In de nacht van negen op 10 november 1938 worden in Duitsland en Oostenrijk massaal Joodse winkels, synagogen scholen en Joodse burgers aangevallen. Deze Kristallnacht is een kantelpunt in het geweld tegen Joden. Waar komt dit geweld vandaan en wat zijn de gevolgen? Laten we even terugspoelen. De Kristallnacht is een pogrom, een georganiseerde, gewelddadige aanval. Het is een uiting van extreem antisemitisme, ofwel Jodenhaat. Pogroms op Joden komen al de gehele geschiedenis voor. De eerste pogrom is al in de zesde eeuw voor Christus. In tijden van bijvoorbeeld oorlog, hongersnood en ziektes worden Joden vaak als zondebok gebruikt en steekt massageweld tegen hen de kop op. De Kristallnacht past dus in een lange traditie van geweld tegen joden. In 1938 is het Adolf Hitler met zijn partij, de NSDAP ook wel de nazi partij die de aanjager is van dit geweld. Nadat Duitsland de Eerste Wereldoorlog in 1919 verliest worden de Joden tot zondebok gemaakt en Hitler en de nazi's spelen daar slim op in. Hij geeft hen de schuld van het verliezen van de oorlog en hij verspreidt antisemitische complottheorieën. Zo zouden Joden volgens hem op wereldmacht en geld uit zijn en daarnaast schildert hij hen af als minderwaardig volk. Untermenschen. Hitler en de nazi's geloven dat mensen uit verschillende rassen bestaan, waarbij het ene ras beter is dan het andere ras. Dit klopt natuurlijk niet. Volgens hem zijn Joden een gevaar voor het Duitse Arische ras. Veel Duitsers geloven de woorden van Hitler en de afkeer tegen Joodse Duitsers neemt toe. Als Hitler in 1933 aan de macht komt worden zijn antisemitische woorden ook daden. Hij voert wetten in die het leven van Duitse Joden drastisch inperken. Zo wordt er een algemeen boycot afgekondigd tegen Joodse winkeliers. Duitsers mogen niet meer bij Joden kopen. De SA, de knokploeg van de nazi's blokkeert en beklad Joodse winkels. En dat is pas het begin. Een paar weken later worden er massaal Joodse boeken verbrand en kort daarna worden alle Joodse ambtenaren ontslagen. Joden die in opstand komen worden al vanaf 1933 opgesloten in concentratiekampen. In 1935 worden de beruchte Neurenberger rassenwetten ingevoerd. Met deze racistische wetten krijgen Joden minder rechten dan andere Duitsers. De wet bepaalt wanneer je Joods bent en wanneer niet. Huwelijken tussen Joden en niet Joden worden verboden en langzaam maar zeker worden Joden buiten de Duitse samenleving geplaatst Veel Joden slaan op de vlucht en hopen in een ander land een veilig bestaan op te kunnen bouwen. Zo komen er ook 25.000 Joodse vluchtelingen in Nederland terecht. Het doel van Hitler is alle Joden uit Duitsland te verwijderen. En Hitler schrijft hierover in zijn dagboek Dat betekent de Joden moeten weg uit Duitsland, uit heel Europa zelfs. En een van de dingen waar Hitler aan denkt is emigratie. Het plan is om de Europese Joden uit te zetten zo ver mogelijk van Duitsland. Naar Palestina maar ook naar Siberië of Madagascar. In oktober 1938 laat Hitler 12.000 Duitse Joden naar Polen verbannen. Maar Polen weigert ze binnen te laten. De mensen zitten dagenlang vast bij de Duits Poolse grens zonder fatsoenlijke voorzieningen en in onzekerheid over hun lot. En dit wekt bij veel Joden woede. Zo ook bij de Poolse Joodse Herschel Grynszpan. Op 7 november 1938 vermoordt hij in Parijs een Duits diplomaat. En dat komt de Duitsers eigenlijk wel goed uit. Het geeft hem het perfecte excuus om een wraakactie op touw te zetten. De SA organiseert een gewelddadige aanval, een pogrom. Op 9 november worden in heel Duitsland Joodse instanties en burgers aangevallen en de nazi's noemen deze pogrom de Kristallnacht De nacht van het gebroken glas. Het was één grote ruïne een stinkende, hete ruïne, smeulende as. Verbrande boeken op straat. En mijn moeder die zei Kom, kom, laten we vlug naar huis gaan. En toen kwamen we bij ons huis en toen hoorde ik zeggen bij de Jood Binheim zijn we nog niet geweest. En hij blies op een fluitje en in een ommezien kwam daar een overvalwagen met mensen die onze zaak kapot sloegen. En wij konden nog net naar boven vluchten. Toen werden wij gesommeerd om de rotzooi op schoot op straat weer op te ruimen. En toen heb ik mijn geloof in de mensheid verloren. Wij gingen met emmers en bezems naar beneden. Daar stond een menigte aan de grond genageld. Daar waren ook vaste klanten van mijn vader bij en er was niemand die een hand uitstak. De Joodse bevolking moet de schade zelf vergoeden. En naast alle vernielingen worden zo'n 30.000 joden opgepakt en opgesloten in concentratiekampen. Na het afnemen van de burgerrechten en alle discriminerende maatregelen is deze pogrom het dieptepunt. De boodschap is duidelijk. Voor Joden is geen plaats in nazi-Duitsland. Na de Kristallnacht zijn nog eens 120.000 Duitse Joden op de vlucht, maar de ontvangst in andere landen is kil. Veel landen hebben hun eigen problemen en zitten, ja hoe naar dat ook is niet te wachten op Joden. Sommige landen hebben hun grenzen zelfs al gesloten. Ook Nederland laat vanaf 1938 nog nauwelijks vluchtelingen toe. Een oorlog is aanstaande en de Joden zitten in de val. De Kristallnacht is een keerpunt in wat we nu de Holocaust noemen de vervolging en moord op 6 miljoen Joden in Europa. De Kristallnacht was het eerste moment dat het geweld tegen Joden in Duitsland zo'n extreme vorm aannam en daarna werd het alleen maar erger. Tegenwoordig is antisemitisme verboden en is ontkenning van de Holocaust strafbaar. Maar helaas is Jodenhaat van alle tijden. Je merkt het dagelijks op straat antisemitisme. Als je duidelijk herkenbaar bent als Jood en dat ben ik natuurlijk en dat wil ik ook dan ja krijg je absoluut, waar je ook komt Zelfs de beste buurten van Amsterdam krijg je opmerkingen naar je hoofd geslingerd. Wat werd er dan gezegd? Alles. Aan het het gas. Nare dingen? Ja natuurlijk. Alleen maar nare dingen zijn nooit de vrolijke dingen.
