Name: Histories
Uploaded: 2022-03-02T12:00:00+01:00
Duration: 9 min 41 s
Description: In de 14e eeuw worden heel veel mensen ziek van de pest. Dat noemden ze ook wel de zwarte dood. Wat voor ziekte was de pest?

Groep 6/7/8

20170808_idk_at_nederlandkoudeoorlog01In de Middeleeuwen is een boek nog heel erg zeldzaam. Waarom? Omdat er nog geen drukkerijen zijn. Het drukken is gewoon nog niet uitgevonden. Jawel, de wc's maar geen boeken dus. Hallo, dit is Histories. Ik neem je mee naar een tijd die best veel lijkt op vandaag. Mensen zijn in de war. Ze weten niet meer wat ze moeten geloven. O ja, en er is ook nog een enorme pandemie aan de gang. Dat klinkt bekend. Waar komt die pest eigenlijk vandaan? Ik geef er een slinger aan en we gaan terug naar de 14e eeuw, de Middeleeuwen dus. In die tijd worden in heel Europa mensen ziek. Als je dat overkomt krijg je hoge koorts, je gaat hoesten en o ja, er verschijnen opeens allemaal bultjes op je lichaam. Zeg maar dag tegen je beachbody. Dit is de builenpest, ook wel de pest of de Zwarte Dood genoemd. Want de kans is groot op een vroege dood. Kijk even mee. Daar ligt iemand die de builenpest heeft, ziet er niet zo gezond uit. En het ruikt ook niet zo fris, geloof ik. Kijk eens even, wat zielig voor dat kindje. Ik ben wel blij dat dit tegenwoordig niet meer zo gaat. In die tijd is de medische wetenschap nog niet zo ver als nu. Gewone mensen kunnen niet zomaar naar de dokter toegaan en het vaccineren is ook nog niet uitgevonden. Wel hebben de mensen al snel door dat de pest besmettelijk is, wat je dus van andere mensen kan krijgen. Het is zelfs erg besmettelijk, zo besmettelijk als de pest. Dus wat doen ze? Zo gauw jij ziek wordt en dat zien de mensen vanzelf, word je opgesloten. Nee, niet in de gevangenis. Gewoon in je eigen huis. Je gaat dan in quarantaine. 40 dagen lang mag je geen contact hebben met andere mensen. Het Franse woord voor 40 is trouwens quarante en daar komt dan ook het woord quarantaine vandaan. Mag je meteen weer vergeten. En om zeker te weten dat je niemand besmet wordt er een bos stro aan je huis gehangen. Zo weet edereen meteen bij wie ze niet moeten aanbellen tijdens heitje voor een karweitje. En er worden nog meer maatregelen ingevoerd om de pest tegen te gaan. Markten worden verboden. Je mag niet meer reizen en honden mogen ook niet meer loslopen. Zielig voor Bello. En als je écht heel ziek bent, dan moet je naar het pesthuis, een soort ziekenhuis vaak buiten de stadsgrenzen, zodat de gezonde mensen in de stad geen gevaar lopen. Nou ja, geen gevaar. Dat weten ze dus niet. Mensen hebben geen idee waar de oest vandaan komt en eigenlijk weet ze ook niet hoe ze die ziekte moeten genezen. Het enige wat gewone mensen in die tijd kunnen doen is bidden. Daarvoor gaan ze naar de kerk. In de Middeleeuwen worden heel veel kerken gebouwd, omdat het geloof erg belangrijk is voor de mensen. Sommige van die kerken staan er nu nog steeds. Je kent ze misschien ook wel uit je eigen omgeving. Of misschien ga je er zelf ook wel eens heen. Een heel groot gebouw, vaak met een toren en met zo'n leuk gouden haantje erbovenop. In de Middeleeuwen gaan mensen naar de kerk om te luisteren naar de pastoor die voorleest uit de Bijbel. En ze gaan samen bidden, bidden, bidden, bidden in de hoop dat de pest weer overgaat. Maar waar komt de pest eigenlijk vandaan. De wetenschap is nog niet zo ver, dus de mensen zoeken het hogerop, bij God. Veel mensen geloven dat de pest een straf is van God. Maar ja, een straf waarvoor eigenlijk? Als de wereld zo'n grote straf krijgt, dan moet er iemand toch iets fout hebben gedaan? Wie krijgt de schuld? Misschien de buren of mensen met een ander geloof? Sommige mensen denken in die tijd dat de Joden iets te maken hebben met de pest. Joden leven in heel Europa. Ze gaan niet naar de christelijke kerk, maar ze hebben hun eigen geloof met hun eigen kerken, de synagoges. Vaak wonen ze bij elkaar in de buurt en ze spreken een eigen taal. Ze zijn dus duidelijk anders dan het grootste deel van de bevolking. En daarom krijgen ze al snel de pestkaart. Mensen beweren dat de Joden het drinkwater hebben vergiftigd, expres om christelijke mensen ziek te maken. Dat is allemaal fakenews, maar er zijn veel mensen die het geloven. En dat loopt ook flink uit de hand. Mensen gaan zelf op zoek naar de Joden om ze weg te jagen of nog erger... foute boel dus. Door de pest zijn mensen erg onzeker. Alles wat normaal is, thuis zijn met je familie, naar je werk buiten spelen, da's allemaal opeensbloedlink geworden. De mensen zitten met vragen: hoe moet ik leven? Hoe zorg ik voor m'n familie? Dat zijn vragen waar mensen mee rondlopen. Als ze nog kunnen lopen en niet in het pesthuis liggen te sterven. Voorheen gingen de mensen met dat soort vragen naar de kerk, maar de pastoor heeft daar ook geen antwoord op. En hij weet ook niet hoe je de pest moet bestrijden. Hierdoor gingen mensen zelf meer nadenken en ook vragen stellen aan elkaar. Niet in een appje, maar in boeken. Boeken ken je natuurlijk wel. Daar krijg je op school mee te maken en in de bibliotheek of je leest ze op je telefoon of tablet. En er zijn miljoenen boeken en tegenwoordig kan je de hele dag zoveel lezen tot je de pest krijgt. Maar in de Middeleeuwen is een boek nog heel erg zeldzaam. Waarom? Omdat er nog geen drukkerijen zijn? Het drukken is gewoon nog niet uitgevonden. Jawel op de wc's, maar geen boeken dus. Dus wat lazen ze dan op de wc? Geen idee. Elk boek wordt in die tijd nog met de hand over geschreven door een monnik of een non zoals deze mevrouw hier. Pak eens een boek uit je kast van Harry Potter of zo. En stel je voor dat je dat allemaal moet overschrijven. Ook alle puntjes op de i, daar ben je weken, jaren mee bezig. Tegen de tijd dat je klaar bent ben je net zo oud als Perkamentus en heb je een lamme hand. En trouwens, als je een boek hebt, dan ben je er nog niet. Want veel middeleeuwers kunnen helemaal niet lezen omdat er nog niet zoveel scholen zijn. Stel je voor, geen scholen. Wat een verschrikkelijke tijd moet dat geweest zijn? Werd je 's morgens wakker, kon je gewoon in bed blijven liggen. Nee hoor, je moest aan het werk anders kreeg je klappen. Maar goed, dit verandert allemaal met één belangrijke uitvinding. Nee, niet de wekker. De boekdrukkunst. De kunst van het boeken drukken. Dat zie je hier. Kijk maar even mee naar deze historische beelden. Je begint met allemaal lettertjes van ijzer. Die zet je op een plankje, inkt eroverheen en drukken maar. En nog een bladzijde, en nog een. Dat schiet op. De boekwinkels schieten uit de grond. Mensen lezen zich een ongeluk. En deze drukkers. Die krijgen het steeds drukker. Door al die boeken worden mensen steeds slimmer. Net zoals jij op school. Je leest over taal, rekenen, nieuwe woorden. Hoe meer je leert, hoe meer je gaat snappen over de wereld. Precies datzelfde gebeurde ook in de tijd na de pest, als er opeens allemaal boeken gedrukt kunnen worden. Mensen gaan nadenken over het leven, vragen stellen. Is die gekke pest wel een straf van God? Wie zegt eigenlijk hoe je goed moet leven? En wat is goed leven nou eigenlijk? Ook boeken uit de oudheid kunnen opeens massaal gedrukt worden, zodat de mensen nog iets kunnen leren van die oude Grieken en Romeinen. Want die waren toch ook al best slim eigenlijk. Die boeken zijn dus heel belangrijk. Zo hoeven gewone mensen niet meer te luisteren naar de kerk, maar kunnen ze zelf leren nadenken. Ze leren steeds meer over de geschiedenis, het leven en ook over hoe je ziektes kunt voorkomen. Het duurt trouwens nog een flink aantal eeuwen voordat wetenschappers erachter komen waar die pest nou eigenlijk vandaan komt. Het is gewoon een besmettelijke ziekte, veroorzaakt door een bacterie. Die bacterie gaat van de vlo naar de rat naar de mens. Lekker? Misschien wel naar jou vannacht! Nee hoor, je hoeft er nu niet meer bang voor te zijn. De pest is al bijna een eeuw niet meer in Nederland gesignaleerd. Maar euh... Volgens mij zag ik iets lopen. Dit was weer Histories. Terug naar vandaag de dag. Stap zelf in het verhaal van Nederland. In tien avontuurlijke audiotours wandelen we over dijken en langs kastelen, op zoek naar de sporen uit het verleden. Download nu de gratis podwalkapp, Het verhaal van Nederland. 

Karel de Grote is een vorst uit de vroege middeleeuwen. Hij regeert onder andere over het gebied wat nu Nederland is. Test je kennis over zijn rijk en leven.

Quiz over de Europese vorst Karel de Grote

Wat weet jij over Karel de Grote?

Wist je dat hertogin Maria van Bourgondië ervoor heeft gezorgd dat de Nederlandse gewesten deel werden van een groot wereldrijk? Test je kennis over de hertogin in deze quiz!

Quiz over de hertogin van Bourgondië

Wat weet jij over Maria van Bourgondië?

De Middeleeuwen zijn een tijd van ridders, geloof en bijgeloof. Wat weet jij van de periode van het jaar 500 tot 1500? Klik op de afbeelding om de quiz te starten. 

Quiz over de periode van 500 tot 1500

Wat weet jij over de Middeleeuwen?

Na de val van het Romeinse Rijk breken de Middeleeuwen aan in Europa. Een tijd van ridders en kastelen, maar ook van het christelijke geloof. Er worden nieuwe ontdekkingen gedaan, maar ondanks de vooruitgang sterven veel mensen aan de pest en tijdens de heksenjachten. Klik op de afbeelding om naar de tijdlijn te gaan.

Tijdlijn over de periode van 500 tot 1500

De Middeleeuwen

Wat voor ziekte was de pest?

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

In 10 video’s presenteert Nizar El Manouzi de leukste en gekste weetjes uit de verhalen van vroeger, van de prehistorie tot de Tweede Wereldoorlog. 

Het Verhaal van Nederland HISTORIES

Histories

In de 14e eeuw worden heel veel mensen ziek van de pest. Dat noemden ze ook wel de zwarte dood. Wat voor ziekte was de pest?

Steden en staten

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Strooigoed en pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.