Name: Een grote ramp in Zeeland, Zuid-Holland en Brabant in 1953
Uploaded: 2025-08-19T00:00:00+02:00
Duration: 11 min 36 s

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Juist op het ogenblik dat ons land zich zo goed mogelijk hersteld had van de grote schade die het in de oorlog op vele punten had geleden, heeft de natuur in alle hevigheid van vele gedeelten van ons land opnieuw een ruïne gemaakt. In de nacht van 31 januari 1953 breken op meerdere plekken in Nederland de dijken door. Hele dorpen komen onder water te staan en ruim 1800 mensen komen om het leven. Dit is Nederlands grootste natuurramp van de twintigste eeuw. De watersnoodramp. Wat ging er mis en hoe beschermen we ons nu tegen het water? Laten we even terugspoelen. De watersnoodramp van 1953 is zeker niet de eerste. Al eeuwen is ons land in strijd met het water. Dat komt doordat Nederland voor een groot deel onder zeeniveau ligt en ook nog eens voor een vijfde uit water bestaat. Niet zo handig, zou je denken. Waarom wonen we hier dan? Omdat het land zo vruchtbaar is. En daarom hebben we al eeuwen geleden geleerd te werken met het water. Toch, ondanks al onze maatregelen is het water ons soms nog de baas. Zoals bijvoorbeeld in de vijftiende eeuw de Sint Elisabeths vloed. En in 1825 overstroomt twee derde van Friesland. In 1932 wordt de Afsluitdijk gebouwd en dit gebied te beschermen en gedeeltelijk af te sluiten van de zee. Onze bescherming tegen het water wordt steeds beter. Toch waarschuwt expert Johan van Veen al voor de Tweede Wereldoorlog dat de inmiddels te lage dijken tot een ramp zullen leiden. Hij waarschuwt wel tientallen keren, maar niemand luistert. In het begin viel dat best wel nog op goede aarde. Er werd zelfs een stormvloed-commissie samengesteld, waarvan hij secretaris was, dus kwam hij met voorstellen. En ja, toen kwam net de Tweede Wereldoorlog en toen veranderden natuurlijk de accenten. Na de Duitse bezetting is Nederland vooral druk bezig met de wederopbouw. Hierdoor is er te weinig geld voor het onderhoud van de dijken. Januari 1953. Bij IJsland ontwikkelt zich een noordwesterstorm. Dit zijn voor Nederland de gevaarlijkste stormen omdat ze direct op onze kust afkomen. Twee weken later, op zaterdag 31 januari, is de storm in de ochtend al bij Schotland en dan snel daarna in het oosten van Engeland. In Engeland richt het al grote schade aan en die avond zet de storm koers naar Nederland. Uitzonderlijke weersomstandigheden zorgen voor gevaarlijk hoge waterstanden. En wel windkracht twaalf. Dat is orkaankracht. Langs de kust zijn er windstoten van wel 140 kilometer per uur. Zo hard mag je niet eens rijden op onze snelwegen. En daarom probeert het KNMI die avond via de radio nog mensen te waarschuwen. Boven het noordelijke en westelijke deel van de Noordzee woedt een zware storm tussen noord-west en noord. Veel mensen hebben vertrouwen in de dijken. Het was tot nu toe toch altijd goed gegaan?! Maar nog niet iedereen heeft in die tijd een radio of telefoon in huis. En tussen 12.00u s nachts en 8.00u s ochtends wordt er überhaupt niks uitgezonden Dus veel mensen liggen gewoon te slapen. Rond 2.00u s nachts slaan de eerste golven over de dijken en de vloedplanken. En dan gaat het snel. Tegen deze hoge waterstanden zijn de te lage en zwakke dijken niet bestand. Op meer dan 150 plaatsen in Zeeland, Brabant en Zuid-Holland breken de dijken. Ruim 150.000 hectare land overstroomt. Dat is bijna zo groot als heel provincie Utrecht. De mensen worden in hun slaap verrast. Wie kan vlucht omhoog naar de zolder of het dak. Het is winter en dus is het buiten ijs en ijskoud. Moet je je voorstellen dat je midden in de nacht uit je bed stapt en je tot je knieën in het water staat. En toen kwam er ineens zo sjiet, zo kwam het water de straat in golven. Schuimkoppen ervoor en de voordeur sloeg eruit en het water klotste zo de trap op. Iedere keer als we in het trapgat keken dan steeg dat water weer. Weer een tree, weer een tree, weer een tree. Het overstroomde gebied is vooral landbouw. Het krachtige water sleept alles mee. Huizen en auto's, maar ook dieren en mensen. Diegenen die het overleven zien die nacht de meest verschrikkelijke dingen. En dan hoor ik opeens mijn vader zeggen: Er hangt een meisje bij ons aan de dakgoot en dat is die en die. En ik zei oh, dat is dat meisje, die zat bij mij in de klas. Daar ging ik mee naar school en even later hoorde ik iemand dan zeggen: Ja, ze is weg. Er kwam een vrachtwagen aandrijven en die nam haar mee. En dan kom je op school en dan is de helft van je klas weg en dan kan je eigenlijk als kind niet bevatten. Je weet ja die zijn allemaal verdronken. Als het op zondagochtend 1 februari licht wordt, is de schade van de ramp voor het eerst zichtbaar. Lokale vissers en burgers brengen mensen naar hoger gelegen plekken. Maar het gevaar is nog niet geweken, want ook die zondagmiddag staat het water nog steeds gevaarlijk hoog. En nog niet iedereen is in veiligheid gebracht. Huizen die de eerste vloedgolf hebben doorstaan, storten alsnog in. Pas vanaf maandag komen de reddingsacties echt op gang, als ook de extra buitenlandse hulptroepen arriveren. Toch duurt het nog een paar dagen om iedereen uit het gebied te krijgen. Meer dan 70.000 mensen komen zonder huis te zitten. 1836 mensen en tienduizend dieren sterven. Op 6 november 1953, zo'n driekwart jaar na de ramp, wordt eindelijk de laatste dijk gedicht. Iedereen is het erover eens: een nieuwe ramp moet worden voorkomen. Dammen, sluizen en stormvloedkeringen worden gebouwd. Deze Deltawerken moeten Nederland voortaan beschermen tegen het water. Tijd voor herdenken is er dan nog niet. Mensen proberen vooral hun leven weer op te pakken. Iedereen was bezig om zijn leven weer op gang te brengen, zijn bedrijf op te starten. Nou, iedereen was drukdoende met de toekomst en alsjeblieft die ramp vergeten. We moeten vooruit, we moeten vooruit. Dat leed was voor sommige mensen denk ik ook zo groot dat je dat ook niet kon behappen. En dat werd weggestopt. Het was te te heftig. En er waren moeders die hun kind verloren hadden in die nacht en eigenlijk nooit meer gelachen hebben. Het zal nog veertig jaar duren voor de eerste Nationale Herdenking wordt georganiseerd. De generatie die de ramp heeft meegemaakt zegt dit mag nooit meer gebeuren. Laten we bidden en waakzaam zijn, zeg ik nu als verantwoordelijk minister. In deze Zeeuwse kerk. Opdat ook volgende generaties zich blijvend verantwoordelijk weten. Langzaamaan beginnen mensen te praten over wat hen is overkomen. Wat de ramp voor mij nog doet: Als het stormt, slaap ik niet. Dan zijn alle lampen aan. De hele nacht ga ik niet naar bed. Ik doe alle lampen aan. Ik blijf op de bank liggen. En zo gauw als het licht wordt. Dat ik het overzicht heb, kan zien wat er gebeurt, dan ben ik gerustgesteld. Maar ik vertrouw geen dijk. Ik vertrouw geen sluis. Ik vertrouw niks en ik ben niet de enige. Zelfs in de straat waar ik woon, branden overal lichten. Ga de polder in en je ziet overal lampen branden. Dus de ramp is nog niet voorbij. Echt niet. Vandaag de dag zijn we nog steeds in strijd met het water. We zijn zelfs kwetsbaarder dan ooit. Door klimaatverandering zullen we steeds vaker last krijgen van extreme regenbuien. Kijk maar eens naar de overstromingen toen Limburg in 2021. En ook de zee stijgt door de opwarming van de aarde. Dat is een groot probleem voor Nederland, dat voor een groot deel onder zeeniveau ligt. We zullen dan ook keihard moeten blijven werken aan onze bescherming tegen het water. Op het moment dat de Deltawerken werden gebouwd, wisten we nog heel weinig. Van klimaatverandering. Wisten we nog niet hoe hard de zeespiegel ging stijgen, dus werd daar niet echt rekening mee gehouden en zeker niet met de snelheden die we nu voorzien. We hebben in de afgelopen eeuwen zo'n 15 tot 20 centimeter stijging gehad en in de komende eeuw verwachten we dat dat afhankelijk van hoeveel broeikasgassen we uitstoten, zo'n 40 tot 80 centimeter gaat worden.

In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 gaat het goed mis. Grote delen van Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant komen onder water te staan. Dorpen overstromen, mensen verdrinken en tienduizenden mensen vluchten voor het water. Klik op de afbeelding om de indrukwekkende story te bekijken.

Story over de rampnacht

Hoe verliep de watersnoodramp van 1953?

In 1953 vindt de watersnoodramp plaats. In één nacht overspoelen grote delen van Zuidwest-Nederland. Duizenden mensen raken hun huis en vee kwijt en er vallen ruim 1800 dodelijke slachtoffers. Na deze ramp wordt er besloten om Nederland rigoureus beter te gaan beschermen tegen het water. In 1957 wordt er begonnen aan de bouw van de allereerste Deltawerk. Inmiddels zijn er 14 Deltawerken gebouwd om een vuist te maken tegen het water.

Interactieve schoolplaat over de Deltawerken

De Deltawerken

In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 staat er een flinke noordwesterstorm. Het is springvloed. De zeedijken in Zeeland breken door en het water slaat ook de binnendijken kapot. Binnen de kortste tijd staat het grootste deel van Zeeland onder water. Duizenden mensen raken hun huis en haard kwijt. Na de watersnood zijn er veertien Deltawerken gebouwd om een nieuwe ramp in de toekomst te voorkomen.

Quiz over Nederland en het water

Wat weet jij over de watersnoodramp?

Door de watersnoodramp van 1953 komen grote delen van Zuidwest-Nederland onder water te staan. Dijken en huizen worden weggespoeld en er vallen ruim 1800 slachtoffers door de ramp. In deze interactieve schoolplaat vertellen ooggetuigen hoe zij de watersnoodramp beleefd hebben. Zoom in en klik op de video’s om te luisteren naar hun indringende verhalen. Bekijk daarnaast een aantal video's met extra informatie over één van de grootste natuurrampen uit de Nederlandse geschiedenis. Deze schoolplaat is gemaakt in samenwerking met het Watersnoodmuseum.

Interactieve schoolplaat over de watersnoodramp

De watersnoodramp van 1953

Wat was de Watersnoodramp?

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Wat leidde tot de Eerste Wereldoorlog? Wat is er gebeurd tijdens de Cubacrisis en waarom stond er een grensmuur middenin Berlijn? In FF terugspoelen kijken we terug naar het verleden. Wat is er gebeurd en wat zijn de gevolgen?

FF terugspoelen programma afbeelding

FF terugspoelen

In januari 1953 woedt een sterke storm voor de kust van Nederland. In de nacht van 31 januari komt deze aan land. De storm zorgt ervoor dat op meerdere plekken in Zeeland, Noord-Holland en Brabant de dijken doorbreken. Het is een grote ramp: tienduizenden mensen zijn hun huizen en vee kwijt. Ruim 1800 mensen komen om het leven. Deze ‘Watersnoodramp’ is vandaag voor veel mensen nog een groot trauma.

Televisie en computer

Milieu en klimaat

Een grote ramp in Zeeland, Zuid-Holland en Brabant in 1953

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Strooigoed en pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.