Klas 1/2/3

Korte, actuele reportages gekoppeld aan leerstof voor leerlingen in de onderbouw van het vmbo.

Schooltv actueel

Schooltv Actueel

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Om geld te verdienen moet je werken en om te werken moet je op zoek naar een baan. Die banen worden aangeboden door bedrijven die op zoek zijn naar werknemers. Je ziet wel eens advertenties staan in de krant bijvoorbeeld bij een restaurant waar iemand voor de keuken nodig is of in de bediening. Je kan op zo'n advertenties reageren en soms word je dan uitgenodigd voor een gesprek. Dat noem je solliciteren. Alle banen die vrijkomen en alle mensen die op zoek zijn naar een baan heten samen de arbeidsmarkt. Er zijn in Nederland te weinig banen voor mensen die op zoek zijn naar werk. De vraag naar arbeid is kleiner dan het aanbod naar arbeid.Daardoor ontstaat werkloosheid. Ook Peter is werkloos. Hij is al 8 maanden op zoek naar een nieuwe baan.
Hoi. Alles goed met je? Ik hoorde dat je werkloos bent.
Ja dat is vervelend. Elke ochtend sta ik ook op met het idee 'ik ga naar mijn werk', maar dan bedenk ik me ineens 'nee, ik heb helemaal geen werk mee'.
Hoe komt dat precies?
Ik werkte bij een bouwbedrijf en op een gegeven moment was daar gewoon te weinig werk. Toen ben ik ontslagen bij een reorganisatie.
Hoe ga je er dan mee om?
Dat is helemaal niet leuk. Ik zit de hele dag thuis. Ik probeer aan werk te komen, maar ik verveel me.
En werk zoeken?
Ik doe mijn best om een baan te vinden. Ik heb heel veel brieven geschreven, zo'n 30 sollicitatiebrieven. Het helpt niet, ik krijg steeds afwijzingen. 
Dat komt natuurlijk omdat er meer mensen op zoek zijn naar een baan dan dat er werk is.
Ik denk het ja of misschien vinden ze me niet goed genoeg. Misschien hebben ze een ander, mensen die jonger zijn. Ik weet het niet.
Jeetje wat vervelend, maar hoe kom je aan geld? Ben je niet bang dat je dakloos wordt?
Zover zal het niet komen. Ik krijg een uitkering. Daar kan ik de rekeningen van betalen.
Hoef je daar helemaal niks voor te doen?
Nee, daar moet je nog wel wat voor doen. Als je werkloos wordt ga je eerst naar het UWV. Daar helpen ze je in ieder geval aan geld. Daar helpen ze ook met het zoeken van een baan.
Tjonge wat een gedoe zeg. Ik hoor steeds vaker om me heen dat mensen werkloos raken. Dus voordat ik zelf de pineut word ga ik maar naar het UWV.
Succes met solliciteren en ik hoop dat snel weer aan de bak bent.
Dankjewel! Doei.
Ik kom net bij Peter vandaan en hij vertelde me over het UWV werkbedrijf. Wat doen jullie nou precies voor werklozen?
We helpen mensen met het zoeken van een nieuwe baan. Of ze komen bij ons op het moment dat ze een WW-uitkering willen aanvragen.
Daar had Peter het ook al over, een uitkering. Wat is dat precies?
Een uitkering is geld wat je krijg op het moment dat je  geen werk meer hebt. Dat heet bijvoorbeeld de WW. De WW staat voor werkeloosheid wet. Mensen kunnen daar dus gebruik van maken op het moment dat ze ontslagen worden of dat hun contract niet wordt verlengd.
Oh, dus een uitkering is super handig?
Dat zou je wel denken, alleen is het zo dat een uitkering veel minder is dan het geld wat je gewend bent. De uitkering is 70% van je laatstverdiende salaris. Dat betekent wel dat je wat zuiniger moet omgaan met je geld. Je kunt niet meer alle dingen doen die je misschien hier voor deed.
Nou hoorde ik van Peter dat je echt moet solliciteren. Wat doen jullie precies om mensen met een uitkering te helpen?
We kunnen ze bijvoorbeeld helpen met een opzetten van een sollicitatiebrief.
Met het schrijven ervan?
Ja klopt. En het maken van hun cv. Ook kunnen we kijken of er geschikte vacatures voor ze zijn.
Vacatures, is dat een ander woord voor baan?
Vacatures zijn eigenlijk openstaande banen. Hier heb je bijvoorbeeld een vacature voor verpleegkundige 20 uur per week.
Dit is ook gewoon wat er in de krant staat?
Klopt. Dan kun je kijken of je daar op past. Heb je de goede opleiding en voldoe je aan alle eisen.
Wanneer het met een bedrijf niet goed gaat, zal het proberen te bezuinigen om kosten te besparen. Daardoor worden vaak mensen ontslagen. Deze mensen zijn dan werkloos en moeten weer opnieuw gaan zoeken naar een baan. Als je werkloos bent, kun je terecht bij het UWV. Voor een uitkering en om een nieuwe baan te vinden door te solliciteren. Als een werkgever jou dan wil aannemen dan kun je weer aan het werk.
Dus als je werkloos raakt, val je niet gelijk in een zwart gat. Je hebt een back-up: een uitkering. Deze kun je aanvragen bij het UWV. Dit bedrag is wel minder dan je eerst verdiende, maar het is in ieder geval iets. In de tussentijd kun je gewoon blijven zoeken naar werk: solliciteren noemen we dat. Ik ben in ieder geval wel wat gerust gesteld en weet waar ik moet zijn als ik geen werk meer heb. Ik doe er natuurlijk alles aan om mijn baan te behouden. Werkloos zijn zou ik echt niet tof vinden.

Wat moet je doen als je werkloos bent?

Als het slecht gaat met de economie neemt de werkloosheid toe. Mensen komen thuis te zitten omdat er geen werk is. Ze kunnen een uitkering krijgen zodat ze toch kunnen rondkomen. Maar dan moeten ze wel solliciteren. 

Een uitkering aanvragen en solliciteren

Het is weer zover. Het pretparkseizoen is begonnen. En een snelheidsduivel als ik is er als eerste bij om een ritje te testen. Dus let's go! 
Ahh waar ben ik aan begonnen! Dit is vet man! Wat een kracht zit er in deze rit. Maar daar weet jij alles van he Robert.
Ik kan je wel wat laten zien. Kom anders maar deze kant op. Bij deze attractie maken we gebruik van de zwaartekracht. Omdat je zwaarder bent dan de lucht op je heen, wordt je altijd weer naar de aarde teruggetrokken. Het karretje waar je net in zat weegt bij elkaar zo'n 10.000 kg. Hoe hoger je die optakelt hoe sneller hij ook naar beneden toe valt. Alles en iedereen op aarde heeft te maken met de aantrekkingskracht van de aarde. Dat heet de zwaartekracht. Dit is de reden waarom voorwerpen altijd naar beneden vallen. De aarde trekt het dus aan. Hoe hoog is deze attractie nou? De attractie waar we nou bij staan is 46 meter hoog en die wordt door middel van een lier omhoog getrokken en als hij op het hoogste punt is valt hij door de zwaartekracht vanzelf naar beneden. Hoe zorg je ervoor dat alle karretjes genoeg kracht hebben om de hele baan te doorlopen? Hij wordt zo hoog gehesen dat ie in principe genoeg vaart heeft om de hele baan te halen. Dus je hebt trekkracht nodig om de karretjes omhoog te hijsen en ook zwaartekracht om voldoende snelheid te krijgen. Precies.
Maar die karretjes moeten ook een keer stoppen na zo'n rit. Hoe doen jullie dat?
Elke heuvel in de baan is een stukje lager, daardoor krijgt het karretje minder vaart en aan het einde van de baan hebben we magneten zitten die het karretje helemaal tot stilstand brengen. De aarde heeft een sterke aantrekkingskracht op alles om zich heen. Dat heet zwaartekracht. Daardoor vallen de dingen naar beneden en niet omhoog. Om los te komen van de aarde gebruik je spierkracht. Dat doe je bijvoorbeeld als je loopt of springt, maar hoe goed je je best ook doet, de aarde trekt je altijd weer terug. Als je echt los wilt komen van de aarde heb je heel veel kracht nodig. Nu nog een ander staaltje werk. Ik zie het, het is geen achtbaan he. Nu ben ik wel zo dapper he, maar eigenlijk niet. Zo, dat is andere koek. Hier wordt ook gebruik gemaakt van zwaartekracht dus. Ja je wordt hier als een gek 60 meter omhoog gelanceerd door middel van luchtdruk. En ook weer naar beneden dus? Daar gaat de zwaartekracht een rol spelen. Je trekt het karretje weer naar beneden. Maar je komt niet helemaal naar beneden tot de grond. Het laatste gedeelte wordt gedoceerd door middel van luchtdruk. Ik weet het niet hoor met al die attracties. Ik zie het niet meer zitten. Ik heb er eigenlijk nog eentje in petto. Maar kijken hoe we dat gaan oplossen hoor. Kom we gaan even kijken. Al een beetje bijgekomen? Ik zie het niet meer zitten met al die attracties, maar ik heb een geluidsman en die houdt ervan. Daar gaat ie. Dit is toch wat anders dan die andere achtbaan. Hij gaat hier nog een keer achteruit. Maat het werkt in principe hetzelfde? Deze achtbaan gaat over de kop en die ander niet. Je krijgt hier een heel ander gevoel bij dan die andere waar je net in zat. Hier wordt ook gebruik gemaakt van zwaartekracht he. Ja eerst wordt hij achteruit getrokken door middel van trekkracht en daarna ga je door middel van zwaartekracht de baan door. En achteruit ga je eerst weer omhoog. Eerst een stukje trekkracht en daarna ga je achteruit door zwaartekracht. Oke dus weer de zwaartekracht en trekkracht. Ik begin hem te snappen. Robert, bedankt voor alles maar ik heb mijn portie achtbanen wel weer gehad hoor. Graag gedaan hoor, tot de volgende keer. Dus pretparken maken heel handig gebruik van krachten. Zo heb je trekkracht, magnetische kracht en de zwaartekracht. En de zwaartekracht zorgt ervoor dat dingen uit de lucht naar de aarde worden getrokken en daar weten ze bij pretparken heel handig gebruik van te maken en het is nog leuk ook. 

Hoe maakt een pretpark gebruik van zwaartekracht? 

Iedereen kent de Goliath en de Condor: superspannende achtbanen. Dat is voor een groot deel te danken aan de zwaartekracht, die ervoor zorgt dat de wagentjes lekker hard naar beneden suizen en door de loopings gaan. 

Bij achtbanen en andere attracties

Hallo Augusto.
Arno.
Ik dacht ik kom even langs, want ik wilde weten hoe de windmolens gebouwd worden en of ze ook veilig zijn. 
Ja ze zijn hartstikke veilig. En deze molens die hier staan zijn ongeveer 100 meter hoog. Als je met me mee gaat trekken we even wat spul aan en dan gaan we boven even kijken. 
Graag. Stoer. Zo dat ziet er goed uit. Dus we gaan hier omhoog.
Nee gelukkig gaan we met de lift. 
Op naar de top.
Deurtjes dicht. Daar gaan we. Tot straks. 
Zo dat is vet. Zo, dus we zitten op 100 meter hoogte?
Ja.
Indrukwekkend zeg. Hoe groot zijn die wieken eigenlijk?
Die wieken zijn 44 meter lang en alle 3 samen met rotor hebben ze een diameter van 90 meter.
Zo dat is vet, echte flinke jongens. Zijn ze ook veilig.
Ja helemaal.
En kunnen ze ook kapot gaan?
Het blijft een machine, het is techniek dus het kan een keer kapot, maar ze worden regelmatig een keer geïnspecteerd. Ze krijgen af en toe een onderhoudsbeurt. Dus praktisch kan er eigenlijk niks misgaan.
Uit wat voor onderdelen bestaat zo'n windmolen? Dat kan ik je wel even laten zien aan de hand van dit modelletje. Dit draaiende gedeelte noemen we de rotor. Die zit hier voor vast aan de tandwielkast en de tandwielkast drijft weer de generator aan. Dat is deze hier. De generator kun je vergelijken met de dynamo die op iedere fiets zit. Die stroom opwekt voor de verlichting alleen deze dynamo is iets groter. Van wat voor soort materialen wordt dit allemaal gemaakt? De mast, de toren is gemaakt van een flexibel soort staal. Kan heel veel hebben en is beweegbaar. Bestand tegen allerlei soorten weersomstandigheden. De wieken: de bladen zijn gemaakt van composietmateriaal. Onder andere koolstofvezel zit daarin. Heel erg licht, maar ook heel erg sterk. Dus het gaat allemaal niet kapot. Nee, niet zomaar. Een constructie bestaat uit onderdelen. De onderdelen worden met elkaar verbonden. Nu worden de onderdelen 1 geheel. Een constructie. Die constructie moet natuurlijk wel tegen weer en wind kunnen. Daarom moet de constructie stevig, stabiel en een beetje flexibel zijn. 
Wat indrukwekkend. Welke windkracht heb je nou minimaal nodig om stroom op te wekken? 
Nou minimaal windkracht 3 en dat noemen wij dan 4 meter per seconde. 
En wat nou als er geen wind is? 
Dan staan ze stil.
En hoe vangen deze windmolens nou de meeste wind?
Op het dak zit een sensor die meet de windsnelheid en de windrichting. En die zorgt er samen voor dat ie in de goede windrichting blijft staan. 
Maar waarom hebben deze windmolens nou uitgerekend 3 wieken? 
Vroeger hadden ze 2, maar uiteindelijk oogt het een stuk rustiger als er 3 wieken op zitten. 
Dus het is alleen maar voor de looks?
Het is niet alleen voor de looks, maar het is ook efficiënter.
Als het efficiënter is, waarom stoppen jullie het dan niet helemaal vol met wieken?
Er is ook gebleken uit onderzoek dat 4 wieken is weer net 1 te veel omdat ze dan in hun eigen luchtwerveling zitten. 
Wat gebeurt er dan precies?
Vanwege die luchtwervelingen vangt niet iedere wiek de volledige windsterkte.
Oke dat is duidelijk, maar nu even waar het om gaat. Stroom. Hoeveel huishoudens krijgen nou stroom van 1 zo'n windmolen. 
1 zo'n windmolen als deze levert genoeg stroom per jaar voor 3000 huishoudens.
Zo dat is veel. 
Voor heel Nederland betekent dat 1,5 miljoen en dat komt overeen met alle inwoners van de provincie Friesland en Limburg samen. 
Dat is wel heel veel stroom hoor. Dus een windmolen is een constructie en een constructie bestaat uit onderdelen en deze onderdelen moeten flexibel, sterk en stabiel zijn. Anders breken ze af of gaan ze kapot. Dus deze kanjers moeten wel tegen een stootje kunnen want ze moeten namelijk een deel van Nederland van stroom voorzien. Tenminste als er wind is.
Zoals nu. 

Hoe zitten windmolens in elkaar?

In Nederland staan veel windmolens om schone energie op te wekken. Augusto neemt een kijkje zo’n 100 meter hoge windmolen. 

Een kijkje in de windturbine

Je gelooft het niet hé. Mijn fiets is gewoon gestolen. Hij stond gewoon hier. Het was een oudje maar ik baal toch als een stekker. En de dader, vast geen spoor meer van te vinden. Nou heb ik gehoord dat je met de sporen van een druppeltje bloed of een haartje toch de dader kunt achterhalen dus ik ff checken hoor. Nee, dat is het niet.
Ik ga gewoon aangifte doen bij de politie. Mijn fiets gestolen.
Hallo goedendag. Ik kom aangifte doen van diefstal. Mijn fiets is gestolen.
Wat vervelend voor u.
Ja ik ben echt niet blij. Wat moet ik doen?
Ik zet u in het systeem voor het doen van aangifte. Dan mag u plaatsnemen aan tafel en dan wordt u binnengeroepen. Mag ik uw achternaam?
Achternaam is de Campos Neto. 
Oke prima.
Maar heb ik nog 1 vraagje. Nu heb ik zelf onderzoek verricht, helaas niks gevonden want de dief was allang weg. Maar ik heb begrepen dat je met 1 druppel bloed al een dief kunt opsporen.
In dat geval is het handig dat u met iemand van de forensische opsporing gaat praten.
Hallo goedendag, ik heb begrepen dat ik hier moet zijn voor de afdeling forensisch onderzoek.
Ja klopt, ga zitten. Ik hoorde dat je een vraag had?
Ja, klopt het dat je met 1 druppel bloed een dader kunt achterhalen?
Ja dat klopt. Er zit DNA in bloed. Ik weet niet of je daar wel eens van gehoord hebt.
Ja wel, maar wat is het ook alweer precies?
Ons lichaam bestaat uit hele kleine deeltjes, echt 100 miljard kleine deeltjes. Die deeltjes zijn cellen, echt super klein die kun je niet met het blote oog zien. In die cellen zitten chromosomen. Die chromosomen zijn opgebouwd uit hele lange draden zoals je hier kunt zien. Een hele lange wenteltrap. Dat is eigenlijk je DNA. DNA bevat eigenlijk al je erfelijke eigenschappen die je van je vader en moeder meekrijgt. Dat kan zijn haarkleur, oogkleur maar ook huidskleur.
Zit DNA alleen in bloed?
Het zit onder andere ook in bloed maar ook in je haarzakjes, in sperma, speeksel maar ook in huidschilfers. 
He, er is overval bij iemand in de auto en er zijn mogelijk sporen te halen en ik ga er nu naartoe. 
Dat is stoer. Mag ik mee?
Wat mij betreft wel. Kan je kijken hoe dingen gaan.
Dan zie ik je zo.
Het lichaam is opgebouwd uit 100 duizend miljard hele kleine onderdeeltjes. Dat zijn de cellen. Ze zijn heel klein en niet te zien met het blote oog. In het midden van de cel zit de kern. In die kern zitten chromosomen. Iedere chromosoom bestaat uit een heel kleine draad. Die draad is het DNA. In het DNA zitten eigenschappen als haarkleur, de kleur van je ogen en je huidskleur opgeslagen.
Dat ziet er goed uit. Stoer zeg, het lijkt net een film. Waarom hebben we eigenlijk deze rare pakken aan?
Deze pakken beschermen ons, zodat we geen sporen bij brengen. Als we in onze gewone kleren lopen en we praten gewoon, dan maken we sporen bij. Dus dit is om te beschermen dat we zelf sporen bij maken.
Oke ik begrijp het, en dit gaan we bekijken? Zo dat ziet er heftig uit.
Dat is het zeker.
Hier moeten we het vinden dus.
Ja nu moeten we goed kijken, we bekijken het eerst van afstand voordat we allemaal sporen bijmaken. We hebben onze mond nog vrij. Het kan bloed zijn, vingerafdrukken, vezels. Glas moet je ook niet vergeten, want de dader is weggelopen door het glas heen. Daar moeten we even goed op letten allemaal.
Zou hij zich beschadigd hebben aan het glas?
Ja dat kan. Hij kan zich verwond hebben.
Even kijken. Wat vind ik hier? Volgens mij is dat...
Pas op dat je er niet te dichtbij komt.
Volgens mij is dat bloed.
Dat lijkt echt inderdaad bloed te zijn. Dat is altijd lastig met glas, dat springt uit elkaar. Gelukkig zijn we goed beschermd. Dit lijkt het bloed hier zo. Dat doen we in het zakje om het te laten onderzoeken.
Spannend zeg. Stoer zeg, we hebben nu echt een bloedspoor gevonden. Is het nu uit het zakje halen en testen?
Nee zo gaat het net niet. Wat we eerst moeten doen. We kunnen niet iedereens DNA gaan testen, Wat we eerst moeten doen is naar de officier van Justitie zodat we toestemming krijgen om het te laten onderzoeken.
Wat moet er gebeuren om toestemming te krijgen?
Je moet onderzoeksbelang aantonen. Er is hier een inbraak of tenminste overval op de auto geweest dus dan krijgen we wel toestemming, want dat spoor is achter gelaten door de dader dus daar krijgen we wel toestemming voor.
Ik heb toestemming en ik heb het bewijs.
Dankjewel. Wat we denken dat bloed is doen we op een papiertje. Er zit een heel klein beetje op.
En nu? Wat gebeurt er nu?
Nu kunnen we een vloeistof toevoegen. Dat zijn 2 verschillende vloeistoffen en als we goed kijken moet het blauw worden als het inderdaad om bloed gaat. Je ziet dat er een blauwe vlek verschijnt.
Ja dat klopt. Dus we hebben bloed.
Nu hebben we inderdaad bloed, dat is mooi. 
Laten we die dader aanhouden. 
We moeten er natuurlijk eerst een DNA-profiel van maken maar dat doen we niet hier. Dat gaan we opsturen naar het Nederlands forensisch instituut en daar maken ze er een DNA-profiel van.
Het bloed wordt nu opgestuurd naar het Nederlands forensisch instituut, wat gebeurt er dan?
Daar maken ze er een DNA-profiel van dat bloed en dan gaat het door de Nederlandse databank.
DNA databank?
Dat is het computersysteem van het Nederlands forensisch instituut waar alle DNA-profielen die ooit gemaakt zijn van sporen zijn verzameld. Daar kunnen we dan mee zoeken. Dat wordt dan op het Nederlands forensisch instituut gedaan, maar ik kan je wel een voorbeeld laten zien. We hebben hier een heel mooi DNA-profiel van een persoon en dat zouden we willen vergelijken met een spoor. Dat heb ik hier. Als we die 2 nou over elkaar heen leggen, dan kun je zien dat er een overeenkomst is. Het profiel komt dus volledig overeen en we spreken hier dan van een match.
Hoeveel zaken lossen jullie nou per jaar op?
Dat is natuurlijk heel lastig te zeggen omdat wij alleen kunnen aantonen dat het bloed afkomstig zou kunnen zijn van een bepaald persoon, maar de rechter moet bepalen of de persoon schuldig is. We merken wel dat sinds de invoering van het DNA dat we mogen onderzoeken we ieder geval 6% meer woninginbraken kunnen oplossen.
Dus in huidschilfers, in haarzakjes, in bloed, in speeksel zit DNA. DNA bevat erfelijke eigenschappen en die bepalen onder andere de kleur van je haar, je ogen en je huidskleur. Elk DNA-profiel is uniek. Dat is informatie waar de politie heel veel aan heeft. Met 1 druppeltje bloed kan je de dader achterhalen. Dat is wel heel erg CSI.

Hoe wordt sporenonderzoek gedaan?

Als er een misdrijf is gepleegd, gaat de politie op zoek naar de dader. Forensische medewerkers onderzoeken huidschilfers, haren of bloed op DNA: dat maakt het pakken van de dader een stuk makkelijker.

De dader vinden met behulp van DNA

Ik vind het echt heerlijk op het strand: de zee, de wind, het zand. Die 3 dingen samen vormen wel een risico. Ze zorgen er namelijk voor dat onze kustlijn verschuift.
De Nederlandse kust beschermt ons tegen de zee. Daarom is het belangrijk om de kust goed te onderhouden. Als we dat niet doen verliezen we land aan de zee. De kustlijn verschuift door de wind, golven en stroming landinwaarts. Om dat te voorkomen wordt zand aan de kust aangevuld met zand dat uit de zeebodem wordt opgegraven. In ter heide doen ze dat op een spectaculaire manier. Daar werken ze aan de zandmotor: een kunstmatig schiereiland voor de kust van ter heijde.
Jullie zijn hier bezig met de zandmotor, maar wat is de zandmotor eigenlijk?
De zandmotor is wat je hier ziet om je heen. Dat is eigenlijk een enorme bult zand en die leggen we in zee en die is bedoeld om de kust te beschermen. Daarnaast zorgt hij ook voor nieuwe natuur. Het bijzondere van de zandmotor is dat we gebruik maken van de golven en de stroming om het zand te verspreiden. 
Dus die zorgt ervoor dat de kust breder wordt?
Ja, uiteindelijk wordt de kust breder omdat dit zand langzaamaan zeker die kant op gaat en naar het zuiden toe gaat. Uiteindelijk komt het tegen de duinen aan en zorgt het voor nieuwe duinen langs de kust van Zuid-Holland.
Maar waarom is dat nodig?
Als we dat niet zouden doen, kalft de kust heel langzaam af. Er verdwijnt zand bij de kust van Zuid-Holland. Dat gaat vanzelf. Dat gaat met de golven met de stroming meegevoerd. Als je daar geen nieuw zand voor in de plaats brengt, dan kan de kust onveilig worden.
Dus als we niks zouden doen, dan zou het water uit de zee te dicht bij kunnen komen en dan zou het land overstromen? Die zandmotor zorgt ervoor dat het niet gebeurt.
Dat klopt. Als we niks doen, kan het onveilig worden. Wat we altijd deden is elke 2 of 4 jaar hier met het schip kwamen en nieuw zand naar binnen brachten. Het bijzondere van de zandmotor is dat we in 1 keer heel veel zand naar binnen brengen.
Ja dat scheelt wel wat. Waarom kan dat nu ineens wel?
Dat is bijzonder hier van. We kunnen hele grote hoeveelheden zand aanbrengen. Het is een experiment. Hoe het precies gaat ontwikkelen weten we niet. Dat kunnen we niet zeggen. Dat gaan we wel heel goed meten. Dat gaan we heel goed in de gaten houden. Over 5 of 10 jaar kunnen we daadwerkelijk zeggen of dit een succes is.
Maar hoeveel zand komt hier uiteindelijk te liggen?
In totaal hebben we het over meer dan 21 miljoen kubieke meter zand. Dan moet je voorstellen, dat zijn 1 miljoen vrachtwagens en als je die allemaal achter elkaar zet dan heb je een file van hier tot China.
Zo niet normaal! 
Hartstikke veel.
Waar halen jullie dat zand vandaan?
Dat zand komt uit de zee uit dieper water waar het dieper is dan 20 meter. Er zijn grote schepen, het schip wat je daar ziet, die dat zand naar binnen varen.
Naar binnen varen? Dus die zuigen het op?
Die zagen het zand op in het laadruim, maar daar gaat Tobias jullie straks meer over vertellen.
Intussen zijn we dus midden op zee aangekomen met Tobias. Hier wordt dus die 21 duizend kubieke meter zand naar boven gehaald. Gebeurt dat nou met die enorme schepen daar Tobias?
Ja dat klopt. Je ziet daar een sleephopperzuiger.
Dat is nou een sleephopperzuiger?
Ja dat is een sleephopperzuiger en die vaart steeds naar zee toe en zuigt zich vol als een stofzuiger. Daar is de zee meer dan 20 meter diep. Dan gaat hij vervolgens naar de kant toe, richting het strand. Dan heeft hij 3 manieren om zijn lading te lossen. Hij kan het persen door een leiding. Hij koppelt in zee aan aan een drijveerleiding en perst hij het daar doorheen naar het strand toe. Op het strand wordt het vervolgens verdeeld.
Dus die leiding komt tot aan het strand.
Die leiding komt inderdaad aan op het strand. Een andere manier is het rainbowen. Dan spuit hij het voor zich uit op het strand of in de voorhoeve. Eigenlijk onder water. De laatste manier is nog klappen. Dan zet hij zijn bodemkleppen open en dan valt het van onder het schip naar beneden.
Maar dan moet hij wel een heel eindje tegen het zand aan zitten toch?
Ja dan  moet hij redelijk dichtbij komen. Daar hebben we meestal wat kleine schepen voor die kunnen wat dichter bij de kust komen. Die kunnen op die manier goed rainbowen en klappen door de bodemdeuren open te zetten.
Dat zijn best grote dingen nog die schepen, daar kan zeker wel wat in.
Zo'n schip is ongeveer 160 tot 200 meter lang. Deze boot neemt ongeveer 10.000 kubieke meter zand mee. Dat zijn ongeveer 500 vrachtwagens met zand. Dat brengt hij in 1 keer naar het strand toe. 
Hoe groot wordt de zandmotor eigenlijk?
Als je kijkt hoe ver hij in zee steekt, is het ongeveer een km en hij wordt ongeveer 2 km breed. In totaal heb je dan ongeveer een ruimte van ongeveer 200 voetbalvelden.
Dit is Nederland. De vorm op deze kaart herken je waarschijnlijk wel. Als je heel lang of van heel dichtbij kijkt, zie je de vorm van Nederland veranderen. De kracht van water en wind verplaatst het zand. De kust slijt eigenlijk af. Dit noem je erosie. Uiteindelijk vindt het zand een nieuwe plek aan de kust en dit noem je sedimentatie.
Het zand wat er hier uitkomt hebben we net daar opgepompt?
Ja dat schip waar jullie net zijn gaan kijken perst het zand samen met water door deze leiding en uiteindelijk komt het dan hier op het strand. Dit noemen ze het stort. Het water stroomt terug de zee in en het zand blijft liggen. Op die manier leggen we nieuw land aan.
Wanneer is de zandmotor nou af?
Dat is gepland voor dit najaar. Dan hebben we eigenlijk een nieuw strand waar we straks kunnen gaan recreëren. Waar we met vliegers in de weer kunnen, waar je kan gaan wandelen. Heel misschien komen hier wel zeehonden die hier een geschikte rustplaats gaan vinden. 
Oh leuk! Maar ziet het er dan nog hetzelfde uit die haak enzo?
In het begin ligt die mooie vorm van die haak, maar als snel zul je gaan zien dat de golven en de stroming het zand oppakken en het zand gaan verspreiden. Die vorm verdwijnt. Op een termijn van 15 of 20 jaar is al dit zand verdwenen en ligt het in de duin of elders aan de kust.
Dus de Nederlandse kustlijn zorgt ervoor dat we beschermd worden tegen de woeste zee. Daarom wordt onze kustlijn onderhouden. Hier doen ze dat door middel van de zandmotor. Die zorgt er niet alleen voor dat we veiliger kunnen wonen, maar als bonus krijgen we ook nog een extra stuk strand. Laat die zomer maar komen!

De Nederlandse kustlijn verschuift

De Nederlandse kust moet goed onderhouden worden om te voorkomen dat het door de zee wordt opgeslokt. Daarom wordt het zand op het strand aangevuld met zand uit de zee.

Daarom spuiten we extra zand

Graffiti kom je op heel veel plekken tegen in de stad. Op muren, rolluiken, deuren. Overal. Maar wat is graffiti nou eigenlijk precies?
Graffiti is ontstaan in de jaren '60 in Amerika. Jongeren spoten met een spuitbus hun bijnaam op muren, taggen noem je dat. Zo lieten ze weten dat zij op die plekken waren geweest. De letters werden steeds kunstzinniger en al gauw spoten ze niet alleen hun bijnaam maar spoten ze hele kunstwerken. Deze trend waaide in de jaren '80 over naar Nederland. Niet iedereen is altijd even blij met graffiti. Het wordt als vandalisme gezien en het is op veel plekken verboden. De laatste tijd wordt graffiti meer als kunst gezien en daarom mag je op bepaalde plekken wel graffiti spuiten. 
Wow vette tekening zeg en die heb jij gemaakt hé?
Ja ik heb hem gemaakt maar ik heb het niet alleen gedaan. Ik heb hulp gehad van de kinderen uit de buurt.
Oké, want hoe lang doe je dit al? Dit soort tekeningen maken?
Ik doe het al een tijdje. Ik ben begonnen toen ik 13 was en ik ben nu bijna 35.
Wat vind je er nou zo leuk aan dat je dit steeds blijft doen?
Je probeert iets mooiers te maken, iets groters te maken, iets fleuriger te maken.
Hier in Rotterdam is er natuurlijk veel te zien van dit soort dingen. Kunnen we een rondje lopen en dat jij laat zien wat je echt heel erg tof vindt? 
Geen probleem natuurlijk. Die kant.
Ja die kant. Vet zeg. Die is echt enorm. Maar ik zou  niet echt direct zeggen dat dit graffiti is.
Nee dat is een beetje lastig. Dit is een muurschildering. Maar wat ik heel mooi vind aan deze muurschildering is het gebruik van de kleuren en dat is wel wat je terug zou zien in graffiti. Dit is wel iets wat je met een spuitbus zou kunnen maken.
Dit is niet met een spuitbus gemaakt?
Nee. Dit is van een kunstenaar uit Chili en hij heeft het met een penseel gemaakt, geschilderd.
Het is niet met een spuitbus geschilderd maar is het dan wel graffiti?
Dit is een muurschildering en dat kan je ook maken met spuitbussen, maar als je wilt weten wat de echte graffiti is ontstaan dan kunnen we wel even langs een paar plekken lopen.
Ja is goed. 
Als je hier kijkt dan zie je eigenlijk wat de basis is van de traditionele graffiti zoals je het kent op straat.
Deze krabbeltjes?
Ja. Deze krabbeltjes. De officiële benaming daarvoor binnen de graffiti is een 'tag'. Dit zijn er 2 dus dit zijn tags. Met zo'n krabbeltje schrijf je eigenlijk je naam. Dit is een pseudoniem voor iemand die zegt 'ik ben hier langsgekomen'.
Een pseudoniem is een andere naam die je jezelf geeft toch?
Ja een pseudoniem is eigenlijk een schuilnaam. Het leuke om te weten van tags is: tags komt eigenlijk een beetje uit de gangcultuur. Vroeger in New York had je bendes en die hadden dan een blok waar ze woonden en die markeerde ze. Iedereen deed dat eigenlijk met een stift zoals je het hier ziet. Pas later komt de spuitbus om de hoek.
Is het dan nog een tag?
Je kan zeg maar een tag maken met een spuitbus, maar als je hem dan iets groter maakt en je zet er een kleur in dan heet het een throw up. Het ziet er iets anders uit en daar hebben we een voorbeeld van om de hoek.
Ja goed. 
Als je hier op het muurtje kijkt dan zie je duidelijk het verschil tussen een tag. Het is een stuk groter en je kan ook goed zien waarom ze het een throw up noemen. Dus dat je het er op gooit. Het is heel snel gemaakt, niet zo netjes, het is niet overal binnen de lijntjes.
Want je mag niet overal spuiten hé?
Nee dat klopt, je mag niet overal zomaar spuiten.
Houd jij je altijd netjes aan de regels?
Ik houd me zelf altijd aan de regels.
Die lach verraad veel te veel. Vertel eens.
Nou kijk, ik doe het natuurlijk al een hele tijd. Je bent dan heel klein dus je denkt niet na aan wat de eventuele consequenties zijn en toen ben ik ook opgepakt.
Want je had gespoten op een plek waar het niet mocht?
Ik had gespoten op een plek waar het niet mocht en de politie is er achter gekomen.
En wat was de uiteindelijke straf?
De uiteindelijke straf was 2 weken taakstraf.

Ik heb wel eens graffiti gespoten in een klein steegje, maar mijn ouders kwamen erachter en die vonden het niet zo leuk omdat er een klein beetje graffiti op mijn jas zat.
Als je graffiti spuit waar het niet mag kan je een bekeuring krijgen van de politie. Liever niet dus. Sommigen doen het stiekem 's avonds, maar het is het beste om het niet te doen.

Tof hier deze skate hal. Dit heb je ook allemaal gemaakt?
Ik heb hier die clown gemaakt, die stier en het werk daar achter in de hoek. Nog een paar andere dingen.
Zijn het nou throw ups?
Dit zijn pieces. Het verschil tussen een piece en een throw up: Een piece komt eigenlijk na een throw up en een piece heb je meer tijd voor om te maken. Zonet keken we naar de throw up en daar zag je niet tussen de lijntjes, een beetje doorzichtig, heel snel uitgevoerd. Hier heb je de tijd om te werken en dan kan je dus ook als je niet tevreden bent over de kleur of de vorm of als je iets wilt veranderen, dan kan dat. Dan haal je het weg of verbeter je het.
Waar haal je je inspiratie nou vandaan? Hoe kom je op het idee om een rode stier te maken?
Inspiratiebronnen dat verschilt. Die rode stier wilde ze vanuit de skate hal zelf 'Op het einde van de muur willen we iets groots, iets stoers'.
Gebeurt dat ook regelmatig dat je opdrachten krijgt?
Het klinkt misschien niet zo stoer, maar tegenwoordig spuit ik eigenlijk alleen nog maar voor geld.
Maar eigenlijk heb je dus van je hobby je werk gemaakt?
Ja dat is wel zo.

Graffiti is ontstaan op straat. Jongeren tekende of spoten hun bijnaam op muren als een soort handtekening. Dit noem je een tag. Later werden de tags uitgebreider en werden er meerdere kleuren gebruikt. Dit noem je een throw up. Je kunt het nog grootser aanpakken, je kunt namelijk een hele schildering maken met graffiti. Dit noem je een piece.

Kijk hier. We zijn hier nu bij een graffiti wall. Dit is een legale muur waar je mag spuiten en daar oefenen jongens.
Oké tof. Nu zie ik hier nog een leeg plekje. Ik durf het bijna niet te vragen maar mag ik het eens proberen?
Ga je gang.

Graffiti 

Bij graffiti denk je misschien al snel aan vandalisme. Maar het kan ook heel mooi zijn, een vorm van kunst zelfs. 

Kunst of vandalisme?

Jaja, heerlijk zo'n dagje shoppen. Dat is echt mijn ding hé. Moet je kijken wat een coole kleding allemaal. Shirt, broeken, maar ze komen natuurlijk niet vanzelf in de winkel hé. Die komen namelijk ergens vandaan. Even checken. Deze is 'made in China' in China dus. Made in Taiwan. Dat is raar. And what about made in Holland?
Veel spullen die je in Nederland koopt zoals kleding of een mobiele telefoon, worden in ontwikkelingslanden gemaakt. Een ontwikkelingsland is een land waar het bruto binnenlands product laag is. Dat wil zeggen dat er weinig geld wordt verdiend en mensen dus arm zijn. In ontwikkelingslanden werken mensen in verschrikkelijke omstandigheden voor weinig geld. Soms worden zelfs kinderen aan het werk gezet om bijvoorbeeld kleren te naaien. In Congo moeten kinderen zelfs de donkere mijnen in om grondstoffen te vinden voor mobiele telefoons. Doordat deze mensen bijna niks betaald krijgen voor hun harde werk kunnen bedrijven in rijke, westerse landen de producten voor weinig geld inslaan. Dit heet oneerlijke handel. Zo blijven arme landen arm.
Ik denk dat mijn kleren voornamelijk in Taiwan worden gemaakt. Everything is made in Taiwan right?
Ik denk dat voornamelijk onze kleren in Turkije worden gemaakt.
Ik heb wel eens van kinderarbeid gehoord, jammer genoeg. Ik vind het echt verschrikkelijk.
Ik denk aan arme wijken waar kinderen werken voor heel weinig of bijna niks.
Kinderen in fabrieken, kinderen op vuilnisbelten. Allemaal dingen die je eigenlijk niet wilt zien.
Zo vette shirt, vette jas, vette broek. Kan ik afrekenen? Vette track trouwens. Is dat niet Mc...
Mc Lazy. Ja die woont hier niet zo ver vandaan.
Volgens mij weet hij veel meer over waar deze kleren vandaan komen. Weet je wat. Ik ga het even checken. Hé man, alles cool? Nou was ik net in de winkel en heb ik geshopt en in die zaak hoorde ik jouw track. Jij rapt over landen waar kleren worden gemaakt hé?
Ja ik heb net een nieuwe single uitgebracht: for the rights. Die gaat eigenlijk over voor de rechter. Bijvoorbeeld over de rechten van mensen die bijvoorbeeld werken in een fabriek.
En over welke mensen heb je het dan?
Ik heb het over de mensen die jouw kleding maken. Die werken in de fabrieken om kleding te produceren.
Dus de kleren die ik aan heb worden daar ook gemaakt?
Ik zal even moeten kijken, maar de kans is groot. Wat doe je er aan dan?
Door middel van deze song wil ik aandacht vragen voor fairtrade. Dat we meer eerlijke kleding kopen met zijn allen. 
En die fairtrade, wat is dat dan precies?
Fairtrade houdt in dat je bijvoorbeeld een keurmerk hebt: Max Havelaar of fairware foundation of made by. Op basis van een label en de controle die ze daar doen kun je zien of het product op een eerlijke manier is geproduceerd.
Ontwikkelingslanden zijn landen met een laag Bruto Binnenlands Product. Ook wel BBP genoemd. Het Bruto Binnenlands Product, of BBP, is het totale inkomen van een land. Het BBP per hoofd is het gemiddelde per inwoner. In Nederland is het BBP zo'n 572 miljard euro. Per persoon verdienen Nederlanders 35000 euro per jaar. Bijna 100 euro per dag. In het ontwikkelingsland Cambodja is het BBP 19 miljard euro. Het BBP per hoofd komt neer op zo'n 4 euro per dag. Een flink verschil dus. Een groot deel van de mensen die in ontwikkelingslanden wonen zijn arm en lijden honger.
Dus eigenlijk zet jij je in voor mensen die onze broeken en shirt maken? Die werken dus onder slechte omstandigheden?
Ja klopt. Ik heb zelf ook een reis gemaakt naar Cambodja en ik heb daar in fabrieken gezien hoe mensen daar moeten werken en dat die fabrieken ook niet de mooiste omstandigheden hebben. Ook gesproken met mensen van de vakbond en gehoord dat ze ook echt aandacht willen vragen voor het belang van een eerlijk loon. Daar schieten ze soms nog te kort.
Maar die eerlijke kleding. Hoe kom ik daar aan?
Ik heb voor jou ook even gekeken naar wat mooie fairtrade producten zijn. Ik heb de exclusieve, officiële  MC Lazy sweater. Je kan ook zien dat het fairtrade geproduceerd is door middel van het merk.
Oké, dat is dit labeltje. 
Een mooie broek van Qiesie.
Dat ziet er ook cool uit.
Dit zijn de sneakers van Nukuhiva. Ik zou zeggen, kleed je even om.
Ik ben zo terug.
Wow man, dat ziet er echt goed uit. Het past ook bij elkaar qua kleuren.
De combi is helemaal perfect. Maar als ik nou voortaan fairtrade kleding wil kopen. Kan ik dan terecht bij de grote modezaken?
Sommige modezaken hebben nu wel kleding waar ze meer biologische katoen gebruiken of dat ze een bepaald fairtrade artikel hebben. Als je niet bij die winkels gaat kopen hebben die mensen in de landen waar de kleding wordt gemaakt ook geen werk meer. Wat we moeten doen met zijn allen is aandacht vragen voor dit soort kleding en vragen of die winkels dat ook in hun assortiment kunnen opnemen.
Ik moet zeggen, ik ben helemaal overtuigd. Ik ga voortaan fairtrade. Wacht even, telefoontje. Nu even niet, ik ben even met een interview bezig. Bel me later oké?
Dat is ook niet echt fair hé.
Nee?
Mijne ook niet, hopelijk komt dat nog.
Maar dat moet nog gebeuren?
Volgens mij is fairtrade wat het eigenlijk zegt. Dus een eerlijke handel. Waar ik ook zeker voorstander van ben.
Ik denk er niet over na als ik mijn kleren koop. Als ik kleren koop denk ik gewoon hebben, hebben, hebben. Dan koop ik alles wat ik kan kopen.
Ik let er niet echt op. Ik weet ook niet waaraan het is te herkennen.
Deze shirt heb ik gewoon van de markt. Ik zeg je eerlijk, ik weet niet waar het gemaakt is. Misschien gewoon hier in Nederland. Ik heb ook sneakers en het is ook toevallig dat dit gefilmd wordt en dan denk je erover na. Je wilt mooie kleurtjes maar eigenlijk is het een beetje belachelijk want je weet dat ergens is iemand dat aan het fixen voor weinig geld.
Dus veel van de producten die wij gebruiken worden gemaakt in ontwikkelingslanden. Een ontwikkelingsland is een land waar het Bruto Binnenlands Product laag is. Dat wil zeggen dat het land arm is en de mensen heel weinig verdienen. Ze verdienen te weinig voor het werk dat ze doen. Gelukkig kan fairtrade daar heel veel aan doen. Je kan zien, ik ben helemaal om en ik zie er helemaal fresh uit.

Wat is fairtrade?

Veel kleding die je in Nederland koopt is gemaakt in Taiwan of China. Daar kan goedkoop geproduceerd worden. Fijn voor de klant, maar de mensen die je kleren maken moeten onder slechte omstandigheden en voor weinig geld werken. 

Producten die voor een eerlijke prijs gemaakt worden

Er is ontzettend veel water in Nederland. Nederland waterland wordt ook vaak gezegd. Waar halen we ons drinkwater over 20 of 30 jaar vandaan? In Twente weten ze daar meer van.
Drinkwater wordt gemaakt uit grondwater en oppervlaktewater. Dit water is natuurlijk nog niet drinkklaar. Er zit namelijk nog ijzer, mangaan en kalk in. Dus het water moet gezuiverd worden in een waterbedrijf zodat wij het water veilig kunnen drinken.
Jij kan me meer vertellen over waar ons drinkwater vandaan komt toch?
Ja, dat klopt.
En waar komt ons drinkwater vandaan?
Dat wordt hier opgepompt.
Hier uit de grond?
Ja, dat komt hier uit de grond. We staan nu op het water. Het zit hier in de bodem. Hier pompen we dus het water op uit de bodem. Dat doen we ongeveer op een diepte van 20 tot 50 meter. 
Grondwater dus?
Dat is inderdaad grondwater. Je kan grondwater gebruiken of oppervlaktewater. Oppervlaktewater uit beken of sloten en grondwater uit de grond. Hier pompen we grondwater op en een voordeel van grondwater is dat het veel schoner is.
Komt het grondwater dan zo schoon naar boven dat ik het zo kan drinken?
Nee daar moeten we nog wel wat voor doen. Je kunt het hier ook zien. Als het water wordt opgepompt gaat het via die buis naar de plek waar we er drinkwater van gaan maken.
Oke, kunnen we daar een kijkje nemen?
Ja. Daar gaan we nu kijken.
Dus hier wordt het water gezuiverd?
Ja, dit is de plek waar het water gezuiverd wordt. In het grondwater zitten allemaal stoffen bijvoorbeeld ijzer en mangaan, en die moeten we eruit halen. Dat doen we met beluchting en filtratie. Met beluchting doen we lucht door het water heen. Met een moeilijk woord, het ijzer wordt geoxideerd. 
Wat is dat? Oxideren?
Oxideren kun je vergelijken met roest. Het ijzer wordt bruin en hard. Net als op de fiets.
Als het heeft geregend en je laat hem buiten staan.
Precies. Na het beluchten moeten we het ijzer er ook weer uit halen en dat doen we met een filter. In deze installaties wordt het water belucht en gefilterd.
En hier wordt vast nog iets gedaan.
Ja, het water is inderdaad nog niet schoon en het water is nog te hard.
Te hard?
Te hard betekent dat er nog teveel kalk in zit. Kalk is op zich niet gevaarlijk maar dat vinden we niet fijn. We we hier zien is en onthardingsreactor. Er zitten zandkorreltjes in en daar doen we dan een bepaalde stof in en daardoor slaat die kalk neer en hecht zich aan de zandkorreltjes. Dat water wordt er van onder ingepompt en dan komt het er boven uit. Boven is het water dan schoon en heb je zacht water.
Mag ik eens vast houden? Het ziet er heel anders uit dan ik had gedacht.
Het zijn toch echt zandkorrels en je ziet gewoon dat het kalk gehecht is aan zandkorrels en dan ziet het er een beetje raar uit.
Ja! Dus dit blijft beneden?
Ja klopt. Dit blijft in de installatie zitten en het schone water komt er hier boven weer uit.
Ho, balkje.
Hier is het schone water.
Ja!
Grondwater wordt gemaakt om drinkwater te maken. Dit water moet gezuiverd worden. In het water zit namelijk kalk en ijzer. Door eerst het water te beluchten, gaat het ijzer roesten. Met een zandfilter worden de ijzerdeeltjes gescheiden van het water. Dus ijzer blijft achter en het schone water blijft over. Dit noem je filtreren. Nu is het water schoon genoeg om te drinken.
Nu zijn we weer terug bij de bron hé? Nu heb ik gehoord dat als we op deze manier grondwater blijven winnen voor drinkwater, we in de toekomst niet meer genoeg zullen hebben.
Zo vaart zal het niet lopen, Nederland is een nat land dus het drinkwater of grondwater zal niet op raken. Het is wel zo dat op sommige plekken waar we water winnen dat we meer effect hebben op natuur.
Wat voor effecten dan?
Dan moet je denken aan het water wat wij oppompen er dan minder water is voor de plantjes. Wat we op dit moment ook aan het doen zijn is in Twente aan het kijken of we op betere plekken water kunnen winnen. Daar zijn we met een zoektocht bezig en in die zoektocht kijken we naar waar schoon water is. We kijken ook of het water dicht bij waar mensen het water willen hebben is. En we kijken of het zo min mogelijk effecten heeft op de natuurgebieden.
En zijn er nog andere ideeën, nieuwe ideeën?
Er zijn nog veel meer ideeën. Ik hoorde laatst dat ze ook bij de Universiteit Twente of ze water uit rook kunnen winnen.
Uit rook? Gewoon uit de schoorsteen?
Ja klinkt bijzonder.
Ik heb hier 2 wetenschappers gevonden in het lab. Dit zijn Erik en Erik. Jullie maken je geen zorgen om het drinkwatertekort dat er misschien komt toch?
Nee, beslist niet.
Want jullie halen water uit fabrieksrook. Hoe gaat dat dan?
Wij hebben een techniek ontwikkeld met dunne rietjes en langs die rietjes komt de rook. Het water wat in de rook zit gaat door het rietje en komt binnen het rietje terecht. Dit is zo'n rietje.
Oké. Het ziet er inderdaad uit als een gewoon rietje. Boven en onderin vloeistof?
Nee het is iets anders. Wij noemen het een membraan. Het bijzondere daarvan is, is de wand die bijzonder is en alleen water door die wand gaat. De rest blijft tegengehouden en het water komt in het rietje terecht en loopt er aan de onderkant uit.
Dus in deze hele wand zitten hele kleine gaatjes.
Er zitten hele kleine gaatjes in en alleen het water kan door die gaatjes.
Maar 1 zo'n rietje zet vast niet veel zoden aan de dijk?
Nee, dat is inderdaad wat weinig. Wij hebben iets bedacht om er meer van te maken. Wat we doen is een heleboel van die rietjes bij elkaar te zetten in een gordijn. Het rook gaat er doorheen en het water kan eronder uit gehaald worden.
Kunnen we zien hoe dat echt gaat werken straks?
Ja, het rook komt langs het gordijn. Het water komt in de membranen en kan verplaatsen en kan in de toepassing afgevoerd worden.
Dus als ik hier een schoteltje onder zou houden, komt hier waterdruppeltjes uit. Dat kan je dan weer opvangen.
Dan kun je weer opvangen ja.
Dus we halen ons drinkwater uit oppervlaktewater en grondwater. Door het daarna goed te filtreren wordt het schoon en kunnen we er daarna met zijn allen van drinken. Mocht het drinkwater in de toekomst opraken, dan weten we nu dat ze hard aan het werk zijn om dat te voorkomen.

Hoe komen we in de toekomst aan drinkwater?

In Nederland is veel water om drinkwater van te maken. Maar doordat daar grondwater voor gebruikt wordt, is er minder water voor de natuur. Daarom wordt er naar alternatieve gezocht. Water uit rook bijvoorbeeld.

Alternatieven voor drinkwater uit de grond

Groep 6/7/8

Laten we het hebben over nutsvoorziening. Nutsvoorzieningen: gas, water en elektriciteit. Veel mensen herkennen dit aan het einde van het jaar wel. Iedereen groot en klein weet dat er water uit een kraan komt, dat er gas uit het fornuis komt en dat er stroom uit het stopcontact... oh wacht. Uit een kraan komt stromend water, uit het fornuis komt stromend gas, wat voor soort stroom komt er uit het stopcontact? Oké, draai maar open. Goed opengedraaid? Eens zien of we dit raadsel kunnen oplossen op de plek waar onze stroom wordt gemaakt. Dit is een elektriciteitscentrale. Een groot, grijs gebouw, geen raampjes, een paar rare vogels. Ooit naar binnen willen kijken? In zo'n centrale brandt altijd een groot vuur. Dit vuur is de bron van onze elektriciteit. In deze leiding komt water binnenstromen. Ergens onderweg gaat het water koken en ontstaat er stoom. Stoom neemt veel meer ruimte in beslag dan vloeibaar water, dus als de stoom weer uit de leiding komt is dit met veel snelheid en veel meer kracht. De stoom spuit tegen een schroef aan en deze begint te draaien. De warmte energie die van het vuur komt, is omgezet in andere energie: beweging. Nu moet deze energie nog worden omgezet in elektrische energie. Aan het schoeper rad zit aan het as een grote magneet verbonden. Om deze magneet zit een spoel van koperdraad. Deze koperdraad loopt via hoogspanningsmasten naar ons stopcontact thuis toe. Hé, wat voor stroom er thuis precies uit het stopcontact komt moet dus te maken hebben met deze magneet en die koperdraad. Dit is koper van extreem dichtbij. Die kleine bolletjes heten elektronen. Koper zit er vol van en ze kunnen door de koperdraad heen stromen en dat is waar het om draait. Ze zijn zo klein dat je ze alleen kunt bewegen door een elektrisch veld of, en daar komt het, een magnetisch veld. Als die magneet dan rond draait midden in een spoel van koperdraad zit, worden de elektronen door de draad heen geduwd. Terug naar huis en dat stopcontact nog eens open draaien en nu extreem goed kijken. Tada, daar zijn de elektronen weer. En nu weet iedereen dat er water uit de kraan komt, gas uit een fornuis komt en dat er een stroom van elektronen uit een stopcontact komt

Hoe werkt elektriciteit?

Elektriciteit wordt opgewekt in elektriciteitscentrales. Daarna komt het via kabels bij huishoudens in Nederland terecht. Maar wat komt er eigenlijk precies uit het stopcontact in de muur? 

Van elektriciteitscentrale tot stopcontact

Je kent dit soort beelden vast wel, van het journaal of uit de film ofzo. Het zijn raketten waarmee astronauten de ruimte in worden geschoten. Deze man in het midden is Frank de Winne. Hij is de eerste Europese ruimtekapitein. Samen met twee andere astronauten woont hij op dit moment in het ISS. Een ruimtestation dat ongeveer 400 km boven de aarde vliegt. Het was dus een beetje lastig voor Augusto om hem live te spreken maar gelukkig is hij niet voor 1 gat te vangen. 

“Vandaag heb ik afgesproken met Bob. Die weet alles over leven in de ruimte. En de missie van Frank de Winne. Volgens mij zie ik Bob, daar verderop.”

Augusto toch, je bent nog een poëet ook. Zoveel verborgen talenten die jongen. Sommige wel heel goed verborgen moet ik zeggen. Maar ach, back to space. 
Dit is het dan het International Space Station, oftewel ISS. Het ISS is een onderzoekscentrum in de ruimte en is heel erg groot. Het is dan ook niet in zijn geheel de ruimte ingeschoten maar in delen. En die verschillende delen zijn door astronauten in elkaar gezet. Het is nog steeds niet af, maar nu al net zo groot als een voetbalveld. En alles bij elkaar weegt het rond de 450.000 kilo. Dat is hetzelfde als 450 auto's. Augusto en Bob zijn op de Space Expo, daar valt van alles te ontdekken over de ruimtevaart. 

"Dit is het model van het ISS, het ruimtestation, echt megagroot. Hoe komt het eigenlijk dat het niet uit de lucht komt vallen?”
“Nou, dat komt omdat ie heel snel om de aarde heen draait. De ISS wil naar de aarde vallen, maar omdat ie zo snel ronddraait valt ie om de aarde. Dan blijft ie in zijn baan.” 

De aarde heeft een sterke aantrekkingskracht op alles om zich heen. Dat heet zwaartekracht. Daarom valt alles naar beneden en niet naar boven. Om los te komen van de grond, gebruik je spierkracht. Dat doe je bijvoorbeeld als je loopt of springt. Maar hoe hoog je ook springt, de aarde trekt je altijd weer naar beneden. Om zwaartekracht echt te verbreken heb je een hele sterke raket nodig. 
Op de space expo hebben ze een gedeelte van het ISS nagebouwd. 

“Volgens mij doet de ruimte wel rare dingen met je, want deze gast hangt er wel erg raar bij.” 
“Ja, deze man is aan het zweven, want in het ISS voelen ze geen zwaartekracht dus je bent gewichtloos. Dus om van de ene module naar de andere te gaan, kunnen ze gewoon zweven.”
“Zou ik ook wel willen.”
 
Maar dat zweven heeft ook nadelen voor je gezondheid. Zeker als je een half jaar in de ruimte zit, zoals kapitein Frank de Winne. 

“Zoals je ziet ben ik aan het fietsen. We doen dit om de twee dagen. Elke twee dagen fiets ik, en elke twee dagen loop ik op de loopband. Het is absoluut nodig om onze conditie op peil te houden. Want in de gewichtloosheid moeten onze spieren niet meer werken om ons overeind te houden en voort te bewegen. Als we dit niet zouden doen, zouden we heel snel botontkalking krijgen en ook zouden we heel snel spiermassa verliezen. Daarom doen we deze oefeningen. Maar zoals je ziet, fietsen in de ruimte is anders dan fietsen op de grond. We hebben bijvoorbeeld geen zadel nodig want we kunnen gewoon zo fietsen op deze ruimtefiets.”

Bob en Augusto staan inmiddels in de keuken. 

“Wat je hier ziet, is een magnetron. Hier doen astronauten hun eten in en dan klappen ze hem dicht. Dan gaan ze hier met zijn allen aan deze tafel zitten en dan gaan ze lekker eten.”
“Ik vind het echt stoer, dit zweven in de ruimte enzo. Ik wil ook wel astronaut worden.”

Maar dat word je niet zomaar. Vorig jaar ging ESA, de Europese Ruimtevaart Organisatie, voor het eerst in zestien jaar op zoek naar nieuwe astronauten. Ze kregen ruim 8000 aanmeldingen en kozen maar 6 mensen en die volgen nu een hele speciale opleiding. Want als astronaut moet je meer kunnen dan een beetje zweven. Ze doen wetenschappelijk onderzoek, bijvoorbeeld het observeren van de aarde.”

“We zijn hier in het Russische segment en hier ziet u drie van de vensters waar wij een deel van onze tijd doorbrengen. Wij gebruiken deze vensters om aan aardobservatie te doen. Door deze vensters kunnen wij bijvoorbeeld foto's nemen. Zoals je ziet, vliegen we nu boven de oceaan. Maar af en toe ook vliegen we boven land en dan kunnen we mooie foto's nemen. Dag Frank, ik ga nog een beetje naar buiten kijken.”

En terwijl Frank nog een beetje naar buiten kijkt, is Augusto met zijn eigen onderzoek bezig. 

“He Bob! Wat is dit?”
Dit is de wc van de astronauten. Ja, daar plassen ze in in dat gele ding, en hier poepen ze in.” 
“Nou heb ik gehoord, maar dat zal wel niet waar zijn, dat astronauten hun eigen plas drinken. Dat kan toch niet?”
“Nou dat doen ze eigenlijk wel. Maar dat is niet helemaal hu eigen plas. Dat wordt helemaal netjes gezuiverd en wat overblijft, is weer drinkwater.”
“Echt waar?”
“Het kost heel veel energie en geld om water naar het ISS te brengen. Ze proberen dus zoveel mogelijk water te recyclen.”
“Hier plas je dus in. Ik ga mijn handen even wassen.”
 
“Niet alleen water is schaars in de ruimte. Eten is ook een dingetje want de supermarkt is niet echt om de hoek.”

We have very little fresh food. So mostly we eat out of cans. Or we have some snacks, like this type of fruit that we can eat. The cans actually contain a full meal. This is actually meat with vermicelli, so it is a kind of spaghetti in a can. This mashed potatoes with onion. here we just add warm water and then we let it stand for about half an hour of fifteen minutes and then it is ready to eat. And candy of course we can just eat like this.”

Je eten zweeft, je drinkt gezuiverde plas en slapen gaat ook weer net iets anders. 

“Dit is nou de slaapkamer van de astronaut. En zoals je ziet, hij is stevig vastgebonden want anders zou die overal rond gaan zweven in het grote ruimtestation en zijn hoofd stoten. Weet je, ik zou er niet aan kunnen wennen. Geef mij mijn eigen bedje maar.”

Leven in de ruimte

Astronaut worden is een droom van veel kinderen. Maar dat word je niet zomaar. En je moet meer kunnen dan een beetje rondzweven in de ruimte! Augusto ontdekt hoe het leven van een astronaut eruit ziet. 

400 kilometer boven je hoofd wonen astronauten in het ISS

Aan de kust van Nederland zijn veel zeehonden. Want ze vinden het een fijne plek om te leven. Maar er lijkt iets aan de hand te zijn. Want dit jaar zijn er meer zeehonden aangespoeld dan in de afgelopen jaren. 

“Ik ben hier in de zeehondenopvang. Hier worden aangespoelde zeehonden verzorgd. Ja en dan blijven ze hier natuurlijk niet voor altijd, maar lang genoeg om goed aan te sterken. En zodra het beter met ze gaat gaan ze terug naar zee en op dit moment wonen hier ongeveer dertig zeehonden. Maarre, waar zijn ze eigenlijk? He! Hallo?”

Ja wat een goed lokaas Augusto, die sjaal van jou daar zitten die zeehonden natuurlijk op te wachten! “Ben jij een zeehond?” Duh, wat denk jij dan, een zwemmende reuzenmarmot ofzo?

“We kijken nu uit over de opvang. Is het nu druk?”
“Ja, het is best druk op de opvang er zijn een heel aantal dieren, terwijl we net vorige week 6 hebben losgelaten, teruggebracht naar de Waddenzee. Maar er zijn nog steeds een heel aantal die verzorging nodig hebben.”
“Maar dat zijn er meer dan voorgaande jaren, hoe komt dat?”
“Er zijn er een beetje meer dan vorige jaar, maar dat komt doordat er meer zijn geboren en er zijn een aantal flinke herfststormen geweest en ja, dan gaat het heel vaak met die jongen die net een paar maanden oud zijn, dan gaat het mis.“
“Je zou denken dat als er veel zeehonden worden opgevangen, dat het slecht gaat met de zeehonden.“
“Dat is op dit moment niet aan de hand. Er zijn best veel zeehonden in de Waddenzee, het kan ons nooit genoeg zijn natuurlijk, er mogen er nog wel drie keer zoveel, maar er zijn er vergeleken met een heel jaar geleden best veel zeehonden. En dan krijg je ook meer zeehonden in de opvang.”

Een aantal van de zeehonden hier is ziek. Dat komt voor een deel door de mensen. Want de afvalstoffen die wij in zee lozen, zijn slecht voor de dieren. Door de mens komen allerlei afvalstoffen in zeewater. Daar leven hele kleine zeediertjes die deze stof binnenkrijgen. Zij worden gegeten door grotere zeebeestjes en die zijn weer het voedsel van bijvoorbeeld vissen. Zo komt de vervuiling dus ook in vissen terecht en met elke vis die een zeehond dan weer eet, krijgt hij ook afvalstoffen binnen. En dat is niet goed voor zijn gezondheid. 

“Worden hier allen zieke zeehonden verzorgd?”
“Nee, er worden hier allerlei zeehonden verzorgd. We hebben bijvoorbeeld in de opvang nu vrij jonge zeehonden, die zijn een paar maanden oud.
Die hier zwemmen zijn weer hele oude zeehonden, sommige al jaren maar die kunnen niet meer te oud, of ze zijn blind, of ze hebben wat anders, die kunnen niet meer terug naar zee.”
“En soms krijgen we ook huilers. Wat zijn dat?”
“Dat zijn hele jonge zeehondjes die zijn nog helemaal afhankelijk van hun moeder. Ze heten huiler, omdat ze huilen als een baby, die moeten nog moedermelk hebben en zo. Die geven we melk, of vispap en als ze eenmaal weer sterk zijn gaan ze terug naar zee.”
“Dan vinden ze hun moeder toch niet meer?”
“Nee dat gaat heel anders. Na een paar weken zijn ze zelfstandig, gaan ze los van hun moeder eten zoeken.”
“Na een paar weken is het, dag mam, we gaan ervandoor.”
“Deze blijven voorlopig nog wel.“
“Deze blijven lekker hier.”

“Dit is Rob. En Rob is een van de zeehonden die niet meer terug kan naar zee.“
“Waarom kan die niet terug naar zee?”
“Rob heeft vroeger veel te lang bij mensen gewoond die in de film speelden, en dat is de redenen waarom hij niet meer in het wild kan aarden.“
“Hij is niet boos hoor, hij wil alleen aandacht hebben. Hij heeft honger.”
“Zo werkt het.“

De laatste jaren gaat het steeds beter met de zeehonden in Nederland. Nu leven er alles bij elkaar ongeveer 7500 aan onze kust. vroeger was het anders. Toen waren ze bijna uitgestorven. Het opvangen van zieke dieren was toen hard nodig. Maar dat is volgens sommigen nu niet meer zo. 

“Ik denk dat het voor de soort in Nederland niet nodig is. Ik denk dat de zeehonden in de Waddenzee het prima doen ook zonder opvang. Wat je wel hebt is dat zeehonden ziek worden en doodgaan, en dat gebeurt gewoon in de natuur.”

Volgens Sophie en veel andere biologen is het beter om je niet al te veel met de natuur te bemoeien. 

“Maar moet je de natuur eigenlijk niet gewoon z'n eigen gang laten gaan?”
“Als het allemaal natuur zou zijn, moet je hem z'n gang laten gaan. Maar dat is het, half Nederland is aangelegd en die Waddenzee, het is heel druk met mensen, het is druk met boten, er wordt gevist, er is vervuiling, er wordt met auto's over het strand waar eigenlijk de zeehonden willen liggen. Dus wij bedreigen de zeehonden aan alle kanten. Dus aan de andere kant moeten we hem dan ook een handje helpen door hem op te vangen.“

“Maar met het opvangen neem je de bedreigingen niet weg. En de bedreigingen zijn bijvoorbeeld verstoring en giftige stoffen. Als je de bedreigingen weg wilt nemen, moet je daar naartoe gaan, naar de oorzaken gaan kijken, en het redden van zeehondjes helpt daar niet direct bij.”

Sophie wil natuurlijk ook dat heg goed gaat met de zeehond maar is dus tegen het opvangen. Dat helpt de zeehonden volgens haar niet, en brengt ze zelf in gevaar. 

“Als je ze redt, breng je misschien wel nieuwe ziektes in de populaties en een ander gevaar is dat dieren die een kleine afwijking hebben, dat je die redt, en dat je die heel sterk maakt door heel goed eten te geven en heel gezond te maken en die laat je dan vrij en die kan dan kindjes krijgen die dezelfde afwijking hebben.”

Om die redenen is het wel of niet opvangen voor Sophie een heldere keus. 

“Het is of die ene zeehond die je dan misschien redt, of de hele groep die je daarmee in gevaar brengt. Dus tussen die twee moet je kiezen en als ik voor die keuze sta, zou ik toch voor de hele groep kiezen.”

Het is trouwens ook niet zo dat Just maar elke aangespoelde zeehond naar zijn opvang wil halen. 

“Wat moet ik nou doen als ik een zeehond op het strand zie liggen?“
“Niks, gewoon lekker laten liggen. Wij liggen ook wel eens op het strand, gewoon voor ons plezier. Dat kan bij hem ook zo zijn, misschien is die op zijn broer aan het wachten, of op de rest van zijn familie. Als ie nou een hele tijd daar ligt en hij beweegt niet meer en er is iets, dan moet je ons bellen. Dan komen we kijken of er echt iets aan de hand is en dan nemen we hem mee.”
“Maar als ie gewoon aan het chillen is, is er niks aan de hand.”
“Als ie gewoon ligt te liggen, laat lekker liggen.”

Niet weer de sjaal van je hè. Dat gaat niet werken, ik zeg het je. Ze moeten die sjaal van je niet. 

“Ik weet niet hoe het bij jou zit, maar als ik een dier in nood zie, wil ik helpen. Dat gaat automatisch. Er is wel verschil tussen het helpen van de kat van je buren of een wilde zeehond. De buren zijn heel blij als je hun ‘pantertje’ of ‘mitsie’ thuisbrengt, maar in de natuur ligt het toch even iets anders. Door wilde dieren te veel te verzorgen, kun je de natuur in gevaar brengen. Maakt het toch wel erg lastig.”

De voors en tegens van zeehondenopvang

In Ecomare worden gewonde zeehonden opgevangen en verzorgd. Maar is het niet beter om de natuur gewoon zijn gang te laten gaan? Augusto gaat op onderzoek uit. 

Is het redden van zeehondjes wel goed voor de natuur?

Een soort van hoestdrank, het zat in een glazen fles, het zag er groen uit. Johnny Walker. Nee was geen Jagermeister, het was een soort van hoestdrankje ik weet niet eens hoe het heette. Dat ging je gewoon drinken en dan voelde je je lekker. Het was lekker ja omdat het gewoon zoet is, dan kun je gewoon net zo goed limonade drinken met alcohol erin. 
Inderdaad, iedereen is dronken. Nouja, natuurlijk niet iedereen maar het komt wel steeds vaker voor onder Nederlandse jongeren. En dan heb ik het dus over de hardcore drinkers onder jullie. Kids die zoveel drinken dat ze in het ziekenhuis terecht komen. Dat aantal is dit jaar weer enorm toegenomen. Er zijn nu veel meer jonge zware alcoholpatienten dan vroeger. 
Alcohol, dat is een soort gif. Als je pure alcohol zou drinken, ga je dood. Daarom wordt het ook verdund. Maar als je veel drinkt krijg je veel gif binnen, en word je dronken. 
De meeste mensen drinken omdat ze dat lekker vinden. Alcohol verdooft je lichaam en geest je komt daardoor een beetje los. Via je bloed verspreidt de alcohol zich door je hele lijf. Het komt dus ook in je hersenen terecht. Na een paar glazen heb je je lichaam niet goed meer onder controle, je raakt aangeschoten. Als je nog meer drinkt, weet je steeds minder goed wat je doet en ben je dronken. Uiteindelijk zijn je hersenen totaal verdoofd en dringt niets meer tot je door. Je kunt dan in coma raken en je hart of ademhaling kunnen er helemaal mee ophouden.
Ja, als je gewoon dronken bent ga je wel gekke dingen doen dus dat heb ik ook wel een paar keer gehad. Ik heb wel verhalen gehoord van kinderen die gewoon lam tegen het gemeentehuis staan te pissen. Ik ga niet echt met dat soort kinderen om want ik wil niet het risico lopen om ook alcohol te gaan drinken op deze leeftijd. 
Dit is Juliana-oord, een kliniek, zeg maar een soort ziekenhuis voor mensen met een niet-aangeboren hersenbeschadiging. De bewoners zijn gezond geboren maar hebben door bijvoorbeeld een ongeluk of beroerte beschadigde hersens. In een huis op het terrein van de kliniek woont Jos. Hij heeft het syndroom van Korsakov. Een hersenbeschadiging die je krijgt door overmatig alcoholgebruik. Wanneer ben je begonnen met drinken? Ik was een jaar of veertien, vijftien, toen was het begonnen. Hoe was dat? Ik vond het in het begin vies. Een biertje vond ik bitter. Maar toch doordrinken, ja het was gewoon normaal. Je oudere merkten er niets van? Nee ik deed het stiekem. Sneaky. Alles verzinnen om niet op te vallen. Maar ik had gewoon een kater, ja ik ken niet naar school ik heb hoofdpijn. Ze wist niet waardoor het kwam. Zal ik de dokter bellen? nou dat hoeft niet. Geef maar een paracetamolletje dan komt het wel goed. 
Maar het kwam niet goed. Want door het drankmisbruik beschadigde Jos zijn hersens. Bij je geboorte zijn je hersens nog niet klaar. Ze moeten nog groeien, net als de rest van je lijf. Rond je 24e zijn ze af. Dit zijn je kleine hersens. Die zorgen ervoor dat je goed kan bewegen. Rond je twaalfde zijn ze volgroeid. Maar dit hier groeit ongeveer door tot je zestiende. Het zorgt ervoor dat je nieuwe dingen kunt leren en onthouden. En dit stuk is tijdens je puberteit ook volop in ontwikkeling. Het regelt je emoties. Creatief denken en problemen oplossen doe je hier. En plannen en goede beslissingen nemen gebeurt met dit hersendeel. Dat groeit zelfs door tot na je twintigste. Tenminste, als het goed is. Want als je drinkt wordt je groei verstoord. Je hersenen zullen zich dan niet goed ontwikkelen. Je kunt niet alleen minder goed leren maar ook emotioneler of onaardiger worden dan als je niet zou drinken. 
Weet je vanavond nog wie er gewonnen heeft? Dat weet ik niet, dat dus inherent aan het syndroom van Korsakov, het niet weten wat je vergeet. Wel dat we een spel hebben gespeeld maar vanavond of over een paar uur misschien niet meer. Dit was Jos zo'n twintig jaar geleden. Hij was trots op zijn baan als verpleegkundige en natuurlijk ook op zijn kinderen. Hij leidde een normaal leven en de drank hoorde daar gewoon bij. Dit is wel alleen cola toch, wat erin zit? Ja dat is cola, dat was vroeger wel anders. In wat voor problemen ben je door het drankgebruik gekomen? Je relatie loopt op de klippen, dat eindigt uiteindelijk in een scheiding, dat vond ik heel erg natuurlijk. Plu mijn werk, dat ging niet meer. Mijn baan kwijtgeraakt, ontslag. Dan kom je in een uitkering terecht, je moet toch alles betalen, dus dan ga je wat diefstallen plegen in een winkel en dan word je gegrepen door de politie en zo is het balletje gaan rollen. Volgens de rechter kan Jos niet meer voor zichzelf zorgen. Daarom werd hij gedwongen opgenomen. Het gaat nu redelijk met hem maar als Jos alleen is grijpt hij altijd weer naar die fles. En daarom kan hij waarschijnlijk nooit meer zelfstandig wonen. Jos mag niet meer als verpleegkundige werken en geeft tegenwoordig voorlichting op scholen. Samen met zijn begeleider Johan vertelt hij over alcoholmisbruik. Nou kan ik me voorstellen dat het niet echt leuk is om over je problemen te praten. Waarom doe je dat? Je hebt gelijk, maar ik doe het om mensen te waarschuwen. Ik vond het heel erg voor hem, vooral dat zijn familie eraan kapot is gegaan. Ik vind het wel een beetje dom, want het was vooral zijn eigen schuld. Hoe voelt het om daar met jongeren over te praten? Het geeft me toch wel een fijn gevoel. Je loopt met een geheim rond wat je aan niemand kan vertellen en dit is een soort openbaring van joh, uit het gewoon. Heb je geen spijt achteraf? Ja zeker maar nu is het te laat. Als ik het achteraf geweten dat ik zo zou weten had ik het niet gedaan. Op zo'n moment besef je dat niet. Je wil erbij horen, je kan het overal kopen en krijgen. Neem je het jezelf kwalijk dat je het zover hebt laten komen? Ja zeker wel. De leerlingen van 3mb zijn blij dat Jos en Johan zijn komen praten. Ja want je hebt gezien wat is gebeurd met Jos en dat kan ook met kinderen gebeuren die nu aan het drinken zijn, die dichtbij ons zijn. Jos wist heel lang niet dat hij zijn eigen leven kapot maakt. Hij vond drinken heel normaal. Het begon met een paar biertjes op zijn veertiende, maar uiteindelijk dronk hij zijn leven helemaal stuk. Echt knap stom eigenlijk. 

Het syndroom van Korsakov

Af en toe een biertje of breezer kan geen kwaad. Maar als je continu veel alcohol drinkt, maak je je hersenen kapot. Dat gebeurde met Jos. Hij heeft het syndroom van Korsakov en is daardoor heel vergeetachtig. 

Als je te veel alcohol drinkt beschadigen je hersenen

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.