Name: Het Verhaal van Oranje Nassau in de klas
Uploaded: 2024-01-31T20:30:00+01:00
Duration: 10 min 8 s
Description: In 1544 erft de Duitse Willem van Nassau het Franse prinsdom Orange. Opeens hebben de Nederlanden een prins: Willem van Oranje. Door zijn huwelijk met de protestantse Anna van Saksen komt Willem in grote problemen met de katholieke koning, Filips II. Willem raakt alles kwijt, en wordt tegen wil en dank leider van de Nederlandse opstand tegen Spanje.

Klas 4/5/6

Klas 1/2/3

Het prinsdom Orange. Een lap grond, niet groter dan de Achterhoek, dat bijster weinig inkomsten opbracht. Maar wie het in handen kreeg, mocht zichzelf prins van Orange noemen. En dat maakte indruk. Het was een hogere titel dan baron of graaf. En net als de Franse koning en de Duitse keizer was een prins onafhankelijk en hoefde niemand te gehoorzamen. In Europa waren er wel meer prinsen, maar in de Nederlanden was er maar één. Dit is het verhaal van Oranje Nassau. Wilhelm von Nassau. Deze Duitse graaf krijgt op elf-jarige leeftijd de hele erfenis in zijn schoot geworpen. Daardoor behoort hij meteen tot de hoogste en rijkste edelen in de Nederlanden en staat hij bekend als Prins Willem van Oranje Nassau. Met gravin Anna van Buren krijgt hij een dochter en een zoon. En daarmee is zijn dynastieke plicht vervuld. Maar Willem is nog maar 25 jaar als zijn eerste vrouw overlijdt. Hij wil opnieuw trouwen, dit keer met de 14-jarige Anna van Saksen. Haar oom August van Saksen is keurvorst van het machtigste vorstendom van Duitsland en zou op die manier een belangrijke bondgenoot van Oranje Nassau geworden zijn. Alleen heeft Willem het meisje zelf nog nooit gezien. 
Huwelijken werden ook gebruikt om belangen in het buitenland uit te breiden en het huwelijk met de familie Saksen was voor Willem van Oranje aantrekkelijk, omdat hij daarmee de positie van zijn familie in Duitsland kon versterken. De Nassaus stonden duidelijk lager in aanzien. Dus die alliantie met Saksen bood grote voordelen. Maar het hielp Willem van Oranje ook om zich zelfstandiger, onafhankelijker op te stellen tegenover Filips de Tweede. De koning van Spanje. 
Het Duitse Rijk was een lappendeken van katholieke en protestantse gebieden, maar in de Nederlanden werd alleen het katholieke geloof toegestaan. Iedere andere godsdienst werd door Filips II meedogenloos vervolgd. Willem van Oranjes huwelijk met de protestantse Anna van Saksen zet dan ook alles en iedereen op scherp. 
Als je meerdere godsdiensten gaat toestaan, ja dan dan valt de structuur van de samenleving uiteen. En daarom was men in de zestiende eeuw ervan overtuigd dat religieuze eenheid belangrijk was voor het welzijn van de samenleving. En ook dat als een vorst een andere godsdienst zou aannemen, dat ook de onderdanen en de overheid automatisch die wisseling zou overnemen. 
Willem verzekert de Spaanse koning van zijn eeuwige trouw aan de enige ware kerk van Rome. En hij belooft dat Anna van Saksen een keurige katholiek zal worden. Na de bruiloft kwam het pasgetrouwde stel naar het Hof van Brussel. Dat werd gezien als het mooiste paleizencomplex van Europa. Hierboven bevond zich het politieke centrum van de Nederlanden. Daar liepen de spanningen flink op vanwege de onderdrukking van de protestanten. Veel edelen zijn tegen de wrede straffen en worden uitgemaakt voor geuzen, schooiers. Omdat ze in verzet komen tegen het beleid van de Spaanse koning. Ze sluiten geheime verbonden en beramen plannen die steeds radicaler worden. Zo wil Lodewijk van Nassau een leger op de been brengen om een opstand te beginnen en zijn broer Willem van Oranje, of hij nou wil of niet, wordt gezien als de leider. 

Leve de Geus en de Geuzin. Willem en Anna zitten op een kruitvat. Terwijl de edelen feestvieren aan het hof, barst in Vlaanderen de beeldenstorm los. Een razende protestantse menigte breekt katholieke kerken en kloosters open. Kunstwerken van onschatbare waarde worden kort en klein geslagen. De Spaanse koning is furieus. Om de schuldigen te straffen stuurde hij de hertog van Alva met tienduizend man naar de Nederlanden. Alleen al bij dat bericht sloegen talloze protestanten op de vlucht. Velen van hen naar de Dillenburg om hun diensten aan te bieden. Het moet hier een chaos geweest zijn van boodschappers en huursoldaten, want Lodewijk van Nassau verzamelde hier zijn troepen voor de Nederlandse Opstand. Ook Willem van Oranje is uit voorzorg naar de Dillenburg gevlucht, maar anders dan zijn broer Lodewijk hoopt hij de strijd juist te voorkomen. Willem werd gezien als leider van de opstand en officieel beschuldigd van hoogverraad. Al zijn bezittingen in de Nederlanden werden door Alva in beslag genomen en Willem zelf werd ter dood veroordeeld. En dat was geen loos dreigement. Talloze edelen die niet op tijd waren gevlucht, werden onthoofd. De belangrijkste onder hen hier op de Grote Markt. Willem was zijn bezittingen kwijt. Zijn reputatie. En die kon hij alleen maar terugkrijgen als de opstand in de Nederlanden zou slagen. Er zat niets anders op. Willem moest de leider van de opstand worden. 
De oorlog in de Nederlanden begint voor Willem van Oranje vooral als een privé-oorlog tegen Filips II. Maar omdat die opstand ook gaat over de autonomie van de Nederlandse provincies, over het geloof in die Nederlandse provincies, raakt Willem van Oranje ook daarmee, zijn privé-oorlog raakt daarmee verbonden. 
In de Slag bij Heiligerlee verloor Adolf van Nassau de controle over zijn paard en sneuvelde. In de veldslag die daarop volgde, rekende Alva genadeloos af met de rest van het leger. Adolfs broer Lodewijk kon zijn hachje ternauwernood redden door hier in de Eems te springen. De Duitse vorsten deden niets. Ze waren net als Anna tegen de opstand en vonden dat Willem erbuiten moest blijven. De beeldenstorm en de daaropvolgende opstand had ook de Duitse vorsten geschokt. Zij hielden fanatieke protestanten, de calvinisten, daarvoor verantwoordelijk. Dat waren in hun ogen onruststokers en rebellen. Als Willem geen afstand zou nemen van die calvinisten, dan kon hij niet langer rekenen op de steun van de Duitse vorsten. De mislukte veldtochten hadden Willem in grote financiële problemen gebracht. Voortaan moest hij niet alleen op zijn hoede zijn voor het Spaanse leger, maar ook voor de vele schuldeisers die achter hem aanzaten. Hij was voortdurend op de vlucht. Soms vermomde hij zich als boer of dook ergens onder, maar hij kon nergens langer dan een dag of twee blijven. Zelfs in Saksen, waar hij acht jaar eerder zijn huwelijk groots had gevierd, was hij niet meer welkom. Intussen dreigde de opstand te mislukken. De Nederlandse steden waren oorlogsmoe en wilden niet meer verder vechten. Zelfs Willem van Oranje leek alle moed te hebben verloren. Hij voelde zich eenzaam en miste het gezelschap van de hoge adel en hij keek uit naar de terugkomst van zijn broers. Hendrik en Lodewijk. Maar die zou hij nooit meer terugzien. Hun legers werden hier op de Mookerheide verpletterend verslagen door de Spanjaarden. Zelfs de lichamen van Lodewijk en Hendrik zijn nooit meer teruggevonden. Het verlies van zijn broers raakte Willem diep. 'Mijn hoofd duizelt zo van alle zaken en van alle verdriet dat ik niet meer weet wat ik doe.' 
Oorlog zat in het DNA van Nederland en van de Nederlanders. En dat betekent ook dat legerleiders zich kunnen ontwikkelen tot tot nationale iconen, tot oorlogshelden. En die rol was weggelegd voor de Oranjes. Oranjes hebben enorm baat gehad bij de oorlog. Oorlog heeft hen grootgemaakt, maar het heeft hen ook met Nederland verbonden. Willem van Oranje had op elfjarige leeftijd een fabelachtige erfenis gekregen. Steeds had hij geprobeerd om het bezit en de invloed van zijn familie te vergroten. Maar tegen het einde van zijn leven waren drie van zijn broers gesneuveld, zijn Duitse en katholieke contacten afgebroken, zijn bezittingen in beslag genomen en hij was vogelvrij verklaard. De rol van Oranje-Nassau in de Nederlanden leek al na één generatie te zijn uitgespeeld. 

Willem Alexander en Maxima

Verteller Daan Schuurmans neemt je mee langs de hoogte- en dieptepunten van de Oranje dynastie, van Willem van Oranje tot Willem-Alexander.

Het verhaal van Oranje Nassau 

Het verhaal van Oranje Nassau in de klas

Het Verhaal van Nederland

Voor koning Willem Alexander hebben er een boel kleurrijke figuren op de troon gezeten in Nederland. Wat weet jij van onze koningen, koninginnen en stadhouders? Klik op de afbeelding om de quiz te starten!

Quiz over het Nederlandse koninkrijk

Wat weet jij over de Oranjes?

In 1672 wordt het jonge Nederland van drie kanten ongenadig aangevallen door machtige vijanden. In vijf afleveringen gaan we terug naar het Rampjaar: hoe kon het zo uit de hand lopen?

Programmaheaders

Programmalogo's

Het Rampjaar 1672 in de klas

1672 is een bewogen jaar voor de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Na de Tachtigjarige Oorlog met Spanje worden de Nederlanden nu aangevallen door Frankrijk, Engeland en Duitse bisdommen. Wat ging er vooraf aan het rampjaar 1672? En hoe kwamen de Nederlanden uit de strijd?  

Tijdlijn over het jaar 1672 in de Republiek

Het Rampjaar

De negentiende eeuw wordt ook wel de ijzeren eeuw genoemd. Er worden bruggen gebouwd en industrieën opgezet. Een eeuw die de basis legt voor het moderne Nederland. Presentatie: Hans Goedkoop. 

De IJzeren Eeuw in de klas

NPO Geschiedenis

In de 19e eeuw begint in Nederland de industriële revolutie, ook wel bekend als de ijzeren eeuw. In deze tijdlijn word je meegenomen in belangrijke momenten voor de ijzeren eeuw.

Tijdlijn over de 19e eeuw

De industriele revolutie in Nederland

Groep 6/7/8

In de 17e eeuw beleeft de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden gouden tijden. Daarna komt er steeds meer kritiek op het systeem van stadhouders. Tegenstanders van de stadhouders noemen zichzelf de ‘patriotten’, wat ‘landgenoten’ betekent. In 1787 proberen ze de macht over te nemen, wat mislukt. Totdat ze hulp krijgen van Frankrijk en de stadhouder voorgoed wordt verjaagd.

Quiz over machtsstrijd in de Republiek

Wat weet jij over de patriotten?

Download de gratis lesbrief (PDF)

In 1544 erft de Duitse Willem van Nassau het Franse prinsdom Orange. Opeens hebben de Nederlanden een prins: Willem van Oranje. Door zijn huwelijk met de protestantse Anna van Saksen komt Willem in grote problemen met de katholieke koning, Filips II. Willem raakt alles kwijt, en wordt tegen wil en dank leider van de Nederlandse opstand tegen Spanje.

Ontdekkers en hervormers

Willem van Oranje, leider van de opstand

Het Verhaal van Oranje Nassau in de klas

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Header slingers

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.