Name: EenVandaag in de klas
Uploaded: 2025-08-28T09:51:58+02:00
Duration: 6 min 4 s
Description: Bijna alle dokters in Nederland hebben zich tijdens de Tweede Wereldoorlog verzet tegen de Duitse bezetters. Ze wilden zich niet houden aan de regels die de nazi’s hadden opgesteld.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Tijdens de Tweede Wereldoorlog moeten
alle Nederlandse dokters zich houden

aan de regels van de Duitse bezetter.
Maar dat weigeren ze.

Bijna alle artsen verzetten zich
tegen de nazi's.

Op een tentoonstelling wordt het verhaal
verteld van dit medisch verzet.

Ik ga de naam van mijn grootvader
intoetsen.

Jan Roorda is een van de oprichters
van het Artsen Verzet

in de Tweede Wereldoorlog.
Medisch Contact.

Deze groep slaagt erin om vrijwel
alle artsen op één lijn te krijgen

in hun verzet
tegen de Duitse bezetter.

Hij was een heel bijzonder man.
Eventjes was hij sowieso al

een voorstander van geweldloos verzet
en oorlog in het algemeen.

En toen hier,
toen Duitsland Nederland bezette,

heeft hij dat eigenlijk voortgezet.
In verzet. richting de bezetter.

Maar er wordt
wel een prijs voor betaald.

In duizendnegenhonderddrieënveertig
worden 285 artsen gevangen gezet hier

in Kamp Amersfoort,
een berucht concentratiekamp

met een structureel systeem
van honger en dwangarbeid.

Hoe zijn jullie op het idee gekomen

om een expositie te openen
over het artsen verzet?

Er is een onderzoek gepubliceerd
twee jaar geleden.

Dat onderzoek heeft mijn collega Kees
Rodenburg en ikzelf hebben samen gedaan

en we waren eigenlijk heel erg verrast
dat het zo'n onbekend fenomeen is.

Het verzet door Nederlandse artsen
vooral ook dat het zo succesvol was.

En ook inderdaad dat Kamp Amersfoort
daar een rol in heeft gespeeld.

Want hier werden ze opgesloten,
dus dat was de directe aanleiding.

De Duitsers willen al snel
de gezondheidszorg in Nederland
onder controle krijgen.

De oprichters van het Medisch Contact
komen hiertegen in opstand

en probeert
de beroepsgroep te verenigen.

Een van de oprichters van
Medisch Contact, de geheime verzets

organisatie van artsen,
dat was Jean Bretel de la Rivière.

Dit is hem en hij was schoolarts in
Deventer en hij is dus degene geweest

die in de vroege zomer
duizendnegenhonderdeenenveertig

op zijn fiets vanuit Deventer
naar Noord-Nederland is gegaan

en allemaal bevriende artsen, allemaal
collegas van hem heeft gezegd let erop,

we gaan een organisatie beginnen.
Medisch Contact.

We gaan in verzet tegen de Duitsers.

Jullie krijgen estafette berichten,
dus richtlijnen hoe te handelen

en we doen het met z'n allen.
Dus haak niet af.

En dat lukt Bijna De
hele beroepsgroep, zo'n 6500 artsen,

schaart zich
achter het Medisch Contact.

Zij willen dus absoluut
geen beroeps inmenging door nazi's.

Ze zijn dus ook bijvoorbeeld
heel boos over het feit dat hun
Joodse collega's zo buitengesloten

en gaandeweg
steeds actiever vervolgd worden.

De eis was
natuurlijk uiteindelijk dat

je in het kader van
de nazi ideologie je optrad als arts.

Dat betekent dus ook
dat je mensen met een beperking,

of dat nou een verstandelijke
beperking of chronische ziekte,

dat je eigenlijk vindt
dat deze mensen levens onwaardig zijn

en dus eigenlijk
zouden moeten worden vermoord,

respectievelijk geen medicijnen zouden
moeten krijgen om in leven te houden?

Uhm ja, de de en natuurlijk
ook ten aanzien van de raszuiverheid

dat je daar als arts uh het nodige
van vindt en handelt.

Uhm nou ja. En mijn grootvader,
die uh was er fel op tegen.

Het Medisch Contact stuurt brieven
het land in met aanwijzingen.

Deze worden onderling doorgegeven
in een soort estafette

totdat ze worden vernietigd.
Allerlei maatregelen

die allemaal natuurlijk in het belang
van de Duitse bezetter waren.

En die zijn dus eigenlijk
allemaal gewoon botweg genegeerd.

Je moet mensen melden die schot
of steekwonden hebben.

Nou, dat was wel duidelijk,

want de Duitsers dat wilde, die
waren op zoek naar verzetsstrijders.

je moet mensen gaan keuren
voor de Duitse oorlogsindustrie.

Allerlei regels, allerlei maten.

En die hebben ze allemaal
categorisch genegeerd omdat ze steeds

zo'n brief de regio instuurde en dan
zeiden dit gaat eraan komen, Let op.

Dit gaan ze van ons vragen
en dat doen we allemaal niet.

Dus samen staan we sterk.

Naarmate de oorlog vordert,
wordt de sfeer grimmiger.

Dokters leggen uit protest
hun bevoegdheden neer als arts.

We zijn dus op dit moment
geen arts meer.

Dus kras. Het woord arts
door op recepten, brieven.

Plak het af met pleisters of

als je als het op het bord staat
op de gevel van je praktijk.

Of anders inderdaad,
haal het hele bord er maar af.

De Duitsers zijn furieus.

Zelfs Himmler
werd de allerhoogste baas van de SS,

werd er op een gegeven moment
ook mee geconfronteerd.

En die ontsteekt dan ook in woede.
En dan schrijft hij Ich bin vuur

absoluut doorgedreven oftewel
En nu pakken we ze allemaal aan.

Dus dat is
in duizendnegenhonderddrieënveertig,

bij het neerleggen van die bevoegdheid
van de Nederlandse artsen.

Dan zegt hij ook van pak er maar
een stuk of 500 op en

die gaan we dan als als artsen
inzetten in concentratiekampen.

Het hele gezondheidssysteem dreigt
in te storten.

De Duitsers staan onder druk
en halen bakzeil.

Na enkele weken
worden artsen vrijgelaten

als ze een boete van ƒ 50betalen.

Ook de grootvader van Jan Roorda
komt vrij,

maar hij zal
zijn verzet niet opgeven.

De roeping van de medicus was
om het leven te behouden

en zeker niet
om het leven te vernietigen.

Dat paste niet bij elkaar.

Het feit dat de beroepsgroep collectief
heeft geweigerd om lid te worden

van de Artsen Kamer en dus óf ging
onderduiken óf werd gearresteerd.

Dat maakt deze actie heel krachtig.

Je hoeft dus niet ook altijd gewapend
verzet te plegen. Dit was geweldloos.

Goed georganiseerd, fantastisch
gecommuniceerd naar de achterban

en dus inderdaad succesvol
tot aan het eind van de oorlog.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is Nederland bezet door Duitsland. Vrouwen als Truus van Lier, Hannie Schaft en Truus en Freddie Oversteegen komen in opstand tegen de Duitse bezetter. Hoeveel weet jij over vrouwen in het verzet? Test je kennis in de quiz!

Quiz over vrouwen die in verzet komen tijdens de Tweede Wereldoorlog

Wat weet jij over vrouwen in het verzet?

Tijdens de slavernij in Suriname weten sommige tot slaaf gemaakten te ontsnappen. Deze mensen en hun nakomelingen worden marrons genoemd. Hoe kwamen zij in verzet tegen hun plantagehouders?

Story over ons slavernijverleden

Hoe kwamen Surinaamse marrons in verzet tegen slavernij?

Nederland in de Tweede Wereldoorlog

In deze tijdlijn van de Tweede Wereldoorlog in Nederland kun je zien welke gebeurtenissen belangrijk zijn geweest in de oorlog en hoe het de levens van de mensen heeft beïnvloed. Van het bombardement van Rotterdam naar het gewapende verzet tot het dagboek van Anne Frank.

Tijdlijn over de Duitse bezetting van Nederland

Nederland heeft in meer dan 200 jaar honderdduizenden mensen verhandeld. En meer dan 200 jaar hebben tot slaaf gemaakte Afrikanen zich verzet. Wie zijn de helden van het verzet tegen slavernij? In deze special van de NOS krijgen ze een gezicht. Olivier Locadia (beter bekend als Willie Wartaal) en Anoeska Schmidt stammen af van tot slaaf gemaakten en vertellen hoe de helden van toen nog steeds inspireren.  

Scrollverhaal over verzetshelden tijdens de slavernij

Wij willen onze vrijheid

Dokters in verzet

LOGO'S OMROEPEN - BONT

LOGO OMROEPEN

AVROTROS

EenVandaag in de klas (AVROTROS) geeft meer context bij de actualiteit. Binnenland, buitenland, politiek, economie, veiligheid, gezondheid en cultuur.

Programmaheaders

Programmalogo's

EenVandaag in de klas

Naar de website van EenVandaag

Bijna alle dokters in Nederland hebben zich tijdens de Tweede Wereldoorlog verzet tegen de Duitse bezetters. Ze wilden zich niet houden aan de regels die de nazi’s hadden opgesteld.

Wereldoorlogen

Dokters in verzet in de Tweede Wereldoorlog

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Strooigoed en pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.