Name: Het verhaal van Oranje Nassau in de klas
Uploaded: 2024-02-14T20:45:00+01:00
Duration: 11 min 37 s
Description: In 1625 trouwt stadhouder Frederik Hendrik met Amalia van Solms. Zij wordt hierdoor de machtigste vrouw van de Republiek. Amalia doet er alles aan om de macht en het imago van de Oranjes veilig te stellen.

Klas 4/5/6

In de zeventiende eeuw werd vrijwel iedere staat in Europa geleid door een vorst. Behalve ons land, want dat bestond uit de Zeven Verenigde Nederlanden. En die hadden de Spaanse koning aan het begin van de 80-jarige Oorlog afgezworen. Voortaan zouden de vertegenwoordigers van de Zeven Verenigde Nederlanden hun land zelf besturen vanuit de Staten-Generaal. Dit is het verhaal van Oranje Nassau. De functie van stadhouder blijft wel bestaan. Hij is niet langer de plaatsvervanger van de koning van Spanje, maar staat in dienst van de provincies. Ze benoemen steeds iemand van de familie Nassau, zoals de jongste zoon van Willem van Oranje, Frederik Hendrik. Een neef van Frederik Hendrik had zich als protestant tot koning laten kronen van het Tsjechische Bohemen. Deze Friedrich van de Paltz riep daarmee de woede van heel katholiek Europa over zich af. Zijn leger werd verpletterend verslagen en Friedrich verloor zijn land en zijn titels. Halsoverkop zocht hij een veilig heenkomen. In het Duitse Rijk was hij nergens meer welkom. Maar wel bij zijn familie in Den Haag. De Staten-Generaal willen ook een bijdrage leveren en brengen een huis voor de Koninklijke ballingen in gereedheid. Friedrich gaat al gauw weer op reis om bondgenoten te zoeken voor de herovering van zijn land. Maar zijn vrouw blijft achter. De Schotse koningsdochter Elisabeth Stuart. Ze is zo mooi en geliefd dat ze de Hartenkoningin wordt genoemd en Roos van Engeland. Maar nog het best staat ze bekend als de winterkoningin. Dat was eigenlijk een spotnaam omdat Elisabeth maar één jaar koningin van Bohemen was geweest. Elisabeth is de enige koningin in de Republiek en dat geeft haar een status en vrijheid die haar wel bevallen. Ze besluit in Den Haag te blijven. Meer dan 220 bedienden, edelen en hofdames zijn met de winter koningin meegekomen, onder wie Amalia van Solms Braunfels. Vier jaar na haar aankomst in Den Haag trouwde ze met Frederik Hendrik in deze kerk en werd prinses van Oranje-Nassau. Uit alles bleek dat het een gelukkig huwelijk was en Amalia een voorbeeldig echtgenote. Maar haar aandacht voor Frederik Hendrik was meer dan alleen een uiting van liefde. Door voortdurend de rol van toegewijde echtgenote te benadrukken en steeds maar weer te herhalen hoe bijzonder de band was tussen haar en Frederik Hendrik, kreeg Amalia een sleutelfunctie. Frederik Hendrik die bouwt helemaal ook op haar. Dat is echt een team. Zij houdt hem op de hoogte hoe het in Den Haag gaat en hij houdt haar op de hoogte van hoe het aan het front gaat. Ze heeft dus ook heel veel voorkennis en die gebruikt zij ook weer om haar netwerk op te bouwen en dat doet zij heel slim. Als je iets voor elkaar wil krijgen bij de stadhouder, dan moet je bij Amalia zijn. Dat weet iedereen. Ambtenaren, leden van de Staten-Generaal, ambassadeurs van buitenlandse vorsten. Niemand durft iets met Frederik Hendrik te bespreken zonder eerst met Amalia te overleggen. Zo kan ze achter de schermen invloed uitoefenen op het binnenlandse en buitenlandse beleid. Amalia wordt de machtigste vrouw in de Republiek. De voorvaders van Frederik Hendrik waren dan wel geen koningen, maar Willem van Oranje en zijn zoon stonden wel in hoog aanzien. En net als koningen waren stadhouders bevelhebber van het leger en de vloot. Er was maar één probleem. Een koningschap was ondenkbaar. 
Veel Nederlanders hadden fel gevochten om de Spanjaarden te verjagen. Ze waren zo trots om hun republiek zelf te kunnen besturen dat ze een nieuwe koning nooit zouden accepteren. Frederik Hendrik doet zijn best om iedere schijn te vermijden dat hij koning wil worden. Want hij weet hoe gevoelig dat ligt. Daardoor kan hij zijn macht alleen stap voor stap uitbreiden en doorgeven aan zijn zoon. Willem de Tweede. Die is nog maar drie jaar oud en wordt al benoemd tot generaal van de cavalerie. Maar veel belangrijker nog, in datzelfde jaar lukte het Frederik Hendrik om vast te leggen dat Willem hem later zal opvolgen als stadhouder. Het is de eerste stap om de functie erfelijk te maken en daardoor minder afhankelijk te zijn van de Staten-Generaal. Ik Willem. Prins van Oranje Nassau. Om het prestige van Oranje te versterken en de toekomst van de dynastie veilig te stellen, wil ze haar zoon Willem koppelen aan Mary Stuart, de oudste dochter van de koning van Engeland, Schotland en Ierland. Er gaat een golf van afkeuring door het hele land, omdat het huwelijk volstrekt niet in het belang is van de Republiek. Er broeit een burgeroorlog in Engeland waar de Nederlanden niets mee te maken willen hebben. Met het voorgenomen huwelijk zou er koninklijk bloed in het geslacht Oranje-Nassau komen. Dat versterkt bij veel regenten de angst dat Frederik Hendrik en Amalia uit zijn op koninklijke macht. Voortaan moeten de afgevaardigden buigen voor de stadhouder die ze zelf hebben aangesteld. Het versterkte de indruk dat de Oranje Nassaus op gelijke voet stonden met andere vorstenhuizen en maakte de weg vrij voor een huwelijk. Op veertienjarige leeftijd trouwde Willem van Nassau met de negenjarige Mary Stuart. Willem is van jongs af aan verwend en heeft nooit met iemand rekening hoeven houden. Ook als stadhouder is hij dat niet van plan. Formeel staat hij in dienst van de Staten-Generaal, maar in tegenstelling tot zijn vader doet hij geen enkele moeite om de regenten te vriend te houden. Integendeel, hij laat enkele van zijn tegenstanders opsluiten en stuurt zijn leger naar Amsterdam om de macht te grijpen. Hij heeft wilde plannen om de oorlog tegen Spanje nieuw leven in te blazen en net als zijn vader een oorlogsheld te worden. Maar daar komt niets van terecht, want binnen vier maanden zal Willem sterven. Kinderpokken. De onverwachte dood van Willem werd door de regenten aangegrepen om hier de Grote Vergadering van de Staten-Generaal bijeen te roepen. Een maandenlange bijeenkomst van afgevaardigden uit alle Nederlanden om afspraken te maken over de toekomst van de Republiek. Velen van hen zagen het machtsstreven van de Oranje-Nassaus namelijk als een ernstige bedreiging. Daarom besloot een meerderheid van de provincies om niemand meer tot stadhouder te benoemen. Het was het begin van het eerste stadhouderloze tijdperk. Of zoals de afgevaardigden het noemden; de ware vrijheid. Zijn vader legde het stadhouderschap voor hem vast. Zijn moeder regelde een koningsdochter voor hem. En daar ligt hij nu. 24 jaar oud. Hij zal straks worden opgebaard in een gesloten kist, zodat niemand zijn gezicht hoeft te zien. Het Huis Oranje-Nassau is uitgestorven. Want Willem was de enige mannelijke erfgenaam. Of toch niet? Mary was bijna negen maanden zwanger toen haar man overleed. Maar gelukkig is daar... Een jongetje. Grootmoeder Amalia ziet haar kans schoon. Amalia heeft zich altijd ingezet voor de toekomst van haar kleinzoon Willem III. Later behaalde hij het dynastieke succes waar zij zo naar had verlangd, maar ze maakte het zelf niet meer mee. Met Willem III kregen de Nederlanden toch weer een stadhouder die meer macht kreeg dan de Oranjes ooit hadden gehad.

Klas 1/2/3

Willem Alexander en Maxima

Verteller Daan Schuurmans neemt je mee langs de hoogte- en dieptepunten van de Oranje dynastie, van Willem van Oranje tot Willem-Alexander.

Het verhaal van Oranje Nassau 

Het verhaal van Oranje Nassau in de klas

Het Verhaal van Nederland

Voor koning Willem Alexander hebben er een boel kleurrijke figuren op de troon gezeten in Nederland. Wat weet jij van onze koningen, koninginnen en stadhouders? Klik op de afbeelding om de quiz te starten!

Quiz over het Nederlandse koninkrijk

Wat weet jij over de Oranjes?

De Oranje dynastie is een vorstenhuis met prinsen, stadhouders en koningen met hoogte- en dieptepunten. Van vader des vaderlands Willem van Oranje, tot koning Willem-Alexander vandaag de dag. Op deze tijdlijn zie je de belangrijkste gebeurtenissen van de verschillende figuren die ons koningshuis gevormd hebben.

Tijdlijn over de prinsen, stadhouders en koningen van ons land

In 1672 wordt het jonge Nederland van drie kanten ongenadig aangevallen door machtige vijanden. In vijf afleveringen gaan we terug naar het Rampjaar: hoe kon het zo uit de hand lopen?

Programmaheaders

Programmalogo's

Het Rampjaar 1672 in de klas

1672 is een bewogen jaar voor de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Na de Tachtigjarige Oorlog met Spanje worden de Nederlanden nu aangevallen door Frankrijk, Engeland en Duitse bisdommen. Wat ging er vooraf aan het rampjaar 1672? En hoe kwamen de Nederlanden uit de strijd?  

Tijdlijn over het jaar 1672 in de Republiek

Het Rampjaar

Groep 6/7/8

In de 17e eeuw beleeft de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden gouden tijden. Daarna komt er steeds meer kritiek op het systeem van stadhouders. Tegenstanders van de stadhouders noemen zichzelf de ‘patriotten’, wat ‘landgenoten’ betekent. In 1787 proberen ze de macht over te nemen, wat mislukt. Totdat ze hulp krijgen van Frankrijk en de stadhouder voorgoed wordt verjaagd.

Quiz over machtsstrijd in de Republiek

Wat weet jij over de patriotten?

Dowload de gratis lesbrief (pdf)

In 1625 trouwt stadhouder Frederik Hendrik met Amalia van Solms. Zij wordt hierdoor de machtigste vrouw van de Republiek. Amalia doet er alles aan om de macht en het imago van de Oranjes veilig te stellen.

Regenten en vorsten

Stadhouder Frederik Hendrik en Amalia van Solms

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.