en om zodat ze elkaar precies opheffen. Voor elk plusje heb je een minnetje. Maar als je er bijvoorbeeld met een grote vinger bovenop duwt, of met een soort hamertje in een aansteker, zie je dat die deeltjes wat door elkaar heen geduwd worden. Zodat je aan de ene kant positieve en aan de andere kant negatieve deeltjes hebt. Je krijgt eigenlijk een heel klein batterijtje. Met aan de ene kant veel plusjes en aan de andere kant minnetjes. Dit is nou zo'n piezo kristalletje. Als ik hierop sla, komen hier plusjes en hier minnetjes. Laten we het uitproberen. Aan de bovenkant heb ik een koperdraadje bevestigd. Zodat als ik dit vastpak met een tangetje en hier op dit stukje ijzer zet en heel erg hard op z'n kop sla, je een vonk zou moeten zien, van de elektriciteit die van het draadje naar de onderkant loopt. Je kunt dus ook de trillingen van een snaar die je aanslaat, vertalen in elektrische signaaltjes naar een versterker toe.
