Name: Grotten in Limburg
Uploaded: 2025-03-25T00:00:00+01:00
Duration: 4 min 18 s
Description: In de Limburgse grotten werd niet alleen mergel gewonnen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het een opslagplaats voor Nederlandse kunstschatten, zoals de Nachtwacht van Rembrandt. Ook vluchten er tijdens de oorlog zo’n 8000 mensen de grotten in.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Het zijn niet alleen kolenmijnen onder de Limburgse grond die van groot belang zijn geweest voor Nederland. We zijn in de Sint Pietersberg. We zijn om precies te zijn in een kalksteengroeve. In de Sint-Pietersberg hebben ze zo'n 20.000 gangetjes weten te maken met een totale lengte van 180 kilometer. En dat is ideaal als je iets of iemand wil verbergen zoals Nederlandse kunstschatten in de Tweede Wereldoorlog. Hier in deze rekken, daar hingen de kunstwerken, niet gesorteerd naar maker of leeftijd of tijd waarin ze gemaakt zijn, maar gewoon gepuzzeld om zoveel mogelijk rekken te vullen en zoveel mogelijk kunstwerken kwijt te kunnen. Onder dit plankier heeft vanaf 1942 de Nachtwacht gelegen in het donker, mooi opgerold in een krat en die werd af en toe gedraaid en dat was een prima plek. Heeft ie de oorlog goed overleefd. De geallieerden zijn eindelijk in Nederland, maar de oorlog is nog niet voorbij. Maastrichtenaren zijn doodsbang dat ze tussen twee vuren komen te liggen als de geallieerden en de Duitsers de bruggen in de Maas gaan beschieten. Duizenden mensen vluchten de mergelgrotten in. We zijn nu in het Stelsel Zonneberg en dat is het stelsel waar de evacuatie heeft plaatsgevonden waar de mensen naartoe konden gaan in tijden van calamiteit en de oorlog. Ze zijn in 1943 begonnen met het bedenken en uitvoeren van het evacuatieplan. Maastricht had 60.000 inwoners in die tijd en het was bedacht voor zo'n 30.000 mensen ongeveer, een groot gedeelte. Die konden hier naar binnen. Het hele stelsel was verdeeld in 26 gebieden. Die noemden ze vakken en ze hadden gidsen opgeleid die de mensen dan konden brengen naar het vak wat correspondeerde met de wijk waarin ze woonden. En dan kreeg elk gezin min of meer een nisje toegewezen. En daar konden ze dan gaan slapen. Plassen, poepen, daar hadden ze ook voorzieningen voor gemaakt, latrines hadden ze gemaakt. En dat is inderdaad niet meer dan een aantal schotjes met houten balkjes. Wat mergelpoeder om de behoefte af te dekken. Er zat geen afvoer, dat is gewoon een kuil waar een beetje mergelpoeder overheen ging, dus dat zal niet echt fris geroken hebben denk ik. Kijk, hier was ook zo'n latrine. Maar die hebben ze later afgebroken. Hier zaten die schotjes en dit was de gleuf. Dit is de bakkerij uit de Tweede Wereldoorlog. Daar konden tienduizend broden per dag gebakken worden. En meel was opgeslagen in een kerk buiten het stelsel omdat het hier heel vochtig is. Dit was ook de enige plek in de berg waar iets van warmte was. Er zijn de laatste dagen van de oorlog op eigen beweging zo'n 8000 man hier binnen geweest met een piek van 12.000 man. En nou laten we zeggen dat ze met 8000 man binnen geweest zijn. Met de 8001 zijn ze naar buiten gegaan want er is hierin de bakkerij op deze plek waar warmte was nog een jongetje geboren. Nou, als je hier kijkt dan zie je een opschrift van mensen die hier inderdaad verbleven. Je ziet ook de datum erbij 14 september '44. Precies vier jaar, vier maanden en vier dagen nadat de Duitsers Nederland waren binnengevallen, was Maastricht als eerste stad bevrijd. En eigenlijk vrij snel na de bevrijding klonk hier door de bergen uit de omroepinstallatie het Wilhelmus. En toen zijn de mensen vertrokken. 15 september was de berg weer leeg.

Groep 6/7/8

Vijftig jaar geleden sloot in Limburg een ondergronds industrieterrein. Groter dan een stad, tot wel een kilometer diep. Duizenden mijnwerkers wonnen daar onder de grond in de smalste gangetjes onze kolen.
In deze special duik je in die Limburgse kolenwereld.

De laatste steenkoolmijnen

Geen zwart goud meer uit de Limburgse steenkoolmijnen

De laatste steenkool

Quiz stof daalt

In 1974 komt er een einde aan de mijnbouw in Limburg. Hoe kijken de mijnwerkers terug op hun mijnverleden? Winfried Baijens gaat op zoek naar de littekens én trots in de Limburgse mijnstreek.

Het stof daalt in de klas

Duik in de Limburgse kolenwereld

De Limburgse mijnen zijn in de vorige eeuw ontzettend belangrijk geweest voor Nederland. De steenkool die er naar boven werd gehaald verwarmde onze huizen. Tot 1974, toen de laatste wagon met steenkool naar boven kwam en tienduizenden mijnwerkers op straat stonden. Klik op de afbeelding om jouw kennis van de Limburgse mijnen te testen. 

Quiz over steenkool uit Limburg

Wat weet jij van de Limburgse mijnen?

Grotten in Limburg

In de Limburgse grotten werd niet alleen mergel gewonnen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het een opslagplaats voor Nederlandse kunstschatten, zoals de Nachtwacht van Rembrandt. Ook vluchten er tijdens de oorlog zo’n 8000 mensen de grotten in.

Wereldoorlogen

Verstopplekken tijdens de Tweede Wereldoorlog

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Paaseieren

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.