Honderdduizenden kracht- en vechtsporters in Nederland gebruiken anabole steroïden en dat is niet zonder risico. Sommige sporters lijken niet meer zonder te kunnen. Wat kan de wetenschap doen voor deze groeiende groep gebruikende sporters? Van de naar schatting 3 miljoen mensen die in Nederland aan kracht- en vechtsport doen zijn er maar liefst 480.000 sporters die gebruikmaken van anabole steroïden. Ook Jan, die al 25 jaar doping gebruikt. Om beter te begrijpen wat anabolen zijn en wat ze in het lichaam van de gebruikers aanrichten ga ik langs bij het dopingcontrole lab van de Universiteit Gent. Hoogleraar Peter van Eno leidt dit lab. Anabool betekent eiwit opbouwend en spieren zijn eiwitten. Dus het anabole karakter is omwille van het feit dat die helpen bij het opbouwen van eiwitten van spiermassa. De belangrijkste spier van ons lichaam is het hart. En terwijl dat spreekwoordelijk een groot hart hebben een goede zaak is, is dat als je puur fysiek kijkt niet het geval. Een groot hart houdt risico's in. Aabole steroïden hebben dan ook cardiovasculaire risico's. Hartfalen en trombose krijgen behoort tot de mogelijkheden en dat kan leiden tot hartfalen, tot een hartinfarct. En dat betekent dat als men er niet snel bij is dat je dood bent. Wat doen de anabolen met het hart? Ja, ze werken eigenlijk net als op alle andere spieren werken ze op de hartspier in en geven dan groei van de hartspier. En is dat erg? Nou ja, bij een bij een biceps of een borstspier is extra spiermassa gewoon meer kracht. Maar bij het hart werkt dat niet zo. Daar is een extra…Extra spiermassa ligt eigenlijk alleen maar in de weg, want het hart is een hol orgaan, dus dat moet zich met elke slag kunnen vullen met bloed. En als die hartspier heel dik wordt, dan is daar steeds minder ruimte voor. En dat er zelfs op termijn zoveel spiermassa is dat het bloed gewoon niet meer op de juiste plek kan komen en dat het hart niet meer voldoende zuurstof krijgt. Dat zien we in extreme gevallen ook nog wel. En we zijn natuurlijk groot voorstander van geen anabolengebruik dus we proberen ook wel met mannen te kijken naar oplossingen om te zien of het mogelijk is om te stoppen of het gebruik te verminderen. Maar we realiseren ons ook wel dat het niet mogelijk is om dat bij iedereen voor elkaar te krijgen. Ze weten het soms niet wat de risico's precies zijn en ze zijn ook wel een beetje laconiek over de risico's en die zeggen ja, maar ik leef nu en ik wil me nu prettig voelen. Dat vind ik veel belangrijker. Ik zie het wel als ik ouder ben hoe het met me afloopt. En heel vaak wordt ook gezegd dan leef ik maar tien jaar korter. Maar dan heb ik er nu wel alles uitgehaald. Wauw. Dus dan heb ik nu een prachtig lijf maar ja, dan ga ik maar eerder dood. Ja en dan probeer ik altijd uit te leggen ja soms gebeuren je dingen zoals een beroerte en dan ga je niet meteen heel veel eerder dood. Maar het restant van je leven is wel heel vervelend en in duidelijk mindere kwaliteit. Dus het is niet alsof je je sterfdatum kan uitkiezen. Dus zo mooi als het ze zelf denken dat het soms is, is het niet. Dus het is…Ja, het vereist best wel veel gespreksvoering en educatie om ze toch beter te laten begrijpen waar ze in stappen. En dat is één van onze belangrijkste doelen. Diederik Smit van de Android Health Clinic richt zijn onderzoek op de relatie tussen dopinggebruik zoals anabole steroïden en interventies door middel van begeleiding en advies. Smit heeft aangetoond dat deze vorm van medische ondersteuning de negatieve effecten van dopinggebruik kan beperken. Anabolen gebruiken is continu laveren tussen ja keuzes maken die goed zijn voor je prestaties en voor je gezondheid. Het engeltje zegt doe nou minder, doe nou niet. En het duiveltje zegt nou, doe daar maar een schepje bovenop en jij moet het compromis sluiten. Maar zou je zeggen dat dit nog gezond is wat jij doet? Nee. Kijk, als je sport voor je gezondheid, dan doe je drie keer per week matig intensief wat, zorg dat je altijd een calorietekort zit. Eet je niet te veel en blijf je rond de 75 kilo. Zoiets. Dat is gezond. Maar dit is niet gezond wat jij doet. Nee. Hoe zou je het dan noemen? Wat je doet? Nou ja, het is in zekere zin wel een extreme sport, maar dat is dat is topsport altijd natuurlijk wel. Niemand doet topsport voor zijn gezondheid. Dus jij bent een beetje langs de rand van de afgrond aan het lopen. Ja een beetje op de rand van het mes. Inderdaad, denk ik. Ja. Langdurig gebruik van anabole steroïden kan een drastisch effect hebben op de natuurlijke aanmaak van testosteron in het mannenlichaam. Anabole steroïden bootsen het effect van testosteron na wat de hypofyse ertoe aanzet om de eigen testosteronproductie te verminderen of zelfs volledig te stoppen.Hierdoor daalt de spermaproductie, krimpen de testikels en neemt de vruchtbaarheid af. Na het stoppen met steroïden kan het tot een jaar of langer duren voordat het lichaam zijn natuurlijke testosteronproductie volledig heeft hersteld. Sommige mannen herstellen zelfs nooit volledig. Ondertussen ervaren mannen allerlei klachten, zoals laag libido erectieproblemen, somberheid en vermoeidheid. Hierdoor begint 65% van de mannen binnen een jaar weer met anabole steroïden. Wat vind je nou echt een zorgelijke ontwikkeling als je kijkt naar dit soort middelen? Wat je natuurlijk wel vaker ziet, ook bij andere dingen die niet goed gaan voor je gezondheid is dat jonge mensen, jonge mannen misschien toch wat meer in het moment leven en eigenlijk helemaal niet bezig zijn met iets wat er over tien of twintig, dertig jaar kan gebeuren. En ook dat zie ik wel als mijn taak denk ik. Om ze daar toch ja in ieder geval van bewust te maken dat er ook nog wat meer is. Na het leven als bodybuilder en nou bijvoorbeeld kinderwens speelt ook een rol bij ben je op je twintigste misschien nog niet mee bezig maar wij zien natuurlijk wel de mannen die wat ouder zijn en die willen stoppen en dan tot de ontdekking komen dat dat dus niet meer lukt of dat een kinderwens een probleem is. Dus de ja, de mannen die met de spreekwoordelijke gebakken peren zitten. Maar het is ook wel een goedje he, want wat wij horen is…Je voelt je helemaal de koning als je het genomen hebt. Je hebt meer zelfvertrouwen, je spieren worden groter, je lijf wordt groter. Ja, dat verklaart de verslavende factor. Dat verklaart natuurlijk ook de aantrekkingskracht ervan. Want ja, die middelen werken ook echt en ze zijn in die zin ook echt effectief daar. Ja, daar kan ik, daar kan ik niet over liegen. En de meeste gebruikers voelen zich uitstekend tijdens het gebruik. En hebben ook geen herinnering meer aan hoe het misschien daarvoor was. Of in ieder geval lijkt dat het nieuwe normaal te zijn. Ze willen dit gewoon de hele tijd. Precies, niet alleen omdat ze hun testosteronspiegel dus flink omlaaggaat als ze ermee ophouden. Nou, dat geeft op zich al klachten, maar ook dat ze in de sportschool merken dat ze minder kunnen als voorheen konden en dat hun lichaam gaat veranderen. Het zal sommige mannen die vallen wel twintig kilo af als het om spiermassa gaat. En ja, ook dat is iets waar ze vaak ongelooflijk tegenop zien of heel veel moeite mee hebben dat dat gebeurt. Maar je ziet ook dat er bij krachtsporters of gebruikers van dit soort middelen ook andere verslavingen doorheen spelen. Ik zie nou met enige regelmaat ook wel mensen die in het verleden bijvoorbeeld een gokverslaving hebben gehad of een verslaving aan andere middelen, aan speed of cocaïne of dat soort middelen en die daar bijvoorbeeld dan mee stoppen en dan vervolgens extreem fanatiek gaan krachtsporten en dan ook doorslaan weer in dit soort middelen. Dus verslaving speelt bij een deel van de gebruikers absoluut een belangrijke rol. En daarom pleiten Nederlandse experts voor begeleiding en voorlichting, zoals dat ook gebeurt bij drank- en drugsgebruik. Ik kan me wel voorstellen dat als je het zo faciliteert dat het voor mensen interessanter wordt om het te gebruiken, want ze worden begeleid. Ja, dat klopt, dat is ook een goede nou ja, kritiek die je zou kunnen stellen. We hebben daar ook heel aandachtig naar gekeken in het onderzoek dat we hebben gebruikt om aan te tonen dat deze interventie effectief is. We zien niet een toename van het aantal nieuwe gebruikers, dus de mensen die op deze kliniek afkomen zijn over het algemeen al ervaren gebruikers, dus die gebruikten al, maar die komen dan nu voor adviezen en voor gezondheidscontroles bij ons. En we schrijven het absoluut niet voor en we moedigen het ook zeker niet aan. Maar we gaan vooral kijken naar oplossingen en bescherming voor mensen die het toch al gebruiken en dan niet bereid zijn om op een hele andere manier over na te denken of te stoppen. Dus dan moet je toch sturen met de middelen die je hebt om het in goede banen te leiden. Het wegnemen van het stigma is wel belangrijk om dingen bespreekbaar te maken en ook voor mensen om geen drempel te voelen om met een zorgverlener hierover te gaan praten. Alcohol is van oudsher in onze beschaving gegroeid. Dus als je naar de huisarts gaat en zegt ik heb een drankprobleem dan zijn er allerlei sociale netwerken waar je geholpen kan worden. Maar als je naar de huisarts gaat en je zegt ik gebruik anabolen, ik wil er van af, dan is het nog maar even de vraag of je een goed traject aangeboden kan krijgen. De kans is groot dat je bij een dokter of een zorgverlener komt die eigenlijk niet zo goed weet wat hij moet doen omdat…Nou, een huisarts heeft er niet zo heel veel verstand van want die heeft dat nooit geleerd in zijn opleiding. Maar die zegt soms ook van ja weet je, zolang jij de middelen gebruikt kan ik je niet helpen, wil ik je niet helpen.
